What do you think?
Rate this book
طمأنينة
نبذة النيل والفرات:
يعد هذا العمل من أهم الروايات التي تحمل خصوصيات بداية مرحلة الجمهورية في تركيا، من تأليف الكاتب التركي "أحمد حمدي طانبنار Ahmet Hamdi Tanpinar" الذي يعد أحد رواد الأدب التركي المتعدد الأبعاد في سعيه الدائب إلى البحث عن خصوصية قومية، أو بمعنى آخر استعراض تجليات العالمي وتأثير فلسفة العصر على الفن بالتوازي مع تيار التغريب في القرن العشرين. مقولتان اثنتان تقولهما الرواية وتقرن بينهما وهما: حب الوطن والإنسان متجولة حول النفس البشرية ومكامنها الخفية. أما زمن الرواية فهو لحظة انفتاح الثقافة التركية إلى مجتمع أكثر حداثة، فجاءت الرواية ثمرة للبنية الاجتماعية – السياسية للعصر الذي ولدت فيه، والأيديولوجيا المرتبطة بتلك البنية، حيث يتجول الراوي في أحياء اسطنبول مستطلعاً طبيعة العلاقات التي يحكمها ذلك الإطار الذي عكس الفترة الأولى من تمازج ثقافة الشرق بالغرب، وتأثير التغريب على مختلف أوجه الحياة ومن بينها "العقل الإنساني". داخل هذا المنعطف التاريخي يقبع "ممتاز" بطل الرواية بين الواقع والذاكرة حيث تولد مأساته في سن مبكرة حين يفقد والديه قبل الأوان؛ فيقضي مرحلة مهمة من طفولته وحيداً، فقد كان يحب الحديث مع نفسه ويتساءل عن معنى وجوده. وبعد أن يصبح شاباً تأخذ حياته منعطفاً جديداً حين يقع في غرام ابنة عمه "نوران" فيظن أن حبه كافياً لخروجه من مأزقه النفسي.. إلا أن واقع الحال يصل بممتاز إلى الاستمتاع باليأس نفسه فكل ما يعرفه عن نفسه أن المصادفات الحزينة سترافقه دوماً "... علمت ممتازاً منذ صغره أنه حين يعتاد على التفكير في شيء مختلف تماماً والشعور به، سيصبح بعيداً عنه ولا يمكن الوصول إليه مثل كل ما يحبه، وكما عرف الحب مرفقاً بفكرة الذنب والموت الحادة، أي عرفه نوعاً من الثواب والعقاب الذي لا يمكن تلافيه (...)". ما تريد أن تقوله الرواية أن الحب هو مزيج من الألم والسعادة، والتعاسة في بعض الأحيان، وهنا يكمن دور الأديب بكشفه لشبكة من العناصر والأحداث التي تتعايش معها شخوص الرواية فجميعهم كانوا يعيشون مع المرض، الموت، والأمزجة المتنوعة المغلفة بفلسفة جمالية حول النظرة عن الحياة أو طريقة العيش. والرواية في النهاية هي هذا التأرجح بين الواقع والماوراء، بين الحقيقة والرمز، بين الحياة والموت، وبين الألم والفرح، الأمر الذي يتجلى في وحدة نصية/سردية متناغمة تتجاوز الزمان والمكان لتقول لنا إننا جميعاً كبشر صُنعنا من مزيج الأحاسيس والعواطف والذكاء والجنون نفسه.
يعد هذا العمل من أهم الروايات التي تحمل خصوصيات بداية مرحلة الجمهورية في تركيا، من تأليف الكاتب التركي "أحمد حمدي طانبنار Ahmet Hamdi Tanpinar" الذي يعد أحد رواد الأدب التركي المتعدد الأبعاد في سعيه الدائب إلى البحث عن خصوصية قومية، أو بمعنى آخر استعراض تجليات العالمي وتأثير فلسفة العصر على الفن بالتوازي مع تيار التغريب في القرن العشرين. مقولتان اثنتان تقولهما الرواية وتقرن بينهما وهما: حب الوطن والإنسان متجولة حول النفس البشرية ومكامنها الخفية. أما زمن الرواية فهو لحظة انفتاح الثقافة التركية إلى مجتمع أكثر حداثة، فجاءت الرواية ثمرة للبنية الاجتماعية – السياسية للعصر الذي ولدت فيه، والأيديولوجيا المرتبطة بتلك البنية، حيث يتجول الراوي في أحياء اسطنبول مستطلعاً طبيعة العلاقات التي يحكمها ذلك الإطار الذي عكس الفترة الأولى من تمازج ثقافة الشرق بالغرب، وتأثير التغريب على مختلف أوجه الحياة ومن بينها "العقل الإنساني". داخل هذا المنعطف التاريخي يقبع "ممتاز" بطل الرواية بين الواقع والذاكرة حيث تولد مأساته في سن مبكرة حين يفقد والديه قبل الأوان؛ فيقضي مرحلة مهمة من طفولته وحيداً، فقد كان يحب الحديث مع نفسه ويتساءل عن معنى وجوده. وبعد أن يصبح شاباً تأخذ حياته منعطفاً جديداً حين يقع في غرام ابنة عمه "نوران" فيظن أن حبه كافياً لخروجه من مأزقه النفسي.. إلا أن واقع الحال يصل بممتاز إلى الاستمتاع باليأس نفسه فكل ما يعرفه عن نفسه أن المصادفات الحزينة سترافقه دوماً "... علمت ممتازاً منذ صغره أنه حين يعتاد على التفكير في شيء مختلف تماماً والشعور به، سيصبح بعيداً عنه ولا يمكن الوصول إليه مثل كل ما يحبه، وكما عرف الحب مرفقاً بفكرة الذنب والموت الحادة، أي عرفه نوعاً من الثواب والعقاب الذي لا يمكن تلافيه (...)". ما تريد أن تقوله الرواية أن الحب هو مزيج من الألم والسعادة، والتعاسة في بعض الأحيان، وهنا يكمن دور الأديب بكشفه لشبكة من العناصر والأحداث التي تتعايش معها شخوص الرواية فجميعهم كانوا يعيشون مع المرض، الموت، والأمزجة المتنوعة المغلفة بفلسفة جمالية حول النظرة عن الحياة أو طريقة العيش. والرواية في النهاية هي هذا التأرجح بين الواقع والماوراء، بين الحقيقة والرمز، بين الحياة والموت، وبين الألم والفرح، الأمر الذي يتجلى في وحدة نصية/سردية متناغمة تتجاوز الزمان والمكان لتقول لنا إننا جميعاً كبشر صُنعنا من مزيج الأحاسيس والعواطف والذكاء والجنون نفسه.
456 pages
First published January 1, 1949
458 people are currently reading
8030 people want to read
About the author
Ahmet Hamdi Tanpınar
39 books752 followersAhmet Hamdi Tanpınar (23 June 1901 - 24 January 1962) was one of the most important modern novelists and essayists of Turkish literature. He was also a member of the Turkish parliament (the Grand National Assembly of Turkey) between 1942 and 1946.
Tanpınar was born in Istanbul on 23 June 1901. His father was a judge, Hüseyin Fikri Efendi. Hüseyin Fikri Efendi was Georgian from Maçahel. Tanpınar's mother died at Mosul, when Tanpınar was thirteen. Because his father's vocation required frequent relocation, Tanpınar continued his education in several different cities, including Istanbul, Sinop, Siirt, Kirkuk, and Antalya. After quitting veterinary college, he resumed his educational career at the Faculty of Literature at Istanbul University, which he completed in 1923. As a literature teacher, he taught at high schools in Erzurum (1923–1924), Konya, Ankara, the Educational Institute of Gazi and the Fine Arts Academy. At the Fine Arts Academy, besides teaching literature, Tanpınar taught in branches of aesthetics in arts, history of art and mythology (1932–1939). From 1942 to 1946, he entered the Turkish National Assembly as parliamentar of Kahramanmaraş. In 1953, he made an extensive journey to Europe, traveling many countries within six months such as France, Belgium, Holland, England, Spain and Italy. Tanpınar died of a heart attack on the 24 January 1962 in Istanbul. His grave is in the Aşiyan Graveyard, Istanbul.
He is one of the most important authors of Turkish literature, successfully combining Eastern and Western cultures within his writings. Yahya Kemal Beyatlı played an important role in his upbringing. In his poetry, he uses Turkish classical music and dreaming as the textile of his works. Both in his poetry and novels psychological analyses, history, the characteristics of his time, the binding between the society and the individual, dreams and the problems of civilization are given a great place. One of his most significant works is The Time Regulation Institute (Saatleri Ayarlama Enstitüsü). The novel has been widely acclaimed as an ironic criticism of the bureaucratization process with the implication that its title suggests, though that is not what the book is all about. In fact, the book can be read from quite different perspectives, and cannot be exhausted in only one reading. First of all, it is a great psychological analysis of a man who suffers from being unable to adapt himself to his time, in other words to modern times. So the fact of bureaucratization is indeed incorporated into a broader problem: modernization and its impact on the individual. Most of the characters of the novel seem to be struggling in strange ways in order to survive in modern times. In this way, the concept of "time" occupies a central place, giving a deeper sense, even a philosophical taste to the novel.
Tanpınar was born in Istanbul on 23 June 1901. His father was a judge, Hüseyin Fikri Efendi. Hüseyin Fikri Efendi was Georgian from Maçahel. Tanpınar's mother died at Mosul, when Tanpınar was thirteen. Because his father's vocation required frequent relocation, Tanpınar continued his education in several different cities, including Istanbul, Sinop, Siirt, Kirkuk, and Antalya. After quitting veterinary college, he resumed his educational career at the Faculty of Literature at Istanbul University, which he completed in 1923. As a literature teacher, he taught at high schools in Erzurum (1923–1924), Konya, Ankara, the Educational Institute of Gazi and the Fine Arts Academy. At the Fine Arts Academy, besides teaching literature, Tanpınar taught in branches of aesthetics in arts, history of art and mythology (1932–1939). From 1942 to 1946, he entered the Turkish National Assembly as parliamentar of Kahramanmaraş. In 1953, he made an extensive journey to Europe, traveling many countries within six months such as France, Belgium, Holland, England, Spain and Italy. Tanpınar died of a heart attack on the 24 January 1962 in Istanbul. His grave is in the Aşiyan Graveyard, Istanbul.
He is one of the most important authors of Turkish literature, successfully combining Eastern and Western cultures within his writings. Yahya Kemal Beyatlı played an important role in his upbringing. In his poetry, he uses Turkish classical music and dreaming as the textile of his works. Both in his poetry and novels psychological analyses, history, the characteristics of his time, the binding between the society and the individual, dreams and the problems of civilization are given a great place. One of his most significant works is The Time Regulation Institute (Saatleri Ayarlama Enstitüsü). The novel has been widely acclaimed as an ironic criticism of the bureaucratization process with the implication that its title suggests, though that is not what the book is all about. In fact, the book can be read from quite different perspectives, and cannot be exhausted in only one reading. First of all, it is a great psychological analysis of a man who suffers from being unable to adapt himself to his time, in other words to modern times. So the fact of bureaucratization is indeed incorporated into a broader problem: modernization and its impact on the individual. Most of the characters of the novel seem to be struggling in strange ways in order to survive in modern times. In this way, the concept of "time" occupies a central place, giving a deeper sense, even a philosophical taste to the novel.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 365 reviews
January 16, 2020
A Mind at Piece was an inspiration or Orhan Pamuk and rightfully so. It is the love story of Mümtaz and Nuran, but also the story of Istanbul, of the Bosphorus, of the beginning of WWII, of the east meeting the west. The tale is split into four sections: the present, then two on the past and a final one following the events of the first. We are introduced first to Mümtaz, an intellectual who wants to be a writer, but doesn't seem to get much writing done. He is an introvert and we learn that he recently broke up with the love of his life, Nuran. He has lived with his brilliant, artistic cousin Ihsan (for whom the first part is named) and Ihsan's slightly deranged but devoted wife Macide. His father is killed during the Greek invasion of Anatolia and his mother dies during their flight towards the Mediterranean. This idea of flight pervades the novel as Mümtaz - when not in the passionate embrace of Nuran - is constantly fleeing reality and responsibility. Ihsan falls sick and Mümtaz learns that his ex is going back to her ex-husband Fahir. This sets his memories running and for the second two chapters, we get the backstory on their love (Part 2: Nuran) and how it fell apart, partially due to a relative of Nuran and schoolmate of Mümtaz, the ill-fated Suad (for whom Part 3 is named). In the last chapter, we are back at the sickbed of Ihsan and we see Mümtaz (his name is the title of the final part of the book) trying to come to terms with his double grief and with the outbreak of war on the last pages of the novel.
There is beautiful writing and images. In fact, when Mümtaz is not reminiscing, most of the action is condensed into a few key moments: the chance encounter of friends telling him news of Nuran, the ferry ride on which Mümtaz and Nuran meet, the party at which we are introduced to Suad, and the final scene around Ihsan's sickbed.
