Метеор

Noetic Trilogy

by Karel Čapek, Светомир Иванчев (Translator)

On ignore tout du météore, un blessé grave allongé sur un lit d'hôpital. Trois récits concentriques essaieront de reconstituer l'histoire de cet homme dépourvu d'identité. Celui de la soeur de charité est un rêve, le deuxième est basé sur un don de voyance et celui du romancier est un exercice d'imagination.

Genres: Fiction, Czech Literature, Classics, Literature, School

244 pages, Mass Market Paperback

First published January 1, 1934

About the author

Karel Čapek is one of the the most influential Czech writers of the 20th century. He wrote with intelligence and humour on a wide variety of subjects. His works are known for their interesting and precise descriptions of reality, and Čapek is renowned for his excellent work with the Czech language. His play R.U.R. (Rossum's Universal Robots) first popularized the word "robot".

(Arabic: كارل تشابك) (Hebrew: קארל צ'אפק) (Japanese: 카렐 차페크) (Russian: Карел Чапек)

Reviews

[Marc Lamot · Rating 3 out of 5]

I've already read HORDUBAL and An Ordinary Life by the Czech author Karel Capek (1890-1938). Both were reading experiences that left me with a mixed feeling: intriguing for sure, but not quite up to the mark. That is also the feeling I have about this novel. Capek wrote Meteor in 1934. The plot is quite simple: in a hospital lies a badly burned man in a coma, he was a passenger in a small plane that crashed in a storm, "like a meteor"; nothing else is known about the man. The novel itself consists of little more than attempts to reconstruct patient X's life. This is done in four different ways. In the first place by a surgeon who works deductively, but who constantly changes his mind. Secondly comes a nurse-sister, who has a dream in which patient X tells his life story. It is then up to a clairvoyant to fill in the man's biography based on reasoned intuitions. And finally, a professional writer makes up the adventurous life of patient X.

Very soon in the novel Capek offers the key to unlock this intriguing novel: man constantly makes convulsive attempts to grasp reality: “That's just it, that reality is so terribly important to me. That's why I'm making her up, that's why I have to keep making things up, to grab her. What I see is not enough for me, I want to know more… and that is why I make up stories.”

So, four of these stories are offered in this book. The surgeon's empirical findings appear to contradict each other. The sister's dream narration is intriguing to say the least, especially because the narrator herself enumerates the questions her dream raises, and also how she knows only too well that she has unconsciously constructed her narration. The psychic, on the other hand, brings a very philosophical approach that questions the way we try to form an image of reality; his plea for a total approach comes very close to what we now understand as 'holism'. But then there's the writer: he lets his fantasy take over completely, to the point of absurdity. This part appealed the least to me, because too much of a wordy mess, going in every direction.

So, you can best read this book as a philosophical exploration of the relationship between representation and reality, a musing on the question of what truth is, and the role of narratives. Capek seems to aim for complete relativism, but it would be wrong to place him in the camp of hard core relativists, he does not actually comment on it. All fascinating material, of course, but Capek certainly lost me in the extensive part of the last story-maker, the writer: you can see this – as some fellow reviewers indicate – as an ode to fantasy, but for me it definitely went much too far. The many archaic twists and the frequent use of the n-word (Capek clearly was a child of his time) also detract from the pleasure of reading. As said, a mixed bag. Rating 2.5 stars.

[Sini · Rating 5 out of 5]

Ik word altijd heel vrolijk van Capeks zo fantasievolle, humoristische en tegelijk mooie filosofische vragen stellende proza. Dus las ik "Meteoor" meteen nadat het uitkwam, en met veel vreugde. Het schijnt een trilogie te vormen met het ook al zo fraaie "Een doodgewoon leven" en een ander, helaas nog onvertaald boek. Een trilogie waarin alle delen los van elkaar te lezen zijn, maar wel dezelfde vragen stellen: hoe de werkelijkheid te kennen, hoe de ander te kennen, hoe onszelf te kennen? Of, nog wat scherper gesteld: hoe kunnen we ons verhouden met de onkenbare ongerijmdheid van de werkelijkheid en van onszelf? Intrigerende filosofische vraagstukken, die in "Meteoor" en in "Een doodgewoon leven" even pregnant als aanstekelijk lichtvoetig en fantasievol worden uitgewerkt. Naar verluidt werkt vertaalster Irma Pieper nu aan de vast weer soepele vertaling van het vast ook geweldige deel 3: hopelijk maakt ze tempo!

