Indische duinen

by Adriaan van Dis

Een gezin keert terug uit het oude Indië. Een Japans kamp ligt achter hen, maar Nederland biedt geen vrede. De repatrianten vestigen zich in een koloniehuis in de duinen; een zoon wordt geboren: hij is de buitenstaander die in een sfeer van verzwegen leed wordt opgevoed. Zijn vader wil hem harden voor de volgende oorlog. Zesenveertig later ontrafelt de zoon de geheimen en de leugens van zijn familie.

Indische duinen, de voorloper van 'Ik kom terug', werd bekroond met de Gouden Uil en de voorganger van de NS Publieksprijs, de Trouw Publieksprijs voor het Nederlandse boek. De roman werd in verschillende talen vertaald en wordt beschouwd als een hoogtepunt in Adriaan van Dis’ oeuvre.

Genres: Fiction, Dutch Literature, Literature, School, Roman, Novels, Ebooks

315 pages, Paperback

First published January 1, 1994

About the author

Adriaan van Dis is a Dutch writer, journalist and TV presenter, who debuted as writer in 1983 with the novel Nathan Sid. That same year he debuted as a TV presenter as host for the book talkshow Hier is... Adriaan van Dis. The show lasted until 1992 and was repeated once in 2013 in honor of the Dutch book week and every year since, once a year during the Dutch book week. In 2017 he said that it was the last show unless he would be able to get a very special writer in the programme. He succeeded and interviewed Stephen Fry in March 2018 in what will probably be the last Hier is... Adriaan van Dis

Reviews

[Marco · Rating 3 out of 5]

Dit is een verhaal van zoeken naar wortels, begrijpen van de eigen familiegeschiedenis en invullen van lege plekken. Daarmee zijn de uitweidingen en wat lange verhalen binnen het verhaal wel te verklaren, maar ze haalden de vaart uit het boek. Mijn interesse ebde tijdens deze gedeelten weg. Vooral het begin van het boek was mooi en met vlotte pen geschreven. Adriaan van Dis schrijft met humor en spaart zichzelf niet in deze autobiografische roman, in die zin dat de protagonist een behoorlijke ontwikkeling doormaakt. De koppeling van de familiegeschiedenis met de bredere en schrijnende ervaringen van teruggekeerde mensen uit Indonesië na de Tweede Wereldoorlog, hoe de Nederlanders naar hen keken en hoe dat na al die tijd nog doorwerkt in opvolgende generaties, maakt dit boek lezenswaardig.

[Inge Vermeire · Rating 3 out of 5]

Het boek begint meeslepend maar gaandeweg vond ik het toch onsamenhangend, warrig, verwarrend... Het verhaal springt een beetje van de hak op de tak. Bovendien kan Van Dis niet beslissen of hij nu verslaggever én buitenstaander is of een deel van het verhaal. Volgens mij had dit een veel beter boek kunnen zijn. Nu krijg je telkens fragmentjes van het verhaal en blijf je als lezer op je honger zitten. Ik begrijp dat Van Dis de relatie tot zijn vader vanop een afstand wenst te beschrijven, dat hij zijn eigen geschiedenis niet nog een keer écht wil herbeleven maar daardoor hangt het verhaal ook zo'n beetje tussen twee genres: het is geen autobiografie maar het is ook geen journalistiek werk, het is mossel noch vis. Ik heb geen spijt dat ik het boek gelezen heb want bepaalde informatie over Nederlands-Indië en de 'Jappenkampen' vond ik wel interessant maar ik zal het boek wel niet aanraden.

[Jordy · Rating 3 out of 5]

Knap geschreven werk over een stuk familiegeschiedenis, zeker in de tijd dat dit boek uit kwam was het lang niet vanzelfsprekend om over Nederlands-Indië te praten. Dat is het eigenlijk nog steeds niet, gevoelig onderwerp.

Het boek zelf leest enigszins warrig door de verschillende vertelwijzes en onderbrekingen van het centrale verhaal. Niet alle onderbrekingen zijn even fijn, ze maken het lezen iets minder soepel. Ik deed dan ook iets langer over het boek dan verwacht.

Wel schetst Van Dis accuraat de frustraties die leefden bij de jongere generatie over de zwijgcultuur binnen de eigen familie. De kaken bleven lang op elkaar. Al met al wel een pareltje binnen de Nederlandse literatuur, al moet de ietwat chaotische schrijfstijl je wel liggen.

