What do you think?
Rate this book
الأضرار الجانبية: التفاوت الاجتماعي في عصر العولمة
يعج الكتاب بأمثلة عديدة عن معاناة المجتمعات الحديثة نتيجة التحول الذي نقل الحداثة من مرحلتها الصلبة إلى طورتها السائلة. ومع ذلك ، تظل الحياة الخاصة والحميمة والروابط الإنسانية أهم ضحايا الحداثة السائلة في تجلياتها الأبرز ، وهي العولمة. وبالفعل ، فقد غزت الحياة الخاصة الفضاء العام من خلال البرامج التلفزيونية والأفلام الجنسية الإباحية والشبكات الاجتماعية ، حتى دخلنا عصر المجتمع الطائفي ، وهو مجتمع غريب الأطوار وغير مسبوق ، حيث تقوم الميكروفونات داخل الكراسي الطائفية بإصلاح تلك منيعة ومحصنة. الخزائن الشخصية ، وهي مستودع أعمق الأسرار ، أي تلك الأسرار التي تنزل فقط لله أو رسله أو لمن أذن لهم بالتحدث باسمه ؛ ثم يتم توصيل هذه الميكروفونات بمكبرات الصوت في الأماكن العامة ، وهي أماكن كانت مخصصة سابقًا للتداول في القضايا الملحة ذات الاهتمام المشترك
320 pages, Paperback
First published June 13, 2011
32 people are currently reading
387 people want to read
About the author
Zygmunt Bauman
290 books2,399 followersZygmunt Bauman was a world-renowned Polish sociologist and philosopher, and Emeritus Professor of Sociology at the University of Leeds. He was one of the world's most eminent social theorists, writing on issues as diverse as modernity and the Holocaust, postmodern consumerism and liquid modernity and one of the creators of the concept of “postmodernism”.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 22 of 22 reviews
March 30, 2017
My journeys though Bauman’s works continue – I’ve just finished this one and have another on the go.
There are a couple of chapters here that are particularly worth looking through. For instance, chapter 2: ‘Requiem for Communism’. This is particularly interesting as Bauman rarely, at least from what I’ve read so far, talks about Communism. Here he is anything but obscure in his condemnation. He says communism was the most ‘solid’ of the solid modern era ideologies. It presented a world that could be easily planned and organised so as to provide rational forethought and that this would then eventually lead to a time when all human needs would be met. The problem, however, was the difficulty in getting the subjective conditions for revolution to become ripe – and this involved an organised revolutionary party pushing workers further than they might otherwise have been prepared to go. The party needed to be strictly hierarchical, with orders coming from the top and needing to be followed without question. That this might lead to the ‘cleansing’ of society of ‘impure’ elements that were undermining the direction of historical necessity remains one of history’s great tragedies.
It is interesting that he says that communism lost the race with capitalism, not because capitalism proved to be better at meeting the needs of people, but rather by capitalism dropping out of the race to meet people’s needs altogether – that is, in becoming a system that instead creates conditions where needs can never be met, since today in the liquid modern phase, needs are defined by desires and desires are infinitely malleable and ultimately impossible to satisfy.
The chapter ends with a litany of the crimes capitalism continues to perpetrate against humanity – mostly due to the excessive and accelerating inequality capitalism presents. To quote Bauman:
“There are powerful reasons to celebrate the anniversary of communism’s fall. Yet there are also powerful reasons to pause, and think, and think again, about what happened to the child when the bathwater was poured out of the tub . . . That child is crying; it is crying for our attention.” Page 39
The idea that capitalism ‘won’ in the battle against communism is almost amusing – and only supportable if the infinite growth that capitalism requires to continue can be maintained on a finite planet – something we are seeing daily is simply not sustainable. I do not expect capitalism to be replaced by communism – but I also can see no hope for humanity at all – our endless desires will have an end, and that end will being about our end too. I suspect I’m more pessimistic than Bauman, but he now has the advantage over me of being dead.
The other chapter well worth reading is Chapter 7 ‘Luck and the individualization of remedies’. The first sentence of this chapter links luck, gambling and an addiction to hazard – seriously interesting. In a lot of ways this is Bauman telling the story yet again of the risk society from Beck’s book – but he links this here to the idea of luck.
It wasn’t meant to be like this, of course. The promise of the enlightenment was that if we put our faith in reason, then reason would protect us from the vicissitudes of fate in much the same way communism was going to achieve the same thing by applying planning to ensure all needs would be met. However, like desires, risks are also infinite and risks contain a random element that reason cannot control or eliminate.
He explains this by discussing, at quite some length, the Book of Job. You see, the way the religious game was supposed to work is very similar to the promise that reason offered us. That is, if you followed God’s law – the commandments – then you were meant to be offered some sort of favoured and protected status – this was a kind of trade, our love and obedience in exchange for God’s affection and support. This was quite different to what was on offer from those crazy Greek Gods – you could have the love and affection of one of them and then another might loath you and make your life a complete misery. But the exchange with the God of the Bible ought to have been much more clear than that – particularly when God became a Christian – but that is out of our story a bit.
Which brings us back to Job. God enters a bet with the Devil and Job’s life becomes a complete misery – but the bit that is interesting is when Job gets to have a chat with God about all this. God’s response is basically – shut up and take what is on offer, you can’t know what I know and so you can’t know why what has happened to you is not in your the best interests or not. The problem here is that God was meant to stand as a bulwark against the vicissitudes of nature, and here He is being just as capricious. I’d never really thought about this before, but the Book of Job is an interesting contribution to the modern human condition. Much have we been promised by reason and by faith – but when they do not deliver we are expected to redouble our belief in them and to do so despite the evidence of our experience.
This book starts by talking about how a fuse works to protect an entire circuit by blowing out before any damage can be done. Or how the average load carrying capacity of a bridge is meaningless, given that the bridge won’t collapse when the average is reached, but when the maximum carrying capacity of the weakest span is reached. These metaphors are elaborated to help us think about the weakest links in our societies – the underclass condemned to live outside all of the benefits our society has to offer. Except, it isn’t totally clear to me that the breaking of these weakest links in our society is really likely to make the rest of our society collapse. That is not to say that I think our society’s increasing production of what Bauman refers to as ‘waste humans’ isn’t repulsive – I just wish it was clear that there would be a limit to this beyond which we would say: thus far, no further. But it isn’t clear such a circuit breaker exists.
There are a couple of chapters here that are particularly worth looking through. For instance, chapter 2: ‘Requiem for Communism’. This is particularly interesting as Bauman rarely, at least from what I’ve read so far, talks about Communism. Here he is anything but obscure in his condemnation. He says communism was the most ‘solid’ of the solid modern era ideologies. It presented a world that could be easily planned and organised so as to provide rational forethought and that this would then eventually lead to a time when all human needs would be met. The problem, however, was the difficulty in getting the subjective conditions for revolution to become ripe – and this involved an organised revolutionary party pushing workers further than they might otherwise have been prepared to go. The party needed to be strictly hierarchical, with orders coming from the top and needing to be followed without question. That this might lead to the ‘cleansing’ of society of ‘impure’ elements that were undermining the direction of historical necessity remains one of history’s great tragedies.
It is interesting that he says that communism lost the race with capitalism, not because capitalism proved to be better at meeting the needs of people, but rather by capitalism dropping out of the race to meet people’s needs altogether – that is, in becoming a system that instead creates conditions where needs can never be met, since today in the liquid modern phase, needs are defined by desires and desires are infinitely malleable and ultimately impossible to satisfy.
The chapter ends with a litany of the crimes capitalism continues to perpetrate against humanity – mostly due to the excessive and accelerating inequality capitalism presents. To quote Bauman:
“There are powerful reasons to celebrate the anniversary of communism’s fall. Yet there are also powerful reasons to pause, and think, and think again, about what happened to the child when the bathwater was poured out of the tub . . . That child is crying; it is crying for our attention.” Page 39
The idea that capitalism ‘won’ in the battle against communism is almost amusing – and only supportable if the infinite growth that capitalism requires to continue can be maintained on a finite planet – something we are seeing daily is simply not sustainable. I do not expect capitalism to be replaced by communism – but I also can see no hope for humanity at all – our endless desires will have an end, and that end will being about our end too. I suspect I’m more pessimistic than Bauman, but he now has the advantage over me of being dead.
The other chapter well worth reading is Chapter 7 ‘Luck and the individualization of remedies’. The first sentence of this chapter links luck, gambling and an addiction to hazard – seriously interesting. In a lot of ways this is Bauman telling the story yet again of the risk society from Beck’s book – but he links this here to the idea of luck.
It wasn’t meant to be like this, of course. The promise of the enlightenment was that if we put our faith in reason, then reason would protect us from the vicissitudes of fate in much the same way communism was going to achieve the same thing by applying planning to ensure all needs would be met. However, like desires, risks are also infinite and risks contain a random element that reason cannot control or eliminate.
He explains this by discussing, at quite some length, the Book of Job. You see, the way the religious game was supposed to work is very similar to the promise that reason offered us. That is, if you followed God’s law – the commandments – then you were meant to be offered some sort of favoured and protected status – this was a kind of trade, our love and obedience in exchange for God’s affection and support. This was quite different to what was on offer from those crazy Greek Gods – you could have the love and affection of one of them and then another might loath you and make your life a complete misery. But the exchange with the God of the Bible ought to have been much more clear than that – particularly when God became a Christian – but that is out of our story a bit.
Which brings us back to Job. God enters a bet with the Devil and Job’s life becomes a complete misery – but the bit that is interesting is when Job gets to have a chat with God about all this. God’s response is basically – shut up and take what is on offer, you can’t know what I know and so you can’t know why what has happened to you is not in your the best interests or not. The problem here is that God was meant to stand as a bulwark against the vicissitudes of nature, and here He is being just as capricious. I’d never really thought about this before, but the Book of Job is an interesting contribution to the modern human condition. Much have we been promised by reason and by faith – but when they do not deliver we are expected to redouble our belief in them and to do so despite the evidence of our experience.
This book starts by talking about how a fuse works to protect an entire circuit by blowing out before any damage can be done. Or how the average load carrying capacity of a bridge is meaningless, given that the bridge won’t collapse when the average is reached, but when the maximum carrying capacity of the weakest span is reached. These metaphors are elaborated to help us think about the weakest links in our societies – the underclass condemned to live outside all of the benefits our society has to offer. Except, it isn’t totally clear to me that the breaking of these weakest links in our society is really likely to make the rest of our society collapse. That is not to say that I think our society’s increasing production of what Bauman refers to as ‘waste humans’ isn’t repulsive – I just wish it was clear that there would be a limit to this beyond which we would say: thus far, no further. But it isn’t clear such a circuit breaker exists.
February 11, 2023
مقالات و محاضرات لزيجمونت باومان بها كثير من الاسهاب و التكرار ….لا جديد يذكر.
February 2, 2024
يجمع كثير من الباحثين في علم الاجتماع بأن درة فكر زيجمونت باومان هي سلسلة السوائل، إلا أن الرجل يتمتع بقدرات كبيرة على إعادة صياغة أفكاره التي يستعين بها لمعالجة النقاط التي كان يوليها أهمية ويرى فيها بعدا ينبغي التأكيد عليه في محاضراته ومقالاته.