"Meteoor" draait om iemand die als enige overlevende uit een in brute storm neergestort vliegtuigje wordt gehaald en die zwaar - zeg maar: op korte termijn dodelijk- verbrand en in coma in het ziekenhuis ligt. Men noemt hem X, want het is onbekend wie hij is en waar hij vandaan komt. Drie even naamloze personen pogen de identiteit en voorgeschiedenis van X te reconstrueren: een zuster door duiding van haar dromen waarin X optreedt, een medepatiënt die helderziend is, en een schrijver door middel van zijn niet aflatende fantasie die tevens een niet aflatende speurzin is. Tussendoor doen een chrirurg en een internist eveneens kort hun duit in het zakje, met eigen gissingen en met soms vrij misprijzend commentaar op de huns inziens vaak onwaarschijnlijke reconstructies van de zuster, de helderziende en de schrijver. Die reconstructies zijn inderdaad alle drie nogal onwaarschijnlijk, hoe enorm fantasievol en fraai ze alle drie ook zijn mogen, en ze hebben naast diverse intrigerende raakpunten ook fundamentele verschillen: het is dus (anders dan de flaptekst zegt) zeker niet zo dat de drie verhalen samen een volledig beeld schetsen. Temeer niet omdat in alle drie verhalen zowel X als degene die over X vertelt als een intrigerend raadsel naar voren komt. Want in alle verhalen blijft X de raadselachtige onbekende, die zomaar uit de lucht viel midden in de storm, en die een raadselachtige bestemming had die hij ook nog eens nooit heeft bereikt.

De zuster meent met X te praten in haar dromen, en daar dingen te vernemen over een door X doorgemaakte vergeefse liefde, maar de irrationele heftigheid en intensiteit van dit verhaal vergroot de raadsels aanmerkelijk, en bovendien dringt de vraag zich op of dit door haar gedroomde verhaal niet meer over haarzelf en haar gefnuikte liefdesleven gaat dan over X. De helderziende zegt de meest prachtige dingen over helderziendheid als holistische waarneming van de gehele mens, waarin niet de altijd toevallige lotgevallen en eigenschappen en gevoelens centraal staan maar het levenslot waarin geboorte en dood als cirkel zijn verbonden, en hij zegt de meest schitterende dingen over de bijna geometrische figuren en wetmatigheden van X zijn leven, alsook over zijn eigen passie om die figuren waar te nemen en te doorgronden. Maar hij benadrukt tegelijk op even fraaie wijze hoe duister en ondoorgrondelijk die figuren zijn, en hoe sterk die wetmatigheid van dat levenslot aan zijn helderziende woorden en waarnemingen ontsnapt. Ook zegt hij: "Je zult nooit van je leven iemand kunnen begrijpen door zijn eigenschappen te beschrijven. Er zijn geen eigenschappen, er zijn krachten, krachten die elkaar wederzijds overwinnen, naar voren schuiven of afremmen. De mens ervaart slechts het heden en weet niet dat de kleine beweging die hij op dat moment uitvoert de resultante is van krachten die als bliksemflitsen door heel zijn leven lopen om de spanning tussen geboorte en dood in evenwicht te brengen". Dat is wel een heel ondoorgrondelijk en zeer aan Freud herinnerend visioen: wat de helderziende ziet of vermoedt is geen helderheid, maar het ondoorgrondelijk en voortdurend veranderend spel van onbewuste krachten. Veelzeggend vind ik bovendien laconieke en zinnen als "De helderziende keek langs zijn melancholieke neus ergens de leegte in": heel komisch, zo'n zin, maar de suggestie dat de helderziende vooral leegte ziet is tamelijk navrant. Hoewel die suggestie tegelijk vrij ironisch is, want diverse details in "Meteoor" wekken de suggestie dat de helderziende zich alleen inbeeldt dat hij helderziend is, of op zijn minst niet altijd zo helder ziet....

En de schrijver dan? Nou, die zegt het meest nadrukkelijk dat alles wat hij over X zegt zijn eigen fantasie is, en dat alle - inderdaad enorm fantasievolle en aanstekelijk rijke- verhalen die hij over X vertelt feitelijk over hemzelf gaan. Tegelijk is juist hij als fantast net als een rusteloze speurhond, die het oneindig veld van mogelijkheden besnuffelt, en die daarin voortdurend via grillige bewegingen op zoek is naar reuksporen van een ongrijpbare werkelijkheid. "Ik zal u een stelling van deze metafysische waanzin geven: de mogelijkheid die van alle de enig mogelijke is, is de werkelijkheid. Ziedaar de idee-fixe van fantasten: de werkelijkheid najagen langs de omweg van hersenschimmen. Mocht u denken dat we genoeg hebben aan illusies fabriceren, dan hebt u het mis, onze manie is ernstiger dan dat: wat we nastreven is de werkelijkheid zelf". En dat streven is van behoorlijk veel passie doordesemd, zoals even later blijkt: "Ik probeer u aanschouwelijk uit te leggen dat als we geleid worden door de fantasie, we de drempel van een zekere oneindigheid over gaan; de drempel van een wereld die niet wordt begrensd door onze ervaring, die breder is dan onze beleving en onafzienbaar veel meer bevat dan wij ons bewust zijn. Ik zeg erbij dat we ons niet in deze grenzeloze contreien zouden wagen als we er niet blind en halsoverkop binnen zouden vallen, op jacht naar iets wat zich voor ons verborgen houdt". Precies die passie is in mijn beleving enorm voelbaar in alle zinnen van het verhaal dat de schrijver vertelt over X, en dus indirect over zichzelf: een verhaal vol intrigerende innerlijke spanningen, vol ongrijpbare passies en vol fascinerende pendelbewegingen tussen oneindige lethargie en al even oneindige roes en bedwelming, en dat alles in ongehoord aanstekelijk beschreven exotische oorden waarin alle emoties en alle vormen voortdurend in groteske hybriden metamorfoseren. Kennen we X beter na dit verhaal? Nee, net zo min als dat we de schrijver zelf beter kennen, en net zo min als dat de schrijver zichzelf door zijn verhaal beter kent. Maar wel heeft hij met zijn fantasie en verbeeldingskracht mogelijke werelden en mogelijke ervaringen verkend die onbegrensd zijn, die breder zijn dan wat een normaal mens beleven kan, die meer bevatten dan hij en wij ons bewust kunnen zijn.