[Matthieu Wegh · Rating 5 out of 5]

? Leeskring Zoetermeer 30/10/23
🤔Bij mij zorgde het boek vooral voor herkenbaarheid en dan vooral bij de familie van mijn Indische vrouw, wiens vader ook van het klappen geven was en haar moeder van het vergoelijkende en weglopende type. Haar opa was al blind toen ik hem leerde kennen. Daarvoor was hij lang slechtziend doordat hij bij een Jappenkamp in de zon moest kijken. In het boek wordt de familiegeschiedenis van de schrijver beschreven via flashbacks en gesprekken met familie en is het soms even zoeken in welke tijd iets speelt, maar ik waardeerde zijn schrijfstijl zeker en de volgorde van de beschreven gebeurtenissen stoorde mij zeker niet, terwijl een aantal leden van mijn leeskring daar meer moeite mee hadden. Maar ook de rest van mijn leeskring was enthousiast over dit boek en een dame had zelfs al Ik kom terug bij de bieb gereserveerd. Daar ga ik nog even mee wachten, want afgelopen jaar heb ik ook al De wandelaar gelezen, dus even genoeg Adriaan van Dis wat mij betreft, ook al boeide dit boek mij, toch een beetje tot mijn eigen verbazing ;-), tot het einde
MW 30/10/23

[Veerle van Doorn · Rating 4 out of 5]

Mijn moeder is fan, ik was skeptisch.
Na jaren van overtuigen toch maar een boek van Van Dis gelezen. Ben niet teleurgesteld.
Het verhaal is een beetje warrig, maar vond de afwisselingen met hersenspinsels en herinneringen juist wel passend.

[Jan · Rating 3 out of 5]

Nog voordat ik van Hella Haasse over haar Indië had gelezen, heb ik de roman ‘Indische duinen’ van Adriaan van Dis tot mij genomen, in 1995. Het boek heeft mij sterk geboeid. Een zeer persoonlijke invalshoek wordt te baat genomen. Mede door de vaak scherpe toon komt het verhaal indringend over. Voor mij was een extra dimensie dat in de tijd dat ik het boek las, ik regelmatig in Bergen aan Zee bivakkeerde. JM

[Sietske Oosterhof · Rating 3 out of 5]

Yesss eindelijk uit. Best wel een interessant boek, maar heeft me wel 5 maanden gekost om uit te krijgen. Oeps

[Laila · Rating 4 out of 5]

This book intrigued me from start to finished and I must confess not many books has that pulling power and I read a lot of books in my life. So kudos.

[Cees Oomens · Rating 3 out of 5]

In de Nederlandse literatuur heb ik wel eens de indruk dat het recept om een succesvol schrijver te worden een moeilijke jeugd is. Dat kan het gevolg zijn van een dominante vader (zelden moeder), een extreem gelovige opvoeding of een trauma dat nog een gevolg is van de tweede wereldoorlog. In dit geval is de ik-persoon (Adriaan van Dis) geboren in Nederland, maar zijn hele familie komt uit Indonesië en heeft zowel trauma’s van de periode voor de oorlog als de ervaringen tijdens de Japanse bezetting. Zijn vader is een getraumatiseerde dominante man die hem wil harden om de volgende oorlog te overleven. Wat ook niet helpt is de manier waarop repatrianten uit Indonesië in Nederland zijn ontvangen tijdens en na de onafhankelijkheidsstrijd. Deze cocktail komt naar buiten op het moment dat de jongste zus van de hoofdpersoon overlijdt. Ik had het lang geleden al een keer gelezen, maar omdat ik net Revolusi van David van Reybrouck heb gelezen krijgt het nu meer context en komt het bij mij harder binnen. Het boek laat indringend zien dat zelfs als je zelf de oorlog niet hebt meegemaakt je er toch mede slachtoffer van kunt worden.

[Iris · Rating 3 out of 5]

*3,5

[Liza · Rating 4 out of 5]

This might be the only book I've had to read for Dutch in school that I actually wanted to read. The story was a bit confusing at some times, but I loved the historical aspects. I think Adriaan van Dis writes beautifully, and I will consider reading other books that he wrote.
4/5☆

[Jesse Steinfort · Rating 4 out of 5]

Kwam dit tegen in de kringloop en wilde al eens iets van Adriaan van Dis lezen. Positief verrast. Soms wat ingewikkelde schrijfstijl waardoor ik er met momenten lastig doorheen kwam.

