Het weerzinwekkende lot van de oude filosoof Socrates

by Connie Palmen

Dutch

Genres: Philosophy, Fiction

98 pages, Paperback

First published January 1, 1992

About the author

Connie Palmen (Aldegonda Petronella Huberta Maria Palmen) is a Dutch author. She was born on November 25, 1955 in Sint Odiliënberg.

Palmen debuted with the novel De wetten (1990), published in the USA as The Laws (1993), translated by Richard Huijing. The Laws was shortlisted for the 1996 International IMPAC Dublin Literary Award.
Her second novel was De vriendschap (1995), published in the USA as The Friendship (2000), translated by Ina Rilke.

Palmen had a relationship with Ischa Meijer in the years preceding his death in 1995. From 1999 on she lived with D66 politician Hans van Mierlo, and the couple married on 11 November 2009 until his death on 11 March 2010.

Reviews

[José Van Rosmalen · Rating 4 out of 5]

In dit filosofisch essay is de Griekse filosoof Socrates de hoofdpersoon. Hij leefde vier eeuwen voor onze Christelijke jaartelling. Hij kwam om het leven doordat hij tot het drinken van een beker met gif was veroordeeld.
Socrates is bekend geworden door wat anderen over hem hebben geschreven. Zijn wijsheden werden door leerlingen opgetekend, waarvan Plato de bekendste is.
Palmen probeert in dit essay het lot dat Socrates trof te begrijpen. Hij wilde zich wijden aan de ziel, de essentie, maar je hebt daarbij uiteindelijk het lichaam en de ander nodig. Mensen zijn wie ze zijn door hun maatschappelijke identiteit, hun naam, de verhalen die anderen over hen vertellen. Die verhalen kunnen vals en leugenachtig zijn, ook ten tijde van Plato en Socrates werd er al geroddeld, al kenden ze geen Twitter of Facebook, maar wel het marktplein en het badhuis.
Palmen gaat hiermee ook in op het schrijverschap, haar schrijverschap. Door te schrijven kun je iets van je zelf verwezenlijken, maar het resultaat, een boek, leeft buiten jezelf om, het leeft zijn eigen leven, met alle risico's vandien.
Palmen noemt ook Jezus, de naamgever van het Christendom, die net als Socrates alleen mondeling vertelde en preekte en pas bekend werd door de teksten van de apostelen, zijn leerlingen die zijn leer en zijn faam verspreidden.
De tragiek die Palmen oproept is die van de man die zichzelf wil blijven, maar door het woord aan de anderen te laten, zichzelf verliest.
Het boekje is niet heel makkelijk, maar leest toch redelijk vlot, vanwege de manier van schrijven van Connnie Palmen en haar afwisseling van diepzinnigheid en eenvoud. Geen mens wil dat anderen bepalen wat hij of zij is. Geen mens kan zonder die anderen.

[Elke de Echte · Rating 3 out of 5]

Het is op z’n minst intrigerend stap voor stap de filosofische ontrafeling te volgen… of eerder: de filosofische ‘rafeling’. Connie Palmen laat hier inderdaad even haar achtergrond als filosofe prikkelen. En dat is mooi. Het lot van Socrates ís natuurlijk ook beschrijvenswaardig, maar in tegenstelling tot veel van haar voorgangers, voeren in haar uiteenzetting afstand en humor de boventoon. Boven enig Socratiaans denken dat er ook ís. Weliswaar summier in alleen de hoogst noodzakelijke woorden verpakt.

[Judith · Rating 3 out of 5]

“Na in 1986 afgestudeerd te zijn met een werkstuk dat voor het merendeel van de personen onleesbaar bleek te zijn, wilde ik niet nog een keer veertig pagina’s proza produceren voor een handvol deskundigen.” :)

Ik vond het alsnog een lastig boek en had al mijn aandacht nodig om het verhaal te volgen. Er wordt dan wel mooi uiteengezet wat dat tragische lot van Socrates is.

Het boek is rustig opgebouwd en zet je aan het denken, bijvoorbeeld over de waarheid (of schijn) over je Ik en over hoeveel je zelf te zeggen hebt over wie je bent.