"The difference between them was that Mümtaz perceived his beloved through a matrix of abstractions." (p 204).
This beautiful sentence is a precise description of the reason for which the mariage plans between Nuran and Mümtaz will ultimately fail - she lives in the presence while he lives in the past and with a view of reality through his lens refracted by love and abandon.
"Ephemerally, absolute spritual truth, or the spirit that was absolute truth, sought itself and its purpose in expansive space and time, disturbed the dormancy of material objects, bowed towards the essence of all things, withdrew into great seclusions, bounded over Milky Ways, and everywhere discovered desires and thirsts akin to its own." (p. 306).
Tanpinar certainly knew a lot about classical ottoman music and goes on for many pages about its history and nuances. This passage comes from Part 3 during the long music party at Mümtaz and Nuran's flat and is an example of how the author tries to put the ecstasy and élan that one feels when listening to particularly beautiful music. Not understanding Farsi or Turkish and only partially able to appreciate this style of music (I looked some up on YouTube), I guess I would approximate his feelings to those I felt the first time I heard The Köln Concert by Keith Jarrett or Kind of Blue by Miles Davis. A feeling of intense energy that both excites and calms. Well, I think Tanpinar's sentence is far more descriptive than mine!
"If one doesn't limit music to technical details or ideas, its effects are subjective. Undergirding each piece recollected in profundity, are the particularities of the episode in which it was encountered and in certain respects, the venture of this episode is but the transfusion of music into one's life." (p. 316)
This is perhaps the theme of the entire book actually. There are two primary songs at work here: the traditional ottoman song that Nuran loves to sing "Song in Mahur" (see page 62 et. al.) which functions like the "petit phrase de Verneuil" in De Coté de Chez Swann, symbolizing the love between the two protagonists, and one of Beethoven's Concertos, a piece referred to with respect to both Ihsan and, fatefully, to Suad. Interestingly, the structure of the book follows a sort of structure analogous to a concerto: a fast paced start setting the themes in place, a longer and slower 2nd section which develops the themes, a short rondo for the 3rd section (often subsumed into the 3rd movement of the concerto as with Op 16 for example) with some suspense and the denouement in an allegro, faster than the middle two sections but slower than the first to end the piece. In this case, the ending is a bit post-modern, kind of like hitting a false key at the end as in a John Cage piece.
Another thing that struck me was the use of internal dialog using italics. Sometimes, these interventions sounded like they were coming from the author himself rather than his character. I felt it was like the heavy brushwork on, say, a Tintoretto painting or the cries of ecstasy that Jarrett often emits which playing his solo work - it disturbs some to see the artificial wall between the painter, his work and the audience broken, but it also gives it a tinge of realism that I appreciate.
Overall, I felt it was a wonderful book and nearly a 5 star read. Perhaps, if I was more well-versed in Turkish history and culture, I would have appreciated more the long passages of background more than I did. In any case, if you enjoyed reading Orhan Pamuk, you will most likely, as I did, appreciate this work which had a definite influence on him.
There is beautiful writing and images. In fact, when Mümtaz is not reminiscing, most of the action is condensed into a few key moments: the chance encounter of friends telling him news of Nuran, the ferry ride on which Mümtaz and Nuran meet, the party at which we are introduced to Suad, and the final scene around Ihsan's sickbed.
"The difference between them was that Mümtaz perceived his beloved through a matrix of abstractions." (p 204).
This beautiful sentence is a precise description of the reason for which the mariage plans between Nuran and Mümtaz will ultimately fail - she lives in the presence while he lives in the past and with a view of reality through his lens refracted by love and abandon.
"Ephemerally, absolute spritual truth, or the spirit that was absolute truth, sought itself and its purpose in expansive space and time, disturbed the dormancy of material objects, bowed towards the essence of all things, withdrew into great seclusions, bounded over Milky Ways, and everywhere discovered desires and thirsts akin to its own." (p. 306).
Tanpinar certainly knew a lot about classical ottoman music and goes on for many pages about its history and nuances. This passage comes from Part 3 during the long music party at Mümtaz and Nuran's flat and is an example of how the author tries to put the ecstasy and élan that one feels when listening to particularly beautiful music. Not understanding Farsi or Turkish and only partially able to appreciate this style of music (I looked some up on YouTube), I guess I would approximate his feelings to those I felt the first time I heard The Köln Concert by Keith Jarrett or Kind of Blue by Miles Davis. A feeling of intense energy that both excites and calms. Well, I think Tanpinar's sentence is far more descriptive than mine!
"If one doesn't limit music to technical details or ideas, its effects are subjective. Undergirding each piece recollected in profundity, are the particularities of the episode in which it was encountered and in certain respects, the venture of this episode is but the transfusion of music into one's life." (p. 316)
This is perhaps the theme of the entire book actually. There are two primary songs at work here: the traditional ottoman song that Nuran loves to sing "Song in Mahur" (see page 62 et. al.) which functions like the "petit phrase de Verneuil" in De Coté de Chez Swann, symbolizing the love between the two protagonists, and one of Beethoven's Concertos, a piece referred to with respect to both Ihsan and, fatefully, to Suad. Interestingly, the structure of the book follows a sort of structure analogous to a concerto: a fast paced start setting the themes in place, a longer and slower 2nd section which develops the themes, a short rondo for the 3rd section (often subsumed into the 3rd movement of the concerto as with Op 16 for example) with some suspense and the denouement in an allegro, faster than the middle two sections but slower than the first to end the piece. In this case, the ending is a bit post-modern, kind of like hitting a false key at the end as in a John Cage piece.
Another thing that struck me was the use of internal dialog using italics. Sometimes, these interventions sounded like they were coming from the author himself rather than his character. I felt it was like the heavy brushwork on, say, a Tintoretto painting or the cries of ecstasy that Jarrett often emits which playing his solo work - it disturbs some to see the artificial wall between the painter, his work and the audience broken, but it also gives it a tinge of realism that I appreciate.
Overall, I felt it was a wonderful book and nearly a 5 star read. Perhaps, if I was more well-versed in Turkish history and culture, I would have appreciated more the long passages of background more than I did. In any case, if you enjoyed reading Orhan Pamuk, you will most likely, as I did, appreciate this work which had a definite influence on him.
January 5, 2024
Ana karakterlerinin isimlerinin verildiği dört bölümden oluşan bu romanda geçmiş ile gelecek, Doğu ile Batı arasında sıkışıp kalmış bir Türk aydını olan Mümtaz ile Nuran'ın hüzünlü aşkına şahit oluyoruz. Bir aşk hikayesi anlatmakla birlikte romanda toplumsal ve siyasal konulara yer veriliyor ve bu konulara ilişkin sorular ve cevaplar karakterler aracılığıyla tartışılıyor. Sosyal, ruhsal ve psikolojik tahlillerin yanı sıra doğa ve insan tasvirleri açısından da zengin bir eser. Tanpınar'ın farklı üslubu ve eşsiz anlatımıyla okuyucusuna sunduğu bu roman İstanbul ve Boğaz'ın güzelliklerini anlatan bir masal aynı zamanda.
"Görünmezsen ne çıkar, ben seni kendimde taşıyorum!"
S.283
"Görünmezsen ne çıkar, ben seni kendimde taşıyorum!"
S.283
June 17, 2018
Türk edebiyatının en temel probleminin yazarların düşünür olmaması olduğunu düşünürüm hep. Üslup sahibi olmaya ya da hikâye anlatmaya harcanan çaba, anlamak için harcanmaz. Bunun tipik örneği Hasan Ali Toptaş'tır, kitaplarında bir derinlik yoktur, üslup vardır. İhsan Oktay Anar, yüz küsur yıl önce zaten eleştirisi yapılmış bir önermeyi ele alıp Amerika'yı yeniden keşfeder, kartondan karakterleriyle ne bu topraklarla ilgilenir, ne çağımızla, ne hayatla, ne de insanla. Oğuz Atay, en azından şimdilik sadece Tutunamayanlar'da diyelim, aynı dertten muzdariptir.
Bunun dışına çıkan tek örnek Orhan Pamuk'tur, yazdığı her satır için 20 sayfa yazsak az kalır. İnanmayan açsın okusun Jale Parla'nın kitabını, İletişim'den Yky'den çıkan derleme eserleri. Türkiyeli "nitelikli okurun" niteliksiz olduğunun en büyük kanıtı Pamuk'tur; onun değeri, derinliği kavranamamıştır genel olarak. Niteliksiz okur dediğimiz kitlenin durumundan bahsetmeye gerek yok zaten.
İşte bu yazar-düşünür kimliğinin hakkını veren bir yazarın da Ahmet Hamdi Tanpınar olduğunu görüyoruz bu kitapla. Zaten Pamuk'un da çok etkilendiği âşikar. Doğu-batı meselesinin, sıkışmışlığının önemini kavramış, milliyetçi sığlığa kaçmadan bu durumu incelemiş yazar. Bunu da bilhassa müzik üstünden yapmış: Hem Itri'den, hem de Debussy'den bahis açmış.
"Erenler, yanlış kapı çalıyorsun... demişti. Ötekiler sanat yapıyor. Biz sadece duadayız. Bilirsin, bazı tarikatlerde değil eser vermek, kabrinin üzerine adını yazdırmak bile iyi sayılmadı. İşte bu şarktı. Mümtaz’a göre hem şifasız hastalığımız, hem de tükenmez kudretimiz olan şark!"
Doğu-batı karmaşasının anlaşılmadan Türkiye sosyolojisinin de kavranılamayacağını düşünüyorum. Ahmet Hamdi'nin açtığı, Orhan Pamuk'un ilerlediği yol bizim belki de en önemli meselemiz. Bunu yalnızca seküler-mütedeyyin ayrımı yapmadan, Tanpınar'ın da Mümtaz'da dile getirip gösterdiği gibi, hem doğulu, hem batılı olmanın, iki ayrı düşünme biçiminin arasında sıkışmanın önemi büyük.
Kitapta bahsi geçen bir diğer mesele de ölüm, ki aslında romanın merkezi burada, ben bu romanı bir aşk romanı olarak değil, bir varoluş ve ölüm romanı olarak okudum. Bunu biraz açalım. Bundan sonrasında spoiler olabilir, demedi demeyin.
İhsan'ın ölümünü düşünen, bekleyen Mümtaz'ın hikâyesini okuyor ve kitap boyunca ölüm korkusunun hayattaki karşılıklarını görüyoruz. Ölümün yıkıcılığı karşısında yaşama inanan Mümtaz'ın ağbi dediği İhsan'a, çaresiz Macide'yi yalnızca yaşamın gücüne inanarak hayata döndürdüğünü aklımıza getirelim, ölümün yaklaşması, ölümün kaçınılmazlığı fikrinin Mümtaz'da güçlenmesine neden oluyor.
"Kendi ölümümüzle bütün meseleler hallediliyor; fakat sevdiklerimizin yanımızdan gitmesiyle insan temelinden yıkılıyor. O zaman ne yapacaksın?.. Mağlûbu atmağa razı mısın?.. Senin için söylemiyorum, fakat böyle düşünen, böyle düşündükleri için kendilerini kuvvetli bulan budalalar var. İşte Naziler... Halbuki insan doğduğu günden itibaren mağlûptur, şefkate muhtaçtır."
Ölümün, ölüm tecrübesinin, dünyadan ayrılan, toprağa gömülen insan tarafından değil, o kişinin yakınları tarafından yaşandığına vurgu yapılıyor ve biz bir anlamda "ölmekte olan" Mümtaz'ın kafasının içine giriyoruz. Nuran bölümünün her şey bittikten sonra anlatılması da böyle yorumlanabilir. Yani aslında, olan olayları Mümtaz'ın ölümü yaşadığı için çarpılmış hafızasından görüyoruz ve bu yüzden de ölüm her yerde: Kitapta sık sık görülen uzun tartışmalardan birinde, inanç ile ölüm korkusu arasındaki paralelliğe vurgu yapılıyor. Bu tartışmalardan birinde, sanatın ölüm korkusu ile ilişkisine de değiniliyor.
Hatta Mümtaz'ın Nuran ile yaşadığı aşkın da, Kara Kitap'ta esini-hayali-yaratıcılığı simgeleyen Rüya'nın varlığı gibi, hayatı ve yaşamı sembolize ettiği bir alternatif okuma yapabileceğimizi düşünüyorum. Mümtaz Nuran'a bakıp "Acaba genç olduğu için mi ona âşığım?" diye soruyor kendine. Onun Nuran'a bağlandığını, ona sahip olabilmek için her şeyi yapsa da en baştan beri Nuran'a sahip olamayacağını korkuyla bildiğini ve buna sık sık atıf yapıldığını, kaçınılmaz sonun gelişini kaygıyla izleyişini görürsek, Nuran bölümünün ardından Ölümü simgeleyen Suat'ın gelmesinin tesadüf olmadığını görebiliriz. Mümtaz'ın Nuran ile, hayat ile mücadelesi, yerini Suat ile, yani ölüm ile giriştiği mücadeleye bırakır. Suat'ın odanın ortasında tavandan sarkan bedeni, hayatın ortasına düşen, hayatı kaçıran, bütün saadeti engelleyen Ölüm'dür.
