What do you think?
Rate this book
Kus me, straf me
Wat maakt het ene boek zo middelmatig en het andere zo onvergetelijk? Wat maakt literatuur tot literatuur? Als schrijver, criticus en lezer heeft Marja Pruis deze vragen tot kunst verheven. Terugkerend thema is de spanning tussen schrijven en schaamte, toedekken en onthullen, intimiteit en openbaarheid. Waarom zijn zoveel schrijvers bang? En andere juist te weinig? Kus me, straf me is een prikkelende combinatie van literatuur- en zelfbeschouwing, van fictie en non-fictie.
- GenresEssaysNonfiction
283 pages, Paperback
First published February 1, 2011
3 people are currently reading
106 people want to read
About the author
Marja Pruis
36 books34 followersMarja Pruis is schrijver, columnist en redacteur van De Groene Amsterdammer. Haar romans ontvingen nominaties voor De Gouden Uil, de AKO Literatuurprijs, de Libris Literatuurprijs en de Anna Bijns Prijs. Voor haar essays en columns, gebundeld in Kus me, straf me, Genoeg nu over mij en Oplossingen, ontving ze de Jan Hanlo Essay Prijs, de J. Greshoffprijs en de J. L. Heldringprijs.
Met haar debuut, De Nijhoffs of de gevolgen van een huwelijk (1999), toonde Marja Pruis zich een gedurfd schrijversbiograaf. Het object van haar jarenlange fascinatie, de schrijfster A.H. Nijhoff, echtgenote van de dichter Martinus Nijhoff, deed ze meer dan recht door haar levensverhaal vanuit verschillende standpunten te beschrijven, inclusief dat van de biograaf. Een spannend en relativerend boek was het resultaat, dat zich laat lezen als het relaas van een speurtocht maar ook als een commentaar op het schrijven van biografieën. In 2018 verscheen het in een nieuwe editie als De Nijhoffs en ik, of de gevolgen van een genre.
De typische verteltrant van Pruis, zinderend maar ook afstandelijk en ingehouden, bereikt een nieuw hoogtepunt in de roman Bloem (2002). Op pijnlijk geestige wijze beschrijft ze een amour fou en het lot van de minnaar, onverbeterlijk pathetisch als in een doktersroman. Het thema van de geliefden als intieme vreemden verkent ze opnieuw in de roman De vertrouweling (2005). Vanuit verschillende perspectieven beschrijft ze een aantal ogenschijnlijk kabbelende levens, van stellen met opgroeiende kinderen, die met elkaar op vakantie gaan en ondertussen weinig tot niets van elkaar blijken te weten. Met haar volgende roman Atoomgeheimen (2008) bewijst Pruis opnieuw de chroniqueur van het moderne (vrouwen)leven te zijn. In een verrassende raamvertelling krijgen we de onnavolgbare gangen van een lingerie-ontwerpster voorgeschoteld, en worden we en passant getrakteerd op een onthullend inkijkje in het actiewezen van de jaren tachtig van de vorige eeuw.
In 2011 verscheen Kus me, straf me. Over leven en schrijven, liefde en verraad, met als centraal thema de spanning tussen schrijven en schaamte, toedekken en onthullen, intimiteit en openbaarheid. Een prikkelende combinatie van literatuur- en zelfbeschouwing, van fictie en non-fictie. In 2013 volgde het biografische portret Als je weg bent. Over Patricia de Martelaere en in 2016 verscheen naast de roman Zachte riten haar non-fictie bundel Genoeg nu over mij. Confessies van een ervaren schamer waarin ze de vage grenzen tussen zelfhaat en ijdelheid, schoonheid en verdriet, verlegenheid en narcisme, liefde en medelijden verkent.
In 2019 verscheen Oplossingen, een selectie van haar columns, en stelde ze De nieuwe feministische leeslijst samen. Haar essay over eigenliefde, Omdat je het waard bent, verscheen in 2020.
