Er is wél een alternatief

by Hans Rodenburg (editor), Koen Bruning (editor), Noortje Thijssen (editor)

Routes naar een postkapitalistische samenleving

We kunnen wel stellen: het kapitalisme werkt niet. Het is een systeem dat roofbouw pleegt, zowel op de aarde als op de mensen. Tegelijkertijd kunnen we ons amper een wereld voorstellen zonder dit systeem. Kan het überhaupt
anders? En zo ja, hoe dan?

In Er is wél een alternatief laat een breed scala aan interessante denkers zien hoe we gezamenlijk kunnen bouwen aan een beter Nederland. De auteurs zijn afkomstig uit diverse maatschappelijke organisaties, de politiek en de academische wereld en nemen vanuit hun expertise verschillende facetten van ons leven onder de loep – of het nu gaat om de huizen waarin we wonen, de bedrijven waarbij we werken, het voedsel dat we eten of de scholen waar onze
kinderen naartoe gaan.

Een centrale plaats is gereserveerd voor portretten van mensen die vastlopen in het huidige systeem. Zij hebben te lijden onder de gevolgen van gentrificatie, milieuvervuiling of het toeslagenschandaal. Door te luisteren naar hun ervaringen kunnen we werken aan concrete oplossingen
gestoeld op de praktijk – en dan wordt duidelijk dat het daadwerkelijk anders kan. Als we zien én geloven dat we iets te kiezen hebben, kunnen we een brede beweging vormen om te bouwen aan een nieuwe, postkapitalistische
samenleving.

Genres: Nonfiction

352 pages, Paperback

Published September 1, 2023

Reviews

[Imme van der Boom · Rating 4 out of 5]

Als het kapitalisme niet werkt - wat dan wel? “Er is wél een alternatief” geeft hier een antwoord op aan de hand van 19 uiteenlopende onderwerpen: van buurteconomie tot handel, van voedsel tot ambtenarij. Met één duidelijke gemene deler: het is tijd voor nieuwe - postkapitalistische - structuren.

Een aanrader voor iedereen die snakt naar hoopvolle initiatieven! Vanavond met Peet en Ti boekbespreking & diner, dus wellicht later meer inzichten!

[Koen Bruning]

Ik markeer deze nu vast als ‘gelezen’. Publicatiedatum: september. Top boek.

[Maaike van Stratum · Rating 4 out of 5]

Tldr: Fuck kapitalisme, op naar het post-kapitalisme. Niet elk essay wist mijn aandacht even goed vast te houden, en de constructie waarbij elk stuk blijkbaar moest beginnen met een schets van de ideale (maar nu nog fictieve) toekomst ging me op een gegeven moment wel irriteren, maar over het algemeen toch een positief boek vol concrete voorstellen hoe de maatschappij beter ingericht zou kunnen worden, in plaats van als machine om vooral veel geld naar weinig mensen te sluizen. Nu nog proberen het werkelijkheid te laten worden...

[Gerben Welling · Rating 5 out of 5]

Inspirerend boek om in deze tijd van toenemende ongelijkheid te lezen. De verhalen laten zien dat er alternatieven zijn voor een andere en betere wereld.

[Peter Van der Boom · Rating 4 out of 5]

Prikkelende bundel met 19 zeer goed leesbare essays over uiteenlopende maatschappelijke themas (onderwijs, werk, wonen, zorg etc) vanuit een onversneden links perspectief. Veel concrete voorstellen en daarmee heel geschikt als startpunt voor een discussie, juist met vrienden en buren. Een betere wereld kan morgen beginnen. Er blijkt wel degelijk een alternatief (voor het huidige kapitalistische systeem) voorhanden. Mooi product weer van het wetenschappelijk bureau van Groen Links.

[Wietse Van den bos · Rating 4 out of 5]

Een hele diverse verzameling essays over een "postkapitalistische" toekomst. Van relatief kleine maatregelen tot fundamentele herzieningen van hoe we naar de wereld moet kijken, en bewust geen overkoepelend uniform verhaal. Gewoon een hoop mensen met interessante ideeën over hoe dingen echt anders kunnen. Sommige essays zijn beter dan anderen, maar de hele serie samen is leuk om te lezen, juist vanwege de diversiteit.

[Erik Jansen · Rating 3 out of 5]

Bekend is het motto van Margaret Thatcher: “There is no such thing as a society" en "There Is No Alternative" (TINA) voor onze neoliberale maatschappij. En inderdaad is het moeilijk om je een alternatief voor te stellen, een samenleving die een einde maakt aan de roofbouw op aarde en mens, zoals de ondertitel van dit boek luidt. Om de Amerikaanse criticus en marxist Fredric Jameson te citeren: “Het is makkelijker je het einde van de wereld voor te stellen, dan het einde van het kapitalisme”. Of om Buckminster Fuller aan te halen: “Het is niet voldoende om je te verzetten tegen de bestaande realiteit, echte verandering begint bij de concrete verbeelding van een alternatief”.