Suat'ın kitabın sonunda Mümtaz'ı kendisine çağırması da budur, hayatı kavrayamayan, elde edemeyen Mümtaz'ın ölüme yaklaşmasıdır. Ama Mümtaz daha zamanının olduğuna inanır ve Suat'ı reddeder. Buna paralel olarak da İhsan hayatî tehlikeyi atlatır. İkisi de bir süre daha yaşayacaktır, ama sadece bir süre.
Bunun dışına çıkan tek örnek Orhan Pamuk'tur, yazdığı her satır için 20 sayfa yazsak az kalır. İnanmayan açsın okusun Jale Parla'nın kitabını, İletişim'den Yky'den çıkan derleme eserleri. Türkiyeli "nitelikli okurun" niteliksiz olduğunun en büyük kanıtı Pamuk'tur; onun değeri, derinliği kavranamamıştır genel olarak. Niteliksiz okur dediğimiz kitlenin durumundan bahsetmeye gerek yok zaten.
İşte bu yazar-düşünür kimliğinin hakkını veren bir yazarın da Ahmet Hamdi Tanpınar olduğunu görüyoruz bu kitapla. Zaten Pamuk'un da çok etkilendiği âşikar. Doğu-batı meselesinin, sıkışmışlığının önemini kavramış, milliyetçi sığlığa kaçmadan bu durumu incelemiş yazar. Bunu da bilhassa müzik üstünden yapmış: Hem Itri'den, hem de Debussy'den bahis açmış.
"Erenler, yanlış kapı çalıyorsun... demişti. Ötekiler sanat yapıyor. Biz sadece duadayız. Bilirsin, bazı tarikatlerde değil eser vermek, kabrinin üzerine adını yazdırmak bile iyi sayılmadı. İşte bu şarktı. Mümtaz’a göre hem şifasız hastalığımız, hem de tükenmez kudretimiz olan şark!"
Doğu-batı karmaşasının anlaşılmadan Türkiye sosyolojisinin de kavranılamayacağını düşünüyorum. Ahmet Hamdi'nin açtığı, Orhan Pamuk'un ilerlediği yol bizim belki de en önemli meselemiz. Bunu yalnızca seküler-mütedeyyin ayrımı yapmadan, Tanpınar'ın da Mümtaz'da dile getirip gösterdiği gibi, hem doğulu, hem batılı olmanın, iki ayrı düşünme biçiminin arasında sıkışmanın önemi büyük.
Kitapta bahsi geçen bir diğer mesele de ölüm, ki aslında romanın merkezi burada, ben bu romanı bir aşk romanı olarak değil, bir varoluş ve ölüm romanı olarak okudum. Bunu biraz açalım. Bundan sonrasında spoiler olabilir, demedi demeyin.
İhsan'ın ölümünü düşünen, bekleyen Mümtaz'ın hikâyesini okuyor ve kitap boyunca ölüm korkusunun hayattaki karşılıklarını görüyoruz. Ölümün yıkıcılığı karşısında yaşama inanan Mümtaz'ın ağbi dediği İhsan'a, çaresiz Macide'yi yalnızca yaşamın gücüne inanarak hayata döndürdüğünü aklımıza getirelim, ölümün yaklaşması, ölümün kaçınılmazlığı fikrinin Mümtaz'da güçlenmesine neden oluyor.
"Kendi ölümümüzle bütün meseleler hallediliyor; fakat sevdiklerimizin yanımızdan gitmesiyle insan temelinden yıkılıyor. O zaman ne yapacaksın?.. Mağlûbu atmağa razı mısın?.. Senin için söylemiyorum, fakat böyle düşünen, böyle düşündükleri için kendilerini kuvvetli bulan budalalar var. İşte Naziler... Halbuki insan doğduğu günden itibaren mağlûptur, şefkate muhtaçtır."
Ölümün, ölüm tecrübesinin, dünyadan ayrılan, toprağa gömülen insan tarafından değil, o kişinin yakınları tarafından yaşandığına vurgu yapılıyor ve biz bir anlamda "ölmekte olan" Mümtaz'ın kafasının içine giriyoruz. Nuran bölümünün her şey bittikten sonra anlatılması da böyle yorumlanabilir. Yani aslında, olan olayları Mümtaz'ın ölümü yaşadığı için çarpılmış hafızasından görüyoruz ve bu yüzden de ölüm her yerde: Kitapta sık sık görülen uzun tartışmalardan birinde, inanç ile ölüm korkusu arasındaki paralelliğe vurgu yapılıyor. Bu tartışmalardan birinde, sanatın ölüm korkusu ile ilişkisine de değiniliyor.
Hatta Mümtaz'ın Nuran ile yaşadığı aşkın da, Kara Kitap'ta esini-hayali-yaratıcılığı simgeleyen Rüya'nın varlığı gibi, hayatı ve yaşamı sembolize ettiği bir alternatif okuma yapabileceğimizi düşünüyorum. Mümtaz Nuran'a bakıp "Acaba genç olduğu için mi ona âşığım?" diye soruyor kendine. Onun Nuran'a bağlandığını, ona sahip olabilmek için her şeyi yapsa da en baştan beri Nuran'a sahip olamayacağını korkuyla bildiğini ve buna sık sık atıf yapıldığını, kaçınılmaz sonun gelişini kaygıyla izleyişini görürsek, Nuran bölümünün ardından Ölümü simgeleyen Suat'ın gelmesinin tesadüf olmadığını görebiliriz. Mümtaz'ın Nuran ile, hayat ile mücadelesi, yerini Suat ile, yani ölüm ile giriştiği mücadeleye bırakır. Suat'ın odanın ortasında tavandan sarkan bedeni, hayatın ortasına düşen, hayatı kaçıran, bütün saadeti engelleyen Ölüm'dür.
Suat'ın kitabın sonunda Mümtaz'ı kendisine çağırması da budur, hayatı kavrayamayan, elde edemeyen Mümtaz'ın ölüme yaklaşmasıdır. Ama Mümtaz daha zamanının olduğuna inanır ve Suat'ı reddeder. Buna paralel olarak da İhsan hayatî tehlikeyi atlatır. İkisi de bir süre daha yaşayacaktır, ama sadece bir süre.
June 20, 2025
mümtaz ve nuran’ın aşkı bana biraz masumiyet müzesi’ndeki kemal ve füsun’u hatırlattı. mümtaz, nuran’a tutkuyla bağlı ancak bu bağlılık, ona huzur getirmek yerine içindeki huzursuzluğu daha da büyütüyor. kemal, füsun’un eşyalarını bir müzeye dönüştürerek onu zamanın içinde saklarken, mümtaz da nuran’ı istanbul’un sokaklarında, seslerinde, kokularında yaşatıyor. ancak aralarındaki fark şu; kemal saplantısının peşinden giderken, mümtaz aşkını yavaş yavaş kaybediyor ve bu kaybın ağırlığını taşımak zorunda kalıyor.
kitap boyunca herkes huzuru arasa da aslında kimse huzurlu değil. ne mümtaz, ne nuran, ne de suat.. tanpınar’ın anlatmak istediği de belki tam olarak bu. çünkü huzur, aradıkça uzaklaşan bir şey. kitapta istanbul bile bir karakter gibi değişen zamanın içinde savruluyor, geçmişle gelecek arasında sıkışıp kalıyor. mümtaz da aynen öyle. o da geçmişin içinde kaybolmuş, hatıralara tutundukça daha da uzaklaşmış..
kitap boyunca herkes huzuru arasa da aslında kimse huzurlu değil. ne mümtaz, ne nuran, ne de suat.. tanpınar’ın anlatmak istediği de belki tam olarak bu. çünkü huzur, aradıkça uzaklaşan bir şey. kitapta istanbul bile bir karakter gibi değişen zamanın içinde savruluyor, geçmişle gelecek arasında sıkışıp kalıyor. mümtaz da aynen öyle. o da geçmişin içinde kaybolmuş, hatıralara tutundukça daha da uzaklaşmış..
June 27, 2012
I started reading 'Seelenfrieden' ('A Mind at Peace', or 'Huzur' in Turkish) nearly two years ago; inspired by Orhan Pamuk's claim that it is "the best Istanbul novel ever written".
Everybody who has read Pamuk's 'Museum of Innocence' (still one of my favorites) will recognize the similarities with Tanpınar's work. It is not just that both are stories set in Istanbul, or about lost love; they, too, share their preoccupation with (notions of) time - also as documents of an era (pre-WW2 in the case of Huzur).
Both stories, too, share something about their main characters. I have to say, though, that Mümtaz was one of the reasons it took me a long time to finish Huzur. His constant digressions about 'the old music/literature/art', his infatuation with his own philosophical meanderings made me quite strongly dislike him.
The other thing that annoyed me throughout the book, but in particular in the part (out of four) dedicated to Mümtaz' lover Nuran, was the characters' image of women. Tanpınar himself, I guess, was not exactly egalitarian in this regard; all too often, especially when Nuran speaks herself, an image of 'weak' women portrayed.
All in all, not much of a joy to read (especially given the length of this tome), but interesting too see Pamuk's inspiration.
Everybody who has read Pamuk's 'Museum of Innocence' (still one of my favorites) will recognize the similarities with Tanpınar's work. It is not just that both are stories set in Istanbul, or about lost love; they, too, share their preoccupation with (notions of) time - also as documents of an era (pre-WW2 in the case of Huzur).
Both stories, too, share something about their main characters. I have to say, though, that Mümtaz was one of the reasons it took me a long time to finish Huzur. His constant digressions about 'the old music/literature/art', his infatuation with his own philosophical meanderings made me quite strongly dislike him.
The other thing that annoyed me throughout the book, but in particular in the part (out of four) dedicated to Mümtaz' lover Nuran, was the characters' image of women. Tanpınar himself, I guess, was not exactly egalitarian in this regard; all too often, especially when Nuran speaks herself, an image of 'weak' women portrayed.
All in all, not much of a joy to read (especially given the length of this tome), but interesting too see Pamuk's inspiration.
December 24, 2014
Türk Edebiyatı'nın en iyi romanlarından biridir, hatta türünün en iyisidir belki de.
Ahmet Hamdi Tanpınar müzisyen olmasa da çok iyi bir müzik dinleyicisidir ve musikiyi pek sever. Bu nedenle Huzur dikkatli okuyabilen için bir musiki eseri içinde barındırır, hatta huzur başlı başına bir musiki eserdir.
Ahmet Hamdi Tanpınar müzisyen olmasa da çok iyi bir müzik dinleyicisidir ve musikiyi pek sever. Bu nedenle Huzur dikkatli okuyabilen için bir musiki eseri içinde barındırır, hatta huzur başlı başına bir musiki eserdir.
April 15, 2020
1930’lu yılların sonları, Cumhuriyet sonrası, 2. Dünya Savaşı öncesi o eski İstanbul manzaraları, sandal turları, musiki ve sanat sohbetleri, doğu ve batı çatışmaları, medeniyetin gerekliliklerinin yanında kendi özümüzde sahip olduklarımız. Türk kültürünü, üzülerek gördüğümüz unutulan geçmişimizi de bize hatırlatan, okuması önsözünde Mehmet Kaplan’ın belirttiği gibi kolay, hafif, sudan yazılara alıştırılmış okuyucu kitlesi için okunması ve anlaşılması güç olan bir eser.
Eski Türkçe kelimelerden dolayı başlarda adapte olamasam da, ilerleyince harika bir lezzete ulaştı. Ahmet Hamdi Tanpınar sahip olduğumuz büyük değerlerden birisi. Tanışmak için geç kalmamak gerek.
Eski Türkçe kelimelerden dolayı başlarda adapte olamasam da, ilerleyince harika bir lezzete ulaştı. Ahmet Hamdi Tanpınar sahip olduğumuz büyük değerlerden birisi. Tanışmak için geç kalmamak gerek.
September 8, 2018
yekpare geniş bir zamanın parçalanmaz akışında,
İstanbul’un zamanında çocukluk, gençlik, kaybedişler ve buluşlarda,
eli kulağında savaşın tedirginliğinde,
doğunun batıya bakışında ve batının itişinde,
boğazda bir sandal gezisi ve musiki çığıran münevver İstanbul beyinin başından aşağı mendiller, güller sağanağında,
vuslat düşü ve kaybetme korkusunda,
benin ve ötekinin, aşık ve düşmanın hep birden hücumunda,
geçmiş ve geleceğin bir araya geldiği tam da o yekpare geniş anda
vuku bulan HUZUR'da ve HUZURSUZLUK'ta taa.
