Wat is ruimte waard

by Marjolijn van Heemstra

In de ruimte lonkt het nieuwe goud. Waar vroeger verre landschappen gekoloniseerd werden, zijn nu planeten aan de beurt. Miljardairs lanceren de ene raket na de andere, er zijn plannen voor mijnbouw op asteroïden en voor een tankstation op de maan voor wie op doorreis is naar Mars.

Maar ten koste van wat? In dit boek neemt Marjolijn van Heemstra je mee naar de vertes die rijk maken en toont ze de verarming die dat tegelijkertijd teweegbrengt.

Genres: Nonfiction, Philosophy, Audiobook, Society, Science, Essays

90 pages, Paperback

First published March 28, 2023

About the author

Marjolijn van Heemstra studeerde godsdienstwetenschappen en is schrijver, dichter, journalist en glimworm-expert. Ze is correspondent Ruimtevaart bij De Correspondent en zet zich sinds 2020 in voor het behoud van de nachtelijke duisternis. De afgelopen jaren maakte ze meer dan vijfhonderd nachtwandelingen met uiteenlopende groepen mensen.

Reviews

[Julia]

Ik wil wonen in het brein van deze vrouw.

[Robert Lambregts · Rating 4 out of 5]

"De maan is het enige landschap waar iedereen op aarde op uitkijkt."
Marjolijn van Heemstra heeft een mooie essay geschreven over de maan. Kort, maar boeiend en intrigerend, met informatie die mij nog onbekend was. het zet je aan het denken in ieder geval.
Ik vond dit boekje zeker de moeite waard.

[Sterre Aandewiel · Rating 4 out of 5]

Inspirerend, betoverend en verontrustend. Heb erg genoten van de perspectieven op en vanaf de maan. Voel heel sterk hoe belangrijk het is de maan, dat hemellichaam dat we overal op aarde zien en waar mensen (en dieren) al zo veel miljoenen jaren naar kijken, te beschermen. Tegelijkertijd word ik onpasselijk van de menselijke hebzucht en hoe absurd dat die koloniale taal en klaarblijkelijk gewoonte (????) zonder blikken en blozen op de maan en de ruimte wordt toegepast alsof het niet iets mega schaamtevols is. ulgh

[Nigel Hoffman · Rating 4 out of 5]

leuk om te lezen, goed geschreven ook, maar ik ben het niet eens met de auteur.

[Nick · Rating 5 out of 5]

Leuk essay over kolonisatie van de ruimte. Leest lekker weg en heeft interessante punten.

[Wouter · Rating 2 out of 5]

Gigantisch onvergeeflijke fouten in vergelijken en gebrek aan kritisch denkwerk over eigen ideeën. Semantische argumenten & emotionele aanroepingen. Vooral goed om je te overtuigen van het tegenovergestelde idee

[Milan · Rating 3 out of 5]

3,4 ze wordt nog ooit minister denk ik

[Michiel Kamphuis · Rating 3 out of 5]

Het essay van Marjolijn van Heemstra is mooi geschreven, maar of het in opzet geslaagd is - voor mij, dat weet ik niet. Prikkelend is het zeker.
Van Heemstra bevraagt of we met het mijnen van de maan (en later Mars) niet onze relatie met het buitenaardse verarmen. Een eerste probleem kan namelijk het verstoren van onbekende ecosystemen zijn, met een link naar ons kolionalistische verleden. Een tweede probleem lijkt - daar deed het mij tenminste aan denken - het verdwijnen van de mystiek als het onbekende het bekende wordt. Beide problemen hebben mij er niet van overtuigd dat we absoluut dat mijnen moeten tegenhouden.
Ik geloof dat ik wat dat betreft de geopolitieke gevaren op moeder Aarde als grootste nadeel zie. Dat komt ook aan bod. Moeten we de problemen hier niet oplossen door naar onszelf te kijken ipv elders? Het prikkelde mij om dit boek te 'vertalen' naar het diepzee-mijnen met soortgelijke geopolitieke problemen.

