The book tells a story of a British spy named Hempher, working in the early 1700s, who disguises himself as a Muslim and infiltrates the Ottoman Empire with the goal of weakening it to destroy Islam once and for all. He tells his "when the unity of Muslims is broken and the common sympathy among them is impaired, their forces will be dissolved and thus we shall easily destroy them... We, the English people, have to make mischief and arouse schism in all our colonies in order that we may live in welfare and luxury."[3] Hempher intends ultimately to weaken Muslim morals by promoting "alcohol and fornication," but his first step is to promote innovation and disorder in Islam by creating Wahhabism, which is to gain credibility by being on the surface morally strict. For this purpose, he enlists "a gullible, hotheaded young Iraqi in Basra named Muhammad ibn Abd al-Wahhab". [4] Hempher corrupts and flatters Wahhab until the man is willing to found his own sect. Hempher is one of 5,000 British agents with the assignment of weakening Muslims, which the British government plans to increase to 100,000 by the end of the 18th century. Hempher writes, "when we reach this number we shall have brought all Muslims under our sway" and Islam will be rendered "into a miserable state from which it will never recover again
یادم باشه ازین به بعد پشت جلد کتاب ها رو با دقت بیشتری مطالعه کنم.... به هوای سفرنامه خریدمش! :[ نمی دونم چرا به نظرم این همه تخیلی و سطحی اومد با این حال، نسخه ای که من دارم چاپ بیست و هفتم با تیتراژ ۳۰۰۰ جلده (نشر امیر کبیر با ترجمه آقای محسن مویدی)ا
تعجب هااااا
قبلا یک ستاره داده بودم که حس میکنم لطف بی موردی بوده
حیف که فراموش کردم چطور همون یک ستاره رو هم باید پاک کنم و الا برای حذفش درنگ نمی کردم
مهم ترین نکته ای که در این کتاب وجود داره اینه که شدیداً غیر قابل استناده. اصل کتاب عربیه و مترجم مدعیه که این کتاب از زبان فرانسوی به عربی ترجمه شده و در زمان خودش در روزنامه ای فرانسوی چاپ می شده. اما این که اولاً حرف مترجم چقدر قابل اعتماده و ثانیاً اون روزنامه چقدر قابل اعتماد بوده؟ مطلبیه که معلوم نیست.
شک بر انگیز بودن مفاد کتاب اون جایی شدت می گیره که به نظر می رسه نویسنده (مستر همفر) تا حد بسیار زیادی به تفکرات شیعی علاقه منده و در جای جای کتاب از این تفکرات جانبداری می کنه. به عنوان یه جاسوس حرفه ای که این قدر در کار خودش ماهره، این جانبداری از تفکر دشمن به نظر غیر منطقی میاد. جاهای دیگه ای از کتاب هم غیر منطقی هستن. مثل افرادی که مستر همفر در بریتانیا می بینه که لباس و لحن صحبت علمای اسلامی رو تقلید می کنن و بریتانیا از اون ها استفاده می کنه تا ببینه علمای اسلامی در این مقطع چطور فکر می کنن. واضحه که برای فهمیدن طرز فکر علمای اسلامی، نیاز به تقلید صدا و لباسشون نیست. و این که یه نفر به تنهایی نمی تونه طرز فکر علمای مختلف رو بفهمه و قطعاً برای این کار، یه گروه متشکل از تحلیلگرهای مختلف وجود داره.
همفر ببساطة و بعد عدة أبحاث قمت بها هو جد العميل السري " جيمس بوند " و هو عميل سري أيضا.
ما هذا ؟
يعني حتى و إن كنت مع أو ضد دعوة الإمام محمد بن عبد الوهاب فلن تسطيع تصديق هذه المذكرات، لأنها ببساطة عبارة عن سيناريو فيلم و ليس مذكرات يومية . فيلم يعتبر الجزء الأول ( الحقيقي ) لسلسلة أفلام جيمس بوند المشهورة .
وقتی شروع کردم به خوندن کتاب از همون اول به نظرم این کتاب مشکل داره، هنوز چند صفحه ای نخونده بودم که نتونستم جلوی خودم رو بگیرم و رفتم سراغ اینترنت. بله کتاب جعلی است. البته بازهم خوندمش ولی جالبتر اینه که این کتاب داره چاپ میشه و شدیدا هم از سوی طرفداران نظام توصیه میشه. بدون اینکه حرفی درباره جعلی بودنش بزنند.