Heel mooi boek dat gaat over de oorlog in Indonesië met de Jappen(kampen). Hier wist ik eigenlijk vrij weinig over, dus vond de anekdotes en historie erg interessant. Ook gaat het over verzwegen familiegeheimen / onuitgesproken ‘trauma’ en de gevolgen daarvan op latere leeftijd. Heel mooi verteld!

[Jonas Wieman · Rating 5 out of 5]

Ik kan niet goed uitleggen waarom, maar dit boek heeft me geraakt. Dat zal van doen hebben met Van Dis' schrijfstijl: het is niet hoogdravend, het is eenvoudig. Op een of andere manier is ieder woord precies het juiste.

Hij schetst subtiel de diepe tragiek van een gebroken gezin. De complexe band tussen de hoofdpersoon en zijn vader geeft hij prachtig weer.

Ten slotte is er nog zijn onderkoelde humor die her en der geweldig naar boven komt. Een geweldig voorbeeld daarvan:

'Alleen de natuur mocht haar helen: iscador-injecties, een maretak-elixer. Zoals de maretak een boom verstikt, zo moest dit elixer de kanker verstikken. Een symbolisch geneesmiddel van de antroposofen. Helaas, mijn zuster was geen boom.'

[Esther Stuitje · Rating 3 out of 5]

Ik vond het mooi, maar dat is eigenlijk vooral omdat ik vind dat van Dis leuk (vermakelijk) en mooi schrijft.
Het verhaal was soms wat verwarrend en miste voor mijn gevoel soms een beetje een plot, maar aan de andere kant is dat misschien gewoon onwennigheid van mijn kant?
Verder hele interessante elementen over oorlogstrauma en Nederlands-Indië en ingewikkelde relaties met familie, wat van Dis overigens erg bitter beschrijft naar mijn mening - vond ik wel vermakelijk
3.5 ster wil ik geven haha maar dat kan niet

[Renee · Rating 1 out of 5]

Sorry, I. Just. Could. Not. Finish. This one.
I wish there was a separate rating for books you can't finish.

[Bram De longhi · Rating 3 out of 5]

143. En voor mij zwom mijn vader, naakt, niemand kon ons zien, onze kleren lagen onder een handdoek op het strand

[Amber Roosen · Rating 4 out of 5]

Ik vond deze super mooi geschreven, een paar stukjes waar ik me op het begin doorheen moest werken maar ook een paar stukjes waar ik echt geraakt werd!

[Emma · Rating 5 out of 5]

Rauw en mooi. Voor mij een eerste boek over Indië, en terwijl het zeker geen informatief boek is, maar een psychologische roman, heb ik veel geleerd.

[Koen Verbeken · Rating 4 out of 5]

In't kort: op de achterflap staat 'De in Nederland geboren zoon van een Indische familie wordt in een sfeer van verzwegen leed opgevoed. Zesenveertig jaar later breekt bij hem de woede over zijn familie los. Dan worden leugens ontrafeld, familiegeheimen boven tafel gebracht, rekeningen vereffend en oude wonden opengereten.'

Mijn oordeel: ik las dit boek omdat ik me nog herinnerde dat dit boek maanden aan de kop van de bestsellerslijsten heeft gestaan rond '94-'95, en dat wekte mijn nieuwsgierigheid. Het verhaal begint met het overlijden van een zus van de ik-verteller en de begrafenis, waarna hij stukje bij beetje de familiegeschiedenis ontrafelt. Vooral zijn problematische relatie met z'n vader kwelt hem nog steeds, hij gaat zelfs oude kampgenoten (vader zat tijdens de 2de WO in een Jappen-gevangenenkamp in Maleisië) opzoeken om 'in het reine te komen' met papslief. Maar dat lukt slechts met mondjesmaat.

Naast de familiegeschiedenis wordt ook de relatie tussen Nederland en z'n Oost-Aziatische koloniën in de 50s en 60s uitgespit, en dat was blijkbaar niet altijd even mooi. Nederlanders die na de Oorlog terugkwamen uit de Overzeese Gebieden werden met de nek aangekeken en moesten hun nieuwe leven van niks heropbouwen, zonder noemenswaardige hulp van de overheid.

En je krijgt een mooi beeld over hoe het leven was op Java en dergelijke tijdens en na de Japanse Invasie, een stuk geschiedenis waar we hier heel weinig over weten.

Leuk boek, vlot geschreven ook, en het einde deed echt even schrikken. Good read.