تردد على مسامعنا كثيرا مطلح الأضرار الجانبية، وخاصة في الحرب الهمجية الأخيرة للكيان الصهيوني على فلسطين، وذلك لتبرير ارتفاع أعداد الشهداء والجرحى الأبرياء وحالة الدمار والخراب التي يخلفها العدو على الأرض، وهي من قبيل أن لكل حرب ثمن وأضرار لا يمكن تجنبها ماديا ومعنويا، ومما لا شك فيه هي كلمة حق أريد بها باطل.
هل يمكن أن نعد الفقر والبطالة والتفاوت الاجتماعي وتجاوز حدود الخصوصية والحميمية وتشيئ القيم والمبادئ والمعتقدات كآثار جانبية للحداثة والعولمة؟ في الواقع فإن سدنة الأسواق المفتوحة والحداثة السائلة والسياسيين الفاسدين يروق لهم ذلك كثيرا وهو ما يسعون إلى محاولة إقناع المجتمعات البشرية به على مدى عقود من الزمن، وهذا ما يقودنا إلى تأمل ملاحظات باومان العميقة واستقرائه للمستقبل الذي يجعلنا نعي أهمية العودة إلى مرجعياتنا الصادقة التي تحمي مجتمعاتنا من تغول أفكار الحداثة السائلة واللايقين المرعبة.
وكما يؤكد باومان " المهمة ليست سهلة فلا شيء يمكن أن يحتضن البشرية جمعاء ويوفر لها كرامتها ورفاهيتها ويضمن استمرار الحياة على كوكبنا، سوى عالم الالتزامات الأخلاقية". ولكن حتى القيم الأخلاقية باتت غير يقينية في ظل تضارب المصالح وازدواجية المعايير في العالم الذي نعيش بين ظهرانيه.
تردد على مسامعنا كثيرا مطلح الأضرار الجانبية، وخاصة في الحرب الهمجية الأخيرة للكيان الصهيوني على فلسطين، وذلك لتبرير ارتفاع أعداد الشهداء والجرحى الأبرياء وحالة الدمار والخراب التي يخلفها العدو على الأرض، وهي من قبيل أن لكل حرب ثمن وأضرار لا يمكن تجنبها ماديا ومعنويا، ومما لا شك فيه هي كلمة حق أريد بها باطل.
هل يمكن أن نعد الفقر والبطالة والتفاوت الاجتماعي وتجاوز حدود الخصوصية والحميمية وتشيئ القيم والمبادئ والمعتقدات كآثار جانبية للحداثة والعولمة؟ في الواقع فإن سدنة الأسواق المفتوحة والحداثة السائلة والسياسيين الفاسدين يروق لهم ذلك كثيرا وهو ما يسعون إلى محاولة إقناع المجتمعات البشرية به على مدى عقود من الزمن، وهذا ما يقودنا إلى تأمل ملاحظات باومان العميقة واستقرائه للمستقبل الذي يجعلنا نعي أهمية العودة إلى مرجعياتنا الصادقة التي تحمي مجتمعاتنا من تغول أفكار الحداثة السائلة واللايقين المرعبة.
وكما يؤكد باومان " المهمة ليست سهلة فلا شيء يمكن أن يحتضن البشرية جمعاء ويوفر لها كرامتها ورفاهيتها ويضمن استمرار الحياة على كوكبنا، سوى عالم الالتزامات الأخلاقية". ولكن حتى القيم الأخلاقية باتت غير يقينية في ظل تضارب المصالح وازدواجية المعايير في العالم الذي نعيش بين ظهرانيه.
August 23, 2017
Ho sentito nominare pr la prima volta Zygmunt Bauman al festival della filosofia di Sassuolo (è una esperienza che consiglio a tutti, il livello del dibattito si alza vertiginosamente rispetto alla media), e le sue tesi mi hanno incuriosito fin da subito, in particolar modo il concetto di soietà liquida, che descrive molto bene l'avvento del liberalismo moderno rispetto a quello ottocentesco.
"Danni collaterali" è una delle opere più recenti del grande folosofo e sociologo polacco, e pur affrontando la situazione a largo raggio, affronta principalmente le conseguenze della trasformazione del cittadino in consumatore. Con l'avvento del nuovo liberalismo liquido infatti, il concetto di cittadino perde di significato in quanto i diritti civili che definiscono quell'idea diventano un inutile impiccio per le nazioni alle prese con i drammatici problemi del mondo del ventunesimo secolo: il nuovo concetto di esistenza a disposizione degli uomini nelle comunità di oggi è solo quello di consumatore. Siao quello che consumiamo. E se non consumiamo nulla perchè non abbiamo reddito, siamo solo, appunto, un accidente, e la nostra morte è solo un danno collaterale.
Inevitabilmentela lettura che Bauman da della politica e dell'economia di oggi è molto spostata a sinistra, ma a prescindere dalle idee politiche del lettore non si può non riconoscerne una chiarezza ed una precisione sfavillanti. Il concetto di danno collaterale ad esempio si applica alla perfezione all'immagine dei disgraziati rifugiati siriani alle porte dell'Europa. Qualche decina di vittime a Parigi ed a Brxelles (sia chiaro, le vite umane contano tutte, fino all'ultima) contano ben di più di quattrocentosettantamila morti siriani, e di cinque milioni di profughi. Perchè? Perchè non disponendo di denaro sono solo un danno collaterale, o meglio ancora: perchè siccome l'unica spesa che fanno è quella di comprare un viaggio come profugo, solo da quella spesa sono definiti come esseri umani.
Un tema molto dibattuto i questi giorni è quello della sicurezza delle nazioni: secondo Bauman questa discussione è fittizia e generata ad hoc. Una volta compiuta la riduzone del cittadino a consumatore, gli stati liberali si sono ritrovati a fronteggiare la propria inutilità ( era una intuizione a cui ero giunto io stesso: uno stato se non è sociale, a cosa serve?): la soluzione sfrutta prevedibilmente idee e metodologia della propaganda commerciale. Si crea nella mente delle prsone un bisogno fittizio facile da risolvere e lo si risolve. Quale è questo bisogno fittizio che si sta inculcando? Facile: la sicurezza. Se calcoliamo in breve il numero di morti in Europa per mano del cosiddetto terrorismo islamico e lo confrontiamo, per esempio, con il numero di morti in incidenti utomobilistici o per droga, alcolismo e tabagismo, ci rendiamo conto della agghiacciante dimensione della sovrastruttura che il liberalismo liquido ha monato, alla disperata ricerca di una legittimità che prescinda dalla sicurezza sociale (che va contro la sua stessa natura e non vuole). Allo stesso modo la esagerata spinta sul concetto di privacy è in realtà il risultato della paranoica ossessione per la sicurezza, che deve riguardare non solo la nostra incolumità ma anche tutto ciò che facciamo; non solo contro il comodo nemico che è lo straniero ed il diverso ma contro l'altro tout court. Quanto possa risultare dilaniante l'ambivalenza tra il concetto di privacy e la uguale e contraria ossessione per il successo ed il riconoscimento a misura di like sui social network (altro argomento studiato a fondo) non è che un altro danno collaterale.
Molto interessanti anche le considerazioni sulla natura del potere. Ciò che dà potere ad una persona non è la possibilità di fare le leggi ma l'arbitrio nella sua aplicazione: viene in mente il terribile "Hier non est warum" che la SS di Auschwitz gridò in faccia a primo Levi, o la spaventosa casualità del successo e della morte nella Russia stalinista, come ben descritto da Vassili Grossman in "Vita e destino".
Un discorso a parte merita le considerazioni del filosofo sul problema della religione nell'età liquida. A me è sempre piaciuto confrontarmi con i grandi pensatori atei da Voltaire in avanti, lo trovo stimolante. Il punto è che qui sembra non ci sia la forza nè la volontà di guardare in faccia al Cristianesimo per quello che veramente è nel suo messaggio. Zygmunt Bauman è di origine ebraica, ed il suo concetto di divinità e di religione si ferma al libro di Giobbe. Il Dio che l' Europa vuole cacciare dai suoi orizzonti è lontano e vendicativo, è un Dio che restuisce enso alla vita solo di fronte ad una cieca obbedienza.
Lo dico da Cristiano, una posizione del genere non regge il confronto col Crocifisso. Non ci può essere niente di più scandaloso nella società liquida che il discorso della Montagna, che il rovesciamento della morale, che il comandamento dell'amore. E questo tra l'altro spiega la ferocia con la quale le istituzioni europee spingono per unlaicismo quasi più integralista della religione. le idee di Cristo minano alle fondamenta la società liquida. Visto con una ottica rovesciata tra l'altro, l'angoscia e la disperazione di questo mondo in declino possono essere visti anche come conseguenza del progressivo eclissarsi del Cristianesimo dal dibattito culturale. Concetti come sicurezza nazionale, l'annichilimento dello stato sociale, la riduzione dell'uomo a consumatore, in una società che ancora tenta di definirsi attraverso principi universali non avrebbero trovato posto. Persino il dilaniamento della persna nell'età dei social network nel sacramento della confessione vrebbe trovato la sua sublimazione.
Peccato. Questo formidabile pensatore non ha saputo o voluto andare oltre al Dio del vecchio testamento, altrimenti una possibile risposta avrebbe potuto trovarla in uno sforzo di rinnovamento dell'atteggiamento religioso nei nostri giorni. Invece in questo modo la sua analisi acuta ed imperdibile (sicuramente leggerò ancora altri libri di Zygmunt Bauman) traccia con precisione la storia di una Europa nel mondo liquido che "ha costruito la sua casa sulla sabbia.
Cadde la pioggia, strariparono i fiumi, soffiarono i venti e si abbatterono su quella casa, ed essa cadde, e la sua rovina fu grande."
"Danni collaterali" è una delle opere più recenti del grande folosofo e sociologo polacco, e pur affrontando la situazione a largo raggio, affronta principalmente le conseguenze della trasformazione del cittadino in consumatore. Con l'avvento del nuovo liberalismo liquido infatti, il concetto di cittadino perde di significato in quanto i diritti civili che definiscono quell'idea diventano un inutile impiccio per le nazioni alle prese con i drammatici problemi del mondo del ventunesimo secolo: il nuovo concetto di esistenza a disposizione degli uomini nelle comunità di oggi è solo quello di consumatore. Siao quello che consumiamo. E se non consumiamo nulla perchè non abbiamo reddito, siamo solo, appunto, un accidente, e la nostra morte è solo un danno collaterale.
Inevitabilmentela lettura che Bauman da della politica e dell'economia di oggi è molto spostata a sinistra, ma a prescindere dalle idee politiche del lettore non si può non riconoscerne una chiarezza ed una precisione sfavillanti. Il concetto di danno collaterale ad esempio si applica alla perfezione all'immagine dei disgraziati rifugiati siriani alle porte dell'Europa. Qualche decina di vittime a Parigi ed a Brxelles (sia chiaro, le vite umane contano tutte, fino all'ultima) contano ben di più di quattrocentosettantamila morti siriani, e di cinque milioni di profughi. Perchè? Perchè non disponendo di denaro sono solo un danno collaterale, o meglio ancora: perchè siccome l'unica spesa che fanno è quella di comprare un viaggio come profugo, solo da quella spesa sono definiti come esseri umani.