Dat we een organisch bestaan hebben met de maan werd duidelijk aan de hand van talloze voorbeelden. Twee van de beste weetjes sinds tijden:
1. het vaste oppervlak van de aarde beweegt onder invloed van de man ca. 30-40 centimer op en neer (astrofysicus Fatoumata Kebe)
2. een kleine bleke kwal (de zeedruif) laat zich alleen bevruchten tijdens de volle maan van juli, zonder dat iemand weet hoe de kwal specifiek die volle maan herkent

Prikkelend.

[Meggy · Rating 5 out of 5]

Dit vonkje is een waarschuwing: de maan, zo vanzelfsprekend voor velen, is over enkele jaren misschien niet meer zo vanzelfsprekend. Dat de Maan in de jaren 60/70 dood verklaard werd, wist ik niet. Het is van Heemstra die met dit boekje de AED erbij pakt om te laten zien dat de Maan nog leeft. Maar pas op, want we zitten opnieuw tegen een flatliner aan als we ons koloniale gedachtengoed vrij spel geven.

Interessant en poëtisch. Wederom een aanrader voor iedereen die niet per se staat te springen om de ruimtevaart maar daar geen woorden voor kan vinden; voor iedereen die graag een ander perspectief wil op de bijna propaganda-achtige praatjes van de ruimtegoeroes.

[Sandra · Rating 4 out of 5]

Een indringend boek, zeker voor iemand (zoals ik) die nog niet wist dat mensen de ruimte en de maan willen koloniseren om er waardevolle grondstoffen vandaan te halen.

Het idee dat de maan gesloopt gaat worden boorde zich als een mes in me toen ik begon te lezen. Verontrustend dus om te lezen dit boek.

En tegelijk interessant met de gedachten over horizontaal en verticaal denken. Met veel uitstapjes naar andere denkers en boeken.

Een boek(je) om nog eens te herlezen.

[Jo-Ann Kortekaas · Rating 4 out of 5]

heel nice, laat je even nadenken over hoe we onze resources gebruiken

[Daniela · Rating 5 out of 5]

Belangrijk pleidooi tegen ontginning in het heelal. Er wordt een vergelijking gemaakt naar het verfoeide kolonialisme, dat we als mensen blijkbaar toch goedkeuren als het in de ruimte verder gebeurt. Zonder dat ik het wist, zijn er al contracten getekend om roofbouw te plegen op de maan. We hebben echter geen enkel idee welke effecten, grotendeels negatieve, dit op de aarde zal hebben. Het is tegelijk een ode aan de maan, hoe belangrijk zij voor onze wereld is. Het wordt tijd dat we oppervlakkige economische belangen niet meer laten bepalen hoe wij als mensheid alles alleen maar kapot maken. Door deze contracten lijken we dit echter nog steeds belangrijk te vinden. Ook wordt Musk eindelijk eens negatief benaderd, met zijn horizontale blik op de wereld. “Wie niet kan of wil veranderen, zoekt de verandering in de omgeving”. Laten we focussen op hoe we onze wereld wel beter maken, in plaats van alleen maar meer kapot en daarmee andere hemellichamen in deze ondergang meetrekken. Het boekje stemde me erg verdrietig en tegelijk strijdlustig om de menselijke visie hierop te veranderen. Een dun boekje, wat mij betreft mag er nog veel meer aandacht voor komen.

[Laura · Rating 4 out of 5]

"De maan is het enige landschap op aarde waar elk mens op uitkijkt".

Op dit feit baseert Marjolijn van Heemstra haar essay over waarom ruimtemijnbouw niet een vooruitgang is, maar een achteruitgang naar het koloniale denken wat veel van de huidige uitdagingen op aarde heeft veroorzaakt. Een overtuiging waar ik het volledig mee eens ben. Het was fijn om al mijn eigen ideeën in dit boek terug te lezen (met nu ook de nodige onderbouwing).

Ik vond het dapper dat de schrijfster haar eigen koloniale familiegeschiedenis durfde te gebruiken om dit verhaal te vertellen.

Het enige minpunt: Van Heemstra valt bij vlagen wel een beetje in herhaling. Misschien doet ze dit om te laten zien hoe erg de huidige maatschappij vastzit in zijn koloniale denkbeeld, maar in zo'n kort boek valt deze herhaling extra goed op.