این کتاب جعلیه... دروغینه... خیلیها دربارهش نوشتن... کتاب زرد زرده... سال یکم دبیرستان بودم که با نام این کتاب آشنا شدم، همون دبیر پرورشی سپیدمو که در (ما تخممرغباختهها) گفتم، ازش نام بردهبود. هیچوقت هم نتونستم بخونمش... و خب بهتر... شاید در اون زمان خوندن این کتاب خیلی خیلی از حقیقت دورم میکرد. همهی ما خودمون میدونیم که چه گمراهیهایی در نوجوونی داشتیم... و چقدر با سر تو دیوار سخت واقعیت رفتیم و سرمون باد کرده که کمکم برامون جا بیافته که چی خرافاته و چی دروغه و چی با واقعیت جور نیست و هیچجوره نمیتونه با واقعیت جور باشه و همین ضربهها باعث شده کمکم باد سرمون هم بخوابه! حالا تصور میکنم اگه این کتاب رو خونده بودم تا چند سال اثر دروغهاش رو نمیتونستم کنار بذارم؟ البته همچنانم از اون دبیر سپیدموی خوشرو به نیکی یاد خواهم کرد چون هیچ کس کامل نیست...
هذا الكتاب يشبه الجرائد الصفراء بعد خمسين صفحة من قراءة الكتاب اتضح لي أنه كتاب مدسوس فلا يمكن أن أصدق الترهات الموجودة فيه يكفيه أنه بلا مترجم ولا دار نشر لأصدق حدسي
مامن جاسوس يكتب أبدا بهذه الطريقة ولا يتصرف بهذه الطريقة ولا يمكن أن يكون الشيخ محمد عبد الوهاب بهذا الغباء وبهذه السذاجة ليقوده رجل لا يعرف من هو ولا ما هي نواياه بالنسبة لي كان الأمر واضح جدا
وقراءة مثل هذه النوعية من الكتب مضيعة للوقت ليس إلا !
از سری کتابهای تئوری توطئه. همچین شخصیتی به اسم همفر وجود خارجی نداشته و احتمالا ترک های عثمانی این شخصیت رو خلق کرده اند تا وهابیون عربستان رو دست نشانده انگلیس نشون بدن. فقط نسخه عربی و فارسی از این کتاب وجود داره و فاقد ارزش تاریخیه.
قصتي مع هذا الكتاب قصة، قرأتها و أنا في الجامعة و من الحماس طبعت صفحاته كانت تشويق فكري حقن دمي بالإندريالين، عندما أنهيته ذهبت لأمي وأبي بحماس اخبرهما عما قرأت. طبعا فزع والدي و حاول التروي في إقناعي و ثبت نفسه لئلا يصرخ في بخطبة عصماء. تخرجت من الجامعة و بعد سنين لازال أبي بين حين و آخر يتبرع بتقوية معلوماتي عن دعوة الشيخ محمد بن عبدالوهاب ههه
لا استطيع تقييمه لأني قرأته كسرد روائي، أو ربما صرت أفكر فيه على هذا الأساس من فترة. لكني فعلا منذهلة بهذا الكتاب و كنت اتمنى ات أجد من أناقشه في أفكار هذا الكتاب ذهبت جذوة الحماس.
بمجرد ان وقع نظري على الكتاب لفتني لكونه من نوع قريب الى قلبي "مذكرات تاريخية" أي أنها تتحدث عن التاريخ وتحكي حكايته لكن من زاوية الإنسان الذي يشعر ويحزن ويكذب ويصدق حملته على عجل ورشحته ليكون اول كتاب مقروء ضمن المجموعة الجديدة!
ولانه يتحدث عن شخصية تاريخية للمرة الاولى تطرق سمعي، فمن الطبيعي ان ابحث قليلا عن هذا الشخص
همفتر البريطاني
لافاجأ ان كل المعلومات المتوفرة عنه وعن مذكراته وعن كتابه جاءت من والى ذات الكتاب بين يدي ولا مصدر آخر عنه !!!