Un tema molto dibattuto i questi giorni è quello della sicurezza delle nazioni: secondo Bauman questa discussione è fittizia e generata ad hoc. Una volta compiuta la riduzone del cittadino a consumatore, gli stati liberali si sono ritrovati a fronteggiare la propria inutilità ( era una intuizione a cui ero giunto io stesso: uno stato se non è sociale, a cosa serve?): la soluzione sfrutta prevedibilmente idee e metodologia della propaganda commerciale. Si crea nella mente delle prsone un bisogno fittizio facile da risolvere e lo si risolve. Quale è questo bisogno fittizio che si sta inculcando? Facile: la sicurezza. Se calcoliamo in breve il numero di morti in Europa per mano del cosiddetto terrorismo islamico e lo confrontiamo, per esempio, con il numero di morti in incidenti utomobilistici o per droga, alcolismo e tabagismo, ci rendiamo conto della agghiacciante dimensione della sovrastruttura che il liberalismo liquido ha monato, alla disperata ricerca di una legittimità che prescinda dalla sicurezza sociale (che va contro la sua stessa natura e non vuole). Allo stesso modo la esagerata spinta sul concetto di privacy è in realtà il risultato della paranoica ossessione per la sicurezza, che deve riguardare non solo la nostra incolumità ma anche tutto ciò che facciamo; non solo contro il comodo nemico che è lo straniero ed il diverso ma contro l'altro tout court. Quanto possa risultare dilaniante l'ambivalenza tra il concetto di privacy e la uguale e contraria ossessione per il successo ed il riconoscimento a misura di like sui social network (altro argomento studiato a fondo) non è che un altro danno collaterale.
Molto interessanti anche le considerazioni sulla natura del potere. Ciò che dà potere ad una persona non è la possibilità di fare le leggi ma l'arbitrio nella sua aplicazione: viene in mente il terribile "Hier non est warum" che la SS di Auschwitz gridò in faccia a primo Levi, o la spaventosa casualità del successo e della morte nella Russia stalinista, come ben descritto da Vassili Grossman in "Vita e destino".
Un discorso a parte merita le considerazioni del filosofo sul problema della religione nell'età liquida. A me è sempre piaciuto confrontarmi con i grandi pensatori atei da Voltaire in avanti, lo trovo stimolante. Il punto è che qui sembra non ci sia la forza nè la volontà di guardare in faccia al Cristianesimo per quello che veramente è nel suo messaggio. Zygmunt Bauman è di origine ebraica, ed il suo concetto di divinità e di religione si ferma al libro di Giobbe. Il Dio che l' Europa vuole cacciare dai suoi orizzonti è lontano e vendicativo, è un Dio che restuisce enso alla vita solo di fronte ad una cieca obbedienza.
Lo dico da Cristiano, una posizione del genere non regge il confronto col Crocifisso. Non ci può essere niente di più scandaloso nella società liquida che il discorso della Montagna, che il rovesciamento della morale, che il comandamento dell'amore. E questo tra l'altro spiega la ferocia con la quale le istituzioni europee spingono per unlaicismo quasi più integralista della religione. le idee di Cristo minano alle fondamenta la società liquida. Visto con una ottica rovesciata tra l'altro, l'angoscia e la disperazione di questo mondo in declino possono essere visti anche come conseguenza del progressivo eclissarsi del Cristianesimo dal dibattito culturale. Concetti come sicurezza nazionale, l'annichilimento dello stato sociale, la riduzione dell'uomo a consumatore, in una società che ancora tenta di definirsi attraverso principi universali non avrebbero trovato posto. Persino il dilaniamento della persna nell'età dei social network nel sacramento della confessione vrebbe trovato la sua sublimazione.
Peccato. Questo formidabile pensatore non ha saputo o voluto andare oltre al Dio del vecchio testamento, altrimenti una possibile risposta avrebbe potuto trovarla in uno sforzo di rinnovamento dell'atteggiamento religioso nei nostri giorni. Invece in questo modo la sua analisi acuta ed imperdibile (sicuramente leggerò ancora altri libri di Zygmunt Bauman) traccia con precisione la storia di una Europa nel mondo liquido che "ha costruito la sua casa sulla sabbia.
Cadde la pioggia, strariparono i fiumi, soffiarono i venti e si abbatterono su quella casa, ed essa cadde, e la sua rovina fu grande."
January 3, 2012
The riots that took place from 6th – 9th August 2011 made Britain sit up and take notice. What began as a peaceful protest in Tottenham, North London, over the police shooting of Mark Duggan soon descended into a free-for-all frenzy of theft and violence which resulted in the deaths of five people. The speed with which the riots spread across the country was shocking. Social networking sites and mobile phones aided those involved to communicate rapidly with each other and led to the widespread coordination of theft and damage in major cities all over England. The riots are over, but the question of ‘why’ still remains. Why did any of this happen at all?
Many possible answers have been put forward. A report by researchers at Essex University and Royal Holloway outlines three main types of explanation: socio-demographic, normative or value-based and political. The proponents of the first of these argue that the reasons for the riots are primarily the economic conditions that those involved find themselves addled with on a daily basis and suggest that these are exacerbated by a rising inequality evident in society. The second type of explanation places the responsibility firmly at the feet of the parents – Cameron’s ‘broken society’, whilst the political explanation emphasises the rioter’s’ disillusionment at the bankers and politicians and the so-called ‘middle-class looting’ that took place in 2008-09.
Trust in the banks and politicians has steadily, but deeply, been eroded over the past 20 years. According to the British Societies Attitudes Survey, 90% of people had a positive opinion of the banks in 1983, by 1994 this had fallen to 63%, and today only 19% of the populace trust big institutions. This mistrust is in part based on the view that those in positions of power have abused and misused the trust invested in them by those that put them into power in the first place. The leaked expenses scandal and the bail-out of the banks lifted the rose-tinted spectacles to reveal a society in which those with privilege, money and power (the haves) can retain their position through cheating and gambling with the money of the have-nots. For the first time the gaping disparity between the rich and the poor was revealed in startling clarity.
In his latest book, Collateral Damage, Zygmunt Bauman provides a critique of contemporary social inequality that could answer the question posed at the beginning of this review. He argues that it is the mistrust of our political and financial institutions coupled with the helplessness felt by the have-nots (their inability to close the gap) that feeds the insecurity felt by all those living in a what he calls a ‘liquid modern society’. The insecurity felt by members of this fluid world relates directly to their social status, which is based on their monetary value, and their inability to change their situation by climbing the social ladder in order to become more ‘valuable’ (richer). Yet it is this ‘human uncertainty and vulnerability [that] are the foundations of all political power’ and, furthermore, political policies tend to be based upon controlling the fears of the masses – their fears of losing their possessions and therefore their social status.
Throughout Chapter Four of Collateral Damage, Bauman discusses the politics of fear, immigration issues and the vilifying of ‘the Other’. He claims that the more the politicians try to make us feel secure through their policies (immigration, Prevention of Terrorism Act, detention centres, ASBOs, etc.) the less safe we actually feel. All the rhetoric about threats to our personal safety, both on the streets and at home, formulates a sense of impending doom and fear. This fear and anxiety about the loss of personal possessions, and therefore social status, is directed toward groups of people named, by Bauman, as the Other. Once this perception is in place it becomes all too easy to dehumanize the groups who are ‘responsible’ for this fear and ‘once stripped of “face”, the Other invites violence naturally and effortlessly.’
The Other in Western society is, for Bauman, all too often distinguished as that group at the ‘bottom end of the social distribution of wealth and income’ or the ‘underclass: a congregation of individuals who, unlike the rest of the population, do not belong to any class – and so in fact do not belong to society.’ This section of the population lies outside the main body of society and is largely ignored. But society is rarely measured by this weakest link (read poorest/bottom) because it is rounded up to incorporate the strongest link (read richest/top), and the gap between the bottom and the top is not taken into consideration ‘when the state of society is checked and evaluated.’ Furthermore, it is because the ‘weakest links’ are not considered part of society that they are simply discarded and isolated – they become unimportant to society as a whole. For Bauman they are considered ‘collateral damage’ because they are already considered unimportant and are thus expendable when those in power are drawing up their policies.
Eventually, however, the isolated and expendable make their voices heard, and this could be an answer to the question of ‘why’ as posed in the first paragraph. Perhaps those involved in the riots of August 2011 had had enough of watching those who already have plenty take more and decided to take more for themselves, albeit only for a few nights, with a view to perhaps closing the inequality gap. Collateral Damage was published a few months before the riots in England took place but the author’s critical insights shed light on the long standing issues behind the unrest. As always, Bauman’s examination of modern liquid society is lucid and accurate, whilst at the same time it provides crucial insight into the workings of that society – a must-read for all those interested in further reflections on liquid modernity.
Many possible answers have been put forward. A report by researchers at Essex University and Royal Holloway outlines three main types of explanation: socio-demographic, normative or value-based and political. The proponents of the first of these argue that the reasons for the riots are primarily the economic conditions that those involved find themselves addled with on a daily basis and suggest that these are exacerbated by a rising inequality evident in society. The second type of explanation places the responsibility firmly at the feet of the parents – Cameron’s ‘broken society’, whilst the political explanation emphasises the rioter’s’ disillusionment at the bankers and politicians and the so-called ‘middle-class looting’ that took place in 2008-09.
Trust in the banks and politicians has steadily, but deeply, been eroded over the past 20 years. According to the British Societies Attitudes Survey, 90% of people had a positive opinion of the banks in 1983, by 1994 this had fallen to 63%, and today only 19% of the populace trust big institutions. This mistrust is in part based on the view that those in positions of power have abused and misused the trust invested in them by those that put them into power in the first place. The leaked expenses scandal and the bail-out of the banks lifted the rose-tinted spectacles to reveal a society in which those with privilege, money and power (the haves) can retain their position through cheating and gambling with the money of the have-nots. For the first time the gaping disparity between the rich and the poor was revealed in startling clarity.
In his latest book, Collateral Damage, Zygmunt Bauman provides a critique of contemporary social inequality that could answer the question posed at the beginning of this review. He argues that it is the mistrust of our political and financial institutions coupled with the helplessness felt by the have-nots (their inability to close the gap) that feeds the insecurity felt by all those living in a what he calls a ‘liquid modern society’. The insecurity felt by members of this fluid world relates directly to their social status, which is based on their monetary value, and their inability to change their situation by climbing the social ladder in order to become more ‘valuable’ (richer). Yet it is this ‘human uncertainty and vulnerability [that] are the foundations of all political power’ and, furthermore, political policies tend to be based upon controlling the fears of the masses – their fears of losing their possessions and therefore their social status.
Throughout Chapter Four of Collateral Damage, Bauman discusses the politics of fear, immigration issues and the vilifying of ‘the Other’. He claims that the more the politicians try to make us feel secure through their policies (immigration, Prevention of Terrorism Act, detention centres, ASBOs, etc.) the less safe we actually feel. All the rhetoric about threats to our personal safety, both on the streets and at home, formulates a sense of impending doom and fear. This fear and anxiety about the loss of personal possessions, and therefore social status, is directed toward groups of people named, by Bauman, as the Other. Once this perception is in place it becomes all too easy to dehumanize the groups who are ‘responsible’ for this fear and ‘once stripped of “face”, the Other invites violence naturally and effortlessly.’
The Other in Western society is, for Bauman, all too often distinguished as that group at the ‘bottom end of the social distribution of wealth and income’ or the ‘underclass: a congregation of individuals who, unlike the rest of the population, do not belong to any class – and so in fact do not belong to society.’ This section of the population lies outside the main body of society and is largely ignored. But society is rarely measured by this weakest link (read poorest/bottom) because it is rounded up to incorporate the strongest link (read richest/top), and the gap between the bottom and the top is not taken into consideration ‘when the state of society is checked and evaluated.’ Furthermore, it is because the ‘weakest links’ are not considered part of society that they are simply discarded and isolated – they become unimportant to society as a whole. For Bauman they are considered ‘collateral damage’ because they are already considered unimportant and are thus expendable when those in power are drawing up their policies.