"Meteoor" draait zoals ik al zei om kentheoretische en filosofische vraagstukken, en om de confrontatie met de grenzen van onze vermogens: wij kunnen onszelf, de ander en de werkelijkheid niet kennen, en precies dat illustreert Capek op aanstekelijke wijze met dit verhaal. Maar veel belangrijker en bovendien veel inspirerender vind ik dat dit verhaal een ode is aan de fantasie en de verbeeldingskracht. Het boek demonstreert een stelling: we kunnen de werkelijkheid niet kennen, want onze ervaring en ons bewustzijn en onze beleving zijn beperkt. Maar veel inspirerender dan die stelling is het appel om met onze fantasie te proberen de grenzen van ervaring, bewustzijn en beleving te overstijgen: om geen genoegen te nemen met de begrensde wereld die we zogenaamd kennen, maar om ons te storten in het onbegrensde dat we nooit zullen doorgronden. En om de ongerijmdheid en onkenbaarheid van de wereld niet te loochenen of te betreuren, maar als een feest te vieren. Dat appel komt prachtig naar voren in de exotische fantasie van de schrijver en in zijn beschouwingen over aard en waarde van de fantasie. Maar naar mijn gevoel ook in de dromen van de zuster, als je die dromen ziet als poging om meer te ervaren dan in het dagelijks leven mogelijk is, en in het verhaal van de helderziende die wetmatigheden en onkenbare formules poogt te doorleven die een normaal mens niet eens vermoedt. Bovendien, in de beleving van de helderziende zoekt ook X vol passie naar nieuwe manieren om bekende en volstrekt onbekende elementen met elkaar te verbinden, en in de beleving van de schrijver laat X zich helemaal onderdompelen door de onbegrensde sferen van het exotische. Ook het verhaal van X, zoals verteld door m.n. de helderziende en de schrijver, is doorregen van het appel om meer te ervaren dan mogelijk is. Een mooi appel, en door de stijl van Capek bovendien een heel uitnodigend appel: een stijl vol spanningsvolle tragiek en tegelijk vol bevrijdende humor, een stijl vol nihilistische leegte en tegelijk vol amusante ironie, een stijl vol filosofische diepgang en tegelijk vol lichtvoetigheid. Een stijl bovendien die voortdurend verbaast, verrast en verrukt.

Jullie begrijpen al dat ik mij weer uitbundig heb geamuseerd. Nu dus maar vol ongeduld wachten op het nog onvertaalde deel van deze trilogie, en misschien moet ik "Een doodgewoon leven" maar herlezen om de tussentijd te doden!

[Laurent De Maertelaer · Rating 3 out of 5]

Verschenen op Mappalibri: http://mappalibri.be/?navigatieid=61&...

De ondoorgrondelijkheid van een ongewoon leven
- Laurent De Maertelaer

Tijdens een storm stort een vliegtuigje ‘als een gloeiende meteoor’ neer. De piloot overleeft de crash niet, de passagier wordt zwaargewond naar het ziekenhuis afgevoerd. Hij is buiten bewustzijn, heeft geen papieren bij zich en is onherkenbaar door zijn brandwonden. In zijn ziekbed wordt hij van kop tot teen gehuld ‘in een enorm kluwen van wit, zorgvuldig gewikkeld verband’. Omdat niemand iets weet over de identiteit van het slachtoffer krijgt hij de naam ‘geval X’.

Vanuit vier verschillende standpunten reconstrueert Karel Čapek (1890-1938) in zijn wervelende roman Meteoor (1934) het levensverhaal van deze mysterieuze onbekende. Een dokter baseert zich op deductie, ‘een barmhartige zuster’ laat zich leiden door haar dromen, een helderziende door zijn intuïtie en een schrijver door zijn verbeelding. Wat is de waarheid? Hoe ziet een ander zijn leven eruit?