فتحت الكتاب لأعرف مترجمه فكان الدكتور (ج،خ)!!! ولم اصل للنسخة التي تُرجم الكتاب منها
مع ذلك .. بدأت قراءة الكتاب الواقع في 85 صفحة والذي لا مقدمة فيه لكاتب المذكرات ولا تعريف به ولا مقدمة لمترجمه حتى ولا اهداء فيه!
الكتاب عبارة عن قراءة لواقع "الاستعمار"
هل كان بيننا عملاء يبعثون بتقاريرهم للدول المستعمرة؟ طبعا .. فما كان عمل المستشرقين اذا؟ والذين بالمناسبة لم يتخفوا واكتفو بالعيش وسط مجتمعاتنا فحسب .. هل يعني ذلك اني أُكذِّب وجود عملاء متخفين يعملون لصالح دول الاستعمار ويجندون ابناء المجتمع ليكونوا ادوات تنفعهم؟ ويذكُّون الفتنة التي ما هدأت يوما في مجتمعاتنا؟ لا لست كذلك
لكن
لا يمكن ان تكون كلمات هذا الكتاب صادرة الا عن صدر مسلم يستشعر الخطر ويدركه ويعجز عن دفعه لا عن جاسوس ..
الكتاب يمتلئ ببعض التناقضات فحينا يتحدث عن ضرورة تذكية الخلاف بين الشعب والحكم وحينا يتحدث عن ارتياحه من "استسلام" الشعوب لحكامها الظالمة وانشغالهم بآخرتهم عن دنياهم .. ثم ان الكتاب انشغل بتوضيح الواضحات التي يعرفها الجميع عن المجتمعات الاسلامية في العراق وتركيا وذكر اسمين لشخصيتين لم اجد لهم ذكر كذلك كما لم يكن لهمفتر ذكر الا عبر هذا الكتاب وذكر اسم كتاب وايضا لم اجد له ذكر خارج هذه الصفحات!
اما حديثه عن محمد عبدالوهاب.. فلا أدري أين اجد له مخرجا!! رجل متحرر يتفوق همفتر عليه عقائديا ويدفعه باتجاه التشكيك بكل شئ بالصحابة واهل البيت والقران بل والنبي ثم يحيط به من كل جانب مسيطرا عليه عبر امرأة مجندة هي الاخرى .. ثم يوافق على تخريب المجتمع الاسلامي وفق مبادئ بريطانية لا ادري ك��ف ولماذا؟
اسلوب الكتاب بعيد تماما عن اسلوب هذا النوع من الكتب
لقد قرات مذكرات شبيه عدي وشبيه صدام وكذلك كتاب (الشاه وانا) ومذكرات بلگريف ومذكرات ليون روش فأين تلك من هذه!!!
الكتاب ليس سوى ضحك على الذقون واستخفاف بالعقول .. ولا يرقى حتى ليكون كتاب خواطر .. كان بالامكان ان يكتب مافي الكتاب بقالب مقال محترم باسم كاتبه يقدم وجهة نظره في كيفية استغلال المستعمر للواقع الاسلامي المتردي في السيطرة على البلاد والعباد ربما حتى يومنا هذا
اعتذر عن عدم وضع حتى نجمة يتيمة للكتاب.. فالخدعة لا يجب ان تكرم ..
الآن بغض النظر عن صحة هذه المذكرات و نسبتها للكاتب ، وبعيدًا عن حقيقة وجود شخصية « همفر » من عدمها في الواقع ، كثيرٌ مما ورد هنا صحيح إلى حدٍ ما ومطابق للواقع .. وكثيرة هي الشواهد والقرائن التاريخية التي تؤكد هذا الأمر ، و حتى أُقيّم الكتاب جيدًا وبشكل موضوعي أحتاج إلى قراءة كُتب أكثر عن منهج " محمد عبد الوهاب " و كذلك كتاب " أكذوبة مذكرات الجاسوس البريطاني همفر " لسليمان الخراشي ، حتى تتضح الصورة أكثر ، أما من نسب هذا الكتاب للسيد محمد الشيرازي فعليه إقامة الدليل على ذلك ، فالبينة على من ادعى !