Eventually, however, the isolated and expendable make their voices heard, and this could be an answer to the question of ‘why’ as posed in the first paragraph. Perhaps those involved in the riots of August 2011 had had enough of watching those who already have plenty take more and decided to take more for themselves, albeit only for a few nights, with a view to perhaps closing the inequality gap. Collateral Damage was published a few months before the riots in England took place but the author’s critical insights shed light on the long standing issues behind the unrest. As always, Bauman’s examination of modern liquid society is lucid and accurate, whilst at the same time it provides crucial insight into the workings of that society – a must-read for all those interested in further reflections on liquid modernity.
April 28, 2024
مجموعة محاضرات لم تأتِ بجديد عن سلسلة السيولة التي كتبها بومان، يعتبر أفضلها فصله عن الشيوعية و كيف أن الرأسمالية انتصرت عندما تخلت عن سباق اشباع الاحتياجات الانسانية عن طريق خصخصتها و تحويل الخوف لتجارة و ليس لعدو علي العكس الشيوعية التي حاولت عَقلنة النشاط الانساني لقرير الاحتياجات اليومية المادية و النفسي للبشر و اشباعها، فتعتبر الشيوعية هي الابن البار المخلص للحداثة الصلبة التي حاولت اعلاء قيم الاخاء و العقلانية الراديكيلية، علي عكس الرأسمالية التي بنت صرحها الضخم علي حالة السيولة والقلق الوجودي التي خلقتها، حولت الرأسمالية السمة الاستهلاكية لنشاطها الي مغزي أخلاقي و هدف وجودي بحد ذاته و هو ما لم تستطع الشيوعية العمل عليه. أشار فصل آخر أيضا الي تيه علم الاجتماع و الحالة التي انتهي عليها الي مجرد وسيلة وظيفية في أيدي الشركات للتأثير علي المستهلكين متنازلًا عن منزلته كعلم وضعي حقيقي قادر علي تحويل البشر الي كائنات مادية يمكن التنبؤ بهم ووضع قوانين لهندسة مجتماعتهم. كان هناك حاضرتين عن كتاب تفاهة الشر لحنة آردت و انزواء الدولة القومية الحديثة كحامي لحدود الاقليم و مانع للصراع الطبقي ليس إلا و من ثم فقدت شرعيتها الأسمي كبديل للاله، و فصل آخر عن كتاب مفهوم السياسي لكارل شميت الذي آراه مهم جدًا أيضا.
February 28, 2025
Günümüz dünyasını anlamlandırmakta zorlanan herkesin okuması gereken bir kitap
December 10, 2018
Bauman’ın, akışkan dünyanın üyeleri arasında ortaya çıkan sosyal yapının geçmişten günümüze ahlak, tüketicilik, samimiyet, gizlilik, bireyselleşme gibi birçok konu etrafında sosyal eşitsizlik temalı değişimini dile getirdiği bu eseri benim için yazarla tanışma kitabı oldu.
Yazar kitaba elektrik devresinden örnek vererek başlıyor. Bir elektrik devresi aşırı yüklendiğinde ilk iflas edecek olan parçanın sigorta olduğunu, bu sayede tüm sistemi koruduğunu söylüyor. Bu örnek üzerinden toplumsal bağları düşünmemizi istiyor. Meselenin Toplumu değerlendirmek olduğunda bütünün niteliğinin parçalarının ortalama niteliği ile ölçülebileceğinin düşünüldüğü, toplum için ortalama değerlerin ise toplumun en alt ve en üst tabaka arasındaki uçurum ile çokta alakalı göstergeler olmadığını, bu eşitsizliğin toplumun bütününe vereceği zararların göreceli olarak nadiren düşünüldüğünü dile getiriyor. Yani sistem kaldıramayacağı kadar yük ile yüklendiğinde devre tüm parçaları eşit olarak koruyamıyor aslında, olan yine alt tabakanın başına patlıyor. Toplumsal yapının eşit davranan bir kurtarıcı sigortası yok…
Eşitsizlik sorununun ekonomik bileşeni dışında düşünülmediği modern dünyada meydana gelen toplumsal sorunlar ve iletişimsizlik üzerine yazılan düşünceler kitabın ilgimi çeken önemli noktalarından oldu. Yazar, gittikçe daha çok kendi kaynaklarına ve kendi bilgi birikimlerine bırakılan bireylerin toplumsal sorunlar karşısında çözüm üretmelerinin beklenmesinin ayrışma ve bireyselleşmeyi kaçınılmaz kıldığını, bireyselleşen toplumlarda iletişimsizliğin giderilmesi üzerine çaba sarf edilmediğinde yabancıların “garipliğinin” derinleşmeye başladığı ve gittikçe daha karanlık bir hal aldığını dile getiriyor.
Üzerinde bolca düşünülmesi ve dikkatle okunması gereken güzel kitaplardan biri.
Yazar kitaba elektrik devresinden örnek vererek başlıyor. Bir elektrik devresi aşırı yüklendiğinde ilk iflas edecek olan parçanın sigorta olduğunu, bu sayede tüm sistemi koruduğunu söylüyor. Bu örnek üzerinden toplumsal bağları düşünmemizi istiyor. Meselenin Toplumu değerlendirmek olduğunda bütünün niteliğinin parçalarının ortalama niteliği ile ölçülebileceğinin düşünüldüğü, toplum için ortalama değerlerin ise toplumun en alt ve en üst tabaka arasındaki uçurum ile çokta alakalı göstergeler olmadığını, bu eşitsizliğin toplumun bütününe vereceği zararların göreceli olarak nadiren düşünüldüğünü dile getiriyor. Yani sistem kaldıramayacağı kadar yük ile yüklendiğinde devre tüm parçaları eşit olarak koruyamıyor aslında, olan yine alt tabakanın başına patlıyor. Toplumsal yapının eşit davranan bir kurtarıcı sigortası yok…
Eşitsizlik sorununun ekonomik bileşeni dışında düşünülmediği modern dünyada meydana gelen toplumsal sorunlar ve iletişimsizlik üzerine yazılan düşünceler kitabın ilgimi çeken önemli noktalarından oldu. Yazar, gittikçe daha çok kendi kaynaklarına ve kendi bilgi birikimlerine bırakılan bireylerin toplumsal sorunlar karşısında çözüm üretmelerinin beklenmesinin ayrışma ve bireyselleşmeyi kaçınılmaz kıldığını, bireyselleşen toplumlarda iletişimsizliğin giderilmesi üzerine çaba sarf edilmediğinde yabancıların “garipliğinin” derinleşmeye başladığı ve gittikçe daha karanlık bir hal aldığını dile getiriyor.
Üzerinde bolca düşünülmesi ve dikkatle okunması gereken güzel kitaplardan biri.
January 26, 2015
who am I to criticize prof Bauman...
February 10, 2016
MODERNİTE, KAPİTALİZM, SOSYALİZM -Küresel Çağda Sosyal Eşitsizlik-
-"ALT-SINIF", toplumun içinde olabilir ama kesinlikle TOPLUMA AİT DEĞİLDİR, "iç mülteciler", "içerideki yabancılar" konumundadırlar.
Alt-sınıf, yoksulların, işsizlerin, görmezden gelinenlerin, küçük düşenlerin, onuru kırılanların, özgüvenlerini yitirenlerin bulunduğu, bireylerin asla TOPLULUK OLUŞTURMADIĞI, "görmezden gelinme-yoksulluk-hiçlikten" tiksinilen, sadece HINÇ, NEFRET ve İNTİKAM'ın olduğu alandır (En güçlü ülkelerden olan İngiltere'nin Bradford kentindeki çocukların bile %40'ı hiç kimsenin düzenli işi olmadığı ailelere aittir; %10 çocuğun ise adli sicil kaydı vardır).
Bu sorun, şehirlerin ve ülkelerin sınırlarının çok ötesine taşar ve KÂR GÜDÜMLÜ KONTROLSÜZ KÜRESELLEŞME'nin zorunlu sonucudur.
Böylesi eşitsizlikleri doğalmış gibi kabul edip, "Yumurta kırılmadan omlet olmaz", "herkes için riskler vardır" diyenlere, "HANGİ YUMURTANIN KIRILACAĞINA karar verenlerin gücünün GASPLARDAN geldiği ve daha ZARLAR ATILMADAN kaç kaç geleceği BELLİ olan HİLELİ ZARLARLA oyun oynandığı" gerçeği hatırlatılmalıdır.
Böylesi bir TOPLUMSAL EŞİTSİZLİK, bu yüzyılda yüzleşilmesi gereken PATLAYICI bir birleşim ve mevcut global sorunlar yumağının EN TEHLİKELİSİ'dir.
-SOSYAL DEVLET, üyelerini, acımasız ve ahlaki olarak harap edici "HERKESİN HERKESE KARŞI SAVAŞI"NDAN KORUMAK adına bir araya getirmeye meyillidir. SOSYAL SİGORTA SİSTEMLERİ ise, SUSTURMA, DIŞLAMA ve KÜÇÜK DÜŞÜRME zehirlerinden korur ve TOPLUM kavramını ORTAK-TOPLUMSAL bir DEĞERE dönüştüren DAYANIŞMANIN bereketli bir kaynağı olur.
-Ekonomik anlamda uçurumların oluştuğu dünyada, sosyal-kamusal özelliklerini bir bir terk eden devletler, toplumları ellerinde tutabilmek için GÜVENSİZ bir dünya yaratmaya en büyük harcamaları yapıp, endişelenen-korkan insan üzerinden GÜVENLİK OYUNLARI oynamaktadır. Zira güven-güvensizlik üzerine kurulan trajik oyunlar, PRATİKTE TÜM DEĞERLERİ ÖNEMSİZLEŞTİRİP köşeye atar.
-Ekonomik anlamda toplum tarafından kurtarılmanın bitirildiği ve sosyal güvencelerin tasfiye edildiği günümüzde, DEVLET MEŞRUİYETİNİ KİŞİSEL BEDEN-MÜLK GÜVENLİĞİ üzerinde GELİŞTİRİLEN TEHDİTLER temelinde sağlamaktadır. Bu ÇILDIRTICI GÜVENSİZLİK ve GELECEĞİN BELİRSİZLİĞİ TÜKENMEZ ve TATMİN EDİLEMEZDİR; bir kere ortaya çıktıklarında, onları durdurmanın imkanı yoktur.
-Parası olan herkes çitli-duvarlı "SİTE İÇİ" bir daire alarak, toplumsal-ruhsal olarak kentin dışına kaçmaktadır. GÖNÜLLÜLERİN GETTOLARI, çaresizlerin gettolarından DUVARLARLA ayrılmakta ve K��ÇÜK KALECİKLER oluşmaktadır; "KARIŞMA FOBİSİ"nin cisimleşmiş halleridir bunlar. Kendisi gibi olanlarla kalınmakta, başkalarını unuttukça YABANCILARLA YÜZ YÜZE olma hali giderek daha da ENDİŞE-KORKU verici olmaktadır.
ŞEHRİN MERKEZİ'NDEKİ KARIŞIK ÇEŞİTLİLİK hem bir KORKU kaynağı olmakta, hem de parlak ve ışıltılı, yeniliğin-sürprizin asla eksik olmadığı BAŞTAN ÇIKARICI BİR ÇEKİCİLİK taşımaktadır.
