مجموعة قصصية للأديب الألماني فولفغانغ بورشورت الذي يصف زميله هاينريش بُل، الحائز جائزة نوبل أعماله بأنها «تحف فنية مكتملة». أما الأديب الكبير إبراهيم أصلان فيرى في قصصه «تعبيراً رفيعاً عن ضراوة الحروب جميعاً، من دون كلمة مباشرة واحدة».
German author and playwright whose work was affected by his experience of dictatorship and his service in the Wehrmacht during the Second World War. His work is among the best examples of the Trümmerliteratur movement in post-World War II Germany. His most famous work is the drama "Draußen vor der Tür (The Man Outside)", which he wrote in the first days after World War II. In his works he never makes compromises in questions of humanity and humanism. He is one of the most popular authors of the German postwar period, and today his work is often read in German schools.
YouTube kanalımda Wolfgang Borchert'in hayatını ve kitaplarını kronolojik okuma önerimle birlikte yorumladım: https://youtu.be/yAaaSmtCYn0
Karahindiba, Ekmek ve Ama Fareler Uyurlar Gece öyküleri bugüne kadar okuduğum en güzel ve insanın içine işleyen öyküler arasında yer alıyordu. İnternette e-kitap bulunabiliyor, bence herkes bu 3 öyküyü okumalı. Yıkım Edebiyatı'nın en önemli temsilcilerinden biri ile kalbinizin ağrımasını isterseniz tabii ki.
بلغة بسيطة رائقة وروح شفافة احتضنت كل آلام حاضره، كتب لنا بورشرت قصصه هذه لتبقى صرخةً مستمرة بعد رحيله تعيد إلينا صورة الخراب الذي عايشه والأوجاع التي مزقته إثر ما عاينه من واقع الحرب وعبثيتها؛ الكاتب بدأ يخطّ انعكاسات ما كان يبصره من ظلال آلة الموت تلك التي تركت آثارها على كل ما في الحياة من كائنات وجمادات، ثم حين أحس اقتراب النهاية آلى على نفسه أن يرفع صوته ويصرخ صرخته الأخيرة: " قولوا لا. " روح كالتي كتبت هذه الصفحات قادرة على أن تنقذ العالم لو قيّض لكلماتها أن تُسمع وتُدرك. روح أراها رقيقة حالمة، تبعث الضوء والدفء فيما حولها وهي خجلى، لكن عصيّة على التجاهل، كزهرة سنّ الأسد.
"ملتصق ببندقيته. غير أنه لم يكن يكره كمثلها شيء" - بتصرف
استشعرت وتيقنت مدى أصالة هذه المادة التي بين يديّ، ولكنني في الوقت ذاته أخاف كثيرًا من هذا.. وإذا كان يمكنني اعتباره مؤشر،هو ما يلامسني عميقًا في الكتب والأعمال الفنية التي تُناقش فكرة الحرب، فهل أنا مسكون بالحرب؟ هل غادرتها (مكانيًا) ولم تغادرني كما فولفغانغ، أخاف من هذا كثيرًا!
قطعًا يتفوق بعضنا على الآخر في مستوى رهافة الحس وكيفية تعاطينا مع الأحداث والأشياء من خلال مستقبلاتنا الحسيّة، إذ تختلف ردّات الفعل في دراميتها من شخص لآخر، وأرى بأن الشخص الذي يمتلك هذا الحس وأداة التعبير المناسبة في الوقت المناسب لهو شخص محظوظ، إذ أن الألم يفيض بصاحبه ويفوق أدواته المحترفة.
- سن الأسد: الكائن الحي الوحيد خلف الأسوار الرمادية
تستشعر وكأن هذه الزنزانة بحجم العالم، ورأيتها أكثر وحشة ووحدة من كل ما مررت به أو قرأت عنه سابقًا، قدرة بورشرت على الوصف والتدقيق أتت من هول الحفر الذي أثارته به الحرب, وتجارب الأسر المختلفة؛ الأسر الذي تخطى شكله المكاني ليصبح ويتخطاه إلى ما هو أكبر، والحرب التي تشبثت به حتى مات بطريقة أو بأخرى على إثرها، مات شابًا مسكونًا بالأبواب وما تعنيه، نتيجة الباب الموصد في وجهه في الحياة الدنيا وكل الحيوات الأخرى!
