1.

A poeta estadounidense Sharon Olds publicaba en 1987 o libro The Gold Cell, un título que se podería traducir de dúas maneiras: como A cela de ouro ou A célula de ouro. Cela/célula. Nesa mesma dicotomía, creo eu, xebra o seu traballo Alexandra R. Rey.

Nunha man a cela. Se a pensamos coma un panal poderían ser moitas celas, un tecido. Capas e capas de traballo minucioso de construción. Capas e capas de ruído que fan un corpo. Un corpo está atrapado no ruído ou é ruído?

Noutra man a célula. Hai algo vivo no interior de todo isto. Unha persoa que camiña a habitación en círculos. Pode estar desesperando, pensando, a piques de ter unha idea xenial. Se cadra tampouco está camiñando en círculos —aquí púxenme máis cinematográfico ca poético—, se cadra está ensaiando unha canción, se cadra está lendo, ao mellor dorme.

Sexa como for, hai un barullo nas celas e nas células. Ordenar ese balbordo é tarefa de quen se detén a escoitar e tomar nota, unha tarefa inocente e nada lucrativa. Algo artístico, entón.

Cando vin por primeira vez o libro 12-25/71-84, pensei nos debuxos de neuronas de Ramón y Cajal (c. 1890), o difícil de nos imaxinar feitos de tecidos, neses trenzados de pólas que parecen os curutos das árbores ou algas ou medusas enormes á deriva. Nesa deriva Alexandra debuxa unha linguaxe imposible, hiperconectada. É a linguaxe do corpo incomunicado que ela imaxina, a célula/cela. No seu traballo as paredes dos cuartos pechados (corpos) actúan máis ben como caixas de resonancia, puntos de chegada e partida. Que non comprendamos a linguaxe que aquí se expón, non quere dicir que non haxa unha linguaxe. Ás veces o ollo equivócase ou trémenos a man e saímos fóra da liña, da letra, mentres escribimos. Eses erros, eses disparos son as pegadas que deixan os nervios. Unha emoción.

Nun poema titulado “Primeiro amor”, desa mesma colección —The Gold Cell—, Sharon Olds di ao falar da morte da súa parella nun accidente de tráfico: “Lembro que apoiei / a fronte contra os barrotes vernizados / do carril da balaustrada e me suxeitei / apertándoos como se quixese / arrincalos todos á vez, pechalos coma unha porta / escura, pecharme eu tamén coma unha porta / igual que ti foras pechado, pechado de todo, pero non puiden / facelo, a dor seguía avanzando a través de min como / a vida, como o regalo da vida”. Ese impulso gobérnanos tamén hoxe a nós.

2.

En xuño de 2012, na Facultade de Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela, un grupo de alumnos de 2º de Bacharelato de dous institutos galegos examinabámonos ao mesmo tempo, na mesma aula pechada, das disciplinas de Bioloxía e Historia da Arte. Unhas de bioloxía e outras, coma min, de Historia da Arte. Na aula, paseando e facendo garda (coidándonos) estaba unha das miñas profesoras favoritas, Marta. Eu sentara cara á metade da clase. Alí, permaneciamos expectantes, todos debidamente separados, cando a distancia aínda non era de seguridade senón pura desconfianza. Nada máis comezárense a repartir os exames, Marta quíxonos adiantar aos das ringleiras do fondo o contido da proba para que non perdésemos nin un minuto.

É unha planta, anunciou. É a planta circular dun edificio.

Nós, que iamos preparados para todo, iamos preparados tamén para iso, pero non era precisamente o que agardabamos. Fachadas? Si, moitas. Plantas? Rara vez. Que mala sorte a nosa.

Por suposto, co avanzar de folios cara ao fondo, o misterio foise desvelando: a planta era célula e aquel non era o noso exame. Pero si que era un edificio. Imitamos as formas da natureza, mesmo aquelas que non podemos ver.

A transformación do plano en volume. Alexandra lévanos ao mapa imaxinado dos seus Callejeros corporales. O plano torna tridimensional á forza de dobrarse. Ás veces a folla engurra pola ferida, pola cicatriz. Outras, sobre unha superficie de pel lisa. Tanto ten, porque o que imita a peza é un movemento, o xesto de alzarse. Pedímoslle aos signos que se manifesten, que leveden ou que salten.

3.

Dende hai un par de semanas dou un paseo longo todas as mañás. Tamén practico pilates. Quero ser máis consciente do meu corpo, darlle menos marxe para a improvisación ou o engano. Sinto músculos, capas que descoñecía. Cando chego á casa encóntrome mellor.

Polo camiño, nunca saco fotos. Non hai nas miñas redes sociais rastro destes paseos ou das sesións de pilates. É algo íntimo, creo. Lía hai pouco no libro de ensaios Trick Mirror (2019), da xornalista americana Jia Tolentino, sobre as implicacións éticas de posicionarnos nas redes sociais. Sobre a necesidade de emitir unha opinión ou apoiar unha causa a toda costa sen facer ningún outro xesto a maiores. En Exposure (2018), onde a británica Olivia Sudjic analiza o fenómeno da ansiedade que nos producen as redes, coidar a imaxe que queremos dar, manter un estándar determinado, fálase tamén sobre a moda de amosalo todo en vídeos/fotos/publicacións. De estar triste alí onde se supón que non deberiamos. Fálase diso como algo revolucionario.

Aínda que estou de acordo coa normalización do que a miúdo permanece oculto —as doenzas físicas e mentais—, penso tamén que é importante que esa visibilidade teña máis unha dimensión humana do que dixital. Quizais por iso non subo fotos dos meus paseos e hai cousas que gardo só para os poemas, para a xente coa que me cruzo no camiño (bos días!). Penso que eses mesmos segredos están nos Ecos de Alexandra, na fraxilidade desa peza que é unha célula aberta, abríndose, rompendo, unha flor que se atasca, que ve limitada a súa mobilidade. O xesto é tráxico pero natural, está no mundo.

Do mesmo xeito, en Decaparse o corpo carga co que non pode ser contado ou xa non pode ser dito (a razón pode ser social, moral ou física, un defecto na fala). E son bolsas que pesan cada vez máis escuras. Son células/celas, que se queren abrir. Se cadra non hoxe, quizais non aquí, pero algún día.

[Este texto foi lido o 14 de outubro de 2020 no Espazo de Arte Pareidolia, en Cacheiras, dentro do ciclo Creadores en conversa]