İstanbul’un zamanında çocukluk, gençlik, kaybedişler ve buluşlarda,
eli kulağında savaşın tedirginliğinde,
doğunun batıya bakışında ve batının itişinde,
boğazda bir sandal gezisi ve musiki çığıran münevver İstanbul beyinin başından aşağı mendiller, güller sağanağında,
vuslat düşü ve kaybetme korkusunda,
benin ve ötekinin, aşık ve düşmanın hep birden hücumunda,
geçmiş ve geleceğin bir araya geldiği tam da o yekpare geniş anda
vuku bulan HUZUR'da ve HUZURSUZLUK'ta taa.
January 9, 2017
Hikaye özetle şu;
Mümtaz isimli bir kahramanımız var. Bir yazar. Hayatı sorgulayan neşesiz biri. Kendini, dünyayı ve insanları tanımaya çalışıyor. Sürekli düşünen, karamsar biri. Zira romanda ki herkes biraz böyle. Sürekli sorguluyorlar. Bu karamsarlık dolayısıyla romanın tamamına yansımış durumda. Dolayısıyla bizde okurken sürekli sorguluyoruz.
Sadece Mümtaz olup sorgulamıyoruz.
Genç olarak, yaşlı olarak hasta olarak, sağlıklı olarak, aşık olarak, kısknç olarak, saf olarak, kötü kalpli olarak.... Ahmet Hamdi okuru tabiri caizse evirip çeviriyor, kılıktan kılığa sokuyor. Ve herşeyi sorgulatıyor bize. Düşünmemizi sağlıyor. Tıkalı damarlarımızı zorlayıp açıyor. Daha once aklımıza gelmeyen bir çok şeyi bize hatırlatıyor ve hatta biraz sınırı aşıp bize öğretiyor da diyebiliriz. Bu açıdan azıcık ders kitabı niteliğide taşımıyor değil kitap.
Mümtaz'ın uzaktan akrabası biri var; İhsan.
İhsan Mümtaz'ın akıl hocası. Yazarın bize yaptığını İhsan Mümtaz'a yapmış, ve onu yetiştirmiş diyebiliriz. Reelist biri o. Çok duygularına kapılmadan yaşayan ve bu açıdan somut düşünen ve karar veren biri. Özellikle dünya meseleleriyle ve siyasetle ilgileniyor. Burada yazar 2. Dünya savaşı öncesinde ülke siyasetini de ele alıyor. Tamamen objektif yalnız. Sadece bize ülkenin genel fotoğrafını çekiyor. Ve mümkün olduğu kadar kararı bize bırakıyor.
Ve Nuran...
Mümtaz'ın büyük aşkı...
Fahri isminde bir kocası var. Yabancı uyruklu bir kadınla yaşıyor Fahri. Nuranı küçük kızları Fatma'yla bırakıp bu kadınla yaşamaya başlamış. Ve doğal olarak bunun Nuran'da yarattığı etki çok yıkıcı olmuş. Uzun zaman sonra Mümtaz çıkıyor karşısına ve çok derin bir aşk yaşamaya başlıyorlar. Çok saf bir kadın Nuran. "Ben kimseye birşey yapmadım ki neden bu cezayı çekiyorum" havasında. Yanlış sorular soruyor ve cevapsız yaşıyor.
Birde Suat var. Romanda çok fazla yer tutmuyor ancak aldığı bir kararla romanın en etkili kişisi oluveriyor.
Suat ölümcül hasta. O kadar uzun zamandır bu hastalığın pençesinde ki artık isyan etme noktasına gelmiş. "Alacaksan al canımı da kurtulayım" diye düşünüyor.
Bu sağlıksız psikolojide Nuran'a bir aşk mektubu yazıyor. Aşık olup olmadığını kendiside bilmiyor. Anladığım kadarıyla sadec yeniden yaşadığını hissetmek istiyor ve bunuda Nuran'a aşık olarak elde etmeye çalışıyor. Zavallı kadına "huzur" yok.
Her ne kadar Mümtaz'la Nuran'ın aşklarından haberdar olsa da herkes gibi, o yine de Nuran'dan bunu bekliyor.
Ve muhteşem final...
Büyük aşkın sonu...
Suat kendini asıyor.
Hemde Nuran'la Mümtaz'ın evinde.
Bir akşam eve geliyorlar ve Suatı tavanda sallanırken buluyorlar.
Bu travmayla Nuran herşeyden elini eteğini çekiyor. Dolayısıyla büyük aşk bitiyor. Mümtaz da ufaktan sıyırıyor.
Çok ağır bir kitap. Öyle sular seller gibi okunup geçilecek bir kitap değil. Oldukça detaylı, oldukça "dolu" bir kitap. Ağır ağır okudum. Sindire sndire okudum. Okurkende müthiş keyif aldım.
Çok çok ta edebi bir eser. Özellikle bir kaç tane teşbih var kitapta ki mutluluktan gözlerim yaşardı. Örneğin;
"Sağ tarafından gelen bir ışık parçası genç kadının saçlarına yapıştı, oradan yavaşça boynuna doğru kaydı, küçük, insane alışık bir hayvan gibi beyaz tenin üstünde hazla oynamaya başladı."
Ya da;
"Sesi hafif hardalda bırakılmış hıyar gibi garip ve dili yakıcıydı."
Herkese tavsiye ederim.
Mümtaz isimli bir kahramanımız var. Bir yazar. Hayatı sorgulayan neşesiz biri. Kendini, dünyayı ve insanları tanımaya çalışıyor. Sürekli düşünen, karamsar biri. Zira romanda ki herkes biraz böyle. Sürekli sorguluyorlar. Bu karamsarlık dolayısıyla romanın tamamına yansımış durumda. Dolayısıyla bizde okurken sürekli sorguluyoruz.
Sadece Mümtaz olup sorgulamıyoruz.
Genç olarak, yaşlı olarak hasta olarak, sağlıklı olarak, aşık olarak, kısknç olarak, saf olarak, kötü kalpli olarak.... Ahmet Hamdi okuru tabiri caizse evirip çeviriyor, kılıktan kılığa sokuyor. Ve herşeyi sorgulatıyor bize. Düşünmemizi sağlıyor. Tıkalı damarlarımızı zorlayıp açıyor. Daha once aklımıza gelmeyen bir çok şeyi bize hatırlatıyor ve hatta biraz sınırı aşıp bize öğretiyor da diyebiliriz. Bu açıdan azıcık ders kitabı niteliğide taşımıyor değil kitap.
Mümtaz'ın uzaktan akrabası biri var; İhsan.
İhsan Mümtaz'ın akıl hocası. Yazarın bize yaptığını İhsan Mümtaz'a yapmış, ve onu yetiştirmiş diyebiliriz. Reelist biri o. Çok duygularına kapılmadan yaşayan ve bu açıdan somut düşünen ve karar veren biri. Özellikle dünya meseleleriyle ve siyasetle ilgileniyor. Burada yazar 2. Dünya savaşı öncesinde ülke siyasetini de ele alıyor. Tamamen objektif yalnız. Sadece bize ülkenin genel fotoğrafını çekiyor. Ve mümkün olduğu kadar kararı bize bırakıyor.
Ve Nuran...
Mümtaz'ın büyük aşkı...
Fahri isminde bir kocası var. Yabancı uyruklu bir kadınla yaşıyor Fahri. Nuranı küçük kızları Fatma'yla bırakıp bu kadınla yaşamaya başlamış. Ve doğal olarak bunun Nuran'da yarattığı etki çok yıkıcı olmuş. Uzun zaman sonra Mümtaz çıkıyor karşısına ve çok derin bir aşk yaşamaya başlıyorlar. Çok saf bir kadın Nuran. "Ben kimseye birşey yapmadım ki neden bu cezayı çekiyorum" havasında. Yanlış sorular soruyor ve cevapsız yaşıyor.
Birde Suat var. Romanda çok fazla yer tutmuyor ancak aldığı bir kararla romanın en etkili kişisi oluveriyor.
Suat ölümcül hasta. O kadar uzun zamandır bu hastalığın pençesinde ki artık isyan etme noktasına gelmiş. "Alacaksan al canımı da kurtulayım" diye düşünüyor.
Bu sağlıksız psikolojide Nuran'a bir aşk mektubu yazıyor. Aşık olup olmadığını kendiside bilmiyor. Anladığım kadarıyla sadec yeniden yaşadığını hissetmek istiyor ve bunuda Nuran'a aşık olarak elde etmeye çalışıyor. Zavallı kadına "huzur" yok.
Her ne kadar Mümtaz'la Nuran'ın aşklarından haberdar olsa da herkes gibi, o yine de Nuran'dan bunu bekliyor.
Ve muhteşem final...
Büyük aşkın sonu...
Suat kendini asıyor.
Hemde Nuran'la Mümtaz'ın evinde.
Bir akşam eve geliyorlar ve Suatı tavanda sallanırken buluyorlar.
Bu travmayla Nuran herşeyden elini eteğini çekiyor. Dolayısıyla büyük aşk bitiyor. Mümtaz da ufaktan sıyırıyor.
Çok ağır bir kitap. Öyle sular seller gibi okunup geçilecek bir kitap değil. Oldukça detaylı, oldukça "dolu" bir kitap. Ağır ağır okudum. Sindire sndire okudum. Okurkende müthiş keyif aldım.
Çok çok ta edebi bir eser. Özellikle bir kaç tane teşbih var kitapta ki mutluluktan gözlerim yaşardı. Örneğin;
"Sağ tarafından gelen bir ışık parçası genç kadının saçlarına yapıştı, oradan yavaşça boynuna doğru kaydı, küçük, insane alışık bir hayvan gibi beyaz tenin üstünde hazla oynamaya başladı."
Ya da;
"Sesi hafif hardalda bırakılmış hıyar gibi garip ve dili yakıcıydı."
Herkese tavsiye ederim.
June 18, 2024
Benim için Ahmet Hamdi Tanpınar'ın yeri başkadır. Ozellikle huzur sadece karakterleriyle değil, İstanbul betimlemeleri ve klasik Türk müziği ile ilgili tespitleriyle rehber kitaplarımdan biridir.
Esere huzursuzluğun romanı demesem huzur arayışı diye düşünürdüm... Peki bu huzur arayışında insan nerede duruyor, hayatın getirdikleri içinde kişinin kendi yaşamına etkisi ne kadar, sorularına geniş açıyla bakıp düşündürecek bir kitap bu. Öyle bir kere okunup kapatılacak, kitaplıkta tozlanmaya bırakılacak eserlerden hiç değil, ömrünüzün belli dönemlerinde okuduğunuzda her tekrarda farklı bir lezzet alacağiniz bir kitap.
Ölmeden mutlaka okuyun.
Eleştirel Basım güncellemesi Eleştirel basım "normal" baskıya göre daha detaylı bir içerik. Tanpınar hayranlarının mutlaka kitaplığında olsun isteyebileceği bir eser. İçerikte Huzur'un gazetede ilk tefrika edildiği hali ile kitap olarak basımı arasında karşılaştırmalar mevcut. İçerik Tanpınar'ın kendine has diline ait açıklamalar ve döneme dair görsellerle zenginleştirilmiş. Bu bağlamda çok kaliteli diyebilirim. Ayrıca esere ek olarak verilen Nuran ve Mümtaz'ın İstanbul'u diyebileceğim gezdikleri yerleri gösteren harita ve Tanpınar'ın Huzur adı altında hazırlanmış çalma listesi çok iyi düşünülmüş.
Tanpınar dili ve kalemiyle herkese hitap edecek bir yazar değil gibi görünse de ömrünüzde bir kere olsun mutlaka okumalısınız düşüncem baki...
Esere huzursuzluğun romanı demesem huzur arayışı diye düşünürdüm... Peki bu huzur arayışında insan nerede duruyor, hayatın getirdikleri içinde kişinin kendi yaşamına etkisi ne kadar, sorularına geniş açıyla bakıp düşündürecek bir kitap bu. Öyle bir kere okunup kapatılacak, kitaplıkta tozlanmaya bırakılacak eserlerden hiç değil, ömrünüzün belli dönemlerinde okuduğunuzda her tekrarda farklı bir lezzet alacağiniz bir kitap.
Ölmeden mutlaka okuyun.
Eleştirel Basım güncellemesi Eleştirel basım "normal" baskıya göre daha detaylı bir içerik. Tanpınar hayranlarının mutlaka kitaplığında olsun isteyebileceği bir eser. İçerikte Huzur'un gazetede ilk tefrika edildiği hali ile kitap olarak basımı arasında karşılaştırmalar mevcut. İçerik Tanpınar'ın kendine has diline ait açıklamalar ve döneme dair görsellerle zenginleştirilmiş. Bu bağlamda çok kaliteli diyebilirim. Ayrıca esere ek olarak verilen Nuran ve Mümtaz'ın İstanbul'u diyebileceğim gezdikleri yerleri gösteren harita ve Tanpınar'ın Huzur adı altında hazırlanmış çalma listesi çok iyi düşünülmüş.