Čapeks trilogie

Čapek werd vele jaren na zijn dood door zijn landgenoten uitgeroepen als de grootste Tsjechische auteur aller tijden. In 1936 was hij genomineerd voor de Nobelprijs. Geen onderwerp was hem vreemd en de genres waarin hij zich bekwaamde, gingen heel breed. Zo schreef hij naast detectives, reisverhalen en kinderboeken, ook een erg vermakelijk boek over tuinieren, Het jaar van de tuinier (recent weer beschikbaar als Rainbow-pocket, Muntinga 2018). In 2009 vertaalde Kees Mercks voor uitgeverij Voetnoot Prenten van Holland, een reisverslag van toen Čapek in juni 1931 op bezoek was in Nederland om er het negende Internationale PEN-congres bij te wonen, dat toen in Den Haag plaatsvond.

Maar Čapek maakte in eerste instantie naam met boeken die we nu onder ‘sciencefiction zouden klasseren, dystopische vertellingen in de trant van H.G. Wells, Aldous Huxley of George Orwell. Beroemd is zijn roman Oorlog met de Salamanders (1936), waarin intelligente reptielen de wereld veroveren. Het boek wordt vaak gelezen als een verdoken kritiek op het toen opkomende fascisme. In dezelfde categorie hoort de nucleaire toekomstfantasie Krakatiet (1924) thuis, net als zijn toneelstuk R.U.R. (1920, nummer 8 in de reeks Slavische Cahiers) waarin hij als eerste het woord ‘robot’ gebruikt.

Het werk van Čapek is in ons taalgebied sinds enkele jaren bezig aan een heuse remonte. Dat is mede de verdienste van vertaalster Irma Pieper, die tien jaar geleden het werk van de grote Tsjechische schrijver herintroduceerde met een vertaling voor Wereldbibliotheek van Een doodgewoon leven (1934). In 2011 volgde Oorlog met de salamanders en in 2016 Krakatiet. Met Meteoor voegt ze een vierde titel toe aan dit rijtje puike vertalingen voor diezelfde uitgeverij.

Meteoor is het tweede deel van een trilogie. In het eerste deel, Hordubal (1933), dat Pieper momenteel aan het vertalen is, staan twee versies van een moord centraal. De roman start met een beschrijving van de misdaad zoals die werkelijk is gebeurd, het tweede deel bestaat uit het revelerend rechtbankverslag, inclusief de opmerkingen van rechercheurs en getuigen. Het slot van de trilogie is Een doodgewoon leven (1934, Piepers vertaling uit 2008 werd in 2017 herdrukt), waarin een gepensioneerde stationschef besluit zijn leven zoals het ‘werkelijk’ is gebeurd op schrift te stellen. Gaandeweg beseft hij dat hij een grote leugen aan het neerschrijven is en past zijn memoires aan. Zo ontstaan er twee versies van één leven.

De delen van de trilogie zijn probleemloos los van elkaar te lezen en hebben elk een eigen insteek. Ze delen geen personages, maar hebben wel een gemeenschappelijke grondvraag: wat zijn de grenzen van de menselijke cognitie? Hoe goed kunnen we de werkelijkheid kennen? Daarom worden de drie romans samen ook wel eens de noëtische trilogie genoemd. ‘Noëtisch’ komt van het Grieks ‘nous’ (νούς) en verwijst naar het bovenrationeel kenvermogen van de mens. Het is een kennen van de wereld dat het zuiver discursief denken overstijgt, een soort van intellectuele intuïtie.



Relativisme

Om geval X zijn identiteit terug te geven baseren vier personages zich op een dergelijke intuïtie. Het leven van X — die letterlijk uit de lucht komt vallen — roept alleen maar vragen op: waar komt hij vandaan, waarom zat hij in een vliegtuig tijdens een storm, wat was zijn bestemming, etc.? Elk om beurt bouwen de verschillende vertellers in Meteoor hun eigen versie op van een bestaan waarover ze niets weten, gebruikmakend van hun eigen talenten, herinneringen en kennis. Net als in Ryunosuke Akutagawa’s kortverhaal 'In het bos' (1922), de basis voor Akira Kurosawa's film 'Rashōmon' (1950), komt zo de eindeloze ambiguïteit van de werkelijkheid onvermijdelijk en meedogenloos naar boven.

De eerste die een poging onderneemt, is een arts. Samen met een collega-internist steunt hij zoveel mogelijk op feiten. Door deductie (en een flinke scheut speculatie — ‘die ars medica van ons is voor vijftig procent intuïtie’) komen ze tot enkele besluiten: een ankertatoeage bijvoorbeeld wijst erop dat X een zeeman is, zijn smalle voeten doen vermoeden dat hij uit de betere klasse stamt en een litteken van een klauwwond zou kunnen wijzen op een verblijf in een tropisch gebied (indien de klauw van een jaguar was wellicht West-Indië). Op basis van zijn lichaamsbouw en gestel concluderen de dokters dat X een alcoholicus is en herstellende van de gele koorts. Een aantal elementen van deze diagnose komen deels terug bij de volgende vertellers.

