In de hete zomer van 2006 verlaat de dochter van Marcus Kolpa het huis waar ze twintig jaar samen woonden. Als zijn moeder overlijdt komen een voor een de spoken uit zijn verleden tevoorschijn. Deze zoektocht naar een familiegeschiedenis haalt hem uit zijn jarenlange isolement. Wat waar leek te zijn, blijkt schijn. Wat orde leek, is chaos. En dan komt Lila.
Marcel Möring was born in 1957 in Enschede, an industrial town near the Dutch-German border, where he attended a Montessori primary school. In the late sixties his family moved north, to Assen, a small town moderately famous for its annual TT motor races. He finished secondary school and studied Dutch literature for two years, then went from one odd job to another. Since he had already decided to become a writer at the age of thirteen, he saw no point in further education. He wrote several plays in those years, producing and directing two of them, and moved to Rotterdam, the second biggest city in the Netherlands. Möring published his first novel, Mendels Erfenis, in 1990, to almost unanimous critical acclaim. His second novel, Het Grote Verlangen (The Great Longing,published in the UK by Flamingo, in the USA by HarperCollins, and in more than ten other countries) won the AKO Prize, the Dutch equivalent of the Booker Prize. Over 150,000 copies of The Great Longing have been sold in the Netherlands alone. Möring's third book was a novella: Bederf is de weg van alle vlees (Decay is the Way of All Flesh). Then came a 500 page novel: In Babylon. This book won two Golden Owls, a Flemish award for the best Dutch/ Flemish book of 1998. In Babylon was a major success in both the Netherlands (over 100.000 copies sold) and Germany and was published in the UK (Flamingo), France (Flammarion), the USA (William Morrow) and a great number of other countries. His novel, DIS, was published in 2006 and quickly became the subject of a critical debate about contemporary literature. In 2007 DIS was awarded the Bordewijk Prize for the best Dutch novel of 2006. DIS was published in Germany (2009) as Der Nächtige Ort, in Great Britain (2009) and the US spring 2010) as In A Dark Wood. A Hebrew translation (Schocken) is currently in the works. In 2011 Möring's German publisher Luchterhand boughts the rights to 'Louteringsberg', his latest book, shortly before the novel was published in The Netherlands.
Een groots opgezette, maar beheerst vertelde roman: met Louteringsberg laat Marcel Möring zien dat hij nog altijd tot de beste schrijvers van Nederland behoort.
De verteller Marcel Möring is weer opgestaan. Een messianistisch beeld dat past bij de roman waarmee dat gebeurt, Louteringsberg. In 2006 verscheen Dis, het eerste deel van een trilogie, en dat was bijna tien jaar na het grootse In Babylon een teleurstelling. In Dis koketteerde Möring opzichtig met de literatuurgeschiedenis en debiteerde hij tal van onzinnige borrelpraatfilosofietjes. Met moeite viel hier tussendoor nog het meeslepende verhaal te ontwaren dat de roman had moeten vertellen.
De verwijzingen naar met name Dante (de trilogie is een soort hervertelling van de Goddelijke komedie) en Homerus zijn ook in Louteringsberg aanwezig, zelfs zijn er directe verwijzingen naar Mörings eigen roman In Babylon. Maar dat alles is nu gepast op de achtergrond geplaatst. Het is heel goed mogelijk de roman te lezen zonder gehinderd te worden door tal van literaire of filosofische ijkpunten.
Onbekende geschiedenis Dat komt het verhaal ten goede. In Dis ging schrijver Marcus Kolpa tijdens de TT-nacht van Assen op zoek naar zijn geliefde Chaja. In Louteringsberg blijkt dat beiden kortstondig getrouwd zijn geweest en een dochter kregen, Rebecca. Chaja heeft onder duistere omstandigheden Marcus verlaten. Dankzij het geld dat hij met een internationaal zeer geprezen en goed verkochte roman verkreeg, kan Kolpa een groot landhuis kopen en daar wijdt hij zich volledig aan de opvoeding en het onderwijs van zijn dochter.