سن الأسد هذه الزهرة التي كان يرى من خلالها الحياة، كانت مصدرًا وحيدًا للحيوية في ذاك المعتقل، إذ وكأن كل العالم مات فجأة وبقيت تلك الزهرة وذاك السجين بربيع أبدي مُتمنى، كان مستعدًا للتخلي عن حصته من الخبز – طعامه الوحيد – مقابل أن يستطيع المرور من أمامها والنظر إليها. أن تختصر كل قبح العالم وتنسبه طوال الوقت لفئة ما كما فعل مع "مرتدي الزي الأزرق" بنباحهم العالي الذي يلوث غلاف الكون كما كان يصفهم دائمًا وبأنهم يستنفذون قوى المرء بنباحهم!
"لا بد من القبور" ويسوع يرفض الاستمرار، الحرب تشتعل أكثر والقتل يتخم في "كرات البولينغ"، ولا يمكن إلا أن يأكلك الترقب والفقد في "ساعة المطبخ" وتجنّ في "سن الأسد" ويعلو نحيبك في "شدو البلبل".
ما معنى أن المعلمة عندما تُريد أن تعلم طالباتها حرف الحاء تلقنهن: حاء كما في حرب وعندما تخطئ إحدى الطالبات في الإملاء توبخها وتقول لها: حاء كما في حفرة، وفي ذات اللحظة والمشهد من يلتهم الخبز في الفناء المدرسي هي الغربان، ببساطة هذه معالم حرب. (قصة هذا الثلاثاء)
أن تصبح رائحة التراب (دائمًا) رائحة عطنة نفّاذة؛ رائحة لها مذاق الكراهية ويصبح المكان – روسيا - غريب جدًا وموحش، حتى الأشجار غريبة وحزينة، الجسد غريب فأين زغب وجهي الأصفر؟! أين وجهي الأملس؟ كل هذه الصفات لا تشبه ما يراه "رادي" في هيكله العظمي الممدد بعد موته على التراب العطن الذي يشم رائحته. (قصة رادي)
لا استطيع الكتابة بشيء من التقريرية عن هذه المجموعة لأنها عاشت داخلي، شعور البرد ليس شعورًا مؤقتًا بين السطور، وستتعلم أن عند نشوب حرب في بلد مثلج ما، أكثر ما ستفاجئ به هو الجثث المتيبسة طوال الوقت.
واحد من الكتب الذي تمنيت لو أنّي كاتبه، فالبلاغة والمعنى الواضح والحقيقة المؤلمة.
هناك من الأدباء من تكون حياتهم عمل أدبي يسير على الأرض، ولا يمكن أن تقدر قيمة أعمالهم أو استيعابها بمعزل عن ذلك الصراع المسمى حياة القصة الأعظم في تلك المجموعة القصصية هي قصة حياة الكاتب. المفترض أن هذه المجموعة القصصية إنسانية في المقام الأول قائمة على انتقال مشاعر الكاتب إلى القارئ أكثر من أي شئ، وقد حدث ذلك بالفعل مع بعض القصص لكن بشكل عام أجد أن الترجمة لم توفق في كثير من الأحيان
One of my favourite books, a wonderful collection of Borcherts poems and short-stories. my favourites are "Die Hundeblume", "Nachts schlafen die Ratten doch" and "Das Brot". I was introduced to him when I was in highschool. He is still one of my favourite German writers. I love his very precise, dry and at the same time poetic way of writing. His stories are unbelievable melancholic though, except this one: "Schyschiphosch". I couldnt believe how Borcherts voice suddenly turned into the funniest I have read in a long time. I laughed a lot while I enjoyed this short-story. And then, back again, being sad, back to bleak post-war Germany.
A German iconoclast and member of the secretive German post-WWII lit society called Gruppe 47, his works are culture-challenging for Nazi and post-Nazi Germany. Wonderful and quirky short stories, many experimental to the point that contemporary lit mags would find him intriguing. Cut short in life, Borchert hardly survived WWII but his works remain interesting for the period.
Öykülerin neredeyse hepsi savaş hakkında, savaşla ilgili yazarken ajitasyon yapmadan, olay ve durumları doğallığı ile anlatmış, bu hoşuma gitti. Savaşa dair bu sözde doğallıkla güzel bir ironi yaratmış bence öykülerinde. Öyküleri sevdim ama bir süre sonra hepsi aynı tadı vermeye başladı ve okumakta zorlandım.