Tanpınar dili ve kalemiyle herkese hitap edecek bir yazar değil gibi görünse de ömrünüzde bir kere olsun mutlaka okumalısınız düşüncem baki...
Read
October 21, 2017Joshua Cohen identifies this novel as the Turkish Ulysses.
"Tanpinar’s great novel also unfolds over 24-hours, but in Istanbul on the eve of World War II. Turkey is torn between East and West just as Mümtaz, an orphan and aspiring writer of historical fiction, is torn between a decaying tradition and his love for the older, divorced Nuran, whose failings and attractions are entirely modern."
https://www.thedailybeast.com/a-bloom...
I beg to differ. Respectfully of course. I really don't seriously object to this reference point of "Ulysses" or "Joyce". We do the same thing daily with "Kafkaesque" (like the novel I'm reading now, Shadowless--"Hasan Ali Toptaş, 'the Turkish Kafka', playfully challenges ideas of identity and memory in this surprising and beguiling novel." It's like you know when a literary reference begins to get widely misused and abused that its full freight and weight begin to take on significance, like with that one real howler "stream-of-consciousness" (like when they write "stream-of-conscience"!)). Anyways. I don't know if Cohen could've known of it (certainly!) but the Ulysses of Turkey is in fact The Disconnected by Oğuz Atay. A Mind at Peace tasted more of Proust in its interiority while with The Disconnected you have a whole gambit of linguistic and literary styles and genre. The thing about "unfolds over 24-hours" is the least significant facet of Ulysses. It's the range of language.
Still and all, A Mind at Peace is a great modernist novel. And should be read along with Tanpınar's other available-in-English novel, The Time Regulation Institute to see an author at work in two very distinct fictional modes.
"Tanpinar’s great novel also unfolds over 24-hours, but in Istanbul on the eve of World War II. Turkey is torn between East and West just as Mümtaz, an orphan and aspiring writer of historical fiction, is torn between a decaying tradition and his love for the older, divorced Nuran, whose failings and attractions are entirely modern."
https://www.thedailybeast.com/a-bloom...
I beg to differ. Respectfully of course. I really don't seriously object to this reference point of "Ulysses" or "Joyce". We do the same thing daily with "Kafkaesque" (like the novel I'm reading now, Shadowless--"Hasan Ali Toptaş, 'the Turkish Kafka', playfully challenges ideas of identity and memory in this surprising and beguiling novel." It's like you know when a literary reference begins to get widely misused and abused that its full freight and weight begin to take on significance, like with that one real howler "stream-of-consciousness" (like when they write "stream-of-conscience"!)). Anyways. I don't know if Cohen could've known of it (certainly!) but the Ulysses of Turkey is in fact The Disconnected by Oğuz Atay. A Mind at Peace tasted more of Proust in its interiority while with The Disconnected you have a whole gambit of linguistic and literary styles and genre. The thing about "unfolds over 24-hours" is the least significant facet of Ulysses. It's the range of language.
Still and all, A Mind at Peace is a great modernist novel. And should be read along with Tanpınar's other available-in-English novel, The Time Regulation Institute to see an author at work in two very distinct fictional modes.
December 10, 2021
"Niçin bugünü yaşamıyorsun Mümtaz? Neden ya mazidesin, ya istikbaldesin. Bu saat de var."
🥺
🥺
Read
January 9, 2021Ovako: viđam svog mlađeg brata jednom ili nijednom godišnje, a pošto smo oboje maksimalno sentimentalni, taj jedan put kada se vidimo oboje zatrpamo jedno drugo poklonima koje smo u međuvremenu nakupovali. I tako, jedne je godine moj brat meni kupio ovu knjigu na poklon. 2020. je bila godina kada se, sticajem okolnosti, nismo videli, pa me u međuvremenu počela gristi savest zašto što se nisam potrudila da makar dočitam knjigu do kraja, kakva god da je. I tako, klac-klac, za dva meseca uspela sam da izgulim ovo remek-delo sladunjavog palamuđenja i iritantne pretencioznosti. Utisci od pre tri ipo godine ostaju nepromenjeni.
*****
Review iz 2017:
Ovo je jedna divna, inteligentna i vrhunski napisana knjiga, ali mene sva ta kitnjasta lepota izražavanja, melanholija, intelektualizam na granici jalovog overthinkovanja i digresiranje ubiše u pojam. Naprosto, sentiment ove knjige nije za mene. "Institut za podešavanje vremena" me neće videti.
*****
Review iz 2017:
Ovo je jedna divna, inteligentna i vrhunski napisana knjiga, ali mene sva ta kitnjasta lepota izražavanja, melanholija, intelektualizam na granici jalovog overthinkovanja i digresiranje ubiše u pojam. Naprosto, sentiment ove knjige nije za mene. "Institut za podešavanje vremena" me neće videti.
December 25, 2018
Kendi dilimizde ve iklimimizde-ve belki bu nedenle bana göre daha değerli- Kayıp Zamanın İzinde (KZİ) okumak gibiydi. Kesinlikle daha aşina hislerle elbette. Müzik, mimari, şiir, resim gibi sanatlardan Proust gibi faydalanmış Tanpınar da. Dede Efendi'yi, Hafız Post'u, Seyyid Nuh'u, Tab'i Mustafa Efendi'yi, Debussy'yi, Wagner'i, Beethoven'ın quartetlerini dinledim romanda yeri geldikçe. Hepsine internetten ulaşmak mümkün (bu nedenle aslında kitap okumak günümüzde daha kolay). Bu eserleri, Tanpınar'ın tasvirleriyle birlikte dinlemek eşsiz bir deneyim. Mahur beste ise Vinteuil sonatı (KZİ) gibi hayali bir eser ve bir leitmotiv olarak roman boyunca karşımıza çıkıyor.
Swann'ın Odette'i, Boticelli'nin tablosundaki Zipporah'a benzetişi gibi (KZİ), Mümtaz da Nuran'ı Renoir'ın 'Okuyan Kadın'ı ve Ghirlandaio'nun "Mabede Takdimi'ndeki Floransa'lı kadın üzerinden tasvir ediyor.
[image error]
Yahya Kemal'in şiirimizde yakaladığı estetik mükemmeliyeti Tanpınar romanda yakalamış ve huzursuzluklarımızın kitabını yazmış. Roman sorulara cevap vermek yerine Sokrates'in yönteminde ve klasik olmayı hakeden tüm eserlerde olduğu gibi yeni sorular ortaya atıyor.
Özet olarak, Tanpınar edebiyatı, sanatı, felsefeyi ve sorgulanmış hayatı kalpten seven ve sevdiren bir yazar.
Swann'ın Odette'i, Boticelli'nin tablosundaki Zipporah'a benzetişi gibi (KZİ), Mümtaz da Nuran'ı Renoir'ın 'Okuyan Kadın'ı ve Ghirlandaio'nun "Mabede Takdimi'ndeki Floransa'lı kadın üzerinden tasvir ediyor.
[image error]
Yahya Kemal'in şiirimizde yakaladığı estetik mükemmeliyeti Tanpınar romanda yakalamış ve huzursuzluklarımızın kitabını yazmış. Roman sorulara cevap vermek yerine Sokrates'in yönteminde ve klasik olmayı hakeden tüm eserlerde olduğu gibi yeni sorular ortaya atıyor.
Özet olarak, Tanpınar edebiyatı, sanatı, felsefeyi ve sorgulanmış hayatı kalpten seven ve sevdiren bir yazar.
June 24, 2015
Tek kelimeyle müthiş bir kitap.
"Yalnız,insanoğlunda idi ki yekpare ve mutlak zaman,iki hadde ayrılıyor,içimizde bu küçük idare lambası,bu isli aydınlık çırpındığı,çok basit şeylere kendi mudil riyaziyesini soktuğu için,süreyi toprağa düşen gölgemizle ölçtüğümüz için,ölüm va hayatı birbirinden ayırıyor ve kendi yarattığımız bu iki kutbun arasında düşüncemiz bir saat rakkası gibi gidip geliyordu.İnsanoğlu zamanın mahpusu,onun dışına fırlamağa çalışan bir biçare idi.Onun içinde kaybolacağı geniş ve biteviye akan nehrinde herşeyle beraber akacağı yerde,onu dışarıdan seyre çalışıyordu.Onun için bir ıstırap makinesi olmuştu.
Bir itiliş,haydi ölümün ucundayız;herşey bitti.Madem ki sıfırın bütününü kırdık,adet olmağa razı olduk,bunu kabul etmek lazım.Fakat hız bizi kendiliğinden öbür hadde götürüyor;hayatın ortasındayız,onunla doluyuz,tekrar hızımızın oyuncağıyız;fakat bu sefer,bu sefer terazi mutlak surette ölüme doğru eğiliyordu.Bütün ıstıraplar kendi misilleriyle artacaklardı...Kendi kendine bir masal uydurmuştu; ona inanıyor, hayatın efendisi olmak istiyordu. Onun için ölümün sofrası oluyordu. Büyük nehirden ayrıldıktan sonra, ilk rast geldiği çukuru dolduran bir su gibiydi. Orada her türlü arızanın, başta kendisi olmak arzusunun kurbanı olacaktı. İnsanoğlunun ıstırabı kadar tabii ne vardı! Şuurla var olmayı, gerçekten var olmayı ödüyordu."
"Yalnız,insanoğlunda idi ki yekpare ve mutlak zaman,iki hadde ayrılıyor,içimizde bu küçük idare lambası,bu isli aydınlık çırpındığı,çok basit şeylere kendi mudil riyaziyesini soktuğu için,süreyi toprağa düşen gölgemizle ölçtüğümüz için,ölüm va hayatı birbirinden ayırıyor ve kendi yarattığımız bu iki kutbun arasında düşüncemiz bir saat rakkası gibi gidip geliyordu.İnsanoğlu zamanın mahpusu,onun dışına fırlamağa çalışan bir biçare idi.Onun içinde kaybolacağı geniş ve biteviye akan nehrinde herşeyle beraber akacağı yerde,onu dışarıdan seyre çalışıyordu.Onun için bir ıstırap makinesi olmuştu.
Bir itiliş,haydi ölümün ucundayız;herşey bitti.Madem ki sıfırın bütününü kırdık,adet olmağa razı olduk,bunu kabul etmek lazım.Fakat hız bizi kendiliğinden öbür hadde götürüyor;hayatın ortasındayız,onunla doluyuz,tekrar hızımızın oyuncağıyız;fakat bu sefer,bu sefer terazi mutlak surette ölüme doğru eğiliyordu.Bütün ıstıraplar kendi misilleriyle artacaklardı...Kendi kendine bir masal uydurmuştu; ona inanıyor, hayatın efendisi olmak istiyordu. Onun için ölümün sofrası oluyordu. Büyük nehirden ayrıldıktan sonra, ilk rast geldiği çukuru dolduran bir su gibiydi. Orada her türlü arızanın, başta kendisi olmak arzusunun kurbanı olacaktı. İnsanoğlunun ıstırabı kadar tabii ne vardı! Şuurla var olmayı, gerçekten var olmayı ödüyordu."
March 11, 2019
Kitap hakkında bir kaç cümle karalamak isterken, kelimelerin kifayetsiz kaldığı o anı yaşıyorum şuanda . Öyle bir kitap düşünün ki, yazarı dönem mimarisi hakkında bilgi sahibi , dünya siyasetiyle yakından ilgili ve muhteşem bir müsikişinas birey ve bu özelliklerini muhteşem bir beceriyle kitabının içine yerleştiriyor, üstelik de bunu bir aşk kitabı yazarken yapıyor. Öyle bir kitap ki, Mümtaz ve Nuran ile birlikte dolaşıyorsun İstanbul'u , tek tek gözünde canlanıyor o bakir İstanbul ; Üsküdar , Fatih , Sarıyer , Emirgan'da dolaşıyorsun uzun uzun. Sümbül Sinan , Merkez Efendi camilerinin ve türbelerinin hikayelerine kulak misafiri oluyorsun Mümtaz ve Nuran'ın aşk dolu sohbetleri esnasında. En iştahlı müzik sohbetlerini dinliyor, en güzel rakı sofralarına misafir oluyor, en donanımlı siyaset tartışmalarında açık oturum yöneticisi oluveriyorsun. O kadar içerisine giriyorsun ki eserin'Ama adam haklı yahu' diye müdahale etmek geliyor insanın içinden.
Kendisi hakkında hep değeri bilinmeyen yazarlardandır diyerek dünyanın çok şey kaçırdığını düşünürdüm. Bir bölümde benim bu endişeme de çok güzel bir şekilde açıklama getirmiş aynı şekilde başka yazarlar hakkındaki görüşlerini dile getirerek. Bu bölümü de aşağıya olduğu gibi yazıyorum.
' - Bugün Türkiye'de nesillerin beraberce okuduğu beş kitap bulamayız.Dar muhitler dışında eskilerden zevk alan gittikçe azalıyor.Biz galiba son halkayız. Yarın bir Nedim , bir Nef-i, hatta bize o kadar çekici gelen eski musiki edebiyen yabancısı olacağımız şeyler arasında girecek.