-California ve Glasgow üniversitelerinin bilimsel çalışmalarında, topluluk hissinin, korunaklı sitelerde daha az olduğu, saldırı-gasp ihtimalinin korunaklı olan olmayan yerler arasında fark göstermediğini ortaya koymuştur.
-Korkulardan kurtulmak için kendini BİR SİTEYE HAPSETMEK, çocuklara güvenli şekilde yüzme öğretmek için HAVUZDAKİ SUYU BOŞALTMAYA benzer. YABANCILARIN VARLIĞI MUCİZEVİ bir şekilde İNSANİLİĞE dönüşür ve ZİHİNSEL-DUYGUSAL BOŞLUĞA battığımızda ORTAK İNSANLIK, CAN SİMİDİMİZDİR.
-20.yy.da İŞ EVDEN AYRILMIŞ ve kente taşınmıştır (Max Weber), 21.yy.da ise İŞ ULUSTAN AYRILMAKTA ve KÜRESELLEŞMEKTEDİR.
Artık İKTİDAR KÜRESEL, SİYASET ACINACAK DERECEDE YERELDİR. "Siyasetten bağımsız iktidar, iktidardan yoksun siyasetin" var olduğu dünyada ulus devletler, küresel iktidarın (SERMAYENİN) POLİS KARAKOLLARI ve ÇÖP TOPLAMA-GERİ DÖNÜŞTÜRME MERKEZLERİ'dir.
Devletler arasındaki ekonomik mesafeler birbirlerine yaklaşırken, SAHİP OLANLAR ile SAHİP OLMAYANLAR arasındaki mesafe SINIRSIZ BİR ŞEKİLDE AÇILMAKTADIR.
!!! GEZEGENDEKİ %90 ZENGİNLİK, %1 İNSANIN ELİNE GEÇMİŞTİR.
*** Artık SOSYAL DEVLET değil, "SOSYAL GEZEGEN" hedeflenmelidir.
-Uygulanan komünizm, sosyalizmin Lenin'e ait sürümü, kestirme yolların tatbikiydi: bedelleri ne olursa olsun... Bu bir SERFLİK REÇETESİydi (Rosa Luxemburg) ve sonucunda oluşacak şiddetin, zulmün, vahşetin ve çilenin boyutlarını Rosa bile tahmin edememişti. Yönetimin organları, topluma, bir BAHÇIVANIN BAHÇEYE BAKTIĞI GİBİ bakmıştı ve İHTİYAÇLAR ÜZERİNDE DİKTATÖRLÜK inşa edilmişti.
Modernitenin en KATI döneminin iki uygulaması, Hitler Faşizmi ve Stalin Komünizmi idi. Bu iki deneyin cenaze marşlarını çalan, MODERNİTENİN "SIVI" AŞAMASINA GİRİŞİ'ydi.
-Sıvı aşamasındaki modernite, İNSAN ARZULARININ SONSUZLUĞUNA oynamaya başladı; ARZULARIN TATMİNİNE DEĞİL, DAHA FAZLA ARZUNUN ARZULANMASINI SAĞLAYAN ARZULARA.
-Sıvı modernite ise GELİR EŞİTSİZLİĞİNİ akıl almaz boyutlara taşımış, ABD ve İNGİLTERE'yi bu konunun liderleri arasına sokmuştur. Gelir eşitsizliğiyle birlikte bazı sorunların arttığı bilimsel olarak ortaya konmuştur.
ABD ve İngiltere'de, gelir eşitliği daha iyi olan Japonya-Almanya'ya göre, akıl-zihin hastalıkları 3 KAT, aşırı şişmanlık 3 KAT, cezaevi nüfusu 10 KAT, 15-16 yaş hamilelikleri 16 KAT fazladır.
BİREYİN herşeyi "KENDİ BAŞINA" yapabileceği üzerine kurulan sistem, ÖLÜMCÜL BİR HATADIR ve İNSANLARI HASTALANDIRMAKTADIR.
-Daha fazla bilginin erişilebilir olması için ödediğimiz bedel ANLAM İÇERİĞİNİN DARALMASIDIR; bilginin erişilmeye hazır olmasının bedeli ÖNEM ve DEĞERİNDE BÜYÜK AZALMA'dır. Artık sistemli bilginin yerini MODA SÖZCÜKLER almaktadır.
Bilgi teknolojisi üzerinde SANAL TOPLULUK OLUŞTURMA şansı çok artarken, GERÇEK-MEVCUT TOPLULUKLARIN PARÇALANMASINI da o kadar kolaylaştırmaktadır. ABD'de 20 yıl önce %60 aile birlikte akşam yemeği yerken, bugün oran %20'ye düşmüştür.
Artık DAİMİ GEÇİCİLİK HALİ, SIVI MODERN YAŞAM ve AKIŞKAN ORTAM söz konusudur; daha çok BİREYSELLİK, daha çok GÜVENSİZLİK ve KOPUKLUK yaşanmaktadır.
Halbuki BİREYSEL ÖZGÜRLÜĞÜN HAKİKİ KILINMASI, İNSANLAR ARASI BERABERLİK BAĞLARININ GÜÇLENMESİNİ GEREKTİRİR.
-ŞANS, KESİNLİĞİN tam zıddıdır ve CEHALET ve GÜÇSÜZLÜĞÜN ortak mahsulüdür. BİLİM cehaletin, TEKNOLOJİ ise güçsüzlüğün rakibidir. Doğadaki TESADÜFİLİK ise HAYATIN RENGİNE işaret eder.
-DOĞA'nın KORKUTUCU RASTGELELİĞİ ve BELİRSİZLİK DEHŞETİ üzerinden gelişen dinlerin, TEK TANRI inanışına evrilmesiyle İYİ İNSAN OLUNCA TANRININ SEVGİSİNİ KAZANABİLME olanağı ortaya çıkmıştır. Doğanın-Evrenin Tanrı'ya dönüştüğü inanış şekli, aslında GÜCÜN DOLAYLI YOLDAN İNSANA DEVREDİLMESİYDİ.
-TEK TANRI insana doğa karşısında böylesi bir hak sağlarken, ÇOK TANRICILIK ile kıyaslandığında, çok tanrıcılıkta bulunan çok sesli diyaloğun yerini MONOLOG'un aldığı; TEK SESİN MEŞRULAŞTIĞI; geriye kalanların ise KUTSAL DEĞERLERE SAYGISIZLIK/KÜFÜR olarak adlandırıldığı veya GEREKSİZLEŞTİRİLDİĞİ söylenebilir.
-EGEMEN, MUAFİYET GÜCÜNE SAHİP OLANDIR. Kural koyma gücü, KURALLARI ASKIYA ALMA yada onları GEÇERSİZ KILMA gücünden kaynaklanır. Kural koyma ve istisna yaratma arasında çelişki yoktur; tersine olarak, kuraldan istisnalık olmasa, kuralı ayakta tutacak güç de olmaz (Carl Schmitt).
-Devlet egemenliği önce AYRIŞTIRMA, sonra da AYRIŞTIRDIKLARINI BAĞDAŞTIRDIĞINA TOPLUMU İKNA ETMESİ üzerine kuruludur. Ayrıştırılacak SİYASİ DÜŞMAN ahlaki olarak KÖTÜ veya görüntü olarak ÇİRKİN OLMAK ZORUNDA DEĞİLDİR. Siyasi düşman üzerinde YIKIM yapılarak DÜZEN KURULUR ve bu egemenliğin belirleyici özelliğidir (Carl Schmitt).
Devletlerin yaygın bir şekilde TOTALİTER EĞİLİM içinde olmalarının nedeni de budur (H.Arendt).
New York Times gibi liberal bir gazete, ABD gibi liberalizmin kalesi gibi bilinen ülkesi için, 2001'den beri hükümetin KANUNSUZ davranmaya başladığı, 2007'den bu yana ise TOPLUMUN DEMOKRATİK OLARAK ADLANDIRILAMAYACAĞI tespitinde bulunmuştur (gizli dinlemeler, süresiz alıkoymalar, işkenceler, gizli hapishaneler, hayalet mahkumlar).
Egemenin her gün ne yapacağınızı söylemesi, sorumluluk yükünü ortadan kaldırarak rahatlık sağlar, durumu anlar, nasıl devam edeceğinizi bilir, güvende olur, yanlış anlamadan korunursunuz (L.Wittgenstein).
Egemenlikte sıkıntı baş gösterdiğinde, "SUÇLA SERT MÜCADELE", "POTANSİYEL TERÖR TEHLİKESİ" söylemleri ile CADI AVI başlatılır; kişilerin yaptıkları ile çektikleri arasında paralellik olması gerekmez, DEVELER TUTUKLANINCA TAVŞANLAR SAKLANIR VE DEVE OLMADIKLARINI KANITLAMAYA ÇALIŞIRLAR (Stalin dönemi nüktesi).
Bunlar yeterli olmazsa, diğer "İSTİSNALAR" hayata geçirilir: "OLAĞANÜSTÜ HAL", KUŞATMA HALİ" yada "SIKIYÖNETİM.
DEVLETLERİN GİDEREK TOTALİTERLEŞMEKTE OLAN TAVRI, UMARIZ TARİHİN AKIŞI İÇİNDE SINIRLI BİR SÜRE İÇİN GEÇERLİ OLUR.
-ÇOK SAYIDA BİRBİRİNDEN BAĞIMSIZ ETKENİN TOPLAMINDAN OLUŞAN HER DEĞİŞKEN, NORMAL OLARAK DAĞILMA (Gauss Eğrisi) EĞİLİMİNDEDİR. Eğrinin kanatlarında yer alanların bir ucundakiler çok abartılı tavır gösterirken, diğer ucundakiler olaya hiç katılmazlar. Ortadaki tepe bölgesinde yer alan büyük çoğunluk ("normal") ise OTORİTEYE İTAAT EDEN ve TOPLUMUN GENEL TAVRINA UYUM GÖSTERENLER'dir.
Yapılan bilimsel çalışmalarda, bu ortadaki "normal" diye adlandırılan grubun, emir verilmesi halinde, kendi rahatını bozmama güdüsüyle BAŞKASINA İŞKENCE YAPABİLDİĞİ gösterilmiştir. Eğrinin sadece bir ucunda yer alanlar otoriteye direnmiştir.
ZULÜM, SADECE BELLİ İNSANLARA ÖZGÜ BİR DURUM DEĞİLDİR; "NORMAL" OLAN HERKES OTORİTENİN BASKISI ALTINDA ZALİMLEŞEBİLİR.
-ÇAĞIMIZIN AHLAKİ FELAKETİ, şehvetimizden, hainliğimizden, yalancılığımızdan, istismarımızdan değil, HAYAL GÜCÜNDEKİ EKSİKLİKTEN kaynaklanır; zira HAYAL GÜCÜ, AHLAKİ DOĞRUYU ve GERÇEĞİ KATBEKAT DAHA İYİ KAVRAR (Günther Anders).
-Günümüzdeki EN ÖNEMLİ AHLAKİ GÖREV, insanların HAKLI-EVRENSEL GEREKÇELER için TELAŞLANMALARINI ve KORKMALARINI sağlamaktır.
-Sosyologların günümüzdeki görevi, AŞİNAYI YABANCILAŞTIRMAK, YABANCIYI AŞİNALAŞTIRMAK olmalıdır.
