Επαναστατικά και απελευθερωτικά κινήματα

by Βασίλης Ραφαηλίδης

Από το θάνατο του Στάλιν και την άνοδο του Χρουστσιώφ στην εξουσία το 1953 μέχρι την παραίτηση του Χρουστσιωφ το 1964 και λίγο μετά, ο κόσμος συνταράσσεται από μία αλυσίδα επαναστατικών και απελευθερωτικών κινημάτων, που θα ήταν δύσκολο να εμφανιστούν κατά την σταλινική περίοδο. Όχι γιατί δεν υπήρχαν και τότε επαναστάτες και καταπιεσμένοι, αλλά διότι ο σταλινισμός ποτέ δεν ευνόησε τις αριστερού χαρακτήρα τοπικές συγκρούσεις και τα αυθόρμητα επαναστατικά κινήματα, ίσως απ' το φόβο πως δεν θα ήταν υπό, ή θα ξέφευγαν από τον έλεγχο του. Κυρίως μετά τη στρατιωτική επέμβαση των Αμερικανών στο Βιετνάμ το 1960 και μέχρι την οριστική ρήξη του Καντάφι με τη Δύση το 1981, ο "καπιταλισμός της περιφέρειας" δέχεται αλλεπάλληλα πλήγματα και η θεωρία του Τρόσκι για τη "διαρκή επανάσταση" φαίνεται να επαληθεύεται παραλαγμένη. Τελικά δεν θα επαληθευτεί ούτε αυτή. Η νεοαποικιοκρατία θα αποδεχτεί πολύ πιο αποτελεσματική από την αποιοκρατία.

Genres: History, Politics, Nonfiction, Sociology

234 pages, Paperback

First published November 1, 1997

About the author

Ο Βασίλης Ραφαηλίδης ήταν Έλληνας κριτικός κινηματογράφου, δημοσιογράφος, συγγραφέας και δοκιμιογράφος.

Γεννήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 1934 στα Σέρβια του νομού Κοζάνης και πέθανε στις 8 Σεπτεμβρίου 2000 στην Αθήνα. Η καταγωγή του πατέρα του ήταν από την Κωνσταντινούπολη, την οποία και ο ίδιος αναγνώριζε ως πατρίδα του (κυρίως διότι του άρεσε ως πόλη). Εξάλλου είχε και άλλες "πατρίδες". Κατεξοχήν, την Καστοριά στην οποία πέρασε την εφηβεία, λόγω μετάθεσης των γονέων του. Σημειωτέον, οι γονείς του ήταν αμφότεροι εκπαιδευτικοί - φιλόλογος ο πατέρας (Απόστολος), δασκάλα η μητέρα του (Ελένη).

Σπούδασε το 1959 κινηματογράφο στη Σχολή Σταυράκου στην Αθήνα και μετά την αποφοίτησή του εργάστηκε σαν βοηθός του Νίκου Κούνδουρου και του Ροβήρου Μανθούλη, ενώ το 1962 γύρισε και ο ίδιος δύο ταινίες - ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, το Βυζαντινό μνημόσυνο και τους Γουναράδες της Καστοριάς και την τέχνη τους . Η πρώτη του ταινία, γυρισμένη με πενιχρά και πεπαλαιωμένα μέσα, ήταν εξαιρετικά φιλόδοξη, αλλά ο ίδιος την απέρριψε αμέσως ως αισθητικά απαράδεκτη και έκτοτε αδιαφόρησε παντελώς για την τύχη της παρότι βραβεύτηκε αργότερα από διεθνές φεστιβάλ.

Το 1963 αποφασίζει να εγκαταλείψει την προοπτική του επαγγελματία σκηνοθέτη για να γίνει επαγγελματίας κριτικός κινηματογράφου. Αρχικά εργάστηκε σ' αυτό το πόστο σε έντυπα της Αριστεράς στην οποία ιδεολογικά ανήκε, αρχικά την "Επιθεώρηση Τέχνης" και αργότερα στη "Δημοκρατική Αλλαγή". Στη συνέχεια εξέδωσε το περιοδικό "Ελληνικός Κινηματογράφος" το οποίο έκλεισε η Χούντα για να το επανεκδώσει στη συνέχεια με τον τίτλο "Σύγχρονος Κινηματογράφος".

Με τη Μεταπολίτευση εργάστηκε σε διάφορες εφημερίδες όπως "Το Βήμα" (1974 - 1983), το "Έθνος" (1983 - 1998) και η "Ελευθεροτυπία" (1998 ως το θάνατό του το 2000), μη περιοριζόμενος στην κριτική κινηματογράφου, αλλά γράφοντας σχόλια και επιφυλλίδες που άπτονταν ευρύτερων πολιτικών και κοινωνικών θεμάτων.