Eindoordeel: ****

[Johanneke · Rating 3 out of 5]

Ik vond dat ik toch eens iets van Adriaan van Dis moest lezen. Zijn tv-series spraken me aan - zelfs al spraken de onderwerpen me niet aan. De man heeft temperament, stijl, oog voor detail en voor menselijke verhalen.
En dat spreekt dus ook uit zijn boek. Die vier aspecten vielen me positief op.

Ik ben helaas geen persoon voor autobiografiën, ik heb moeite met het feit dat mensen hun leven en gevoelens en alle aanwezige betrokkenen zomaar op straat willen en kunnen gooien. En met dit boek kon ik me niet invoelen in hoeverre het autobiografisch was. Je kent zoveel van Adriaan van Dis, als je zijn tv-series gezien hebt en zijn Zomergasten interview. Als ik die kennis had gemist, had ik dit boek denk ik meer gewaardeerd. Maar als ik die kennis had gemist, was het óók waarschijnlijk dat ik nooit een boek van hem uit de kast gepakt zou hebben.
Want ik dacht, oppervlakkig aangenomen, dat hij saai schreef.

Al met al een positieve verrassing.
De proloog en de epiloog vond ik nog het mooist geschreven.

[Rene Ijzermans · Rating 3 out of 5]

Een aardig boek en een aardige schrijfstijl, maar niet veel meer dan dat. Misschien verwachtte ik er teveel van omdat dit boek Van Dis' hoogtepunt schijnt te zijn. Ook andere boeken van hem plakten niet bij me. Indische Duinen begon sterk, maar gaandeweg kreeg ik steeds meer moeite mijn aandacht erbij te houden. Kwam dit door de verspringende tijdsperspectieven? Doordat Van Dis niet kan kiezen tussen binnen en buiten, onderdeel van het verhaal of juist buitenstaander, de journalist, alsof Van Dis moeite heeft om geheel en al achter zijn eigen biografie te gaan staan? Dat verwarde en maakte het boek minder sterk dan het in potentie in zich had, als Van Dis duidelijk had gekozen.

[Marjet · Rating 4 out of 5]

Van Dis is een schrijver die zijn eigen niche vult met verhalen over de oorlog, zijn reizen en zijn jeugd. Indische Duinen gaat in op zijn vader, die hij haatte en liefhad. Langzaam ontstaat bij de lezer een beeld wat die man heeft doorgemaakt als miskend KNIL-militair in Indionesie. De ergernis en de frustratie over de vader verandert bij de lezer samen met die van de auteur gaandeweg in begrip en compassie. Van Dis doet dat heel knap met veel zelfspot en uiteindelijk met liefde oor zijn familie.

Ik kom terug over zijn moeder staat dan ook op mijn leeslijst.

[Merijn Vervoorn · Rating 2 out of 5]

⭐2.5

Ik vond dit boek lastig te volgen, zo gaat de begrafenisondernemer na zijn aankomst pas 40 pagina's later weer weg. Ik denk dat dit lastige ook komt door de schrijfstijl van Van Dis. Het verhaal zelf heb ik hierdoor ook niet zo goed kunnen volgen. Na het lezen van het boek wist ik de naam van het hoofdkarakter niet eens, wat uiteindelijk ook zo gek nog niet blijkt, want die wordt maar 1 keer genoemd (en dat is, omdat hij zijn eigen naam danst...).

[Sacha · Rating 3 out of 5]

Vet boek, heel interessant. Heel anders dan ik had verwacht, juist heel grof en onsentimenteel geschreven. Leest heel gemakkelijk. Toen ik het uit had, had ik wel het gevoel dat ik nog veel informatie miste en het hele verhaal nog niet echt verteld was. Misschien kwam dat ook wel omdat ik over veel stukken heen heb gelezen.

[Bernadette · Rating 5 out of 5]

One of the best works of Dutch literature. Don’t take my word on it, though, I read much too little Dutch authors. (It’s a small country after all, full of mediocre middle aged white men thinking they can write when all I read is bad sex scenes and a harrowing lack of vision, soul, depth, poetry. And scope, too. Thank God for being a fluent reader of English.)

[Alicia · Rating 3 out of 5]

Zwaar thema op een interessante manier verteld, met af en toe mooie zinnen. Maar wat leest het stroef en wat is de hoofdpersoon een kille hork...

[Philip · Rating 1 out of 5]

Warrig.

[Gwenaëlle Boyaval · Rating 4 out of 5]

Generationele trauma prachtig beschreven.