اولا الكتاب بعيد كل البعد عن ما يسمى بالعمل الأدبي لا اعلم ان كان ما قراته هو النسخة الاصلية ام مجرد نبذات قصيرة مقتضبة عن صفحات طويلة من التدوين ، ذكر همفر في كتابه انه كان يكتب ما يصل الى المئة صفحة ليتم ارسالها للسلطات البريطانية بعد كل فترة معتبرة من مكوثه في احد المناطق الاسلامية خلال عمله كمخبر و جاسوس لصالح بريطانيا فكيف به يوجر ويجحف كثيرا في سرد مذكراته الشخصية وكيف واتته الجراة ليكتب بقصد النشر
مضمون الكتاب بشكل مختصر هو دور الجاسوس البريطاني همفر في صقل شخصية محمد عبد الوهاب ليكون معول هدم للحضارة والروح الاسلاميتين . وكذا تحدث في مذكراته عن المناطق التي زارها و كفاءته الامتناهية في اقناع كل من حوله أنه مسلم يبتغي تحصيل العلم وكان مقنعا جدا في جوسسته ما ابعد الشكوك حوله.
لاشك ان محمد عبد الوهاب ترك بصمة في العالم الاسلام سواء ايجابية او سلبية كانت ، ما يثبت ان الرجل كان صاحب مبدأ واعيد القول سواء كان مبداه هداما ام بناءا المهم ان الرجل كان صاحب شخصية قوية يصعب التصديق ان شخصا كهمفر استطاع اقناعه بتلك البساطة و الابتذال الموجود في الكتاب بزواج المتعة و شرب الخمور و الكف عن الصلاة وغيرها من الثوابت المعلومة لكل مسلم غير متعمق في الدين الا ان كان عبد الوهاب عربيدا وضالا وهذا عكس ماحاول همفر ايضاحه بادئ الأمر .
الكتاب يحمل تناقضات كثيرة لا شك، افضل جزء فيه كانت تلك الخطط التي وضعت لتحطيم اللحمة بين المسلمين وايجاد مواطن الضعف فيهم ، لم يكن ذاما للشخصية الاسلامية التي تتبعد حقا الدين الاسلامي بحذافيره بل بالعكس بل وجد فيه قوة يصعب اختراقها واكبر فيها عزتها بدينها و ثبوتها على مبادئه وان اسمى ان كل لا يعتنق المسيحية كافرا يجب رده لدين الحق.
it's a very good book about an english spy who penetrated islamic states and after some time he could invent the WAHABIAT as a new sect in islam by the aid of MUHAMMAD IBNE ABDOLWAHHAB. i just translate 2 parts of this book: In 1710 the ministry of England's colonies sent me as a spy to islamic states as Iran, Egypt, Iraq, Hijaz and Constantine (today Turkey ). My duty was to collect enough informations in order to be able to defeat islamic goverments . Simultaneously 9 other spys were sent to other countries for the same goal. We were supported by exact plans and enough budget…. After some time of my sejurn in IRAQ I got familiar to MOHAMMAD IBNE ABDOLWAHHAB a young student of theology (in houza ). I found him a proper person for my aims as he aws an openminded guy who had no prejudice on his beliefs. We made friends very soon and used to discusse on different religeous topics and I tried to make him hesitate in all his beliefs …
هرچند گزارش هایی مبنی بر واقعی نبودن چنین شخصیتی رسیده است، اما حرف های کتاب، هرچند ذهنی باشند، درست و قابل تأمل و عبرت است. خاطرات مستر همفر، مظلومیت مسلمان واقعی