Bu konudaki geçerli sanat ise DİYALOG'dur.
-"ALT-SINIF", toplumun içinde olabilir ama kesinlikle TOPLUMA AİT DEĞİLDİR, "iç mülteciler", "içerideki yabancılar" konumundadırlar.
Alt-sınıf, yoksulların, işsizlerin, görmezden gelinenlerin, küçük düşenlerin, onuru kırılanların, özgüvenlerini yitirenlerin bulunduğu, bireylerin asla TOPLULUK OLUŞTURMADIĞI, "görmezden gelinme-yoksulluk-hiçlikten" tiksinilen, sadece HINÇ, NEFRET ve İNTİKAM'ın olduğu alandır (En güçlü ülkelerden olan İngiltere'nin Bradford kentindeki çocukların bile %40'ı hiç kimsenin düzenli işi olmadığı ailelere aittir; %10 çocuğun ise adli sicil kaydı vardır).
Bu sorun, şehirlerin ve ülkelerin sınırlarının çok ötesine taşar ve KÂR GÜDÜMLÜ KONTROLSÜZ KÜRESELLEŞME'nin zorunlu sonucudur.
Böylesi eşitsizlikleri doğalmış gibi kabul edip, "Yumurta kırılmadan omlet olmaz", "herkes için riskler vardır" diyenlere, "HANGİ YUMURTANIN KIRILACAĞINA karar verenlerin gücünün GASPLARDAN geldiği ve daha ZARLAR ATILMADAN kaç kaç geleceği BELLİ olan HİLELİ ZARLARLA oyun oynandığı" gerçeği hatırlatılmalıdır.
Böylesi bir TOPLUMSAL EŞİTSİZLİK, bu yüzyılda yüzleşilmesi gereken PATLAYICI bir birleşim ve mevcut global sorunlar yumağının EN TEHLİKELİSİ'dir.
-SOSYAL DEVLET, üyelerini, acımasız ve ahlaki olarak harap edici "HERKESİN HERKESE KARŞI SAVAŞI"NDAN KORUMAK adına bir araya getirmeye meyillidir. SOSYAL SİGORTA SİSTEMLERİ ise, SUSTURMA, DIŞLAMA ve KÜÇÜK DÜŞÜRME zehirlerinden korur ve TOPLUM kavramını ORTAK-TOPLUMSAL bir DEĞERE dönüştüren DAYANIŞMANIN bereketli bir kaynağı olur.
-Ekonomik anlamda uçurumların oluştuğu dünyada, sosyal-kamusal özelliklerini bir bir terk eden devletler, toplumları ellerinde tutabilmek için GÜVENSİZ bir dünya yaratmaya en büyük harcamaları yapıp, endişelenen-korkan insan üzerinden GÜVENLİK OYUNLARI oynamaktadır. Zira güven-güvensizlik üzerine kurulan trajik oyunlar, PRATİKTE TÜM DEĞERLERİ ÖNEMSİZLEŞTİRİP köşeye atar.
-Ekonomik anlamda toplum tarafından kurtarılmanın bitirildiği ve sosyal güvencelerin tasfiye edildiği günümüzde, DEVLET MEŞRUİYETİNİ KİŞİSEL BEDEN-MÜLK GÜVENLİĞİ üzerinde GELİŞTİRİLEN TEHDİTLER temelinde sağlamaktadır. Bu ÇILDIRTICI GÜVENSİZLİK ve GELECEĞİN BELİRSİZLİĞİ TÜKENMEZ ve TATMİN EDİLEMEZDİR; bir kere ortaya çıktıklarında, onları durdurmanın imkanı yoktur.
-Parası olan herkes çitli-duvarlı "SİTE İÇİ" bir daire alarak, toplumsal-ruhsal olarak kentin dışına kaçmaktadır. GÖNÜLLÜLERİN GETTOLARI, çaresizlerin gettolarından DUVARLARLA ayrılmakta ve K��ÇÜK KALECİKLER oluşmaktadır; "KARIŞMA FOBİSİ"nin cisimleşmiş halleridir bunlar. Kendisi gibi olanlarla kalınmakta, başkalarını unuttukça YABANCILARLA YÜZ YÜZE olma hali giderek daha da ENDİŞE-KORKU verici olmaktadır.
ŞEHRİN MERKEZİ'NDEKİ KARIŞIK ÇEŞİTLİLİK hem bir KORKU kaynağı olmakta, hem de parlak ve ışıltılı, yeniliğin-sürprizin asla eksik olmadığı BAŞTAN ÇIKARICI BİR ÇEKİCİLİK taşımaktadır.
-California ve Glasgow üniversitelerinin bilimsel çalışmalarında, topluluk hissinin, korunaklı sitelerde daha az olduğu, saldırı-gasp ihtimalinin korunaklı olan olmayan yerler arasında fark göstermediğini ortaya koymuştur.
-Korkulardan kurtulmak için kendini BİR SİTEYE HAPSETMEK, çocuklara güvenli şekilde yüzme öğretmek için HAVUZDAKİ SUYU BOŞALTMAYA benzer. YABANCILARIN VARLIĞI MUCİZEVİ bir şekilde İNSANİLİĞE dönüşür ve ZİHİNSEL-DUYGUSAL BOŞLUĞA battığımızda ORTAK İNSANLIK, CAN SİMİDİMİZDİR.
-20.yy.da İŞ EVDEN AYRILMIŞ ve kente taşınmıştır (Max Weber), 21.yy.da ise İŞ ULUSTAN AYRILMAKTA ve KÜRESELLEŞMEKTEDİR.
Artık İKTİDAR KÜRESEL, SİYASET ACINACAK DERECEDE YERELDİR. "Siyasetten bağımsız iktidar, iktidardan yoksun siyasetin" var olduğu dünyada ulus devletler, küresel iktidarın (SERMAYENİN) POLİS KARAKOLLARI ve ÇÖP TOPLAMA-GERİ DÖNÜŞTÜRME MERKEZLERİ'dir.
Devletler arasındaki ekonomik mesafeler birbirlerine yaklaşırken, SAHİP OLANLAR ile SAHİP OLMAYANLAR arasındaki mesafe SINIRSIZ BİR ŞEKİLDE AÇILMAKTADIR.
!!! GEZEGENDEKİ %90 ZENGİNLİK, %1 İNSANIN ELİNE GEÇMİŞTİR.
*** Artık SOSYAL DEVLET değil, "SOSYAL GEZEGEN" hedeflenmelidir.
-Uygulanan komünizm, sosyalizmin Lenin'e ait sürümü, kestirme yolların tatbikiydi: bedelleri ne olursa olsun... Bu bir SERFLİK REÇETESİydi (Rosa Luxemburg) ve sonucunda oluşacak şiddetin, zulmün, vahşetin ve çilenin boyutlarını Rosa bile tahmin edememişti. Yönetimin organları, topluma, bir BAHÇIVANIN BAHÇEYE BAKTIĞI GİBİ bakmıştı ve İHTİYAÇLAR ÜZERİNDE DİKTATÖRLÜK inşa edilmişti.
Modernitenin en KATI döneminin iki uygulaması, Hitler Faşizmi ve Stalin Komünizmi idi. Bu iki deneyin cenaze marşlarını çalan, MODERNİTENİN "SIVI" AŞAMASINA GİRİŞİ'ydi.
-Sıvı aşamasındaki modernite, İNSAN ARZULARININ SONSUZLUĞUNA oynamaya başladı; ARZULARIN TATMİNİNE DEĞİL, DAHA FAZLA ARZUNUN ARZULANMASINI SAĞLAYAN ARZULARA.
-Sıvı modernite ise GELİR EŞİTSİZLİĞİNİ akıl almaz boyutlara taşımış, ABD ve İNGİLTERE'yi bu konunun liderleri arasına sokmuştur. Gelir eşitsizliğiyle birlikte bazı sorunların arttığı bilimsel olarak ortaya konmuştur.
ABD ve İngiltere'de, gelir eşitliği daha iyi olan Japonya-Almanya'ya göre, akıl-zihin hastalıkları 3 KAT, aşırı şişmanlık 3 KAT, cezaevi nüfusu 10 KAT, 15-16 yaş hamilelikleri 16 KAT fazladır.
BİREYİN herşeyi "KENDİ BAŞINA" yapabileceği üzerine kurulan sistem, ÖLÜMCÜL BİR HATADIR ve İNSANLARI HASTALANDIRMAKTADIR.
-Daha fazla bilginin erişilebilir olması için ödediğimiz bedel ANLAM İÇERİĞİNİN DARALMASIDIR; bilginin erişilmeye hazır olmasının bedeli ÖNEM ve DEĞERİNDE BÜYÜK AZALMA'dır. Artık sistemli bilginin yerini MODA SÖZCÜKLER almaktadır.
Bilgi teknolojisi üzerinde SANAL TOPLULUK OLUŞTURMA şansı çok artarken, GERÇEK-MEVCUT TOPLULUKLARIN PARÇALANMASINI da o kadar kolaylaştırmaktadır. ABD'de 20 yıl önce %60 aile birlikte akşam yemeği yerken, bugün oran %20'ye düşmüştür.
Artık DAİMİ GEÇİCİLİK HALİ, SIVI MODERN YAŞAM ve AKIŞKAN ORTAM söz konusudur; daha çok BİREYSELLİK, daha çok GÜVENSİZLİK ve KOPUKLUK yaşanmaktadır.
Halbuki BİREYSEL ÖZGÜRLÜĞÜN HAKİKİ KILINMASI, İNSANLAR ARASI BERABERLİK BAĞLARININ GÜÇLENMESİNİ GEREKTİRİR.
-ŞANS, KESİNLİĞİN tam zıddıdır ve CEHALET ve GÜÇSÜZLÜĞÜN ortak mahsulüdür. BİLİM cehaletin, TEKNOLOJİ ise güçsüzlüğün rakibidir. Doğadaki TESADÜFİLİK ise HAYATIN RENGİNE işaret eder.
-DOĞA'nın KORKUTUCU RASTGELELİĞİ ve BELİRSİZLİK DEHŞETİ üzerinden gelişen dinlerin, TEK TANRI inanışına evrilmesiyle İYİ İNSAN OLUNCA TANRININ SEVGİSİNİ KAZANABİLME olanağı ortaya çıkmıştır. Doğanın-Evrenin Tanrı'ya dönüştüğü inanış şekli, aslında GÜCÜN DOLAYLI YOLDAN İNSANA DEVREDİLMESİYDİ.
-TEK TANRI insana doğa karşısında böylesi bir hak sağlarken, ÇOK TANRICILIK ile kıyaslandığında, çok tanrıcılıkta bulunan çok sesli diyaloğun yerini MONOLOG'un aldığı; TEK SESİN MEŞRULAŞTIĞI; geriye kalanların ise KUTSAL DEĞERLERE SAYGISIZLIK/KÜFÜR olarak adlandırıldığı veya GEREKSİZLEŞTİRİLDİĞİ söylenebilir.
-EGEMEN, MUAFİYET GÜCÜNE SAHİP OLANDIR. Kural koyma gücü, KURALLARI ASKIYA ALMA yada onları GEÇERSİZ KILMA gücünden kaynaklanır. Kural koyma ve istisna yaratma arasında çelişki yoktur; tersine olarak, kuraldan istisnalık olmasa, kuralı ayakta tutacak güç de olmaz (Carl Schmitt).