- Güçlük var. Fakat imkansız değil. Biz şimdi bir aksülamel devrinde yaşıyoruz. Kendimizi sevmiyoruz. Kafamız bir yığım mukayeselerle dolu: Dede'yi Wagner olmadığı için, Yunus'u Verlaine, Baki'yi Goethe ve Gide yapamadığımız için beğenmiyoruz'
Doğru söze ne denebilir ki. Çürümüşlüğümüz çok eskilere dayanıyormuş meğer ve bu kadar güzel anlatılabilirmiş durumumuz.İyi ki hayat bizlere bir güzellik yaptı ve Tanpınar gibi isimler bu ülkeden geldi geçti.
ki de
Uzatmama hiç gerek yoktu aslında. Kısaca şöyle demek de yeterli olabilir: 'HUZUR' okuduğum en güzel aşk romanıdır.
Kendisi hakkında hep değeri bilinmeyen yazarlardandır diyerek dünyanın çok şey kaçırdığını düşünürdüm. Bir bölümde benim bu endişeme de çok güzel bir şekilde açıklama getirmiş aynı şekilde başka yazarlar hakkındaki görüşlerini dile getirerek. Bu bölümü de aşağıya olduğu gibi yazıyorum.
' - Bugün Türkiye'de nesillerin beraberce okuduğu beş kitap bulamayız.Dar muhitler dışında eskilerden zevk alan gittikçe azalıyor.Biz galiba son halkayız. Yarın bir Nedim , bir Nef-i, hatta bize o kadar çekici gelen eski musiki edebiyen yabancısı olacağımız şeyler arasında girecek.
- Güçlük var. Fakat imkansız değil. Biz şimdi bir aksülamel devrinde yaşıyoruz. Kendimizi sevmiyoruz. Kafamız bir yığım mukayeselerle dolu: Dede'yi Wagner olmadığı için, Yunus'u Verlaine, Baki'yi Goethe ve Gide yapamadığımız için beğenmiyoruz'
Doğru söze ne denebilir ki. Çürümüşlüğümüz çok eskilere dayanıyormuş meğer ve bu kadar güzel anlatılabilirmiş durumumuz.İyi ki hayat bizlere bir güzellik yaptı ve Tanpınar gibi isimler bu ülkeden geldi geçti.
ki de
Uzatmama hiç gerek yoktu aslında. Kısaca şöyle demek de yeterli olabilir: 'HUZUR' okuduğum en güzel aşk romanıdır.
February 12, 2022
Mehmet Kaplan'ın yorumunda yazdığı gibi içime sindire sindire okuyayım dedim, felç gelmek üzereydi ki kitap bitti. Demek ki kişi tahlillerini aşırılığı bana iyi gelmiyor, hele bir de burada olduğu gibi bana hitap etmeyen musiki terennümleriyle bir kazanda bir araya getirilirse tam bir fecaat. İstanbul etrafında dönen bir roman ister istemez yer yer kendine çekiyor, sokaklarını tasvir ederken, insanlarını anlatırken ama bunlar için sürekli uçuk sanatsal benzetmeler yapma zorunda hissedişi açıkçası içimi sıktı. Sanat fakiri sen de diyebilirsiniz, sizin bileceğiniz iş... Mütevazı bir hayat süren Mümtaz, günlük meşgalelerle günlerini geçirirken büyük annesinin bahtsızlığı onun sözleriyle "Madem ki benim kanımı taşıyorsun, sen de sevecek, şu veya bu şekilde ıstırap çekeceksin" dediği Nuran ile yollarının kesişmesiyle yaşamı farklı bir safhaya girer. Başından talihsiz bir evlilik geçiren Nuran'la başlarda mesut geçen günler, Suat'ın daha önceden de vadettiği gibi bir daha unutamayacakları intiharıyla sarsılmış ve evlilik denen müesseseye daha adım atamadan ızdırap eşiğinden geçmişlerdir.
Yalnız şark ve garp kafasını tek potada bir araya getirme saçmalığımız hakkındaki tespiti çok yerindedir, bunlar bize has tek kafada var olan iki ayrı düşünme şeklidir, tek noktada birleştirmeye çalışmak yıllarca yalnızca saçmalamamıza vesile olmuştur. Halbuki her maddenin, her mefkurenin bir vakti ve zamanı vardır.
Bolca musiki, kişi tahlilleri ve huzursuzluk arıyorsanız doğru yerdesiniz:)
Yalnız şark ve garp kafasını tek potada bir araya getirme saçmalığımız hakkındaki tespiti çok yerindedir, bunlar bize has tek kafada var olan iki ayrı düşünme şeklidir, tek noktada birleştirmeye çalışmak yıllarca yalnızca saçmalamamıza vesile olmuştur. Halbuki her maddenin, her mefkurenin bir vakti ve zamanı vardır.
Bolca musiki, kişi tahlilleri ve huzursuzluk arıyorsanız doğru yerdesiniz:)
July 7, 2018
Güzeldi ama Saatleri Ayarlama daha iyiydi
January 6, 2024
Başlangıçta dinlerken hoşuma gitmesine rağmen kitabı olarak okumaya başladığımda feci yordu beni. Eski türkçe kelimeleri anlamadım zaten !
Bu kadar sevilen kitabı benimde okumam lazım diye listeme almıştım. Iyi bir yazar mutlaka . Bir Resat Nuri de bu kadar zorlanmadım . Sorgulamalari iyi ama kendide sanki hep bir ikilem içinde gibi Şark ve Garp arası çizgide kararsız kalmış hangisi doğru yada ona göre doğru.
Ne mutlu yazari tam olarak anlayip sevenlere.
5 yıl önce yazmışım bunları.
2024 Ocak;
Sanırım burada eklemem gereken bir şey var yanlış başlamışım Tanpınar okumaya en azından Huzur'la olmayacaktı. Aydaki Kadın ve Mahur Beste ile başlayıp ilerledikçe yazarı bayağı sevdim bir de baktım ki Huzur'la ilgili yazdığım değendirmeye sanki Tanpınar'a haksızlık etmişim gibi hissettim. Huzur'u daha sonra tekrardan okuyacağım. Sakince ve dinlenerek.Daha anlamaya çalışarak önyargısız. Öncekinden daha iyi olur en azından. Aslında olay şu; daha çok batı edebiyatı okuyorum ; hatta şöyle yazayım Osmanlı ve Şark edebiyatı konusunda biraz zor oluyor bağ kurmak. Biraz daha fazla emek verip anlamaya çalışmam gerekiyor sanırım.Huzur'u tekrar okuduktan sonra yazacacağım yorumumu.
Bu kadar sevilen kitabı benimde okumam lazım diye listeme almıştım. Iyi bir yazar mutlaka . Bir Resat Nuri de bu kadar zorlanmadım . Sorgulamalari iyi ama kendide sanki hep bir ikilem içinde gibi Şark ve Garp arası çizgide kararsız kalmış hangisi doğru yada ona göre doğru.
Ne mutlu yazari tam olarak anlayip sevenlere.
5 yıl önce yazmışım bunları.
2024 Ocak;
Sanırım burada eklemem gereken bir şey var yanlış başlamışım Tanpınar okumaya en azından Huzur'la olmayacaktı. Aydaki Kadın ve Mahur Beste ile başlayıp ilerledikçe yazarı bayağı sevdim bir de baktım ki Huzur'la ilgili yazdığım değendirmeye sanki Tanpınar'a haksızlık etmişim gibi hissettim. Huzur'u daha sonra tekrardan okuyacağım. Sakince ve dinlenerek.Daha anlamaya çalışarak önyargısız. Öncekinden daha iyi olur en azından. Aslında olay şu; daha çok batı edebiyatı okuyorum ; hatta şöyle yazayım Osmanlı ve Şark edebiyatı konusunda biraz zor oluyor bağ kurmak. Biraz daha fazla emek verip anlamaya çalışmam gerekiyor sanırım.Huzur'u tekrar okuduktan sonra yazacacağım yorumumu.
January 3, 2014
5 yıldız verip yorumsuz bırakmak olmazdı elbette. Okuduğum en güzel Türk romanlarından biriydi, Mümtaz ve Nuran’ın aşkı üzerinden, 1930ların sonu, II. Dünya Savaşı öncesi İstanbul’una, daha doğrusu İstanbul elitine mükemmel bir bakış vardı. Kitap tamamen Cumhuriyet sonrası eğitimli İstanbul’lu elit tabakanın dünyaya, dünya işlerine, Türkiye’nin ve Cumhuriyet’in durumuna, dine bakışını içeriyor ve günümüzde bile geçerli olan tespitleri okumak insanın içini burkuyor.
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın muhteşem bir anlatım dili var, uzun tasvirler bazılarına sıkıcı gelebilir, ancak ben çok beğendim, kitabı okurken ilerleyişimde de yazmıştım, Dede Efendi’nin Farahfeza’sını anlatımı o kadar muhteşemdi ki, ilk kez dinlediğimde dahi Ferahfeza’nın parçalarını ayırt edebildim.
İyi ki gözüm korkmamış, iyi ki elime alıp okumuşum. Dingin kafa ile okunması gereken muhteşem bir eser.
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın muhteşem bir anlatım dili var, uzun tasvirler bazılarına sıkıcı gelebilir, ancak ben çok beğendim, kitabı okurken ilerleyişimde de yazmıştım, Dede Efendi’nin Farahfeza’sını anlatımı o kadar muhteşemdi ki, ilk kez dinlediğimde dahi Ferahfeza’nın parçalarını ayırt edebildim.
İyi ki gözüm korkmamış, iyi ki elime alıp okumuşum. Dingin kafa ile okunması gereken muhteşem bir eser.
October 16, 2018
Хммм, није ово лоше написана књига; напротив, али сам се изгубио у бесконачно дугим дигресијама, мистицизму и размишљањима на најразличитије теме, често не посебно повезане са током радње тј. "радње". Поред тога, велики део посвећен је филозофирању на тему традиционалне турске музике. Сигуран сам да познаваоци макама, ферахфеза итд. много више уживају у тим детаљима (и, вероватно, имају другачији емоционални однос према свему томе).
January 21, 2014
#25
Huzur, Türkçede okuduğum en güzel aşk romanı... içiçe iki aşkın romanı, birbirini besleyen, geliştiren iki aşkın: Mümtaz Nuran'a olduğu kadar, İstanbul'a da aşıktır... Tanpınar'a rağmen, ağır basan Mümtaz-Nuran ikilisinin aşkı oluyor; yalnız ağır basan da değil, Huzur'u bir roman olarak yaşatacak, sürdürecek olan da...
Tanpınar'ın kendine özgü bir anlatımı, bir üslubu var... Tanpınar'daki üslup kaygısının sahnede 'rol çalan' bir oyuncunun bir anlık beğenilme uğruna oyunun bütününe zarar vermesi gibi bir etkisi oluyor. Üslup kaygısı, kişileri, olayları izlemeyi güçleştiriyor. 'Şairane' söz etmek merakı roman üslubuyla bağdaşmıyor... kimi söz 'buluşları'na pek hayran, onları tekrarlamaktan alamıyor kendini... Şairane ve süslü söz etmek merakı roman kişilerinin konuşmalarına da zarar veriyor... Bir de 'felsefe yapmak' ya da 'büyük laf etmek' merakı var Tanpınar'ın, felaket!
Ayrıntıları seviyor Tanpınar ve alabildiğine ustaca kullanıyor. Müthiş bir 'göz'ü var Tanpınar'ın... Huzur'u okurken, Tanpınar'ı yazı yazarken değil de hep elinde kamera çalışırken düşündüm, dikkati özellikle 'ayrıntı çekimi'ne yönelik bir sinemacı...
Tanpınar kadınları da büyük bir ustalıkla anlatıyor; hem ruhsal çözümlemelerde o ustalığını sürdürüyor, hem kadınların dış görünüşünü anlatmakta. Tanpınar'ın kadın giyimi konusundaki dikkatini hiçbir 'erkek romancı'mızda görmedim.
Tanpınar'ın Doğu-Batı adı altında yapmaya çalıştığı şey, geçmişimizi toptan yadsıyan küçük burjuva bürokrat görüşü ile geçmişin kültürünü tanımış ve sevmiş, 'kökü mazide olan ati' (Yahya Kemal) olmak isteyen aydının görüşünü uzlaştırmak gibi görünüyor ilk bakışta. Ama 'uzlaştırmak' bile denemez buna; küçük burjuva bürokrat görüşün özüne hiç dokunmadan, bu görüşü halkı yönetimi dışında bir 'nesne' gibi gören anlayışını olduğu gibi alarak, sosyal sınıfların varlığını yadsıyan görüşünü olduğu gibi alarak, 'devlet'i küçük burjuva bürokratıyla özdeşleştiren görüşü olduğu gibi alarak, 'mazi'yi bu görüşe bir pudra gibi, bir allık gibi sürmek, böylece bu görüşü daha sevimli hale getirme çabasına girişmek...
