Dienstreizen van een thuisblijver

by Maarten 't Hart

Maarten t Hart schreef zijn eerste biografie Het roer kan nog zesmaal om in 1984. De titel leek koerswijzigingen aan te kondigen, maar daarvan is niets terechtgekomen. In feite is er sinds 1984 weinig in zijn leven veranderd, behalve dan dat zijn werk vooral in Duitsland grote opgang heeft gemaakt. Over de vaak opmerkelijke en soms ook bizarre consequenties daarvan brengt hij verslag uit in Dienstreizen van een thuisblijver. 't Hart wordt niet alleen in Duitsland gelezen, maar ook in Hongarije en Zweden. Dat levert hilarische hoofdstukken op, evenals zijn weergave van hoe het hem verging als beoogd biograaf van Simon Vestdijk. Aldus ontstond, ondanks het feit dat sinds 1984 het roer niet meer om ging, een kleurrijk vervolg op zijn eerdere biografie.

Genres: Biography, Literature, Dutch Literature, Nonfiction, Autobiography

319 pages, Paperback

First published February 1, 2011

About the author

Maarten ’t Hart made his debut under the name Martin Hart with the novel Stenen voor een ransuil (Stones for a Long-Eared Owl, 1971). He studied biology in Leiden and worked as an ethologist at Leiden University. One of the most important themes in his oeuvre is his childhood in a Calvinist community and his distancing himself from it. His passions for nature and music also constantly crop up in his work. ’t Hart broke through to a wide audience with his melancholy novel about meeting his teenage love: Een vlucht regenwulpen (A Flight of Curlews, 1978). Many novels, short-story and essay collections later, ’t Hart, with his authentic tone and work which often touches upon the tension between biography and fiction, has grown to be one of the most popular and most translated of Dutch authors. In an interview he said: ‘What I like about literature is that one can show a compressed piece of one’s most intimate self.’ Some of his other novels are Het woeden der gehele wereld (The Fury of the Whole World,1993), a Bildungsroman and a thriller in one, De zonnewijzer (The Sundial, 2002), Lotte Weeda (2004) and Het psalmenoproer (Psalms and Riots, 2006), a historical novel.

Reviews

[Moira Macfarlane · Rating 4 out of 5]

Hij weet het te brengen... met humor en diepgang, heerlijk boek! Enorm van genoten!

'Mijn vader kon maar niet accepteren dat ik, zoals hij het beliefde te noemen, 'een geestelijk eenpittertje' was. Mijn vader wilde me de deur uit hebben, wilde dat ik lid werd van jongelingsverenigingen, wilde dat ik achter de meisjes aan ging, wilde dat ik op verjaardagen sigaretjes mee ging roken, en dat terwijl ik niets heftiger, alomvattender haat dan de Nederlandse verjaardagscultuur. Mijn eenzelvigheid beangstigde hem.
Ik heb hem eens voorgehouden wat Nietzsche schreef: 'Sommige mensen zijn zo gewend met zichzelf alleen te zijn, dat ze zich helemaal niet met anderen vergelijken, maar in een rustige, blijde stemming, goede gesprekken met zichzelf voerend, ja lachend hun monologisch leven voortspinnen. Je moet bepaalde mensen dus hun alleen zijn gunnen en niet, zoals vaak gebeurt, zo dom zijn hen erom te beklagen.''

[Yoy · Rating 5 out of 5]

Quote: "Behalve aanloop van mensen met wie je een afspraak hebt gemaakt, heb je ook aanloop van allerlei lieden die het in hun hoofd halen om onaangekondigd bij je aan te bellen, in de veronderstelling dat je ze, ondertussen aangenaam met ze converserend, zult onthalen op koffie of thee. Ze zijn vaak stomverbaasd, soms zelfs duidelijk gebelgd als je hen niet wilt binnenlaten. ‘Maar ik ben een van uw grootste bewonderaars, en toch wilt u mij niet ontvangen?’ In de zomermaanden is er onophoudelijk aanloop van Duitse echtparen die hier aan de Nederlandse kust vakantie vieren en op enig moment op het idee komen om, nu ze hier toch vertoeven, bij wijze van vakantie-uitje bij de in Duitsland zo populaire schrijver Maarten ’t Hart op bezoek te gaan."