[Rudi · Rating 4 out of 5]

Het boek gaat eerder over de (schadelijke) gevolgen van kolonisatie dan over de ruimte , … er valt wel wat te zeggen over de veranderingen die koloniale organismen teweeg brengen in het landschap, soms ten koste van winst op korte tijd met nadelen over lange tijd die niet altijd direct duidelijk zichtbaar zijn , …. De psychologie van hoe (veel) rekening houden met de (verre, 2j 10 j enz ) toekomst is niet gemakkelijk te bevatten , …. De natuur en omgevingsorganismen onderwerpen lijkt wat op zichzelf onderwerpen … het lukt ook niet altijd even goed ,
Een (kort) boekje eerder over koloniseren dan over de technische kant van de adembenemende ruimte

[Emma · Rating 4 out of 5]

De volgende keer dat ik de maan zie, zal ik anders naar haar kijken dan voorheen. Ze was altijd al mooi, vooral bij goed kijken bij een echt heldere hemel, maar nu snap ik dat we haar kunnen verliezen als we niet voorzichtig zullen zijn. En dan niet de bol, het hemellichaam, die blijft wel in de lucht hangen. Maar haar aanzicht en meerwaarde kan beschadigd raken, net zoals dat met de natuur gebeurd is, als ze ontgonnen wordt.
Echt een interessante essay over een relevant onderwerp. Verfrissend.

[SanneBerendsen · Rating 5 out of 5]

Een toegankelijk essay over de kolonisatie van de maan en de ruimte. Het boek bracht mij nieuwe inzichten die je laten nadenken over de gevolgen en de gevaren. Ook boeiend zijn de ideeën over verticaal en horizontaal denken. Het probleem dat van Heemstra schetst is dat wij gewend zijn horizontaal te kijken, dat we de wereld willen veranderen zodat die aansluit op onze (bestaande) wensen in plaats van naar het gehele plaatje te kijken.

[Walther · Rating 4 out of 5]

Mooie beschrijving van de menselijke drang naar koloniserend gedrag nu buiten de grenzen van het aardoppervlak.
Marjolijn schrijft een wake up call over de snelheid waarmee dit zich in onze tijd en onze ogen voltrekt.
Terloops trekt ze ook nog parallel naar haar eigen familiegeschiedenis die verbonden is aan postkoloniale geschiedenis.
Nu de aardschatten op lijken te raken is de ‘goudkoorts’ naar grondstoffen en uitbreiding in het heelal volop bezig.
Een steek beschreven somber beeld met een sprankje hoop als het lukt de planeten en heelal voor zichzelf op te laten komen.

[Aike · Rating 4 out of 5]

throwback naar toen ruimtevaart(ethiek) mijn obsessie was & ik hier bijna een scriptie over schreef oeps. mooi essay, sterk geschreven & goed dat het kolonialisme zo centraal staat. fan van het hoofdstukje over de maan.

[Charlie Plane · Rating 5 out of 5]

Heel interessant en fascinerend boekje over het koloniseren van de ruimte, mijnbouw op de maan en de menselijke behoefte aan altijd maar meer willen. Mooi hoe filosofische/ethische vraagstukken worden afgewisseld met praktische.

[Joel · Rating 4 out of 5]

Een interessante uiteenzetting waar het discours van kolonialisme vergeleken wordt met het steeds belangrijker wordende discours over de ruimtevaart. Een verrassend perspectief die zonder meer noodzakelijk is in het debat over de waarde van de ruimtevaart.

[Ettie Edens · Rating 5 out of 5]

Mooi en belangrijk!

[Kirsten Gorter · Rating 3 out of 5]

Mooi essay. Veel nieuwe dingen gehoord.

[Ramona · Rating 4 out of 5]

Kolonisatie van de ruimte. Een onderwerp waar ik voor dit boek nog nooit over na had gedacht, maar waar ik nu al een week niet meer over kan stoppen met nadenken. Een waarschuwend en prikkelend boek.

[Lana Anbeek · Rating 4 out of 5]

Een kort maar krachtig essay waarin de impacts worden blootgelegd van ruimtebezoeken door de mens, en specifiek de maan. Het heeft mij aan het denken gezet.