این کتاب از نظر من تقلبی است. به چند دلیل. قبل از اینکه دلایلم رو بیان کنم باید متذکر بشم که در کل انسانی بدون خط فکری جانب دارانه هستم. همیشه سعی دارم موضوعات مورد پذیریش با عقلانیت رو کسب و تحلیل کنم. از جهتی هیچ گونه مقاومتی در مورد دخالتهای استعمارگرانه قدرتهای دنیا در طول تاریخ بر کشورهای آسیب پذیری از جمله ایران ندارم. تا بوده اعمال قدرت و سیاست بازیهای کثیف قدرتمندان در کشورهای توسعه نیافته دیده شده. از هند و خاورمیانه و آفریقا و حتی کشورهای آمریکای جنوبی. اما نکتهای که در مورد این کتاب برای من قابل پذیرش نیست متن سادهانگارانه و به سخره گرفتن شعور مخاطب کتاب هست. کتاب به شدت سعی کرده غیر مستقیم به مدح و ثنا و تعریف از اسلام و بالخص شیعه بپردازه ولی اینقد غیر مستقیم شد که به نظرم در مسیر مستقیم قرار گرفت. اینکه شخصی در حدود ۳۰۰ سال پیش به عنوان مهمترین نیروهای جاسوسی انگلستان(ابرقدرت آن دوران تاریخ دنیا)از نظر فکری اینقدر شکننده باشه که طول ماموریت مهم خود در کشورهای اسلامی دایما تحت تاثیر تفکر زیبا و آگاهانه اسلامی قرار بگیره و این تفکرات رو با مسیحیت خودشان مقایسه کند و از ضعف دین خود در مقابل این علوم دینی اقرار کند اولین گاف این کتاب هست. در طول کتاب در بخشهایی به کتابی با عنوان راههای از بین بردن اسلام در مرکز جاسوسی انگلستان آشنا میشیم که در آن به صورت بولت وار کارهایی که جاسوسان باید انجام دهند تا اسلام را از سرزمینهای ذکر شده بر پچینند صحبت شده. مطالبی که در کتاب ذکر میشه به نظر من دقیقا در جهت اعتبار بخشیدن به تصمیم گیریهای نادرست سردمداران دینی در سرزمینهای اسلامی هست. و نکته مهم اینکه کتاب در اصل باید در مورد خاطرات همفر برای کمک به اشاعه وهابیت باشه ولی در طول کتاب ۱۰۵ صفحهای در ۹۵ صفحه از اتفاقات بی اهیت و تعریف و تمجید مثلا غیر مستقیم از اسلام سپری میشه و در ۱۰ صفحه آخر به صورت بسیار خلاصه خاطرات مربوط به ۶و۷ سال همفر از شروع تبلیغات وهابیت و اعلان و جنگ و تبلیغ پرداخته میشه که این به نظر من بزرگترین گاف این کتاب هست. ممکنه کتاب بسیار جذابی برای زودباوران باشه ولی اگر اهل تفکر و تعقل هستید و برای پذیرفتن حقایق نیاز به حداقل هایی از منابع معتبر دارید خوندن این کتاب رو پیشنهاد نمیکنم.
بدأت قراءة الكتاب بحماس شديد لكن سرعان ما خاب ظنّي... بصراحة وجدت أسلوبه ضعيفاً وترجمته ركيكة، يتحدّث الكاتب عن نفسه بصفة الجاسوس، وطبعاً من الغريب أن يقوم شخص بتحمّل كل هذا العناء في العمل الشاق بعيداً عن بلده وأهله وعناء الكتابة ليظهر نفسه بمظهر الإنسان السيء! لكنني عزوت هذه المشكلة لأسلوب المترجم المجهول ( الدكتور ج.خ)!!!!!!!!!!!! أمر آخر لفت نظري هو التواريخ المتناقضة،،، ففي بداية الفصل الثاني يقول الكاتب أن وزارة المستعمرات أوفدته عام ١٧١٠م إلى كل من مصر والعراق. وفي نهاية الكتاب أرفق التاريخ ٢/١/١٩٧٣.... مما زادني حنقاً في نهاية الكتاب، ولكنني أيضاً واسيت نفسي بأنه خطأ مطبعي... كثير من الأحداث لم تكن مقنعة، وطريقة سردها غير منظّمة وفيها الكثير من الاستغباء للقارئ، موضوع الشيخ محمد عبد الوهاب موضوع لا يمكن تصديقه، فمن المستحيل أن يكون بهذا الغباء!! الكتاب برأيي الشخصي غير موثوق ولا أنصح بقراءته... وما زلت أواسي نفسي على وقتي الضائع بقول عباس محمودالعقاد: ليس هناك كتابا أقرأه و لا أستفيد منه........