Deze wijsheden hebben geleid tot een bundel met een twintigtal bijdragen van verschillende auteurs over thema’s zoals huisvesting, mobiliteit, voeding, onderwijs, techniek, buurteconomie, etc., bij elkaar gebracht door het Wetenschappelijke Bureau van GroenLinks. Iedere bijdrage kijkt terug vanuit een nabije toekomst en beschrijft de veranderingen om te laten zien dat er een vorm van “postkapitalisme” mogelijk is.

De grote noemer in alle bijdragen is meer democratisering en lokale autonomie. Zo wordt veel economische bedrijvigheid ondergebracht in coöperaties met zelfbestuur, wordt de zorg lokaal georganiseerd binnen coöperatieve woonvormen, werken mensen korter en hebben meer tijd voor zorg en voor het geven van onderwijs aan hun kinderen.
Energie, water en internet worden een basisrecht. De huidige ‘obesogene’ omgeving wordt omgebouwd tot winkels en restaurants met alleen gezond voedsel op basis van lokale landbouw. Alle spullen moeten zijn te repareren, of anders geschikt zijn voor hergebruik of recycling. En nog veel andere wenselijke sociale maatregelen zoals een basisinkomen, sociale media ter verbinding, etc. Op zich een mooi rijtje voorstellen, met daarnaast nog aanvullende maatregelen om de inkomens- en vermogensongelijkheid terug te dringen. Op veel deelvlakken wordt de lokale democratie versterkt, maar krijgt de centrale overheid ook meer taken en meer bevoegdheden om in te grijpen in de levens van de burger.

Het is een inspirerende bundel met goede ideeën, maar of alle sociale wensen te combineren zijn met de energie- en klimaattransitie is niet duidelijk. Het bekende Donut-model van de ideale samenleving stelt een groot aantal sociale grondrechten veilig (wonen, onderwijs, zorg, gezonde voeding, etc.) maar streeft er gelijktijdig naar om binnen de planetaire grenzen te blijven. De vraag is of dat mogelijk is. Zijn er voldoende (herwinbare) energiebronnen en materialen om zowel de sociale grondrechten veilig te stellen als binnen de planetaire grenzen te blijven?

Een tweede vraag is hoe we daar komen, als zoveel mensen op partijen stemmen die tegen iedere klimaatmaatregel zijn, en ook simpele maatregelen als rekeningrijden niet accepteren. Welke strategie kunnen we gebruiken om mensen te overtuigen om voor een betere wereld te kiezen, met meer gelijkheid en meer gemeenschap? Een onmogelijke opgave volgens Thatcher.

Zie voor een uitgebreide bespreking Civis Mundi #152

[Suzan Godding · Rating 4 out of 5]

Goed om alternatieven te lezen op allerlei gebieden. We moeten wel echt zelf aan de slag voor een betere wereld!

[Lauri van Oosterom · Rating 4 out of 5]

Hoopvol en interessant boek! Ook leuk dat de verschillende essays door experts uit het vakveld zijn geschreven, dat biedt een leuk perspectief. Sommige toekomstschetsen voelden wel iets té optimistisch, hoe graag ik ze ook wilde geloven. En niet elk essay was ook even goed onderbouwd met bronnen, waardoor een beetje vaag bleef of de plannen wel echt uitvoerbaar zijn.

Wie weet, kan dit boek als een soort handboek dienen voor een toekomst in een postkapitalistische samenleving.

[Aniek Derkx · Rating 3 out of 5]

Ik sta zeker achter de idealen die dit boek nastreeft en de ideeën die erin geëtaleerd worden. Maar als ik daar niet al van was overtuigd, dan zou dit boek mij niet overtuigd hebben. Op sommige feiten wordt wel aan bronvermelding gedaan, maar verder vind ik de ideeën en theorieën vaak onvoldoende gestaafd. In andere boeken heb ik dat beter gezien. De brede strekking met een thema per hoofdstuk maakt dat ook lastig en maakt dat het niet goed lukt om echt in de thema’s te komen.

[Sanne Rutenfrans · Rating 4 out of 5]

Dit is een zeer interesant boek die met veel onderwerpen en voorbeelden het probleem van kapitalisme illustreert, en richting biedt naar een oplossing. Doordat het boek verschillende onderwerpen bespreekt, zit er wat overlap en herhaling in.

[Bart Timmers · Rating 3 out of 5]

Interessante visies op alternatieven voor de huidige maatschappij. Maar wel veel en daardoor tikje taai. Desalniettemin prikkelend en tot denken aanzettend.