[Fons Hendriks · Rating 2 out of 5]

Wat mij betreft verdient de Adriaan van Dis twee grote complimenten, op basis waarvan ik het boek twee sterren geef. In de eerste plaats wil ik de auteur roemen om zijn heldere, uitstekend leesbare stijl. De auteur is ook een meester in het geven van uiterst gedetailleerde beschrijvingen. Dit blijkt helaas wel een grote valkuil te zijn. De auteur laat namelijk vaak te weinig aan de verbeelding van de lezer over. Ook blijken de wijdlopige beschrijvingen de voortgang van het verhaal om zeep te helpen.

Mijn tweede compliment betreft de historische kennis die de auteur heeft weten te vergaren. Ook dit blijkt een valkuil te zijn. De auteur toont zich namelijk veel te gretig in het etaleren van al die kennis. Dit zorgt er in mijn beleving helaas voor dat het een vermoeiend verhaal wordt waar geen enkele vaart in zit.

De proloog vond ik indrukwekkend. Nadat Indonesië onafhankelijk is geworden, reist een Indische weduwe met haar drie dochters per boot naar Nederland, om daar een nieuw bestaan op te bouwen. Het gezin verkeert in het gezelschap van een veteraan, met wie de moeder bevriend raakt.

Na de proloog stortte het verhaal in mijn beleving als een plumpudding in elkaar. We maken opeens een sprong in de tijd van bijna een halve eeuw. De hoofdpersoon is de na aankomst in Nederland geboren zoon van de moeder en de veteraan uit de proloog. De veteraan is inmiddels al zeer lang dood en twee van de drie dochters uit het gezin zijn ongeneselijk ziek. Tijdens het verhaal komen zij kort na elkaar te overlijden.

Tussen deze gebeurtenissen door denkt de hoofdpersoon voortdurend terug aan vroeger. Ook doet hij enorm veel moeite om alles over de familiegeschiedenis te weten te komen. Het is hem hierbij vooral te doen om de levensloop van zijn vader. Die heeft in het KNIL gediend en heeft de verschrikkingen van de Japanse interneringskampen aan den lijve ondervonden. Dit heeft hem zowel geestelijk als lichamelijk grote schade berokkend. Als gevolg hiervan heeft de vader de hoofdpersoon een zeer strenge, Spartaanse opvoeding gegeven. Dit is de hoofdpersoon niet in de kouwe kleren gaan zitten.
.
De stortvloed aan terugblikken, de beschrijving van de troebele verhouding van de hoofdpersoon met de andere gezinsleden en het navorsen van de familiegeschiedenis worden op een warrige, ongestructureerde manier gepresenteerd. De auteur maakt ook nog eens vele zijsprongen die het verhaal geen steek verder brengen. Voorts zijn de beschrijvingen vaak enorm wijdlopig. Ik heb dit als uiterst storend ervaren. Ik zat echt niet te wachten op een ellenlang verhaal over de vriendschap van een parlevinker met een geldduiker, dat de vader van de hoofdpersoon vroeger verteld heeft. Ook de wetenswaardigheden over de honden van de hoofdpersoon konden mij gestolen worden. Het uitkauwen van alle verschrikkingen van de interneringskampen was wat mij betreft ook teveel van het goede. Zo zou ik nog wel even door kunnen gaan. Er zat in mijn beleving geen enkele spanningsopbouw in het boek.

[Finn · Rating 4 out of 5]

I don’t reckon many people actually know this book as it is mostly a book that reached Dutch audiences only. I’m not actually Dutch, but I have lived in The Netherlands since birth; and I’ll tell you, this book is so worth reading.

I generally REALLY dislike Dutch books; it’s something about the language and boring thematics which just never appeal to me. This book however, blew me away. The language which Adriaan van Dis uses completely remade Dutch for me. I have seen little writers who have been able to make Dutch beautiful in my eyes, but he has very successfully managed it. I do have to mention that for anyone who wants to read this in English I cannot say the same, I haven’t read the English equivalent and I can only HOPE that the translators managed to write with the talent which Adriaan van Dis has managed to write with.

Furthermore, this book paints a picture of war trauma from a different family perspective than most books on war which I have read. The theme of the Japanese occupations on the Dutch east Indies and the trauma which emerged from that is one that can truly be found almost secludedly in Dutch literature. What makes this book so good though, is how regardless of the fact that I’m someone who is not Dutch and generally has little knowledge of the history of the Dutch East Indies, I could still completely understand and ‘feel’ the story.

This is a very skillfully written book, if anyone wishes to get into Dutch literature this is surely a book I would recommend. I do hope that the quality of the writing in English is comparable to the original, so if anyone does actually read it, please let me know !!