De ironie van deze bundel verhalen en notities is dat een schrijver voor een heel eenzaam bestaan kiest, 't Hart noemt zichzelf een 'geestelijk eenpittertje', en eens hij ervan kan leven krijgt hij of zij ineens al die signeersessies en prijsuitreikingen in allerhande landen, ontmoetingen met massa's mensen, pers en uitgevers en lezers, fotografen en filmers, bezoekjes van fans voorgeschoteld...
Als bioloog, waarbij hij gezellig het gedrag van stekelbaarsjes kon observeren met het bordje 'niet storen' op zijn deur, was 't Hart beter af. En zijn (schaarse) vrienden hebben geen medelijden met hem. Ze vinden dat als hij echt zo alleen wilde zijn, hij maar vuurtorenwachter had moeten worden, of lijkschouwer.

Voor iemand als ik, die ook liever thuisblijft en geniet van alleen zijn, en die ook thuiswerk verricht, is dit een heel herkenbaar boek. De manier waarop 't Hart ermee omgaat dat hij toch geregeld naar allerhande landen op verplichte uitstap moet (of dat mensen naar hem toekomen), is heel grappig en sprankelend beschreven, én je leert ervan bij hoe een ander 'geestelijk eenpittertje' met verplichte uitstapjes omgaat.

Ook kon ik de kritische beschrijving op het reilen en zeilen binnen de literatuurwereld, de wereld achter de boekenprijzen en de houding van sommige auteurs, heel goed smaken.
En niet alleen van die wereld. Zoals gewoonlijk heeft 't Hart een zeer grappige relativerende toon, nooit té onvriendelijk, wel terecht. Hij lacht met anderen, maar ook met zichzelf, en met hoe het leven nu eenmaal loopt. Ook als het narigheden zijn kan hij het zo leuk verwoorden dat er niets naars meer aan is.

Als we dan toch niet alleen zijn op de wereld, en als de anderen die om ons heen lopen niet altijd de aangenaamste personen zijn, en de bestaande structuren kritiek verdienen, moeten we ze er wel bijnemen. En dan kunnen we maar beter lachen om alle avonturen die we daarmee beleven, niet?

[Jan · Rating 3 out of 5]

In de enorme serie egodocumenten die de Arbeiderspers uitbrengt onder de reekstitel Privé-domein, verscheen in 2011 ‘Dienstreizen van een thuisblijver’ van Maarten ’t Hart met volgnummer 272. De titel is voorzien van een contradictie, een zekere verhouding tussen werkelijkheid en wens. ’t Hart reist niet graag, is het liefst thuis, is een verstokt, nee eerder verwoed boekenlezer. Niettemin zijn in dit boek tal van reizen van de bekende schrijver door hemzelf opgetekend. Zijn telkenmale tegenstribbelen neemt dan ook welhaast buitenproportionele lengte en vormen aan. Dat daarin enige zelfspot is verweven, snapt hij zelf het best. Er zijn meer vermakelijkheden. Ook ernstige zaken passeren de revue. Hij neemt het voor mensen op, vaker nog neemt hij mensen op de hak en dat laatste nogal onomwonden, zoals ’t Hart-lezers hem kennen. Aan het schrijverschap zijn verplichtingen verbonden. Als hij eenmaal aan zo een heeft toegegeven, dan blijkt dat hij die lang niet altijd met tegenzin heeft ondergaan. Hij doet wel eens een schamele poging tot rechtvaardiging van zijn toegeeflijkheid door bijvoorbeeld voor een dienstreis naar Göteborg te bedenken dat hij daar wil onderzoeken waarom de Tsjechische componist Bedrich Smetana zo graag het doorgaans zonnige Praag verliet voor de grauwheid van de Zweedse havenstad. Het zogenaamde hoofddoel kent een schamel resultaat; het reisverslag zit daarentegen wel vol met anekdoten over vele schrijvers die zich de buitenlandse aandacht wel graag laten welgevallen. Buitengewoon vermakelijk – met een rafel – is het hoofdstuk over ’t Harts Duitse uitgeefster, die hem zogezegd flink in de watten legt en daarbij behoorlijk professioneel-intimiderend gedrag vertoont. Een van de voor mij interessantste hoofdstukken betreft het beproeven door de uitgever of ’t Hart in aanmerking zou kunnen komen een biografie van Simon Vestdijk te schrijven. In dat kader wordt hij langs een reeks van bronnen geleid, dames op leeftijd die Vestdijk gekend hebben. We kennen intussen het resultaat: een biografie door Hans Visser uit 1987, waarop ’t Hart in dit boek afgeeft; een biografie door Wim Hazeu uit 2005, die wetenschappelijk gezien beter gewaardeerd is (Hazeu is ermee gepromoveerd).
Ook nu weer zijn er vele kapstokjes, waaraan de auteur zijn afkeer van kerk & geloof en zijn liefde voor klassieke muziek vol overtuiging telkens ophangt. Hij is wel on-geloof-lijk bijbelvast respectievelijk voorzien van zeer persoonlijke en goed gemotiveerde smaak. En zo was ook deze auto-bio-’t Hart, zij het héél soms kwezelig, erg goed te verteren en vermakelijk. JM