Bir romanda, bir mesele konmak isteniyorsa, bu meselenin doğru konması bile başlı başına önemli bir şeydir; çözüm yanlış olabilir, o başka mesele. Ama Tanpınar meseleleri, çözmek bir yana, doğru da koyamıyor. Bunun için o sayfalar dolusu tartışmalardan bizde kalan tek şey şu oluyor: Cumhuriyet aydınlarının Cumhuriyet döneminin başarısızlıkları karşısından soyut düşünce düzeyinde kalan tedirginlikleri, arayışları, 'huzur'suzlukları... Ama bu tedirginliklerin, bu arayışların bir 'kaçış'la içiçe olduğu da pek açık: Tarihe kaçış, musikiye kaçış, İstanbul'un güzelliklerine kaçış...
Huzur, Türkçede okuduğum en güzel aşk romanı... içiçe iki aşkın romanı, birbirini besleyen, geliştiren iki aşkın: Mümtaz Nuran'a olduğu kadar, İstanbul'a da aşıktır... Tanpınar'a rağmen, ağır basan Mümtaz-Nuran ikilisinin aşkı oluyor; yalnız ağır basan da değil, Huzur'u bir roman olarak yaşatacak, sürdürecek olan da...
Tanpınar'ın kendine özgü bir anlatımı, bir üslubu var... Tanpınar'daki üslup kaygısının sahnede 'rol çalan' bir oyuncunun bir anlık beğenilme uğruna oyunun bütününe zarar vermesi gibi bir etkisi oluyor. Üslup kaygısı, kişileri, olayları izlemeyi güçleştiriyor. 'Şairane' söz etmek merakı roman üslubuyla bağdaşmıyor... kimi söz 'buluşları'na pek hayran, onları tekrarlamaktan alamıyor kendini... Şairane ve süslü söz etmek merakı roman kişilerinin konuşmalarına da zarar veriyor... Bir de 'felsefe yapmak' ya da 'büyük laf etmek' merakı var Tanpınar'ın, felaket!
Ayrıntıları seviyor Tanpınar ve alabildiğine ustaca kullanıyor. Müthiş bir 'göz'ü var Tanpınar'ın... Huzur'u okurken, Tanpınar'ı yazı yazarken değil de hep elinde kamera çalışırken düşündüm, dikkati özellikle 'ayrıntı çekimi'ne yönelik bir sinemacı...
Tanpınar kadınları da büyük bir ustalıkla anlatıyor; hem ruhsal çözümlemelerde o ustalığını sürdürüyor, hem kadınların dış görünüşünü anlatmakta. Tanpınar'ın kadın giyimi konusundaki dikkatini hiçbir 'erkek romancı'mızda görmedim.
Tanpınar'ın Doğu-Batı adı altında yapmaya çalıştığı şey, geçmişimizi toptan yadsıyan küçük burjuva bürokrat görüşü ile geçmişin kültürünü tanımış ve sevmiş, 'kökü mazide olan ati' (Yahya Kemal) olmak isteyen aydının görüşünü uzlaştırmak gibi görünüyor ilk bakışta. Ama 'uzlaştırmak' bile denemez buna; küçük burjuva bürokrat görüşün özüne hiç dokunmadan, bu görüşü halkı yönetimi dışında bir 'nesne' gibi gören anlayışını olduğu gibi alarak, sosyal sınıfların varlığını yadsıyan görüşünü olduğu gibi alarak, 'devlet'i küçük burjuva bürokratıyla özdeşleştiren görüşü olduğu gibi alarak, 'mazi'yi bu görüşe bir pudra gibi, bir allık gibi sürmek, böylece bu görüşü daha sevimli hale getirme çabasına girişmek...
Bir romanda, bir mesele konmak isteniyorsa, bu meselenin doğru konması bile başlı başına önemli bir şeydir; çözüm yanlış olabilir, o başka mesele. Ama Tanpınar meseleleri, çözmek bir yana, doğru da koyamıyor. Bunun için o sayfalar dolusu tartışmalardan bizde kalan tek şey şu oluyor: Cumhuriyet aydınlarının Cumhuriyet döneminin başarısızlıkları karşısından soyut düşünce düzeyinde kalan tedirginlikleri, arayışları, 'huzur'suzlukları... Ama bu tedirginliklerin, bu arayışların bir 'kaçış'la içiçe olduğu da pek açık: Tarihe kaçış, musikiye kaçış, İstanbul'un güzelliklerine kaçış...
January 13, 2021
Eski dönem insanlarının konu edildiği kitapları okurken bambaşka bir uygarlıktan bahsediliyor gibi hissediyorum. Yazarın da dediği gibi eskiyi eski olduğu için beğenmeyerek güzel olan şeyleri de arkamızda bırakmışız. Batıdan aldığımız lüzumsuz şeyler ve doğudan gelip doğuştan sahip olduğumuz ama beğenmeyerek eksilttiğimiz özümüzle kör topal ilerleyen, kendisini her zaman eksik hisseden bir millet olduk. Bunun böyle olduğunu Huzur'da, musikinin insanlar üzerindeki etkisini okuyunca daha iyi anladım. Mümtaz'ın kendini bildi bileli kırık olan kalbiyle yarım kalmış sevgilerini, insana ve topluma bakışını okuyoruz. Ve anlıyoruz ki hayat, sen bir şeyler için çabalarken yanından akıp giden nehirmiş, senden azade. =)
March 1, 2018
Bir başyapıt. Tanpınar'ın neden edebiyatımızdaki en büyük romancı olduğunun kanıtı. Bir Türk trajedisi. (Tanpınar bunu duysa beni sopayla kovalardı herhalde.) Basit bir aşk hikayesinden çok uzakta, bir varoluşun öyküsü. Tefrika edilen versiyonunda Suat bölümünün olmadığı, roman halinde basılırken Suat bölümünün eklendiği göz önünde tutularak okunmalı, spoiler vermeyeyim ama romanın tricky noktalarından biri (belki den en tricky noktası) Suat.
August 6, 2014
يقول الروائي التركي أورهان باموك -نوبل للآداب 2006- أن هذه هي أعظم رواية كتبت عن أسطمبول في القرن 20، وأستطيع أن أرى سبب حكم باموك هذا..
تكتنف الرواية أرواح متعددة، فهي ملحمة عائلية طويلة عن حياة احدى العائلات الاسطمبولية منذ انهيار الدولة العثمانية وحتى الحرب العالمية الثانية، وهي مليئة بالرغبة بحفظ عالم آيل للانهيار والسقوط. وهي مليئة بالنثر الغنائي الغني بالشوق والتذكر والحنين والألوان وهمسات البشر ورائحة الأرض وسريان الزمن البطيء. وهي قصة حب جميلة في مجتمع شرقي مسلم بدأ يتغرب للتو.
الممتع أننا نستطيع أن نتعرف على التوتر الذي أصاب المجتمع التركي لدى تطبيق أتاتورك "لإصلاحاته"، تعطينا هذه الرواية القدرة على أن نعيش الحوار الذي يردده الأتراك داخل عقولهم عن هوية بلدهم، والغرب والشرق، والإسلام، والعلمانية...الخ
الرواية مهمة وجميلة وتختزل عدة مدارس روائية في جسدها.
ملاحظة : مستوى الترجمة يتأرجح أحيانا بين الجيد والضعيف.
May 4, 2021
huzur oyle adi gibi keyifle tatli tatli okunacak bir roman degil, bir cesit huzursuzlugun kitabi aslinda. ve ayni zamanda bir edebiyat soleni.
nefis doga tasvirlerine mi, tum karakterlerin derinlikli anlatimina mi, insan zihninin en karanlik koselerinde ustaca dolanmasina mi, o karanlik dehlizlerde dolanirken bile birkac satirla aninda kitabin havasini degistiren nuktedan tarafina mi, sanatin edebiyatin farkli bir cok kolundaki ustaligina mi ben neyine hayran olsam sasirsam bilemedim.
bir yanim cok gec yapilmis bir okuma, tanpinarla cok gec bir tanisma diye hayiflanirken, diger yanim tam vaktinde okudum 35 yasimin gozbebegi oldu tanpinar diyor. okurken neredeyse her bir sayfada tanpinar’in cagdas turk edebiyatinda etkiledigini dusundugunuz isimleri saymaktan-anmaktan kendinizi alamiyorsunuz bir sekilde. cok farkli. o donem icin dusunuldugunde cok daha efsanevi bir boyuta ulasiyor bu farklilik diye dusunuyorum.
tanpinar’in sanata ve guzele duskunlugu her bir satira, cumleye, kelimeye sirayet etmis.
ama hepsinin yaninda sunu da soylemeliyim oyle cok kolay okunabilir bir kitap degil.
soyle akici ve klasik bir roman okuyayim deyip de okunacak bir kitap degil cunku hem dili hem icerigi buna izin vermiyor ve huzur aslinda klasik anlamda salt bir roman degil; bir fikir, sanat, psikoloji kitabi da ayni zamanda. edebiyati buram buram hissediyorsunuz okurken.
rahatlikla soyleyebilirim ki altini cizmedigim, uslubuna bilgisine hayran kalmadigim tek bir sayfa yok.
nefis doga tasvirlerine mi, tum karakterlerin derinlikli anlatimina mi, insan zihninin en karanlik koselerinde ustaca dolanmasina mi, o karanlik dehlizlerde dolanirken bile birkac satirla aninda kitabin havasini degistiren nuktedan tarafina mi, sanatin edebiyatin farkli bir cok kolundaki ustaligina mi ben neyine hayran olsam sasirsam bilemedim.
bir yanim cok gec yapilmis bir okuma, tanpinarla cok gec bir tanisma diye hayiflanirken, diger yanim tam vaktinde okudum 35 yasimin gozbebegi oldu tanpinar diyor. okurken neredeyse her bir sayfada tanpinar’in cagdas turk edebiyatinda etkiledigini dusundugunuz isimleri saymaktan-anmaktan kendinizi alamiyorsunuz bir sekilde. cok farkli. o donem icin dusunuldugunde cok daha efsanevi bir boyuta ulasiyor bu farklilik diye dusunuyorum.
tanpinar’in sanata ve guzele duskunlugu her bir satira, cumleye, kelimeye sirayet etmis.
ama hepsinin yaninda sunu da soylemeliyim oyle cok kolay okunabilir bir kitap degil.
soyle akici ve klasik bir roman okuyayim deyip de okunacak bir kitap degil cunku hem dili hem icerigi buna izin vermiyor ve huzur aslinda klasik anlamda salt bir roman degil; bir fikir, sanat, psikoloji kitabi da ayni zamanda. edebiyati buram buram hissediyorsunuz okurken.
rahatlikla soyleyebilirim ki altini cizmedigim, uslubuna bilgisine hayran kalmadigim tek bir sayfa yok.
March 1, 2018
“Madem ki okuyorsun dedi, bari en iyisini oku.”
Ahmet Hamdi Tanpınar‘ın Huzur adlı romanı, insanın başta kendisiyle olmak üzere,
etrafındaki insanlar ve aşk arasındaki bitmeyen çatışmalarını anlatıyor.
Kitapta adının tersine başlı başına bir huzursuzluk ve arayış var.
Bazı karakterler ne aradığını bilmiyor, bazıları ise aradığı şeyi bulduğunu fark edemiyor.
Anlatım ise bence az biraz durağan ve bazen de sıkıcı...
Kesinlikle bir seferde okunabilecek bir kitap değil.
Bölüm bölüm okuyup ,üzerinde uzun uzun düşünülecek bir kitap.
Bence sonuç olarak okunması çok da kolay olmayan bir kitap .
Ahmet Hamdi Tanpınar‘ın Huzur adlı romanı, insanın başta kendisiyle olmak üzere,
etrafındaki insanlar ve aşk arasındaki bitmeyen çatışmalarını anlatıyor.
Kitapta adının tersine başlı başına bir huzursuzluk ve arayış var.
Bazı karakterler ne aradığını bilmiyor, bazıları ise aradığı şeyi bulduğunu fark edemiyor.
Anlatım ise bence az biraz durağan ve bazen de sıkıcı...
Kesinlikle bir seferde okunabilecek bir kitap değil.
Bölüm bölüm okuyup ,üzerinde uzun uzun düşünülecek bir kitap.
Bence sonuç olarak okunması çok da kolay olmayan bir kitap .
February 12, 2020
Sonlarına doğru ilk iki bölümdeki hareketi, yumuşaklığı, çeşitliliği kaybetse de özellikle Nuran ve İhsan bölümlerini gerçekten hayranlık duyarak okudum. Tanpınar'ın hayatını, yaşadıklarını okudum. Gerçekten her açıdan etkileyici bir romandı.
Spotify'da romanda geçen tüm müziklerin yer aldığı bir liste de var. Şuraya bırakıyorum.
https://open.spotify.com/user/tanp%C4...