وجدته بالمصادفة وقرأته من باب السماع لمختلف وجهات النظر حول كافة الأمور... في المذكرات شيء من الحقيقة وهي الحديث عن التخطيط المنظم من قبل "المستشرقين" واجتماعهم على أهداف واضحة وخطط محددة لمعرفة أحوال العالم الإسلامي في تلك الفترة وكما يقول إدوارد سعيد: "المعرفة تمنح القوة، ومزيد من القوة يتطلب مزيداً من المعرفة"...ولكن من ناحية أخرى اختلفت وجهات النظر حول "همفر" كاتب هذه المذكرات ما بين أنه جاسوس فعلاً وبين أنه اسم وهمي لمؤلف "مسلم" يهدف إلى الطعن بمحمد بن عبدالوهاب, وأياً كان الأمر إن كان "جاسوس بريطاني" أو كان "مُعارض مسلم" يصعب الاعتماد علمياً على هذه المذكرات لعدم وجود التوثيق كما أن الهجوم كان شخصياً خالي من النقد الموضوعي, ومع إيماني بمبدأ "النقد والشك" لكل شيء فأنا أؤمن أيضاً بمبدأ أنه لا ينبغي أن يُغطي "التعصب والهجوم لمجرد الهجوم" أعيننا عن رؤية الأمور بشكل موضوعي ونقد الأفكار بهدوء وروية والرجوع للمصادر العلمية ومؤلفات الرجل وتاريخه للخروج برأي واضح وموثق!!
مذكراته أشعر بأنه يخالطها الكذب ! خصوصاً مع الشيخ محمد بن عبدالوهاب ولكن حتى الكاتب الساذج و الكاذب يجعلنا نخرج بفائدة مما كتب ، فظهرت بهذه ؛ هذه المذكرات و إن قلّت عدد صفحاتها إلا أنها تُجيبك على العديد من الأسئلة الحائرة في قلب التاريخ ! فمنها تتقيّن بأن وراء كل فساد بريطانيا ووراء كل تفككٍ دسائسٌ و ضعت للمسلمين ليلتهموها دون علم حتى ينتشر سُّم الخراب في صفوفهم فلا اِتحاد لكلمتهم ولا اتفاق في مبادئهم ! وفيها أيضاً نزيدُ إيماناً بأن��ا كل ماابتعدنا عن القرآن كلما فتحنا فجوات كبيرة لنقع في الحضيض ! فالقرآن يرفع الأمة و البُعد عنه يحطّ من شأنها ، و لنعلم بأن هجر الصلاة يخلق في النفوسِ الرداءة وهذا ما سعت له بريطانيا إشغال المُسلمين عن صلاة الجماعة ! ألم يقل عمر بن الخطاب ؛ إني لأجهز الجيش و أنا في الصلاة، هذا الهمفر يُريد أن يقنعنا بأن في عقيدتنا خلل لذلك ألف القصص عن الشيخ محمد بن عبدالوهاب !
بحال كانت هذه المذكرات صحيحة و مسندة , فإن الكتاب اعجبني , و ان لم يكن سوى ترهات و أكاذيب , فإنه ايضا يعجبني
منذ قرون , و بريطانيا العظمى تخطط كيف ستقضى على الاسلام في بلادنا , تركيا ,العراق , ايران , مرسلة جواسيسها و عملائها كالسوسة التي تنخر جسم الإنسان.
كما قلت , لربما مذكرات هذا الجاسوس همفر , تكون ملفقة , إلا أن ثيمة ما كانت ترمي اليه بريطانيا العظمى , هو موجود و قد تحقق .
ها هي الفتنة و القتل و الفساد و العربدة و الكفر , كلها متجذرة في العالم الاسلامي , نعم , نحن من همشنا اسلامنا بجهلنا و تفرقتنا .. لأنهم سادوا بها , و لا يخفى عليك المثل القائل : فرق تسد .
فرضن تمامی رویدادهای شرح داده شده درست و واقعی، ولی چرا یک جاسوس کارکشته و زبده باید این چنین سخن وری کند و به قولی پَته همه را روی آب بریزد؟ بگذریم از باقی معایب و نواقص و تضادها
در اینکه واقعا کتاب سرگذشت فردی به نام همفر باشه که توسط خودش نوشته شده باشه شک دارم. ولی بدیهی هست که اکثر طرحهای مطرح شده بعنوان اهداف استعماری بریتانیا برای کشورهای مسلمان، قرینه تاریخی و منطقی دارند.