(Dit was voor mij een intermezzo** t.o.v. het lezen in het kader van de 2024-uitdaging van de groep Fanatieke Nederlandse Lezers en de zomeropdracht van de Netherlands & Flanders groep. Dat betekent het lezen van ongeveer tien boeken voordat de a.s. herfst intreedt, daarna een iets kleiner aantal, eveneens een fijn vooruitzicht.)

** Het was een intermezzo tot begin september 2024 bleek dat dit boek inzetbaar is voor de FNL-septemberbonus. Aldus geschiedde.

[Vera 4theloveofwords · Rating 4 out of 5]

This is what happens when the oldest member of your bookclub turns eighty and gets to pick the book of the day.
You read Maarten 't Hart's second biography and you forget all about how much you hated reading and discussing Een vlucht regenwulpen/A Flight of Curlew's at school (I blame the teacher).
Beautifully written in an old fashioned language. Showing his passionate love for literature, science and music. Giving a funny, witty and insightful account of the goings on in the world of literature. Painting apt portraits of his fellow authors that made me chuckle guiltily. This book oozes sarcasm and has misanthropic tendencies but I liked it a lot.

[weaverannie · Rating 4 out of 5]

Het is algemeen bekend: Maarten 't Hart houdt niet van reizen. Als je dan plotseling beroemd wordt in diverse verre buitenlanden, dan kan je er wel eens niet omheen. Hij doet verslag over de verschrikkingen, die daar voor hem aan vastzitten. Op zijn eigen, wat knorrige manier, die vaak heel geestig is. Met zo hier en daar een venijnige uithaal naar collega-schrijvers, naar uitgevers, die hem op 'Lesereise' willen sturen, naar bewonderaars, die zich wat vreemd gedragen.
Al eerder schreef ik, dat ik niet zo dol ben op 'grappige boeken'. De Dienstreizen vormen geen grappig boek. Hierbij zat ik echter hardop te lachen, wat maar zelden voorkomt. Ook kon ik het niet laten fragmenten voor te lezen aan de familie en ze te adviseren, toch vooral ook dit boek te lezen. Hoewel ik al eerder boeken van deze schrijver heb gelezen, kan ik me niet herinneren zo van zijn werk genoten te hebben.

[Inge · Rating 5 out of 5]

Autobiografische stukjes van een schrijver die het liefst thuis naar muziek luistert en vroeg naar bed gaat. Die paar keer dat hij de hort op moest, beschrijft hij meesterlijk. Plus een flinke dosis humor.

[Sjors · Rating 4 out of 5]

Een plezierig en humoristisch semi-autobiografisch boek dat mijn interesse in MvtH opnieuw gewekt heeft.

[Neil Mudde · Rating 3 out of 5]

Bought the book in the Netherlands on the suggestion of my cousin who is an avid fan, off course the book is in Dutch, it is interesting in the sense it gives a picture of the years 80-90 I mention reading this to a friend of mine who told me 'tHart has a deep dislike of the Gereformeerde church, you need to know that the Netherlands is loaded with various churches, although there has been major work in some church joining each other, which would have been unheard of 50 years ago, I guess that is progress.....
It was not a book "I could not put down| in fact it took me several months to complete the reading of it, and it is alright, perhaps his other books are more interesting.