-Devlet egemenliği önce AYRIŞTIRMA, sonra da AYRIŞTIRDIKLARINI BAĞDAŞTIRDIĞINA TOPLUMU İKNA ETMESİ üzerine kuruludur. Ayrıştırılacak SİYASİ DÜŞMAN ahlaki olarak KÖTÜ veya görüntü olarak ÇİRKİN OLMAK ZORUNDA DEĞİLDİR. Siyasi düşman üzerinde YIKIM yapılarak DÜZEN KURULUR ve bu egemenliğin belirleyici özelliğidir (Carl Schmitt).
Devletlerin yaygın bir şekilde TOTALİTER EĞİLİM içinde olmalarının nedeni de budur (H.Arendt).
New York Times gibi liberal bir gazete, ABD gibi liberalizmin kalesi gibi bilinen ülkesi için, 2001'den beri hükümetin KANUNSUZ davranmaya başladığı, 2007'den bu yana ise TOPLUMUN DEMOKRATİK OLARAK ADLANDIRILAMAYACAĞI tespitinde bulunmuştur (gizli dinlemeler, süresiz alıkoymalar, işkenceler, gizli hapishaneler, hayalet mahkumlar).
Egemenin her gün ne yapacağınızı söylemesi, sorumluluk yükünü ortadan kaldırarak rahatlık sağlar, durumu anlar, nasıl devam edeceğinizi bilir, güvende olur, yanlış anlamadan korunursunuz (L.Wittgenstein).
Egemenlikte sıkıntı baş gösterdiğinde, "SUÇLA SERT MÜCADELE", "POTANSİYEL TERÖR TEHLİKESİ" söylemleri ile CADI AVI başlatılır; kişilerin yaptıkları ile çektikleri arasında paralellik olması gerekmez, DEVELER TUTUKLANINCA TAVŞANLAR SAKLANIR VE DEVE OLMADIKLARINI KANITLAMAYA ÇALIŞIRLAR (Stalin dönemi nüktesi).
Bunlar yeterli olmazsa, diğer "İSTİSNALAR" hayata geçirilir: "OLAĞANÜSTÜ HAL", KUŞATMA HALİ" yada "SIKIYÖNETİM.
DEVLETLERİN GİDEREK TOTALİTERLEŞMEKTE OLAN TAVRI, UMARIZ TARİHİN AKIŞI İÇİNDE SINIRLI BİR SÜRE İÇİN GEÇERLİ OLUR.
-ÇOK SAYIDA BİRBİRİNDEN BAĞIMSIZ ETKENİN TOPLAMINDAN OLUŞAN HER DEĞİŞKEN, NORMAL OLARAK DAĞILMA (Gauss Eğrisi) EĞİLİMİNDEDİR. Eğrinin kanatlarında yer alanların bir ucundakiler çok abartılı tavır gösterirken, diğer ucundakiler olaya hiç katılmazlar. Ortadaki tepe bölgesinde yer alan büyük çoğunluk ("normal") ise OTORİTEYE İTAAT EDEN ve TOPLUMUN GENEL TAVRINA UYUM GÖSTERENLER'dir.
Yapılan bilimsel çalışmalarda, bu ortadaki "normal" diye adlandırılan grubun, emir verilmesi halinde, kendi rahatını bozmama güdüsüyle BAŞKASINA İŞKENCE YAPABİLDİĞİ gösterilmiştir. Eğrinin sadece bir ucunda yer alanlar otoriteye direnmiştir.
ZULÜM, SADECE BELLİ İNSANLARA ÖZGÜ BİR DURUM DEĞİLDİR; "NORMAL" OLAN HERKES OTORİTENİN BASKISI ALTINDA ZALİMLEŞEBİLİR.
-ÇAĞIMIZIN AHLAKİ FELAKETİ, şehvetimizden, hainliğimizden, yalancılığımızdan, istismarımızdan değil, HAYAL GÜCÜNDEKİ EKSİKLİKTEN kaynaklanır; zira HAYAL GÜCÜ, AHLAKİ DOĞRUYU ve GERÇEĞİ KATBEKAT DAHA İYİ KAVRAR (Günther Anders).
-Günümüzdeki EN ÖNEMLİ AHLAKİ GÖREV, insanların HAKLI-EVRENSEL GEREKÇELER için TELAŞLANMALARINI ve KORKMALARINI sağlamaktır.
-Sosyologların günümüzdeki görevi, AŞİNAYI YABANCILAŞTIRMAK, YABANCIYI AŞİNALAŞTIRMAK olmalıdır.
Bu konudaki geçerli sanat ise DİYALOG'dur.
December 29, 2015
Los 11 ensayos recopilados aquí muestran la amplitud de intereses y preocupaciones del celebrado sociólogo polaco, y también los variados recursos culturales, especialmente las referencias literarias, que sabe invocar para ejemplificar las situaciones que analiza. La idea quizás más conocida de Bauman, y la premisa de gran parte de su análisis, es que el mundo ha entrado un estado "líquido", donde nada parece estar fijo o estable, y por lo tanto ya no sirven las teorías desarrolladas para las sociedades "sólidas" cuando se creían que los fundamentos sociales eran eternos. La "liquidez" se manifiesta en los cambios incesantes y rapidísimos de tecnología, la súbita aparición, crecimiento y desaparición de empresas, las inesperadas vulnerabilidades de estados supuestamente potentes (ante el terrorismo, los mercados financieros, los tsunamis y otros desastres "naturales", sus propias rebeliones internas, etc.), y la precariedad económica de los que antes se consideraban "clase media" en todas partes del mundo. Antes, especialmente antes de la Segunda Guerra Mundial, se creía en un mundo "sólido", en que "plus ça change, plus c'est la même chose", o sea, aunque se cambien muchas cosas la naturaleza de esas cosas seguirá siempre igual: Siempre habría algunos que mandan y otros que no tienen más remedio que obedecer, siempre habría un estado que se impone sobre otros (aun si ese poder pasa de un estado a otro), etc. Para mí, el ejemplo más dramático y claro de esta transformación, y el ensayo quizás más brillante de todo el libro, es el "Réquiem para el comunismo". Con conceptos como "dictadura del proletariado", los comunistas asumían que siempre habría un "proletariado" coherente y con intereses comunes, y tanto los comunistas como sus enemigos los liberales estaban convencidos de que sería posible superar todos los conflictos humanos y construir una sociedad justa y estable resolviendo un problema social tras otro: la educación, la salud, etc. Empezaron con enorme entusiasmo para crear ese mundo justo; la tragedia del comunismo es que no supo o no quiso cambiar su teoría o su práctica aún cuando ya era evidente que los costes sociales (y hasta económicos) de forzar conformidad con sus planes para "mejoras" eran insostenibles, que el "proletariado" imaginado no era una masa homogénea que se dejaría pastorear, y que los conflictos sociales no desaparecen para siempre porque se han sofocado algunos.
El otro ensayo que me impactó especialmente era su "Historia natural de la maldad". Nuestra humana capacidad para infligir sufrimiento es parte de nuestra imborrable naturaleza — no hay nada más humano que la "inhumanidad"; ninguna otra especie practica el genocidio o el terrorismo. Aun las personas más normales y con las mejores intenciones pueden cometer errores, como el comandante de la fuerza aérea británica (la RAF) que mandó bombardear la inofensiva y no estratégica ciudad alemana de Würzburg en la Segunda Guerra Mundial, solamente porque le sobraban bombas y le faltaban blancos convenientes.
Bauman presenta mucho de lo que Gramsci solía llamar "el pesimismo del intelecto", pero muy poco del "optimismo de la voluntad" — o sea, la idea que siempre hay manera de luchar contra los males. Solo en el ensayo final, un discurso que presentó a un congreso de sociólogos en 2010, se le escapa algo de ese tipo de optimismo. Ahí dice, y toda su obra en su larga vida profesional lo demuestra, que una nueva forma de concebir la sociología, sirviendo a los más vulnerables y necesitados y concebida como diálogo con ellos y no como ciencia que los laicos jamás comprenderán, hará posible superar el miedo y sentido de impotencia para resistir la maldad y el infortunio.
El otro ensayo que me impactó especialmente era su "Historia natural de la maldad". Nuestra humana capacidad para infligir sufrimiento es parte de nuestra imborrable naturaleza — no hay nada más humano que la "inhumanidad"; ninguna otra especie practica el genocidio o el terrorismo. Aun las personas más normales y con las mejores intenciones pueden cometer errores, como el comandante de la fuerza aérea británica (la RAF) que mandó bombardear la inofensiva y no estratégica ciudad alemana de Würzburg en la Segunda Guerra Mundial, solamente porque le sobraban bombas y le faltaban blancos convenientes.
Bauman presenta mucho de lo que Gramsci solía llamar "el pesimismo del intelecto", pero muy poco del "optimismo de la voluntad" — o sea, la idea que siempre hay manera de luchar contra los males. Solo en el ensayo final, un discurso que presentó a un congreso de sociólogos en 2010, se le escapa algo de ese tipo de optimismo. Ahí dice, y toda su obra en su larga vida profesional lo demuestra, que una nueva forma de concebir la sociología, sirviendo a los más vulnerables y necesitados y concebida como diálogo con ellos y no como ciencia que los laicos jamás comprenderán, hará posible superar el miedo y sentido de impotencia para resistir la maldad y el infortunio.
September 7, 2023
"إن تنوع صروف الشر في عصرنا يجد جذوره في هذه الظاهرة الحديثة نسبياً، أي تلك الفجوة التي تفصل بين قدرات الإنسان وملكة الخلق والخيال. لم تتأتَّ الكارثة الأخلاقية التي يعاني منها عصرنا من بهيميتنا ولا من خداعيتنا أو فجورنا ولا كذلك من استغلالنا للآخرين، ولكن من عجز في خيالنا، في الوقت الذي ألح فيه أندرسون على أن الخيال قادر على استيعاب "الحقيقة" أكثر مما يفعله إدراكنا التجريبي المسيَّر بالآلة. بل إن الخيال في نظري يستوعب بشكل غير محدود المزيد من الحقائق الأخلاقية التي يصم إدراكنا التجريبي آذانه عندما يواجهها"
"إن الواقع الذي نحيط به حصرياً عن طريق الإدراك التجريبي المحروم من الخيال، دائماً ما يكون معدَّاً ومكتملاً سلفاً، ومصنوعاً ومستثمراً سلفاً عن طريق التكنولوجيا، فلا مكان فيه لهذه المئات والملايين الهائمة على أطرافه، والتي قضي علهيا بالفناء بواسطة القنابل الذرية وقنابل النابالم والغازات السامة .. فإذا كنا أقوياء تكنولوجياً فبسبب عجز خيالنا وبفضله"
الأضرار الجانبية: التفاوت الاجتماعي في عصر العولمة – زيجمونت باومان
كتاب جيدٌ في طرحه، يبيِّن فيه باومان جانبه الإنساني والأخلاقي بتفصيل أكبر، ويتحدث عن وجهة نظره في العديد من الأمور التي تُعد "أضراراً جانبية" للحداثة السائلة اليوم، والتي يُنظر لها على أنها مشاكل هامشية لا بد منها، غير أنه يعدها أساسية وواجب علينا أخذها في الاعتبار، ونحن هنا نتحدث عن المسائل الأخلاقية والفكرية والإنسانية عامة، أي القشة الوحيدة التي تبقت لنا من إنسانيتنا المهدورة.