[Joost · Rating 3 out of 5]

Verschilde helaas uiteindelijk niet zo veel van de theatervoorstelling maar wel nog steeds interessant en leuk

[Maya Aerts · Rating 4 out of 5]

Nuttig boek, verruimt je blik over de ruimte. Als leraar in opleiding in de onderwijsvakken geschiedenis en aardrijkskunde, is dit het ideale kort boek om te lezen. Het verwikkeld kolonialisme met onze toekomt in de ruimte. Het zorgt ervoor dat de lezer zelf vragen stelt wanneer zij het lezen.

[Bram Medelli · Rating 4 out of 5]

Interessant boekje over een onderwerp waar nooit goed over na heb gedacht. Ik was al niet heel enthousiast over het lanceren van allerlei ruimtemissies terwijl er zat problemen op Aarde zijn die dat soort investeringen verdienen. Nu vraag ik me vooral af waarom we hiermee bezig zijn, wie heeft hier uiteindelijk profijt van?

[Anton Segers · Rating 4 out of 5]

Ruimtevaart is niet echt mijn ding, maar zoals Marjolein erover schrijft vond ik het wel boeiend. Ze verdedigt het respect voor de integriteit en de bepalende invloed van de maan en de andere planeten rondom ons en bekritiseert het winstdenken dat dit bedreigt. En pleit voor het behoud van de poëtische dimensie van onze maan. Nuttig.

[Cassey · Rating 4 out of 5]

Interesting views, with a personal touch of the writer.

[Martijn · Rating 2 out of 5]

Schitterend geschreven. Het antropomorfisme waar Marjolein mee ten wapen trekt richting de potentiële exploitatie van de maan doet me goed, de “disenchantment” die door onze moderne samenleving trekt is iets waar ik grimmig naar kijk. Toch heeft dit naar mijn mening niks te maken met het voorspelbare trio aan vijanden waar aan we geïntroduceerd worden in de tekst, kapitalisme, groei en exploitatie/kolonialisme. Maar eerder met een atomisatie van waar elk individu in gelooft. Gelooft, omdat tegenwoordig mening plaats maakt voor waarheid, en ik denk dat dit boekje daar een duidelijk voorbeeld van is.

Haar mening lijkt niet alleen gebaseerd op een schuldgevoel stammend uit haar verleden (iets waar zij persoonlijk niks mee te maken heeft), maar ook uit een totale ontwetendheid over hoe onze moderne economie en samenleving werkt. Dit gebrek aan expertise resulteert in een mooi, maar gevaarlijk verhaal. Een verhaal dat schitterend klinkt, maar bezaaid ligt met talloze misvattingen en ongenuanceerde dogma’s. Dogma’s die vooral het voorspelbare trio aan vijanden probeert aan te vallen om haar punt thuis te brengen.

Marjolein en ik zullen over het volgende duidelijk van mening verschillen, maar ik denk dat dit een belangrijk stukje nuance is die ontbreekt in de tekst. Alles wijst erop dat dit boekje een belichaming is van het “vroeger was alles beter argument”. Dat wanneer we maar terug gaan naar voor de industriële revolutie - waar we nog geen CO2 in de lucht pompten - dat we er als mensheid weer bovenop komen. Alleen deze utopie is nu precies wat voor onze ondergang zal zorgen, het bandje terug afspelen of stoppen (de-growth) is onmogelijk, progressie, open markten en innovatie is mens eigen.

Het is juist die (economische) innovatie die we moeten trechteren in de richting van een betere toekomst, enkel en alleen mogelijk door innovatie en (economische) groei ontwikkelen we manieren om met minder meer te doen. Efficiëntie is innovatie. Die groei buiten de dampkring is voor mij dan ook niet meer dan logisch.

Dat er een verantwoordelijkheid bestaat voor die groei spreekt dan ook voor zich, er zijn verschillende dingen die we kunnen leren van ons verleden en het is belangrijk dat deze niet worden vergeten in de ontwikkeling van onze samenleving, binnen en buiten onze dampkring.