في كلّ مرة أقرأ فيها كتاباً عن تلك الفترة (الحرب العالمية الثانية) أذهل بوحشية الإنسان وقدرته الهائلة على التسبب بالألم، وكيف أن لا وجود لرابح في الحرب؛ لكن المذهل في هذه القصص مقدرة الكاتب على حشر الكثير من التعاسة والقسوة والألم في بضع كلمات.
قال كافكا ان تكتب يعني ان تهجر معسكر القتلة ، هذا ما قام به بورشرت الشاب الذي لم يتجاوز الخمسة و عشرين عاما .. ترك إرث قليل كما قال المترجم مسرحية ومجموعة قصص ، تحدث عن اهوال الحروب ، عن الجنود الأطفال، عن الحرب في روسيا .. عن اهوال كثيرة... لم أمر بتجربة بها كل هذا التكثيف والسواد منذ فترة . قال المترجم في البداية ان القصص بها جزء من الأمل او بصيص من الأمل.. لكنهم امل مؤلم او لنقل امل حزين للغاية .. قرأت قصة ليلا تنام الفئران منذ سنوات و فرحت حين وجدتها هنا .. قصة سن الأسد رائحة كومضة أرسلتها نجمة وغابت بعيدا في الفضاء.. قرأت بعض من القصص من مدة لكن بشكل او بآخر اشكر الفرصة التي أتاحت لي قراءة المجموعة كاملة .. بكل ما فيها.. و نحترم رسالتك يا بورشيرت .. اعترف ان الحرب افقدتنا روحا مرهفه.. وداعا يا صديقي.
من ترشيحات العزيزة علياء التي دائماً ما نتشارك نفس الذوق الأدبي دائماً ما يكون شهر ديسمبر وخاصة في أيامه الأخيرة يحمل لي مفاجأة ادبية دافئة ممتعة كنسماتٍ تنعش القلب بكل ماهو جميل وهذه المجموعة القصصية من ضمن هذه اللمسات الطيبة اذ لم أصادف كلمات صادقة حلوة ومرة مثلها منذ زمن بعيد قصص تتمحور حول معاناة الحروب وتأثيرها على الافراد لكن تم الطرح من جوانب بسيطة يومية تبين بشاعة الحروب وتدميرها للنفوس بأبسط شكل مما يزيد من جمالها فلم يقم الشاب العبقري فولفغانغ بتأليف معضلات فلسفية او طرح قضايا كبرى بل عوضاً عن ذلك تناول مأساة الحروب بروح افراد بسطاء لم يتوقوا يوماً الا لما هو مألوف وعادي ولم يرغبوا الا بحياة طبيعية وحرموا منها في هذه الاثناء قلب المعاناة واحدة وروح البشرية تتوجع بنفس الطريقة وكأنما فولفغانغ يصور مصيبة غزة وافرادها بصورة حية نابضة نفس الضياع ، نفس اندثار الأحلام نفس الحرمان
İçinde artık piyasada olmayan kitaplarının yer aldığı -özellikle Bu Salı gibi- ve fakat, bu kitabın kendisinin de artık piyasada olmadığı bir derleme. Kısacık ömrüne muazzam eserler sığdırmış bir adam. Yazmıyor, bildiğin şiir gibi yazıyor. Ben en çok Bu Salı'daki öyküleri beğendim. Her öykü-severin -görece buna yanlış bir cümledir de diyebiliriz :) - kitaplığında olması gereken bir kitap. Umarım Doğan Kitap bu kitabın yeni basımını gündemine alır.
"قولوا لا، قاوموا الحرب، لا تتعاونوا مع الطغاة." بورشرت الشاب الذي عمل بمكتبة ودرس التمثيل ثم نقل للجبهة ومنها دخل دائرة المرض والسجن والأسر والتشرد والألم ليموت في السادسة والعشرين. يتجول الكاتب بإحساس شديد الرهافة وبصيرة نافذة بين حطام عالم خَرِب دمرته الحرب، بين أجواء السجون والحروب يرسم عالم محترق مليء بحفاري القبور والخائفين والمكلومين والجياع.
بعض القصص بها لمحات من حنان وومضات إنسانية وسط الدمار: كالزوجة التي تضحي بقطعة الخبز لتعفي زوجها من الحرج، والولد الذي يحمي قبر أخيه من الفئران، والرجل الذي لم يبق له من عالمه سوى ساعة تذكره بحنان أمه الذي كان يعتبره من المسلمات، وبعضها مغرق في السواد وروائح الموت والبارود.