[Sam · Rating 3 out of 5]

Mooie observaties. Denk dat het drie sterren zijn geworden omdat ik moe ben en daardoor sommige dingen niet meekreeg en van andere dingen vond dat ze te vaak werden herhaald. Ik werd wel echt geconfronteerd met hoe weinig kritisch ik naar Socrates heb gekeken en hoe mooi kritisch Connie Palmen naar hem kijkt. Verder een heel typisch thema voor haar: hoe naam, identiteit en verhaal met elkaar zijn verbonden en laat ik nou ook dol zijn op dat thema.

[Evy Heugen · Rating 3 out of 5]

"Van de liefde wil ik nog steeds dat ze eeuwigdurend, verrijkend, zaligmakend, troostend, diepgaand, heftig en onveranderlijk groot is en dat je daar niet zo veel voor zou moeten hoeven doen als blijkt dat je ervoor moet doen, en van mijzelf zou ik iemand willen zijn die een keuze kon maken zonder al te veel twijfels en zonder die dwang om mijn keuze te willen verantwoorden, door het verkozene te kunnen bestempelen als het beste voor iedereen en altijd en overal. Zo had ik tussen de literatuur en de filosofie willen kiezen......"


Mezelf uitgedaagd met wat Socratiaans denken door deze filosofie scriptie van Connie Palmen te lezen. En nog steeds.... not my cup of tea.

Wat me wel intrigeerde was hoe ze de lezer hier al meeneemt in haar innerlijke debat (over de schijnbare tegenstelling) en keuze tussen de literatuur en de filosofie.

[Moira Macfarlane · Rating 2 out of 5]

Geschreven in 1988 (als scriptie), uitgegeven in 1992 komt dit essay feitelijk vóór haar debuutroman De wetten (1991). Voor wie veel van Connie Palmen gelezen heeft is dit essay een leuke, interessante aanvulling. Je ziet goed hoe haar denken (wat wel boeiend is) nog alle kanten op vliegt, dat ze het vermogen tot iets moois schrijven al wel in huis heeft, maar dat dat hier nog niet helemaal tot zijn recht komt.

[Usain · Rating 3 out of 5]

Filosofie. Over de onontkoombaarheid van het lot. Over het streven naar de zuivere waarheid. Apologie van de leugen.

[André · Rating 4 out of 5]

Citaat : Het wordt nooit wat met de waarheid.
Review : Nadat Connie Palmen in 1986 afgestudeerd was als filosofe besloot ze dat ze dat ze lang genoeg geworsteld had met de onverteerbare woordenopeenstapeling van Kant, Nietszche en andere grote meesters. Het aanvankelijk plan om op filosofie of literatuur te promoveren om daarna dat vak aan de universiteit te doceren ging niet door en daarom is ze maar schrijfster geworden. Het is een beslissing geweest die haar, zoals u weet, geen windeieren heeft gelegd. Ze besloot om in het kielzog van haar gigantisch succes De wetten de 'filosofische smartlap' oftewel ook filosofie van de straat genoemd, die ze als scriptie voor haar studies filosofie geschreven had onder de titel Het weerzinwekkende lot van de oude filosoof Socrates uit te geven.