In een volgend stuk vertelt een ‘barmhartige zuster’ (een verpleegster-non die onverdroten over X waakt aan zijn bed) over haar dromen. Geval X verschijnt in haar dromen als een avonturier, in wit kostuum en met een tropenhelm. Hij vertelt haar over zijn harde jeugd (hij groeide op zonder moeder, met een vader die hem niet begreep), zijn liederlijk leven ten gevolge van een onbeantwoorde liefde en de reden van zijn vlucht. Eerst vallen de dromen in de smaak bij de non, maar geleidelijk boezemen ze haar angst in en neemt ze zelfs slaappillen om eraan te ontsnappen. In het verhaal van de zuster maakt Čapek op een creatieve wijze gebruik van Freuds droomduidingsleer.

Ook in de versie van de helderziende, een andere patiënt in het ziekenhuis, zitten er freudiaanse elementen. Zijn interpretatie heeft enkele raakvlakken met het verhaal van de verpleegster, maar onderscheidt zich vooral door de filosofische uitweidingen en zweverige hypotheses. Hier is X een scheikundige, die eveneens zonder moeder opgroeide en zich afzette tegen een tirannieke vader. Hij leeft voor de chemie en ontdekt een bijzonder krachtige scheikundige formule. Wanneer hij de formule niet kan verzilveren en ze bovendien in de verkeerde handen terechtkomt, raakt hij op de dool en zwerft de wereld rond.

De laatste versie is die van de schrijver, een toevallige bezoeker van het ziekenhuis (hoewel de helderziende voordien al — Mulisch-gewijs — had gesteld dat toeval niet bestaat). Zijn verhaal is het langste en beslaat meer dan de helft van de roman. In de aanloop naar de pointe gebruikt Čapek het schrijverspersonage als een spreekbuis voor zijn eigen poëtica. De schrijver loodst de lezer binnen in een complex en tragisch verhaal met gelijkaardige basisingrediënten als de vorige vertellers: een ongelukkige jeugd, een onbeantwoorde liefde en een avontuurlijk, losbandig leven. Zoals het een schrijver betaamt, kruidt hij het geheel met intriges, misdaad en bedrog. Opvallend is dat geval X hier een naam krijgt (George Kettelring) en uit het laatste korte hoofdstuk van een halve bladzijde blijkt de versie van de schrijver meteen ook de meest waarheidsgetrouwe.

Negenendertig hoofdstukken lang onderzoekt Čapek in deze kleurrijke en erg onderhoudende roman de breuklijn tussen fictie en non-fictie: wat is de waarheid, wat is echt gebeurd, wat is verzonnen, wat kunnen we weten over elkaar? Met zijn droge humor trekt Čapek resoluut de kaart van het relativisme: aan de hand van subtiele, komische elementen maakt hij duidelijk dat de absolute waarheid niet te achterhalen is. Net als in de andere delen van de noëtische trilogie is de waarheid relatief en steeds een subjectief gegeven — afhankelijk van de mens, de waarnemer en de omstandigheden. Of om met de eerste relativist en presocratische filosoof Protagoras te spreken: de mens is de maat van alle dingen.

--

Karel Čapek: Meteoor, Wereldbibliotheek, Amsterdam 2017, 192 p. ISBN 9789028427259. Vertaling van Povětroň door Irma Pieper. Distributie: Elkedag Boeken

[Lily · Rating 3 out of 5]

In the words of Neil Gaiman: "All stories are true, some just never happened." This novel is about a nameless man who never says a word, but whose condition begs for an explanation and a story. As a result, he comes to life in the imaginations of the people around him. It was interesting to read the group of stories nested within this work, although at times it was difficult to latch on to them with great interest because I found myself wanting to know what "really" happened to the man. I suppose this was part of the point - to make a reader pointedly aware that they are experiencing fiction. It beautifully and sharply (and humorously) portrays the role of storytelling in our effort to make sense of a world where there are many blanks to fill.

"You stroke the scar that has beautifully and clearly healed, while I with amazement will probe the wound. In the end it may perhaps emerge that I also relieve suffering by explaining how it hurts."

[Jan Němec · Rating 4 out of 5]

Povídka milosrdné sestry a Povídka jasnovidcova jsou dokonalé. Povídka Básníkova je oproti prvním dvěma trochu umluvenější a hlavně zestárla - z dnešního pohledu místy působí jako trochu omšelá exotika zatížená orientalismem. Ale i tak: "A není-liž nám dosažení lásky cosi jako počátek nového a celého života? Řeknete, iluze; ale což mají iluze příčiny méně hluboké než zklamání?"