القصة الأولى سن الأسد رائعة (وإن كنت أفضل لو أطلق المترجم على الزهرة اسم هندباء برية أو اسم آخر غير سن الأسد) ومتميزة عن باقي المجموعة التي تراوحت بين الجيد جدا والجيد والمتوسط، ختمها برسالة مباشرة في قصة رد واحد يدعو فيها العالم ألا يكون من رد على دعوات الحروب سوى لا.
أحببت منها: الخبز الجرذان تنام ليلا ساعة المطبخ حكايات من كتاب المطالعة
مجموعة جميلة جدا من القصص القصيرة الشابة التي كتبها الشاب فولفغانغ بورشرت بعد خروج ألمانيا من الحرب. القصص فيها من مآسي الحروب ما جعلها تحفة حقيقية. القصة الأخيرة رائعة.
Borchert es un claro representante de la “Trümmerliteratur”, lo que se puede ver en sus relatos desgarradores, tristes, desoladores, etc. Muestran la desorientación de los alemanes tras la guerra, así como una vida mísera, difícil y llena de silencios. Destaco “Die lange lange Straße lang”, donde la amalgama de palabras y las frases cortas hacen ver el caos de la mente de un soldado que vuelve de la guerra, que, aunque parece que vuelva a su hogar, no tiene uno y, además, vive con el trauma de la guerra. Hay otros tantos relatos relacionados con la miseria, el hambre, la pobreza, como lo son “Das Brot”, “Die Küchenuhr” o “Nachts schlafen die Ratten doch” que dejan a uno turbado tras su lectura. “Dann gibt es nur eins!” es una lectura que bien debe aplicarse a día de hoy, cuando más que nunca se debe decir no a la guerra.
Unfortunately, only one of Borchert's works is in print in English, Draußen vor der Tür/The Man Outside. His stark but sardonic tales of the angst of being German during and after WWI deserve a wider audience.
قد مات هذا الأديب في ريعان الشباب بعد أن ذاق مرارة الحروب وأكتوى بنارها، لم يتسنى له تحقيق حلمه ولكن ترك لنا مسرحية ومجموعة شعرية وقصصية تخبرنا بأن ليس هناك إلا ردٌ واحد: لا للحروب.
"... hayat yağmurda dolaşmaktan, kapı tokmaklarına uzanmaktan daha fazla bir şeydir. İnsan yüzleri önünden geçip gitmekten ve kokuları anımsamaktan da daha fazla sevinmesidir insanın. Ve tren altında kalıp ezilmekten korkmasıdır. Tren altında kalmadığı, bir yere çakılmayıp yürüyebildiği için sevinmesidir insanın." Sf:62
" 'Buraların hepsi yıkıldı mı?' Yaşlı adam cevap verdi. Usulcacık, 'Hepsi' dedi ve başını salladı. 'Solda üç saatlik, sağda üç saatlik uzaklığa kadar ne varsa hepsi. İleride ve geride ne varsa.' Ve ekledi: 'Barmbek, Eilbek ve Wandsbek.' Ve 'Hamm ve Horn' dedi ardından. Ve 'Hasselbrook'. Ve 'St. Georg ve Borgfelde. Rothenburgsort ve Billwerder. Ve Hammerbrook ve Billbrook.' Ve 'Hamburg' dedi ardından. Ve 'Liman' dedi ve sonra yine: 'Hamburg' Ve bunu öyle söyledi ki, Bill Brook onun Kanada dediğine, Hopedale dediğine inandı adeta. Ve yaşlı adam toprağa bulanmış kısa parmaklarını bir kez daha havaya kaldırıp, karşısındaki yabancı adama sayılar buyur edecek gibi yaptı, ama sonra kalsın der gibi salladı kollarını. Ve yalnızca dedi ki, 'Ah! İki gecede. İki gecede yerle bir oldu hepsi. Hepsi.' Ve koluyla içinde bütün bir dünyayı barındıran bir daire çizdi. Bill Brook, iki parmağını havaya kaldırdı: 'İki gecede mi? Olamaz! İki? İki gece?' Sesli sesli ve dehşete kapılmış gülmeye başladı. Güldü ve küçük çığlıklara benziyordu gülüşü, sesli ve dehşete kapılmış . Bütün o koskoca, o devcileyin kent; iki gecede? Gülmekten başka ne yapacağını bilemedi Bill Brook. Hopedale geldi aklına ve 'İki gece' diye düşündü. İki gecede Hopedale bir varmış bir yokmuş. İki gece sonra Hopedale'i arada bul. Bir varmış bir yokmuş. Haritandan silinmiş. Belki on bin insanın yerle bir edilen kentin altında kalmış olacağını geçirdi içinden. Güldü: On bin ölü. Ezilmiş, yerle bir edilmiş, ölü. On bin insan, iki gecede. Bütün bir kent! İki gecede. Ezilmiş, yerler bir edilmiş, canından olmuş.