In Boos Meisje. Over vrouwen en frictie (2022) bundelde Pruis essays over de spagaat waarin meisjes en vrouwen zich bevinden. Lief zijn, maar ook stoer. Alleen niet té stoer, want dan ben je een boos meisje. Terwijl dat juist de leukste vrouwen zijn. Boos meisje bevat een galerij van deze vrouwen
Met haar debuut, De Nijhoffs of de gevolgen van een huwelijk (1999), toonde Marja Pruis zich een gedurfd schrijversbiograaf. Het object van haar jarenlange fascinatie, de schrijfster A.H. Nijhoff, echtgenote van de dichter Martinus Nijhoff, deed ze meer dan recht door haar levensverhaal vanuit verschillende standpunten te beschrijven, inclusief dat van de biograaf. Een spannend en relativerend boek was het resultaat, dat zich laat lezen als het relaas van een speurtocht maar ook als een commentaar op het schrijven van biografieën. In 2018 verscheen het in een nieuwe editie als De Nijhoffs en ik, of de gevolgen van een genre.
De typische verteltrant van Pruis, zinderend maar ook afstandelijk en ingehouden, bereikt een nieuw hoogtepunt in de roman Bloem (2002). Op pijnlijk geestige wijze beschrijft ze een amour fou en het lot van de minnaar, onverbeterlijk pathetisch als in een doktersroman. Het thema van de geliefden als intieme vreemden verkent ze opnieuw in de roman De vertrouweling (2005). Vanuit verschillende perspectieven beschrijft ze een aantal ogenschijnlijk kabbelende levens, van stellen met opgroeiende kinderen, die met elkaar op vakantie gaan en ondertussen weinig tot niets van elkaar blijken te weten. Met haar volgende roman Atoomgeheimen (2008) bewijst Pruis opnieuw de chroniqueur van het moderne (vrouwen)leven te zijn. In een verrassende raamvertelling krijgen we de onnavolgbare gangen van een lingerie-ontwerpster voorgeschoteld, en worden we en passant getrakteerd op een onthullend inkijkje in het actiewezen van de jaren tachtig van de vorige eeuw.
In 2011 verscheen Kus me, straf me. Over leven en schrijven, liefde en verraad, met als centraal thema de spanning tussen schrijven en schaamte, toedekken en onthullen, intimiteit en openbaarheid. Een prikkelende combinatie van literatuur- en zelfbeschouwing, van fictie en non-fictie. In 2013 volgde het biografische portret Als je weg bent. Over Patricia de Martelaere en in 2016 verscheen naast de roman Zachte riten haar non-fictie bundel Genoeg nu over mij. Confessies van een ervaren schamer waarin ze de vage grenzen tussen zelfhaat en ijdelheid, schoonheid en verdriet, verlegenheid en narcisme, liefde en medelijden verkent.
In 2019 verscheen Oplossingen, een selectie van haar columns, en stelde ze De nieuwe feministische leeslijst samen. Haar essay over eigenliefde, Omdat je het waard bent, verscheen in 2020.
In Boos Meisje. Over vrouwen en frictie (2022) bundelde Pruis essays over de spagaat waarin meisjes en vrouwen zich bevinden. Lief zijn, maar ook stoer. Alleen niet té stoer, want dan ben je een boos meisje. Terwijl dat juist de leukste vrouwen zijn. Boos meisje bevat een galerij van deze vrouwen
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 10 of 10 reviews
May 20, 2017
Als een boek niet het vermogen heeft in te grijpen op je leven, dan is het iets wat je alleen maar een paar uur uit de wereld tilt. En dat is geen literatuur, maar entertainment. Niks mis mee, maar ook niet meer dan dat.
Het is raar om te schrijven over een boek dat over boeken gaat. Ik houd het daarom ook heel kort: het is leuk, heel leuk! Prachtige stukken over Flannery O'Connor en Alice Munro, schrijfsters die al een tijd op mijn verlanglijst staan. Pruis schrijft vrij en ongedwongen, bovenal vol liefde over haar favoriete auteurs en boeken. Want dat moet natuurlijk ook wel, waarom zou je anders een boek vol schrijven over andere boeken? Wel jammer vind ik dat Pruis enkele eigen verhalen in het boek heeft opgenomen, het zijn er echter maar drie.
Namen die ik ging googelen tijdens leespauzes: Kees Fens en Anthony Mertens.
Kees Fens was een kritisch man (dat is misschien ook wel makkelijk als je literatuurcriticus bent) en zei ooit: 'De boeken zijn een succes of er wordt de schijn van succes aan gegeven voordat meningsvorming erover heeft kunnen plaatsvinden.' Dit schreef hij in het artikel waarmee hij afscheid nam, Fens was bezorgd om het onvermogen van de kritiek om het publiciteitsoffensief van de uitgeverijen te pareren. Uiteraard weet ik niet of dat in die tijd ook zo was, ik geloof dat Kees Fens dit schreef in 1978 en toen was ik ongeveer -10, maar dit is zeker wat mij opvalt in de Nederlandse literaire wereld.