Als filosofe in spe had ze reeds met het verlangen geleefd om de filosofie voor een heel breed publiek toegankelijk te maken. Door een reeks filosofische begrippen te analyseren en daar en passant een reeks grote filosofen bij te betrekken tracht zij de lezer voor te bereiden op het grote werk: de veroordeling van Socrates. Volgens haar kon Socrates zijn hachje gered hebben indien hij zijn leer op papier zou weergeven hebben. Als verlicht filosoof bracht hij stellingen ten berde die bij velen in het verkeerde keelgat schoten, die stellingen werden zo verdraaid dat ze zijn doodvonnis betekenden. Hier trekt ze de parallel met Jezus, die zelf ook nooit iets van zijn leer heeft opgeschreven en zo zijn werk voor verschillende interpretaties vatbaar maakte. Jezus heeft volgens haar zijn schrijfverzuim met de dood moeten bekopen en moeten dulden dat anderen zijn woorden vereeuwigden op papier. Ook de filosofie van Socrates is voor de eeuwigheid bewaard gebleven door de geschriften van Plato, Aristoteles, Aristophanes en anderen. Hebben deze mannen zijn woorden correct weergeven? Het valt te betwijfelen, want ze waren nu niet allemaal zijn beste vrienden. Connie Palmen heeft hier een wijze les uitgetrokken, als je een manier van denken hebt die anderen vreemd vinden, dan kan je er beter meteen voor zorgen dat je alles netjes op papier zet. Tegen woorden die je zelf opschrijft kan je jezelf verdedigen, tegen woorden die anderen voor je verdraaien niet.

[Seppe · Rating 4 out of 5]

Essay over Socrates en de naam en faam van het Lot - van Fatum; Noodlot, Lot, Dood. Deelwoord van Fari (spreken, voorspellen), dus dat is wat is aangezegd - met mijmeringen over de zin en weerzin tegenover het lot, in het martelaarschap, in het verkondigen van een nalatenschap als een leraar zonder zelfgeschreven oeuvre.

De ironie en het tragische staan centraal. Palmen vergelijkt zo Socrates met Jezus, die evenzeer door de Anderen als lotgeval is aangesproken. Als Mozes aan de berg Horeb aan God vroeg wat zijn Eigennaam was - voor als het volk ernaar zou vragen - zei God hen te antwoorden 'Ik ben die ik ben' (Ex 3.14). Het lot daarentegen maakt van stervelingen een Ander, dat wat is aangezegd wordt de voortschrijdende geschiedenis. Elk creëert zo zijn Socrates, en Palmen haalt Socrates' zelfbewustzijn over naam, faam en toekomst hierover nu net uit de geschriften van Plato.

Mijmerende en vele vragen oproepende hertaling van de filosofiescriptie van Connie Palmen. Kan gelden als een vlotte introductie over de verwonderende - zij het tragische - houding van de oude filosoof. Tevens ook een een proeve van de stijl van Palmen, gezien dit nog net voor haar debuutroman is geschreven.

[Mira de Moor · Rating 4 out of 5]

Soms wel ingewikkeld geschreven. Moest mijn aandacht erbij houden. Maar omdat het een kort boek is was dat goed te doen. Interessante uiteenzetting van het lot van Socrates en hoe ‘output’ van mensen publiek eigendom wordt

[Sophie]

Connie I love you maar je ging wel echt alle kanten op met deze (niet gek want vroeg werk, en dient daardoor des te meer als vergelijkingsmateriaal voor haar ontwikkeling als schrijfster, die echt bizar is).

[Sofie Sue Stephanie Rutgeerts · Rating 4 out of 5]

Innovating.

[Jan · Rating 3 out of 5]

“Palmen heeft op lichtvoetige en literaire wijze een aardig filosofisch essay geschreven.” Dat schrijft de Biblion-redactie. Voor mij geldt dat ‘literaire wijze’ in dit geval een aardige bijkomstigheid is bij een onderwerp – de filosofie van het Ik in verhouding tot Dé waarheid – welhaast per definitie zwaar aanvoelt. En wat kan tegenwoordig (ik schrijf dit in 2019) nog herkend worden als iets wat feitelijk juist is, verborgen als een eventueel bestaande waarheid nu gaat onder een overvloed aan materiaal dat ogenschijnlijk is samengesteld is uit feiten die dan ook nog best elk op zichzelf waar kunnen zijn maar in combinatie met elkaar niettemin tot een subjectivering kunnen leiden?
Dit boekje is best de moeite waard om kennis van te nemen, omdat de wijze van redeneren in Palmens latere werk ook, redelijk herkenbaar, berusten op de twee pijlers: filosofisch en literair. JM

[Stella Starlight · Rating 4 out of 5]

Herlezing van Palmens filosofiescriptie uit 1988, en weer net zo fijn.