Kanadalı Başçavuş, gülmekten bir türlü kendini alamıyordu. Gülüyordu da gülüyordu. Ama sevinçten değildi gülüşü, neşeden değildi. İnanmamaktan, böyle bir şey beklemediğinden, şaşırmaktan ve şüpheden gülüyordu. Böyle bir şeyi aklı almadığı içindi gülüşü. Üşüyordu da onun için gülüyordu. Anlatılanlar karşısında donakalmış, dehşete kapılmıştı da onun için. Tüyleri diken diken olmuş, gülüyordu. Kanadalı başçavuş, o temiz ve mavi üniformasıyla boyutları kestirilemeyecek, unutulmaz bir moloz ve ölüler çölünde dikiliyor ve gülüyordu. Akşam vakti kanal kıyısında balık tutan iki adamın yanı başında temiz ve tıraşlı yüzüyle dikilmiş duruyordu; adamların yüzleri tozluydu ve kırış kırıştı ve sadece üç bacakları vardı. Kanadalı başçavuş, akşam vakti kanalın kıyısında durmuş gülüyordu. Ansızın tek bacaklının kıpırtısız ağzından çıkan bir sözcük, kanaldaki yeşil ve siyah balçık üzerine düştü. Ve bir tokat gibi şakladı sözcük. Tek bacaklı, bir yandan da gülen başçavuşa baktı ve başçavuşun gülüşü bir imdat çağrısı gibi boğazında düğümlenip kaldı. Ama yaşlı adam, yabancının gülmekten başka bir şey yapamayacağını ve bu gülüşün duyulan dehşetten kaynaklandığını sezmişti. Dehşet dolu bir gülüştü, dehşet saçan bir gülüş. Yalnız iki adam için değil, gülen başçavuş için de dehşet vericiydi. Ve yaşlı adam tek bacaklıya dönüp dedi ki: 'Senin yüzlerden anladığın yok, söylemiştim sana!' Tek bacaklı genç ürperdi. Ve yaşlı adam bir kez daha, 'Yüzlerden anladığın yok işte senin, o kadar!' diye ekledi." Sf:79
"Çıkarın miğferleri başınızdan, çıkarın miğferleri başınızdan: Savaşı kaybettik." Sf:296
"Sen makine başındaki, sen atölyedeki adam: Sana yarın su boruları ve tencere üretmeyi bırakıp çelik miğferler ve makineli tüfekler üretmeni emrederlerse, yapacağın tek şey var:
HAYIR demek!
Sen tezgah başındaki, sen bürodaki kız! Yarın sana mermilerin içine barut doldurmanı ve keskin nişancıların tüfekleri için dürbünler üretmeni emrederlerse, yapacağın tek şey var:
4 Sterne für das Buch an sich (schönes Gesamtwerk), 3 Sterne für den sehr subjektiv empfundenen Lesegenuss. Mein Favorit bleibt "Nachts schlafen die Ratten doch", was mich einfach immer noch tief berührt, dicht gefolgt von "Das Brot". Auch "Draußen vor der Tür", "Billbrook", "Von drüben nach drüben", "Schischyphusch" und einige weitere Texte finde ich richtig gut, dagegen haben mir andere, vor allem die Gedichte, nicht besonders zugesagt. Meiner Meinung nach wird sich auch (etwas zu) häufig wiederholt (die Straßenbahnen in Hamburg waren damals definitiv gelb, und Laternen und Wind spielten für Borchert eine große Rolle, ganz zu schweigen von Hamburg selbst), sodass ich es manchmal etwas langatmig und wiederholend fand. Ich bin aber auch eine jüngere Generation, lese meist ganz anderes, und Borchert ist aktuell Schullektüre.. es ist also nachvollziehbar, dass nicht alles meinen Geschmack traf. Verzeiht mir daher die "nur" 3 Sterne (fast wären es 4). Trotzdem eine klare Empfehlung für alle, die sich für Trümmerliteratur interessieren.