Nu is het natuurlijk zo dat ieder mens een eigen mening heeft, toch vind ik het opvallend dat heel veel Nederlanders dan samen een eigen mening hebben. Ik wantrouw boeken die door iedereen gelezen worden. Murakami zei ooit in zijn boek Norwegian Wood 'If you only read the books that everyone else is reading, you can only think whateveryone else is thinking.' (En natuurlijk is dit ergens ontzettend ironisch, Norwegian Wood wordt ook door veel mensen gelezen en er zijn natuurlijk duizenden mensen die het eens zijn met deze woorden..)
Anthony Mertens was een man die vooral opviel door zijn hartstocht als het ging om literatuur. Zelfs na jarenlang ook boeken te hebben gelezen die heel slecht waren, bleef hij die liefde voor literatuur voelen. Marja Pruis schrijft: 'Hij wist het koortslezen om te zetten in wat hij magneetlezen noemde. Als ik het goed begrijp was dat in feite een vorm van zelfbescherming: hij las -en besprak- wat hem aantrok en negeerde de rest. (...) Alles uit een terugverlangen naar de leeshouding van vroeger, 'toen nog niets uit ervaring was en alles nog voorgevoel', zoals hij het zelf omschreef. Meer laten aantrekken, minder afstoten; ik hoor het Anthony Mertens zeggen.'
Kus me, straf me is een aanrader.
Het is raar om te schrijven over een boek dat over boeken gaat. Ik houd het daarom ook heel kort: het is leuk, heel leuk! Prachtige stukken over Flannery O'Connor en Alice Munro, schrijfsters die al een tijd op mijn verlanglijst staan. Pruis schrijft vrij en ongedwongen, bovenal vol liefde over haar favoriete auteurs en boeken. Want dat moet natuurlijk ook wel, waarom zou je anders een boek vol schrijven over andere boeken? Wel jammer vind ik dat Pruis enkele eigen verhalen in het boek heeft opgenomen, het zijn er echter maar drie.
Namen die ik ging googelen tijdens leespauzes: Kees Fens en Anthony Mertens.
Kees Fens was een kritisch man (dat is misschien ook wel makkelijk als je literatuurcriticus bent) en zei ooit: 'De boeken zijn een succes of er wordt de schijn van succes aan gegeven voordat meningsvorming erover heeft kunnen plaatsvinden.' Dit schreef hij in het artikel waarmee hij afscheid nam, Fens was bezorgd om het onvermogen van de kritiek om het publiciteitsoffensief van de uitgeverijen te pareren. Uiteraard weet ik niet of dat in die tijd ook zo was, ik geloof dat Kees Fens dit schreef in 1978 en toen was ik ongeveer -10, maar dit is zeker wat mij opvalt in de Nederlandse literaire wereld.
Nu is het natuurlijk zo dat ieder mens een eigen mening heeft, toch vind ik het opvallend dat heel veel Nederlanders dan samen een eigen mening hebben. Ik wantrouw boeken die door iedereen gelezen worden. Murakami zei ooit in zijn boek Norwegian Wood 'If you only read the books that everyone else is reading, you can only think whateveryone else is thinking.' (En natuurlijk is dit ergens ontzettend ironisch, Norwegian Wood wordt ook door veel mensen gelezen en er zijn natuurlijk duizenden mensen die het eens zijn met deze woorden..)
Anthony Mertens was een man die vooral opviel door zijn hartstocht als het ging om literatuur. Zelfs na jarenlang ook boeken te hebben gelezen die heel slecht waren, bleef hij die liefde voor literatuur voelen. Marja Pruis schrijft: 'Hij wist het koortslezen om te zetten in wat hij magneetlezen noemde. Als ik het goed begrijp was dat in feite een vorm van zelfbescherming: hij las -en besprak- wat hem aantrok en negeerde de rest. (...) Alles uit een terugverlangen naar de leeshouding van vroeger, 'toen nog niets uit ervaring was en alles nog voorgevoel', zoals hij het zelf omschreef. Meer laten aantrekken, minder afstoten; ik hoor het Anthony Mertens zeggen.'
Kus me, straf me is een aanrader.