Επίσης παρέδιδε σεμινάρια και δίδαξε κινηματογράφο στη Σχολή Σταυράκου, στη σχολή του Θεάτρου Τέχνης, στο Ινστιτούτο Γκαίτε και αλλού. Επιπλέον εργάστηκε και σε ραδιοφωνικό σταθμό σε εκπομπές διαλόγου. Στη διάρκεια της επταετούς δικτατορίας των συνταγματαρχών βασανίστηκε και εκτοπίστηκε στις φυλακές της Αίγινας. Υπήρξε συνειδητοποιημένος μαρξιστής-κομμουνιστής και μέσα από τα βιβλία του ανέλυσε τη μαρξιστική θεωρία με τρόπο απλό αλλά όχι απλουστευτικό.

Απεβίωσε το 2000 σε ηλικία 66 ετών από καρκίνο και κηδεύτηκε στην Πάτρα. Κατοικούσε στα Εξάρχεια επί της οδού Ιπποκράτους.

Reviews

[philosophie · Rating 3 out of 5]

Ενημερωτικός, καυστικός, διαχρονικός. Μέγας Ραφαηλίδης.

[thekar · Rating 3 out of 5]

Σε αυτό το βιβλίο ο Βασίλης Ραφαηλίδης αφηγείται περιληπτικά την ιστορία των βασικότερων αντι-ιμπεριαλιστικών κινημάτων του 20ου αιώνα. Χωρίς να κάνει κριτική από τη σκοπιά μιάς συγκεκριμένης σχολής του Μαρξισμού -κομμουνιστής γαρ- ο Ραφαηλίδης στέκεται θετικά απέναντι σε όλα αυτά τα κινήματα, είτε ανέβηκαν στην εξουσία με επανάσταση, είτε με εκλογές, είτε με πραξικόπημα στρατιωτικών, είτε με εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο, και παρά τα όποια λάθη ή, ακόμη, και την απουσία καθαρού ιδεολογικού πλαισίου, γιατί όλα είχαν τον κοινό παρανομαστή του αντι-ιμπεριαλισμού και της αποτίναξης του ζυγού του δυτικού δυνάστη. Συναισθηματικός συγγραφέας, δεν μπορεί να μην δηλώσει την αγάπη του για την ηρωική επανάσταση της Αλγερίας, χώρα που επισκέφτηκε ο ίδιος δυο χρόνια μετά την εκδίωξη των Γαλλων κατακτητών, παρά την απομακρυνση της χώρας απο τη σοσιαλιστική ιδεολογιά και την αργή ολίσθιση ως τις μέρες μας στο πολιτικό Ισλάμ.


Συνολικά, είναι ένα ενημερωτικό βιβλίο, το οποίο ίσως να χάνει την αξία του στην εποχή της wikipedia και του youtube. Επίσης, το βιβλιο αυτό εκδώθηκε μετά θανατον από του κληρονόμους του Ραφαηλίδη και στην πραγματικότητα είναι κατι σαν συλλογη αρθρων εφημερίδας. Οσοι αρέσκονται στο συναισθηματικό και σχεδον συνειρμικό τροπο γραφης του Ραφαηλίδη, δεν θα χουν πρόβλημα, οι υπόλοιποι ίσως κουραστουν καποιες φορες.

[Dimis · Rating 4 out of 5]

Διάβασα σε κάποια κριτική εδώ ή αλλού (βαριεμαι να το ψάξω), πως το συγκεκριμένο βιβλίο εκδόθηκε μετά θάντον του ιδίου. Οπότε οι επαναλήψεις σε κάποια σημεία όχι και τόσο συνοχή του κειμένου, έχει μια λογική εξήγηση.
Παραυτά (εμένα προσωπικά) δεν με έκανε να μην ξαναθαυμάσω το μεγάλο πνεύμα αυτού του ανθρώπου, που και σε αυτό το βιβλίο γράφει πράγματα που τα βλέπουμε να συμβαίνουν 24 χρόνια μετά.
Στο συγκεκριμένο βιβλίο ο Βασίλης Ραφαηλίδης διηγείται με τον δικό του μοναδικό τρόπο την ιστορία των απελευθερωτικών σοσιαλιστικών (αντι/ιμπεριαλιστικών) κινημάτων του 20. αιώνα. Εκτός από την αρχή και την εξέλιξη των κινημάτων αυτών, μαθαίνουμε και την ιστορία της χώρας (ή της Ηπείρου) και πως συνδέονται αυτά με την αποικιοκρατία, την καταπίεση και φυσικά τον καπιταλισμό.
Φυσικά η πλάστιγκα γέρνει προς τα κιμήματα αυτά, παρά τα λάθη (και εγκλήματα) που έχουν διαπραχθεί εκεί. ΟΒασίλης Ραφαηλίδης δεν έκρυψε ποτέ τις αριστερές του καταβολές. Ωστόσο όπως γράφει και ο ίδιος προς το τέλος του βιβλίου για το αναγκαίο κακό σε μια επανάσταση και ένα κίνημα, όπου συμβαίνουν και εγκλήματα. Αν και δεν θα έπρεπε.
Όπως έγραψα και στην αρχή, έχει πολλές επαναλήψεις και κάποια όχι συνοχή, ωστόσο διαβάζεται ευχάριστα με το ακόμα μια φορά σαρδόνιο και καυστικό του χιούμορ.