[Ruby-Reed · Rating 1 out of 5]

Myslela jsem si, že Hordubal nasadil laťku nízko. Spletla jsem se.
Povětroň je tak neskutečně upovídaná záležitost. Všichni furt mluví, mluví, mluví, ale vpodstatě nijak a o ničem. Možná se to dá považovat za zajímavé využití vypravěče (Vlastně jsem si hodně jistá, že odborníci budou tohle vysvětlení prosazovat.), ale za mě to bylo zmatené, nekonzistentní a ve všech směrech špatné. K nikomu si nenajdete cestu, všichni pořád jenom nesmyslně a zbytečně plkají. Nedalo mi to NIC kromě několika hodin neskutečné nudy. Ke konci to možná bylo trochu lepší, ale to přisuzuju hlavně tomu, že jsem se těšila až to SKONČÍ. Takže za mě ne. Ne ne ne ne ne. Ještě jednou ne. Nebylo to dlouhé, ale přišlo mi jako by to byla 800 stran dlouhá bichle o tom jak roste tráva.

[Jersy · Rating 3 out of 5]

A man falls from the sky - severely injured, nothing about him leaves any clues about who he is or where he came fom. So a nun, dreaming, a clairvoyant and poet construct a past for him. There is some wit in the writing and I liked the style, but his made up past wasn't as interesting as the conversations the characters were having outside it. Not a bad time, but not that memorable as everything else I've read by Capek so far.

[Hans Luiten · Rating 4 out of 5]

Iedere keer weer verbaasd hoe modern die Tsjechische schrijvers in het interbellum waren. Pareltje weer.

[Laurent · Rating 5 out of 5]

Meteor is a story about the uncounscious survivor of an airplane-crash, and the search by the writer, a psychic and the nurse and doctors to find out who he is and how he ended up there.

As opposed to a chronological character-presentation, you start knowing nothing about the main (anti-) personage and grow towards a more complete (but fantastical and thus unreliable) presentation of the 'survivor'.

[Zuzka-knižníček · Rating 3 out of 5]

Na knize se mi především líbilo, jak se autor s úsilím snaží co nejšířeji a nejpronikavěji ukázat složitost, rozmanitost a mnohostrannost lidského života. Na druhou stranu musím říct, že je to přespříliš zdlouhavé, ze za začátku nadšení, pak prudký pokles až do nudy. Rozhodně ale člověka kniha nutí k zamyšlení a jazyk, jakým Čapek píše, je opravdu bravurní a identický pravě pro jeho osobu.

[Pieter Berge]

"Het weer zij gezegend, want het is de gemeenschappelijke zaak van mensen die elkaar niets te zeggen hebben." - "Die heerlijke woede, dat bevrijdende verachten van alles." - "Een mens is pas heel wanneer hij een nederlaag geleden heeft. Dan ziet hij in dat het onmiskenbaar is en echt, dat het een onomstotelijke werkelijkheid is." - "Wij zijn hier niet voor onszelf, maar ten dienste van het vermogen; wie het zijne niet dient, zal sloven voor een ander - dit was zo ongeveer de wet des levens." - "U hebt er geen idee van wat een actieve kracht ons geheugen is; we kijken naar de wereld door de ogen van vroegere ervaringen, we begroeten dingen alsof het oude bekenden zijn en onze aandacht laat zich leiden door wat haar langgeleden geboeid hield; het merendeel van onze betrekkingen tot al wat ons omringt, is verbonden met de fijne, onzichtbare handen van herinneringen. Iemand zonder geheugen zou iemand zonder betrekkingen zijn; hij wordt omringd door vreemdheid, en het lawaai dat tot hem doordringt, is verstoken van enige antwoorden."

[Marleen · Rating 4 out of 5]

Een neergestort vliegtuigje. Geval X overleeft het maar net en belandt in het ziekenhuis. Vier mensen daar - een dokter, een zuster, een helderziende medepatiënt en een schrijver - gissen naar zijn leven. Dit resulteert in interessante perspectieven en mooie taal van Karel Čapek.

'Afgezien van familiebanden en gewoonten zijn het bezittingen en afhankelijkheid die van de mens een bezadigd burger maken, en hij die zich noch om armoede noch om geld bekommert, is als een ballon zonder ankertouw en ballast, en wordt meegenomen, net hoe de wind waait.'

[Pavlina · Rating 3 out of 5]

"Člověk se nikdy nezbaví toho, o čem mlčí." (69)

Proč? Objednala jsem si spoustu knih z antikvariátu a jako dárek bylo přiloženo vydání Čapkova románu Povětroň v krásné vazbě z roku 1941. Byla by škoda si ho nepřečíst.

A? Zpočátku jsem byla celkem nadšená, kniha podle mého gusta, útržkovitý děj, hodně úvah a myšlenek. Napadlo vás někdy třeba, že "když se vám o někom zdá, neslyšíte ho mluvit a také nevidíte, že by pohyboval rty; vy jenom víte, co vám povídá"? (33).

Tak kde je problém? Ve druhé půlce. Jak nastoupil básník se svým kubánským příběhem, they've lost me. Najednou to byla kniha psaná bílým mužem pro bílé muže a, i když jsem si uvědomovala 80 let, které uplynuly, tak to moc nešlo. Najednou to už nebyl příběh pro mě.