فينتقد مثلاً انعدام المساواة الاجتماعية، والحقوق الإنسانية التي لا تشملها الحقوق الديموقراطية، ويتحدث عن ضرورة فهم التاريخ وحتميته لتجنب تكرار الأخطاء الفادحة التي أودت بنا مسار التهلكة من قبل، وينتقد تحميل الأفراد اليوم مسؤولية التعامل مع المشاكل التي أنتجها المجتمع ككُل في صيرورته المتجهة نحو تعظيم الربح الاقتصادي على حساب إنسانية الإنسان وموارد البيئة.
كما انتقد "مجتمع الاعتراف" الذي أعلى من الشأن الخاص الفردي وجعله في الفضاء العام، منتقصاً حقاً آخر من حقوق الإنسان، وداعماً أكثر لقدرة السلطة على المراقبة والرصد، كما ربط ذيوع هذا النوع من المجتمعات بهشاشة العلاقات الإنسانية التي باتت مطروحة على العلن بصورة غريبة، وشدَّد على أن للفضائَين العام والخاص ضرورة كبرى في رسم ملامح المجتمع وطبيعته، وأن أيَّ حرب استنزاف يقودها أحدهما ستفضي إلى انتحار كليهما معاً.
وفي الشأن السياسي، ركز باومان على الحيلة السياسية الكامنة في خلق الخوف والقلق في نفوس المجتمع لاستغلاله لاحقاً لدعم النظام الشمولي وأدواته في الرقابة العامة والسيطرة، وعلى خلق الأنظمة السياسية عدواً في كل مرة لدعم صورتها وتعليق أخطائها عليه، فتارة يكون المهاجرين وتارة اللاجئين وتارة ذوي عرق أو دينِ أو مكانة اجتماعية مختلفة، ما يضمن لل��بة السياسية استمراريتها، مدفوعة بجهل العامة وانخفاض مستوى تفكيرهم الأقرب للتفكير البدائي في غرائز الخوف والأمان لديهم.
ثم تحدث عن "الفائدة الاقتصادية" الكامنة خلف العديد من الكوارث في الحروب وغيرها، والتي "بررت" لأصحاب الجرائم أفعالهم بحق المدن والتجمعات السكانية، كي لا تذهب الجهود العسكرية سدى دون "تجربتها" على بعض المجتمعات، وطرح في ذلك مثال قنبلة هيروشيما وناغازاكي وغيرها، مشيراً إلى أن فصل الاعتبارات الأخلاقية عن التكنولوجيا يسمح بهامش خطير من أعمال الشر المحض، وأن انفصال الجهود التقنية عن الخيال الإنساني يفضي دائماً إلى تيه الإنسان عن مصلحته وارتكابه الحماقات الكبرى المنتهية بكوارث صعبة التعويض، فالخيال الإنساني قادر دائماً على رؤية الحقيقة الأصلح للإنسان وتطويعه للتوجه إليها.
وأخيراً، تحدث عن كراهية الذات والإذلال الذي يتعرض له الأفراد فيجعلهم يسقطون آلامهم ونقائصهم على الآخر الغريب، أو المشبوه، فيحملونه مسؤولية تعاسة مجتمعاتهم ويتوجهون إليه بالكراهية والرفض والاعتداء لخلق مجتمع خالٍ منها جميعاً، أي أن الإنسان يسقط في تناقض عظيم، وبإمكانه ارتكاب العديد من الشرور "رغم نواياه الحسنة"، وفي هذا الصدد، تحدث باومان عن ضرورة تطوير المرء لآلة نقدية في ذهنه يتسلح بها لفهم الحاضر وتاريخه، واستيعاب الصيرورة الزمانية وما تحاول فرضه عليه في كل مرة، وضرورة رؤية صورة العالم الكاملة بكل أركانها، بعد أن مزقتها يد السوق وعمدت إلى تسخيفها مراراً.
الكتاب في مجمله جيد ويستحق القراءة، فلدى الكاتب آراء مشرفة حول العديد من القضايا، وأرى في وصيته الأخيرة أهمية كبيرة يجدر بنا الإنصات بها جيداً.
"إن الواقع الذي نحيط به حصرياً عن طريق الإدراك التجريبي المحروم من الخيال، دائماً ما يكون معدَّاً ومكتملاً سلفاً، ومصنوعاً ومستثمراً سلفاً عن طريق التكنولوجيا، فلا مكان فيه لهذه المئات والملايين الهائمة على أطرافه، والتي قضي علهيا بالفناء بواسطة القنابل الذرية وقنابل النابالم والغازات السامة .. فإذا كنا أقوياء تكنولوجياً فبسبب عجز خيالنا وبفضله"
الأضرار الجانبية: التفاوت الاجتماعي في عصر العولمة – زيجمونت باومان
كتاب جيدٌ في طرحه، يبيِّن فيه باومان جانبه الإنساني والأخلاقي بتفصيل أكبر، ويتحدث عن وجهة نظره في العديد من الأمور التي تُعد "أضراراً جانبية" للحداثة السائلة اليوم، والتي يُنظر لها على أنها مشاكل هامشية لا بد منها، غير أنه يعدها أساسية وواجب علينا أخذها في الاعتبار، ونحن هنا نتحدث عن المسائل الأخلاقية والفكرية والإنسانية عامة، أي القشة الوحيدة التي تبقت لنا من إنسانيتنا المهدورة.
فينتقد مثلاً انعدام المساواة الاجتماعية، والحقوق الإنسانية التي لا تشملها الحقوق الديموقراطية، ويتحدث عن ضرورة فهم التاريخ وحتميته لتجنب تكرار الأخطاء الفادحة التي أودت بنا مسار التهلكة من قبل، وينتقد تحميل الأفراد اليوم مسؤولية التعامل مع المشاكل التي أنتجها المجتمع ككُل في صيرورته المتجهة نحو تعظيم الربح الاقتصادي على حساب إنسانية الإنسان وموارد البيئة.
كما انتقد "مجتمع الاعتراف" الذي أعلى من الشأن الخاص الفردي وجعله في الفضاء العام، منتقصاً حقاً آخر من حقوق الإنسان، وداعماً أكثر لقدرة السلطة على المراقبة والرصد، كما ربط ذيوع هذا النوع من المجتمعات بهشاشة العلاقات الإنسانية التي باتت مطروحة على العلن بصورة غريبة، وشدَّد على أن للفضائَين العام والخاص ضرورة كبرى في رسم ملامح المجتمع وطبيعته، وأن أيَّ حرب استنزاف يقودها أحدهما ستفضي إلى انتحار كليهما معاً.
وفي الشأن السياسي، ركز باومان على الحيلة السياسية الكامنة في خلق الخوف والقلق في نفوس المجتمع لاستغلاله لاحقاً لدعم النظام الشمولي وأدواته في الرقابة العامة والسيطرة، وعلى خلق الأنظمة السياسية عدواً في كل مرة لدعم صورتها وتعليق أخطائها عليه، فتارة يكون المهاجرين وتارة اللاجئين وتارة ذوي عرق أو دينِ أو مكانة اجتماعية مختلفة، ما يضمن لل��بة السياسية استمراريتها، مدفوعة بجهل العامة وانخفاض مستوى تفكيرهم الأقرب للتفكير البدائي في غرائز الخوف والأمان لديهم.
ثم تحدث عن "الفائدة الاقتصادية" الكامنة خلف العديد من الكوارث في الحروب وغيرها، والتي "بررت" لأصحاب الجرائم أفعالهم بحق المدن والتجمعات السكانية، كي لا تذهب الجهود العسكرية سدى دون "تجربتها" على بعض المجتمعات، وطرح في ذلك مثال قنبلة هيروشيما وناغازاكي وغيرها، مشيراً إلى أن فصل الاعتبارات الأخلاقية عن التكنولوجيا يسمح بهامش خطير من أعمال الشر المحض، وأن انفصال الجهود التقنية عن الخيال الإنساني يفضي دائماً إلى تيه الإنسان عن مصلحته وارتكابه الحماقات الكبرى المنتهية بكوارث صعبة التعويض، فالخيال الإنساني قادر دائماً على رؤية الحقيقة الأصلح للإنسان وتطويعه للتوجه إليها.
وأخيراً، تحدث عن كراهية الذات والإذلال الذي يتعرض له الأفراد فيجعلهم يسقطون آلامهم ونقائصهم على الآخر الغريب، أو المشبوه، فيحملونه مسؤولية تعاسة مجتمعاتهم ويتوجهون إليه بالكراهية والرفض والاعتداء لخلق مجتمع خالٍ منها جميعاً، أي أن الإنسان يسقط في تناقض عظيم، وبإمكانه ارتكاب العديد من الشرور "رغم نواياه الحسنة"، وفي هذا الصدد، تحدث باومان عن ضرورة تطوير المرء لآلة نقدية في ذهنه يتسلح بها لفهم الحاضر وتاريخه، واستيعاب الصيرورة الزمانية وما تحاول فرضه عليه في كل مرة، وضرورة رؤية صورة العالم الكاملة بكل أركانها، بعد أن مزقتها يد السوق وعمدت إلى تسخيفها مراراً.
الكتاب في مجمله جيد ويستحق القراءة، فلدى الكاتب آراء مشرفة حول العديد من القضايا، وأرى في وصيته الأخيرة أهمية كبيرة يجدر بنا الإنصات بها جيداً.
May 4, 2020
Poco novedoso, con argumentos realmente débiles en comparación a los autores que cita y los debates que aborda, Bauman no logra concretar de forma convincente las consecuencias de la modernidad líquida que pretendía abordar en este libro. Repitiendo muchas cosas que, a la fecha de publicación de este libro, ya se habían dicho y desarrollado con anterioridad, los mejores momentos de este libro son cuando resume las discusiones que otros autores han desarrollado en relación a temas como los orígenes del mal o la excesiva securitización de la vida.
April 17, 2018
“Me tiene muy interesado es Daños Colaterales de Zygmunt Bauman que hace una analogía entre el concepto de daños colaterales en el mundo militar, que habla de bajas que no estaban planificadas y que normalmente son civiles, extrapolándolo a problemas sociales, en donde muchas soluciones al no ser globales terminan perjudicando a los sectores que se busca ayudar” - Rodrigo Rivera, vocero Confech.
https://pousta.com/rodrigo-rivera-con...
https://pousta.com/rodrigo-rivera-con...
September 16, 2017
It was amazing
September 9, 2019
Um manual de porradas na cara mas sempre com uma analise muito absurda dos problemas atuais
Read
March 31, 2020Modernitenin nasıl olup da PostModern terimiyle ifade edilmeye başlanan bir dönüşüm geçirdiği sorusuna verilen en doyurucu cevaplardan biri olabilir.
March 29, 2024
El primero de Bauman. Food for thought. Del bueno.
July 7, 2025
Kort, koncis och kärnfull!
April 3, 2021
The ideas of Prof Bauman are good. However, what a tedious reading experience. The sentences are way too long and carry too many thoughts to be clear. The syntax is non-existent. I didn't finish the book as it was becoming a bedtime inducer for the sleeper for me.
Too bad, because the ideas developed are really very important!
Too bad, because the ideas developed are really very important!
June 7, 2013
It is a collection of essays and lectures. Some are on topic and - unfortunately - some are off. I am a great admirer of Bauman's ideas, but the title of this book promises more than the text delivers.
Read
January 6, 2018Jag läser den här nu. Det kommer att gå bra.
Displaying 1 - 22 of 22 reviews