خاطرات یک جاسوس انگیسی که توی کتاب اصلا معلوم نمیشه چرا داره این اعترافات رو انجام میده و این باعث میشه که طیف وسیعی از خوانندگان نتونن به این بیانات اعتماد کنن. به اضافه این که ترجمه از روی ترجمه انجام شده.
در طول تاریخ، یکی از روشهای بیان عقاید و نظریات و دیدگاهها، روشِ «داستان سرایی» بوده است؛ به این صورت که نویسنده، آنچه میخواسته بیان کند را، در ضمن یک داستان بیان میکرده! به شکل بیان خاطرات، یا ذکر بحثی که به صورت شفاهی بین دو یا چند نفر با عقاید متفاوت انجام میشده، یا مثلاً نامهنگاریهایی که بین آن اشخاص جریان داشته، یا به شکلهای دیگر... هدف از ذکر اون داستان، بیان یک نظر خاص و تأکید یا اثباتش است. کتابهایی مثل «شبهای پیشاور» تألیف: سلطان الواعظین، «گفتار خوش یارقلی» تأليف: شیخ محمد محلاتی، و «سیاحت غرب» تألیف: آقانجفی قوچانی؛ از این قبيلاند.
باید توجه داشت که بعضی از این داستانها واقعی هستند و واقعاً اتفاق افتادهاند، و بعضی غیرواقعی هستند؛ به این معنا که چنین داستانی اتفاق نیفتاده و نویسنده، صرفاً برای اثرگذاری بیشتر بر مخاطب و جذابتر بودن مطالب، آنها را در قالب یک داستان ذکر کرده است. مثلا ماجرایی که در کتاب «شبهای پیشاور» ذکر شده واقعی است، اما داستانی که در «سیاحت غرب» آمده تخیلی است. هرچند همه یا بخش زیاد محتوای آن، کاملاً درست و مطابق با واقعیت باشد.
در این «ژانر»، بعضی از آثار هستند که واقعی پنداشته میشوند، در حالی که شواهد و مدارک كافی برای واقعی بودنشان در دست نیست. «خاطرات مستر همفر» از این قبیل است. در خصوص این کتاب شواهدی در دست است که شخص را به ساختگی بودن آن مطمئن میکند.
من با آثار نیروهای اطلاعات و ضداطلاعات غرب خیلی آشنا نیستم، اما از همان ابتدا که خاطرات همفر را میخواندم به نظرم «یک جوری» میآمد! بعداً که، به دلیل اهمیت قضیه و ارجاعات مکرری که به این کتاب داده میشد، در سندش تحقیق کردم و سعی کردم به چاپها و نسخههای اولیه آن دست پیدا کنم، دیدم حدسم درست بوده.
متأسفانه بسیار میبینیم که برای اثبات جنایات و دسیسههای انگلیس، به این کتاب استناد میکنند و به آن ارجاع میدهند و مثلاً می گویند: «ببینید! خودشان هم به فلان مسأله اعتراف کردهاند.» در حالی که نه تنها شواهدی دال بر واقعی بودن داستانی که در این کتاب آمده در دست نیست، بلکه شواهد و قرائن، حکایت از جعلی بودن آن دارند.
پ.ن: روشن است که آنچه گفتم به این معنا نیست که محتوای این کتاب غلط است و انگلیس این دسیسهها را نکرده و نمیکند (که قطعا کرده)، منظوم این است که داستانی که در قالب آن، آن مطالب بیان شده، داستانی واقعی نیست پس برای اثبات جرائم انگلیس نمیتوان به آن استناد کرد و آن را اعترافاتی از جانب آنها تلقی کرد.
کتاب رو به جای یک کتاب مستند تاریخی، میشه صرفا به عنوان یک کتاب داستانی خوند. در مورد خاستگاه این کتاب و بررسیهای انجام شده در مورد سند این کتاب توصیه میکنم مقالهی جناب محمد حسین رفیعی رو مطالعه کنید که در نت هم قابل دسترسیه.