A co konec? Tak tam jsem si spravila chuť! Odměnou za to, že jsem přetrpěla básníkovo plkání, byl skvělý záhadný konec. A otevřené konce, ty já můžu.

[Ja.Andre.ja · Rating 2 out of 5]

"Milý člověče, svět je veliký, větší než naše zkušenost; je udělán z hrsti faktů a celého vesmíru možností. Všecko, co nevíme, je tu jako možnost, a každý fakt je jedna kulička v růženci předchozích i budoucích eventualit. Nic platno, jdeme-li za člověkem, musíme čenichat jeho možné kroky minulé i příští: musíme ho stíhat svou fantazií, má-li se nám zjevit ve své neviditelné živosti."
Čapkův Povětroň je studnicí filosofických myšlenek a bránou otevírající zahradu přemýšlení. V místech, kde bruslí na hranici života a smrti, identity a anonymity nebo domova a exotiky, je bezesporu pozoruhodným dílem. Bohužel se však novela rozvíjí rozvleklým tempem a unavující dynamikou, a tak bohužel nemůžu dát víc než 2 hvězdy. Kniha, jejíž polovina textu zabírá pouze "monolog" jedné postavy, je podle mého mínění špatně konstruována a ztracená sama v sobě, neboť nemá, krom svého myšlenkového bohatsví, co nabídnout...

[Mishell · Rating 2 out of 5]

Bohužel musím přihlásit, že mi k Iha přišla taková nemastná, neslaná...
Nelze však říci, že tema samo o sobě zajímavé není. Vždyť je do očí bijící, že se s každým jedním příběhem dovídáme mnohem víc o jeho tvůrci než o nemocném, který všechny příběhy inspiroval.

[Marco · Rating 4 out of 5]

Een, met heel veel fantasie, geschreven verhaal van meer dan 80 jaar oud. Dat Karel Capek zo’n relatief onbekende schrijver is mag een raadsel genoemd worden.
Heeft een herlezing nodig om de kracht en inventiviteit van het verhaal volledig te doorgronden.

[Tim RS · Rating 4 out of 5]

Woew supergoed boek ik ga er niet eens iets over zeggen ook niet gewoon lezen

[Martyna · Rating 4 out of 5]

Po prostu kocham tego autora….

[Amethyst Sword · Rating 3 out of 5]

První polovina knihy byla úžasná. Při povídce milosrdné sestry a jasnovidce jsem žasla nad Čapkovým geniálním vyjadřovacím stylem a fascinující myšlenkou knihy (nebo celé noetické trilogie obecně). Říkala jsem si, že dám určitě 5 hvězd...

Ale pak přišla zlomová druhá polovina, se kterou přišla básníkova kubánská povídka. A ta byla otřesná, představovala pro mě neuvěřitelně nepříjemné čtení. Navíc zabrala bez přehánění celou druhou půlku knihy, kterou jsem tedy strávila zuřivým přeskakováním.
Třetí povídka mě prostě velmi zklamala a to mě dost mrzí, Povětroň jako celek v mém pohledu zkazila.

V celku dávám 2,5 hvězdičky za skvělou první polovinu + 0,5 hvězdičky za originální hlavní myšlenku, kterou měla kniha předat.

[jaroiva · Rating 4 out of 5]

„Člověk se nikdy nezbaví toho, o čem mlčí.“

Celkový příběh mě přiměl k zamyšlení, první dva pohledy - jeptišky i jasnovidce mě bavily. Jasnovidec nejvíc.
Ale pak přišel básník, strašně dlouhý a nezáživný a úplně odtržený od "reality" zbytku. Kdybych odstřihla básníka, dala bych plný počet hvězd, ale básník to zkazil.
To ovšem nic nemění na tom, že Čapek je asi mým nejoblíbenějším českým spisovatelem, takže že se mi nelíbil jen kousek jedné knihy, to je jen výjimka, potvrzující pravidlo.

[Kimberly · Rating 3 out of 5]

This book is exceptional philosophically (of course . . . Čapek!) yet was hard for me to get through because a good portion of it was a made-up story. The knowledge of the fact that it was made-up was the difficulty. But who knows, perhaps Čapek had his reasoning for doing that? I am going to have to do a lot of thinking with this book. Read it if you can.

[Bram Nollet · Rating 3 out of 5]

The book has three different viewpoints on the same event which radically differ in tone and content. I do think only the latter two are fleshed out enough to actually count. The book has great humor in a lot of places and is quite a difficult read.