[Onno van Wilgenburg · Rating 4 out of 5]

Maarten 't Hart is ontegenzeggelijk een pedante kwast, maar wel een heel sympathieke. De achterflap vermeldt dat sinds Het Roer kan nog Zesmaal om, het roer nooit meer om is gegaan: 't Hart is een man van gewoontes en ijzeren discipline. Maar achter dit routinematige leven gaan diepe passies schuil en verborgen verlangens. Die nemen hem enorm voor mij in.

[Inge · Rating 5 out of 5]

Tja een echte Maarten t Hart! heerlijk!!!

[Jan · Rating 2 out of 5]

Hoewel ik veel romans van 't Hart met plezier heb gelezen, kon dit boek mij niet echt bekoren. Teveel dezelfde stokpaardjes.

[Jerobeam · Rating 4 out of 5]

Lees mijn beschouwing van dit leuke boek op depiependemeerkoet.nl.

[Pieter · Rating 4 out of 5]

Anekdotes in een typische 't Hart stijl. Ik heb er enorm van genoten.
De toon is vaak ironisch, sarcastisch en bij tijd en wijle een vileine steek onder water naar zijn collega schrijvers.
Sommige personen lijken zo uit een fictieve roman weggelopen te zijn zoals de vrouwelijke dominee in Amsterdam die er een SM kelder op nahoudt om het inkomen van de kerk wat te ondersteunen.
Maarten maakt heel wat mee voor iemand die beweert dat hij het liefst met rust gelaten wil worden op een zolderkamer.
Of het nu allemaal werkelijk zo gebeurd is of dat sommige verhalen lichtelijk zijn aangedikt maakt mij eigenlijk niet uit.
't Hart kan smakelijk vertellen met een onderkoelde humor. Ik heb er openlijk om moeten lachen.

[Joostr · Rating 3 out of 5]

Een onverwachte vondst bij de oxfam boekenshop in Luik. Ik vond het niet verantwoord een deel uitdereeks privé-domein op de onderste plank in de verste hoek van de winkel te laten staan. Gelukkig werd ik beloond voor mijn mededogen: het is een vermakelijk boek maar niet meer dan dat. Het ene oor in, het andere uit.
De humor, ironie en (zelf)spot deed me soms aan Reve denken (het rodelen over de literaire incrowd bijvoorbeeld maar vergelijk het verslag van 't Hart over de boekenbeurs in Zweden met het verslag van Reve over de writer's conference in Edinburgh en zie het verschil in meesterschap tussen die twee: 't Hart vermakelijk, Reve vermakkelijk en aangrijpend).

[Peter Zomer · Rating 2 out of 5]

DNF. Na 100 pagina's gestopt. De stukken gaan met name over de literaire wereld en niet over literatuur. Ik heb van zijn boeken over literatuur genoten, ik haalde daar veel goede tips uit. De man heeft smaak. Ook zijn romans vond ik fraai. Maar deze bundel van Prive Domein, mooi uitgegeven, valt me toch tegen. Wat is die literaire wereld kleinzielig..! Ja, hij spot ermee. Maar ik vind zijn humor te leukig en niet in staat om de beschreven zaken nog enigszins interessant te maken.

[Wijnand · Rating 4 out of 5]

Ik heb ooit gelezen dat Maarten ‘t Hart geen paspoort bezat en het passeren van de landsgrens schuwde. In deze verhalenbundel neemt hij ons mee op toernee naar landen waar zijn boeken zijn vertaald en andere literaire omzwervingen. En passant neemt hij andere schrijvers op de hak. Vaak eigenzinnig en kolderiek, zoals we van ‘t Hart gewend zijn.

[Piet · Rating 5 out of 5]

Wat een heerlijk hilarisch boek. Wat kan die Maarten 't Hart toch schrijven. Het is jaren geleden dat ik iets van hem las, maar oude herinneringen aan het leesplezier bij zijn werk kwamen weer bij me terug. Ik las ook dit boek in één adem uit. Onze beste verteller.

[Jan Dronkers · Rating 4 out of 5]

Mooi inkijkje in het leven van Maarten 't Hart

[Teije de Boer · Rating 5 out of 5]

Zeer grappig en relaxt boek met dagboek verhalen over diverse onderwerpen

[Kobalt-50 · Rating 5 out of 5]

Alleen de titel al! Beloofd veel moois en wat mij betreft, wordt aan deze verwachring volop voldaan.

[Agnes · Rating 4 out of 5]

Van genoten. Grappig en prachtig geschreven.

[Bert Huisman]

6 t11