December 19, 2019
Tja. Marja Pruis kan wel schrijven en ik ben wel fan van haar, maar er zaten ook een paar dingen in die ik nogal gek vond (bijv., in een van de 'essays' lijkt ze het woord 'homo' te gebruiken als scheldwoord? dacht dat Pruis toch wel beter zou weten, ook in 2011 al.) en sommige stukken zijn al wat gedateerd (wie luistert er bijvoorbeeld nog naar Kate Nash - Foundations; Alice Munro heeft inmiddels de Nobelprijs gewonnen etc.).
Aanrader als je geïnteresseerd bent in literaire kritiek & het literaire wereldje met af en toe een persoonlijke noot.
Aanrader als je geïnteresseerd bent in literaire kritiek & het literaire wereldje met af en toe een persoonlijke noot.
May 20, 2013
In 'Kus me, straf me' schrijft Marja Pruis vanuit een heel persoonlijke invalshoek over een leven met boeken, over schrijvers waar ze van houdt: Gerrit Krol, Ethel Portnoy, Charlotte Brontë, Jean Rhys, Hella Haasse, Flannery O’Connor, Alice Munro… . De literatuur primeert echter, en ze is niet bepaald vriendelijk voor ‘vrouwelijke schrijvers die hun kut in de strijd gooien’ en ronduit meedogenloos als het over literaire ‘groupies’ en schrijversweduwen gaat… Over die laatsten schrijft ze (o.a.): ‘Ingegeven door verdriet, trots en woede, verlangend naar troost, erkenning en wraak, schrijven de min of meer officiële vrouwen-van hun herinneringen op aan hun man. Die ene moeilijke man die zich zo slecht liet kennen, tot wiens kern niemand kon doordringen, maar van wiens zielenleven zij de schatbewaarster waren. Zij alleen. Het levert proza op dat in zijn wanhopige poging een uniek leven en een unieke liefde tot leven te wekken, onverwacht eenstemmig klinkt. Eenstemmig obsessief, vals, vrouwelijk, reikend naar het patent op echt liefde. (…) Wij gewone stervelingen mogen even door het raam naar binnen kijken om ons te vergapen aan dit geluk, deze liefde, dit onverbrekelijke verbond. Wat de weduwe tijdens het leven van haar man niet lukte, heeft zij nu tot stand gebracht: ze zal tot in alle postumiteit de enige vrouw in zijn leven zijn.’ Door de schaamteloosheid waarmee wordt uitgepakt over het intieme leven balanceren die getuigenissen vaak op de rand van de goede smaak. Zoals we allen weten.
Overigens is Pruis ook niet mild voor bestsellerauteurs à la Herman Koch die ze gewiekste verkopers van het Zwitserlezengevoel noemt: ‘Als een betrouwbare verzekeringsmaatschappij bieden zij hun lezers het vangnet van de goed gecomponeerde, krachtig geschreven roman, met een kop, een staart en een weemoedige, troostende boodschap daartussen in.’
‘Upmarket entertainment’ noemt ze dat, dat zich steeds in dezelfde biotoop afspeelt: ‘de gegoede middenklasse met het leven net iets te veilig op de rails en daardoor behept met een lichte hang naar ontsporing en destructie’.
Hoewel ze bijzonder geestig en scherp uit de hoek kan komen, is Marja Pruis nergens uit op gemakkelijk effect. Haar redeneringen zijn intelligent en goed onderbouwd en bovenal vervuld van een grote liefde voor het lezen, voor het schrijven.
De essays in deze bundel (die in 2010 verscheen en genomineerd werd voor de AKO Literatuurprijs) worden afgewisseld met enkele verhalen van haar hand.
En op de cover lezen we terecht: ‘een prikkelende combinatie van literatuur- en zelfbeschouwing, van fictie en non-fictie.’
Mooi alweer van Marja.
Overigens is Pruis ook niet mild voor bestsellerauteurs à la Herman Koch die ze gewiekste verkopers van het Zwitserlezengevoel noemt: ‘Als een betrouwbare verzekeringsmaatschappij bieden zij hun lezers het vangnet van de goed gecomponeerde, krachtig geschreven roman, met een kop, een staart en een weemoedige, troostende boodschap daartussen in.’
‘Upmarket entertainment’ noemt ze dat, dat zich steeds in dezelfde biotoop afspeelt: ‘de gegoede middenklasse met het leven net iets te veilig op de rails en daardoor behept met een lichte hang naar ontsporing en destructie’.
