Binbasi Kasim'in Hatiralari: Azadi, Seyh Said Hakkindaki Ifadeleri ve Cibiranli Halit Bey’in Mektuplari

by Mahmut Akyürekli

Paperback. 13,50 / 21,00 cm. In Turkish. 216 p. Binbasi Kasim (Ataç, 1884-1961) - 1925 Ayaklanmasi'nin lideri Seyh Said'in bacanagi ve Kürt Istiklal ve Ihtihsâl Cemiyeti'nin (Azadi) lideri Cibiranli Halit Bey'in enistesi olan Binbasi Kasim, Hamidiye Asiret Mektebi'nin ilk mezunlarindan biri olarak Ikinci Abdülhamid'in yaverligi hizmetinde bulunmustur. Birinci Dünya Savasi'nda Hamidiye Asiret Ihtiyat Süvari Alaylari'nda görev alarak Kafkas cephesinde ve Iran'da süvari alay kumandani olarak birçok çarpismaya katildiktan sonra 1923'te emekliye ayrilarak memleketi Varto'ya yerlesmistir. 1925 Ayaklanmasi'nda isyana istirak sebebiyle tutuklanmis, Seyh Said'le birlikte Sark Mahkemesi'nde yargilanmis ve neticede beraat etmistir. Serbest kalinca Elâzig'a yerlesmisse de kisa bir süre sonra Aydin'in Söke ilçesinde zorunlu ikamete tabi tutulmustur. 1925 olaylarinda Seyh Said'den sonra Kürtler arasinda en çok bilinen aktörlerden biri Binbasi Kasim'dir. Yakin dönem Kürt tarihi okumalarinda Seyh Said'e duyulan muhabbetin aksine Binbasi Kasim hep rencide edilip asagilanmis, muhbir ve hain olarak anlatilmistir. Birinci Umum Müfettisi M. Avni Dogan'in talebi üzerine tarafindan vâki teklif üzerine 1947'de Söke'de hatiratini kaleme alan Binbasi Kasim'in metne verdigi isim, "Birinci Umûmî Müfettisi Avni Dogan tarafindan vâki teklif üzerine yazilan 1341/1925 Sark Hâdisesi hâtiralarim" seklindedir. Azadi lideri Cibiranli Halit Bey'le akrabalik baglari, Seyh Said ile bacanak olmasi, hadisesin aktörleriyle olaylarin baslangicindan öncesine varan iliskileri, Seyh Said'in teslim edilmesindeki dâhili, son olarak da Sark Istiklal Mahkemesi'nde yargilanip beraatine kadar birçok konuya isik tutmasi sebebiyle hatirat oldukça önemlidir. Ayrica Cibiranli Halit'in yazdigi mektuplar, mahkeme evraklari, ifade tutanaklari, istihbarat bilgileri, mektuplar, sahitlerin ifadeleri ve yüzlestirme beyanlari gibi evraklar hatiratin aydinlatilmasina katki sunmustur.

216 pages, Paperback

Published January 1, 2020

Reviews

[Ulas Ergin · Rating 3 out of 5]

Her ne kadar yazar 2010’li yillarin sonralarina dogru erisime acilan bazi arsiv belgeleri uzerinde calistigini belirtse de Seyh Sait isyani ile ilgili olarak 90’li yillarda Ugur Mumcu’nun yazdigi Kurt-Islam ayaklanmasi kitap iceriginden farkli bir bilgi icermiyor.

Seyh Sait’in bacanagi Binbasi Kasim’in anilari ve mahkeme beyanlari uzerinden donemin Dersim bolgesi arkaplanini, asiretler arasi cikar iliskilerini ve catismalarini, Kurt -Ermeni, Alevi-Sunni gruplar arasindaki cekismeleri detayli aktarmasi bakimindan degerli. Yazar birkac nokta disinda cok yorum katmayarak tarafsiz bir arastirma sunma amacinda.

Donemin tarihi ile ilgilenenler icin okunabilir bir kitap.