[Els · Rating 3 out of 5]

“Hij liet een vurige streep achter zich als een meteoor.” - Het verhaal van deze korte roman is het verhaal van geval X, passagier van een neergestort vliegtuig waarbij de piloot is omgekomen en geval X tot patiënt verwordt, zonder geheugen, zonder naam, zonder geschiedenis, zonder identiteit. Een man zonder oorsprong en zonder papieren … was hij op weg of kwam hij terug? We weten alleen dat hij veel haast had want hij vloog met een hevige storm. Verborgen achter verband en watte is het slechts een wachten tot de bloeddruk daalt en het hart tot stilstand komt.
De setting van deze roman is een ziekenhuis en de personages zijn een ziekenhuiszuster - in 1934 bij het verschijnen van deze roman nog een non - een chirurg en internist -, een helderziende en een schrijver.

Geval X gaat vanuit zijn terminale bewusteloosheid met de geest van al deze personages aan de haal: de zuster droomt tot twee keer toe een liefdesverhaal, de helderziende weet door extreme concentratie die tot uitputting leidt heel wat te vertellen over onze patiënt. Maar het is de schrijver die gedwongen wordt vanuit zijn verbeeldingskracht en gebaseerd op het luttele wat we weten (zoals de buitenlandse munten die geval X op zak had) zijn fantasie aan het werk te laten en het verhaal van geval X vanuit zijn perspectief te scheppen. “Mijn hemel, wat een trucjes en goocheltoeren verzinnen wij, specialisten van de fantasie, om de verkalkte ziel van de lezer gevoeglijk en onbarmhartig door elkaar te schudden.”

Meteoor maakt deel uit van een drieluik waarin de vraag centraal staat in hoeverre de mens in staat is de werkelijkheid te zien, wat kunnen we echt weten van een mens. Door de perspectieven van zuster, helderziende, schrijver en de nuchtere wetenschappers naast elkaar te zetten krijgen we een beeld. Maar is het de waarheid?

Prettig leesbaar was dit dunne boekje niet. Het archaïsche taalkader en de filosofische weerspiegelingen maken er niet bepaald een pageturner van. Maar het lijkt mij wel mooi vertaald door Irma Pieper en ook al is lectuur een kleine uitdaging, je wordt beloond met veel prachtige passages. Mijn dunne exemplaar is inmiddels voorzien van een tiental post-its en een dito aantal onderlijnde paragrafen. Inspirerend en ontwapenend.

“U hebt er geen idee van wat een actieve kracht ons geheugen is; we kijken naar de wereld door de ogen van vroegere ervaringen, we begroeten dingen alsof het oude bekenden zijn en onze aandacht laat zich leiden door wat haar lang geleden geboeid hield; het merendeel van onze betrekkingen tot al wat ons omringt, is verbonden met de fijne, onzichtbare handen van herinneringen.”

[Jindřich Dušek · Rating 5 out of 5]

Čapek v této knize popisuje příběh člověka, který spadl z nebe při letecké nehodě a nyní je v kómatu. O osudech tohoto enigmatického člověka spekuluje mnoho osob, z toho Čapek důkladněji nabídne čtyři různé pohledy.

Kniha v sobě skrývá tři různé příběhy, čímž mi připomíná Calvinovu knihu Když jedné zimní noci cestující. Čapkovo dílo je nicméně vážnější, s ambicí poukázat na některé myšlenky z noetiky. Do toho se zde nebudu moc zabředávat, neboť to Čapek vysvětluje v doslovu závěrečného Obyčejného životu. Řeknu toliko, že mi myšlenky přišly podnětné.

Klíčová slova: noetika, tajemství, náhled na svět, spekulace

[Petr Meissner · Rating 3 out of 5]

Na rozdíl od perfektního Hordubala a ještě lepšího Obyčejného života mi Povětroň přišel zdlouhavý.
Je sice zajímavé sledovat, jak odlišné mohou být extrapolace a projekce jednotlivých postav o životě neznámého (Povětroně) na základě minima informací, ale zejména poslední příběh spisovatele mi přišel už moc rozvláčný.

[Simon · Rating 4 out of 5]

Very nice new Dutch translation of the Czech classic. Hard to read, because the story is actually 3 stars, but the way it is told (both in shape and language) deserves 4 stars.
Guaranteed this is a kind of book you've never read before.

[Floris Meertens]

Stiekem toch veel geboeider door de expliciete uitweidingen van Capek over wat een verhaal/mens is dan over het mysterie van wie X eigenlijk is. Zeker het verhaal van de schrijver deed me niets. Verreweg het minste boek van Capek dat ik heb gelezen, maar genoeg pareltjes zijn ertussen te vinden.

[Sasha Ljutov · Rating 4 out of 5]

Прочитав цю книжку з пізнавальною метою, як літературний артефакт 1934 року. Не можу сказати, що вона дуже цікава, але в ній є думки, які надовго закарбуються в пам'яті. Чимось нагадала мені "Золоту Чашу" (англ. Cup of Gold) Джона Стейнбека - мабуть Карибами. :-)

[Luc Dejonghe · Rating 1 out of 5]

Niet goed voor mij.

[Gert Poot · Rating 5 out of 5]

Tot nu toe is dit hat jaar van Capek. In ieder geval is het 2e boek dat ik dit jaar 5-stars geef wederom van deze grote schrijver.