" An"ı asla düşün(e)meyen Mümtaz; sürekli geçmiş ve gelecekte yaşayan biri. Mümtaz gibiler mutlu olamazlar. Mümkün değil ne yazık ki.
"Evvela içeceğiz.. dedi. Sonra bu güzel denizin bize hediye ettiği şu balıkları yiyeceğiz. Ve şu bahar saatinde bu lokantada, bu denizin karşısında olduğumuza şükredeceğiz. Sonra da kendimize mahsus, şartlarımıza uygun yeni bir hayat kurmağa çalışacağız. Hayat bizimdir, ona istediğimiz şekli vereceğiz..."
Spotify'da romanda geçen tüm müziklerin yer aldığı bir liste de var. Şuraya bırakıyorum.
https://open.spotify.com/user/tanp%C4...
" An"ı asla düşün(e)meyen Mümtaz; sürekli geçmiş ve gelecekte yaşayan biri. Mümtaz gibiler mutlu olamazlar. Mümkün değil ne yazık ki.
"Evvela içeceğiz.. dedi. Sonra bu güzel denizin bize hediye ettiği şu balıkları yiyeceğiz. Ve şu bahar saatinde bu lokantada, bu denizin karşısında olduğumuza şükredeceğiz. Sonra da kendimize mahsus, şartlarımıza uygun yeni bir hayat kurmağa çalışacağız. Hayat bizimdir, ona istediğimiz şekli vereceğiz..."
April 17, 2021
Tanpınar'ın Huzur'unu, Türkiye'de sınıfsal ilişkilerin ve para olgusunun 1930'lardan 1980'lere kadar Türk edebiyatında ne şekilde ele alındığını incelediğim bir dönemde okudum.
Romanın edebi değerini tartışacak yetkinlikte değilim, dolayısıyla sadece bir okur olarak bende bıraktığı izlenimler bağlamında değerlendirebilirim.
Tanpınar'ın dili ağdalı ve tasvirleri yer yer çok yorucu. Roman Mümtaz'ın çocukluğunun anlatıldığı kısa bölüm dışında ağırlıklı olarak 1930'larda geçiyor. Mekan İstanbul ve roman karakterlerinin tamamına yakını çalışmayan (aylak) sınıftan insanlar. Tanpınar satır aralarında bazı ipuçları verse de, gelirlerinin kaynağını bilmiyoruz, Mümtaz gibi çocukluğunda Yunanistan'dan kaçarak Türkiye'ye gelmiş bir roman karakterinin geçimini çalışmadan nasıl kazandığını da bilmiyoruz.
Roman karakterleri bir taraftan değişen Türkiye'nin geçmişi ile geleceği arasına sıkışmışlar, diğer taraftan geçmiş ilişkileri, eski kültürü, eski İstanbul'u yaşatmaya çalışıyorlar. Sayfalar dolusu Doğu-Batı zıtlıkları üzerine tartışmalar okuyoruz. Eski-yeni çatışmaları ve değişimin yarattığı kuşku, belirsizlik ve huzursuzluk romanın her bir satırına siniyor.
Roman karakterleri bir taraftan büyük bir maddi bolluğu, rahatlığı yaşıyorlar, diğer taraftan geçmişin müziği, şiiri ile huzur bulmaya çalışıyorlar. Ancak yaşadıkları dönem huzuru bulmanın çok kolay olmadığı bir dönem. Bir tarafta kendi ilişkilerini, hukukunu, düzenini oturtmaya çalışan genç bir cumhuriyet, diğer tarafta saltanatın yıkılmasından sonra terk edilmeye yüz tutmuş eski, köhne bir İstanbul var. Bu arada dünya hızla yeni bir savaşa doğru gidiyor.
Roman kahramanlarımızın dikkati, Türkiye'de olan bitenden çok dünyada olan bitene dönük. Genç cumhuriyetin, devrimlerin heyecanını hiç bir şekilde hissetmiyorlar. Her ne kadar 1930'larda cumhuriyetin ve devrimlerin heyecanı azalmaya yüz tutmuş olsa da, Atatürk hala sağ - hatta romandaki olayların geçtiği zamanlarda ölüyor. Ancak roman karakterlerinin dünyasında ve gündeminde hiç bir şekilde yer tutmuyor.
Tanpınar bize gözden düşmekte olan yıkılmış saltanatın başkenti İstanbul'da, umutsuzca Osmanlı kültürünü yaşatmaya çalışan bir toplum kesiminin huzursuzluğunu anlatıyor.
Toplumun balıkçı, hamal gibi alt sınıfları, bu sınıfların gözünden, birer "bilinmez" olarak tarif edilerek aktarılıyor. Onlar romanın sadece aksesuarı olabiliyorlar. Tanpınar'dan yaklaşık yarım yüzyıl sonra Orhan Pamuk'un romanlarında da durum değişmiyor; buradan da anlıyoruz ki, bir yüzyıl içinde ne aylak sınıfın hayatı, kaygıları, umutsuzluğu, huzursuzluğu değişmiş, ne de en alttakilerin çilesi.
Romanın en aykırı karakteri nihilist Suat. Suat'ın nihilizmi ve Mümtaz'la Nuran'ın ilişkisine etkisi biraz da abartıyla aktarılmış. Tanpınar bu ilişkiyi, "yaşamın olağan akışını" zorlama pahasına kurgulamış. Tanpınar'ın değişime, eskinin çöküşüne, yıkılışına edebi tepkisi, Suat karakterinde cisimleşmiş. Suat, romanın ilk üçte ikilik bölümünde hiç zikredilmediği halde, romanın sonlarında bir yıkıcı figür olarak öykünün merkezine konumlanıyor. Suat geçmişe "saygı" duymayan, ilişkileri fazla "dünyevi", kültür, doğu-batı, geçmiş-gelecek gibi konulara fazla kafa yormayan bir insan. Entelektüel konulara değer vermediği gibi, ilişkilere de değer vermiyor. Önüne çıkanı yıkıyor geçiyor.
Suat'ın Mümtaz'la ilişkisi bir korku, kuşku, endişe ilişkisi olarak başlıyor, zamanla Suat Mümtaz'ı "kaplamaya", dünyasını ele geçirmeye başlıyor. Romanın bu şekilde kurgulanması, sembolik olarak devrimci cumhuriyetin eskiyi yıkıp geçmesi ile ilintili midir, bilmiyorum.
Romanın finalinin de pek çok sembolle dolu olduğunu düşünüyorum: Özellikle de 31 Ağustos 1939'u 1 Eylül 1939'a bağlayan gece yaşananlar.
Tanpınar'ın Huzur'unu, yoğun bir şekilde Orhan Kemal külliyatı okuduğum bir dönemde, bir mola vermek üzere okudum. Edebi değerini tartışacak yetkinlikte değilim, ama benim dünyam Tanpınar'ın dünyasına çok uzak, Orhan Kemal'in dünyasına daha yakın. Dil tercihim de Tanpınar'ınki değil, Orhan Kemal'inki.
Bu nedenlerle, Huzur'a 5 üzerinden 2,5'tan 3 veriyorum.
Romanın edebi değerini tartışacak yetkinlikte değilim, dolayısıyla sadece bir okur olarak bende bıraktığı izlenimler bağlamında değerlendirebilirim.
Tanpınar'ın dili ağdalı ve tasvirleri yer yer çok yorucu. Roman Mümtaz'ın çocukluğunun anlatıldığı kısa bölüm dışında ağırlıklı olarak 1930'larda geçiyor. Mekan İstanbul ve roman karakterlerinin tamamına yakını çalışmayan (aylak) sınıftan insanlar. Tanpınar satır aralarında bazı ipuçları verse de, gelirlerinin kaynağını bilmiyoruz, Mümtaz gibi çocukluğunda Yunanistan'dan kaçarak Türkiye'ye gelmiş bir roman karakterinin geçimini çalışmadan nasıl kazandığını da bilmiyoruz.
Roman karakterleri bir taraftan değişen Türkiye'nin geçmişi ile geleceği arasına sıkışmışlar, diğer taraftan geçmiş ilişkileri, eski kültürü, eski İstanbul'u yaşatmaya çalışıyorlar. Sayfalar dolusu Doğu-Batı zıtlıkları üzerine tartışmalar okuyoruz. Eski-yeni çatışmaları ve değişimin yarattığı kuşku, belirsizlik ve huzursuzluk romanın her bir satırına siniyor.
Roman karakterleri bir taraftan büyük bir maddi bolluğu, rahatlığı yaşıyorlar, diğer taraftan geçmişin müziği, şiiri ile huzur bulmaya çalışıyorlar. Ancak yaşadıkları dönem huzuru bulmanın çok kolay olmadığı bir dönem. Bir tarafta kendi ilişkilerini, hukukunu, düzenini oturtmaya çalışan genç bir cumhuriyet, diğer tarafta saltanatın yıkılmasından sonra terk edilmeye yüz tutmuş eski, köhne bir İstanbul var. Bu arada dünya hızla yeni bir savaşa doğru gidiyor.
Roman kahramanlarımızın dikkati, Türkiye'de olan bitenden çok dünyada olan bitene dönük. Genç cumhuriyetin, devrimlerin heyecanını hiç bir şekilde hissetmiyorlar. Her ne kadar 1930'larda cumhuriyetin ve devrimlerin heyecanı azalmaya yüz tutmuş olsa da, Atatürk hala sağ - hatta romandaki olayların geçtiği zamanlarda ölüyor. Ancak roman karakterlerinin dünyasında ve gündeminde hiç bir şekilde yer tutmuyor.
Tanpınar bize gözden düşmekte olan yıkılmış saltanatın başkenti İstanbul'da, umutsuzca Osmanlı kültürünü yaşatmaya çalışan bir toplum kesiminin huzursuzluğunu anlatıyor.
Toplumun balıkçı, hamal gibi alt sınıfları, bu sınıfların gözünden, birer "bilinmez" olarak tarif edilerek aktarılıyor. Onlar romanın sadece aksesuarı olabiliyorlar. Tanpınar'dan yaklaşık yarım yüzyıl sonra Orhan Pamuk'un romanlarında da durum değişmiyor; buradan da anlıyoruz ki, bir yüzyıl içinde ne aylak sınıfın hayatı, kaygıları, umutsuzluğu, huzursuzluğu değişmiş, ne de en alttakilerin çilesi.
Romanın en aykırı karakteri nihilist Suat. Suat'ın nihilizmi ve Mümtaz'la Nuran'ın ilişkisine etkisi biraz da abartıyla aktarılmış. Tanpınar bu ilişkiyi, "yaşamın olağan akışını" zorlama pahasına kurgulamış. Tanpınar'ın değişime, eskinin çöküşüne, yıkılışına edebi tepkisi, Suat karakterinde cisimleşmiş. Suat, romanın ilk üçte ikilik bölümünde hiç zikredilmediği halde, romanın sonlarında bir yıkıcı figür olarak öykünün merkezine konumlanıyor. Suat geçmişe "saygı" duymayan, ilişkileri fazla "dünyevi", kültür, doğu-batı, geçmiş-gelecek gibi konulara fazla kafa yormayan bir insan. Entelektüel konulara değer vermediği gibi, ilişkilere de değer vermiyor. Önüne çıkanı yıkıyor geçiyor.
Suat'ın Mümtaz'la ilişkisi bir korku, kuşku, endişe ilişkisi olarak başlıyor, zamanla Suat Mümtaz'ı "kaplamaya", dünyasını ele geçirmeye başlıyor. Romanın bu şekilde kurgulanması, sembolik olarak devrimci cumhuriyetin eskiyi yıkıp geçmesi ile ilintili midir, bilmiyorum.
Romanın finalinin de pek çok sembolle dolu olduğunu düşünüyorum: Özellikle de 31 Ağustos 1939'u 1 Eylül 1939'a bağlayan gece yaşananlar.
Tanpınar'ın Huzur'unu, yoğun bir şekilde Orhan Kemal külliyatı okuduğum bir dönemde, bir mola vermek üzere okudum. Edebi değerini tartışacak yetkinlikte değilim, ama benim dünyam Tanpınar'ın dünyasına çok uzak, Orhan Kemal'in dünyasına daha yakın. Dil tercihim de Tanpınar'ınki değil, Orhan Kemal'inki.
Bu nedenlerle, Huzur'a 5 üzerinden 2,5'tan 3 veriyorum.
September 18, 2013
"-insanlıktan ümit kesmedim, fakat insana güvenmiyorum. bir kere bağları çüzüldü mü; o kadar değişiyor, o kadar kurulmuş makine oluyor ki... bir de bakıyorsun ki, o sağır ve duygusuz tabiat kuvvetlerine benzemiş... harbin, ihtilalin korkunç tarafı, asırlarca gayretle, terbiye ile, kültürle yendik sandığımız bu kaba kudreti birdenbire başı boş bırakmasıdır."
Displaying 1 - 30 of 365 reviews