Dan komt het onvermijdelijke moment dat Rebecca het huis verlaat. Alleen achtergebleven, met enkel nog een zwijgzame huishoudster en spaarzame bezoeken van zijn goede vriend Albert Gallus, kan Kolpa de vragen die hij jarenlang heeft onderdrukt niet meer negeren. Wat is zijn ware familiegeschiedenis? Wie is zijn vader? Waarom vertrok zijn moeder opeens naar Israël om daar haar laatste jaren door te brengen? Waarom vertelde ze daar niets over haar zoon? Waarom vertrok Chaja?
Op zoek naar het verleden Aarzelend gaat Kolpa op zoek naar antwoorden, daartoe vooral ook aangezet door Rebecca en Albert Gallus. Extra hulp komt er van Lila Adler, een redacteur van een uitgeverij die Kolpa ontmoet als hij een aanknopingspunt in New York natrekt. Als een ervaren thrillerschrijver voert Möring de lezer brok voor brok belangrijke informatie, waarbij op beheerste wijze ernst en spel worden afgewisseld. Een mooie knipoog naar het ernstige speurwerk is bijvoorbeeld een Hollywoodachtige spionagescène in een duf archief in New York, inclusief de traditionele verkleedpartij tot schoonmakers om ongezien weg te komen.
Marcus Kolpa is op zoek naar zijn verleden, maar tegelijk heeft hij daarin altijd geleefd. Of beter, het heeft hem juist tegengehouden echt te leven. ‘Jij denkt dat je alleen maar geest bent’, zegt de dokter een keer tegen Kolpa. Zelf merkt hij een keer op dat het leven een verhaal is dat zich aan hem voltrekt. Een vernieuwd heden
Dat verandert als hij de onbekende gaten in zijn (familie)geschiedenis voorzichtig kan opvullen. Uiteindelijk komt hij weer aan schrijven toe, aan liefde, aan leven. Misschien voltrekt die verandering zich te snel voor een kluizenaar die zich twintig jaar van de wereld heeft afgezonderd. Misschien ligt de rol van Lila als Beatrice – Dantes geliefde die de dichter bovenop de louteringsberg het aardse paradijs binnen leidt – er te dik bovenop. Of is die zelfs te zoetsappig. Maar deze uitzonderlijke, weidse en diepzinnige roman kan een paar mogelijke tekortkomingen makkelijk aan.
Kort na het vertrek van zijn vrouw bekijkt Kolpa Rebecca, een baby nog, slapend in haar wiegje. Hij denkt: ‘alleen het volledig weerloze kan zich zo overgeven aan de wereld’. Door het verlies van zijn vrouw, van zijn leven voelt Kolpa zich op dat moment even weerloos.
Later beseft hij echter dat het verliezen niet gevreesd moet worden, dat ouder worden streven is naar wat men is. Het verleden, even verschrikkelijk als duistere onbekendheid of als opgehelderd feitenrelaas, bepaalt niet wie je bent. Het gaat erom, zoals Kolpa’s schoonvader eens opmerkte ‘of je denkt dat je daar bent waar je wilt zijn.’
De louteringsberg raakte me door de combinatie van rouw, herinnering en de zoektocht naar betekenis. Möring schrijft geen eenvoudig verhaal maar laat je als lezer dwalen door het hoofd en hart van Nathan Hollander die na een persoonlijk verlies terugkeert naar zijn geboortestad. Wat begint als een wandeling wordt een innerlijke reis langs schuld en verlangen. De roman vraagt aandacht: het is filosofisch, vol verwijzingen naar Dante, de Bijbel en literatuur. Maar juist dat maakt het zo rijk. Assenstad wordt een louteringsberg — een plek waar verleden en verbeelding door elkaar lopen.
Ik vond het indrukwekkend hoe Möring van iets alledaags als een stad of herinnering iets bijna mythisch maakt. Geen makkelijk boek, maar wel een dat blijft nazinderen.
Aanrader voor wie graag diep graaft in thema’s als rouw, identiteit en de kracht van herinnering.
Hier heb ik van genoten. Spannend verhaal, intelligente humor, knappe inzichten. Op driekwart ging de metaforische zelfkritiek me wel een beetje tegenstaan (ik was als dit... ik was als dat...). Lekkere dikke vakantie-doorlezer.