Hoewel ze bijzonder geestig en scherp uit de hoek kan komen, is Marja Pruis nergens uit op gemakkelijk effect. Haar redeneringen zijn intelligent en goed onderbouwd en bovenal vervuld van een grote liefde voor het lezen, voor het schrijven.
De essays in deze bundel (die in 2010 verscheen en genomineerd werd voor de AKO Literatuurprijs) worden afgewisseld met enkele verhalen van haar hand.
En op de cover lezen we terecht: ‘een prikkelende combinatie van literatuur- en zelfbeschouwing, van fictie en non-fictie.’
Mooi alweer van Marja.
Read
December 10, 2017Ik vond dit heel erg goed.
August 29, 2018
Misschien wel de beste essayist van Nederland.
December 21, 2013
"Kus me, straf me" was het eerste 'korte verhalen'-boek wat ik ooit heb gelezen. Althans, de eerste die ik daadwerkelijk kon waarderen. Pruis kan gewoon heel erg goed schrijven, dat staat buiten kijf, maar ze is in dit boek ook nog eens extra moedig omdat ze haar eigen beslommeringen en innige contacten durft te beschrijven. Dit dilemma is (niet) toevalligerwijs ook een onderwerp in een van haar verhalen. Dit boek is zeer aan te raden voor iedereen die van korte verhalen houdt.
De verhalen over de literatuur waren leuk om te lezen, ondanks dat ik veel van deze boeken niet eens had gelezen. Alleen in het laatste gedeelte (over de relatie schoondochter - schoonvader) had ik ook daadwerkelijk de boeken gelezen waarover ze sprak. Je merkt dan dat de beschrijvingen van Pruis nog levendiger worden en hierdoor interessanter. Enige minpunt aan dit boek is dat het maar 268 pagina's heeft.
De verhalen over de literatuur waren leuk om te lezen, ondanks dat ik veel van deze boeken niet eens had gelezen. Alleen in het laatste gedeelte (over de relatie schoondochter - schoonvader) had ik ook daadwerkelijk de boeken gelezen waarover ze sprak. Je merkt dan dat de beschrijvingen van Pruis nog levendiger worden en hierdoor interessanter. Enige minpunt aan dit boek is dat het maar 268 pagina's heeft.
September 18, 2012
Ik heb genoten van dit boek over boeken. Steeds moest ik t even wegleggen om na te denken over de verrassende manieren waarop Pruis een thema kon belichten.
November 5, 2025
Ik kreeg deze bundel van een klasgenoot na een werkcollege van Pruis gevolgd te hebben. Het is duidelijk dat ze een goede schrijver is met veel observatievermogen en technisch inzicht. De bundel bevat zowel essays als verhalen, die thematisch op elkaar aansluiten. De essay over verlegenheid stond me nogal tegen omdat er nogal sensationeel wordt gedaan over overmatig pathologiseren van verlegenheid, iets waarvan ik niet denk dat het de beperkte acceptatie van verlegenheid vanuit een nuttige hoek bekijkt (net als het ''oh nee er zijn opeens veel meer mensen met adhd we diagnoseren het te snel!!!'' argument wat anekdotisch genoemd wordt in dat stuk).
Maar verder vond ik het een leuke bundel die veel interesse in me oproept over de werken en schrijvers die besproken worden.
Vooral het laatste stuk, over familierelaties en dementie, vond ik erg mooi, specifiek de subtiele passage waarin twee vrouwen spreken over hoe moeilijk het is dat hun moeders dementerend zijn, terwijl hun broers met elkaar een gezellig gesprek hebben. Vaker in de bundel is feminisme een thema, niet altijd op een manier die me aanspreekt maar hier absoluut wel.
Maar verder vond ik het een leuke bundel die veel interesse in me oproept over de werken en schrijvers die besproken worden.
Vooral het laatste stuk, over familierelaties en dementie, vond ik erg mooi, specifiek de subtiele passage waarin twee vrouwen spreken over hoe moeilijk het is dat hun moeders dementerend zijn, terwijl hun broers met elkaar een gezellig gesprek hebben. Vaker in de bundel is feminisme een thema, niet altijd op een manier die me aanspreekt maar hier absoluut wel.
June 12, 2019
(3,5) laatste hoofdstuk vond ik misschien wel gewoon het mooist. En extra punten voor de keuze aan literaire stukken. Een van de fijnste essayisten om te lezen.
Displaying 1 - 10 of 10 reviews