تجدد و تجددستیزی در ایران

by Abbas Milani

نویسنده در چهار بخش، تجدد و تجدد ستیزی را واکاوی می‌کند. در بخش اول، سرآغاز تجربه تجدد را با توجه به تاریخ بیهقی و تذکره الاولیا و گلستان سعدی و رستم‌التواریخ شرح می‌دهد. در بخش دوم، تجدد را در عصر استعمار پی‌جویی می‌کند. از همین رو سه موضوع "سفرنامه ناصرالدین شاه"، "محله ن کاوه" و "تراژدی فرنگ" را مطرح می‌سازد. در بخش سوم آثاری مانند: بوف کور هدایت، عقل آبی شهرنوش پارسی‌پور، بره‌ی گمشده‌ی راهی گلشیری و در آستین مرتع سعیدی سیرجانی را بررسی می کند. بخش پایانی کتاب، شامل نقد کتاب‌های "حلقه صفویه"، "قبله عالم"، "مدرنیته و اندیشه انتقادی" است.

Genres: History, Sociology, Politics, Social Science

359 pages, Paperback

First published January 1, 1999

About the author

Abbas Milani is the Hamid and Christina Moghadam Director of Iranian Studies at Stanford University and a visiting professor in the department of political science. In addition, Dr. Milani is a research fellow and co-director of the Iran Democracy Project at the Hoover Institution. His expertise is U.S./Iran relations, Iranian cultural, political, and security issues.

Reviews

[باقر هاشمی · Rating 4 out of 5]

مدت ها بود دنبال مفهومِ هویت ایرانی می گشتم. چیزی که به من بگوید ایرانی بودن یعنی چه؟ چرا چینی ها به چینی بودنشان، روس ها به روس بودنشان و آمریکایی ها به آمریکایی بودنشان افتخار می کنند اما ایرانی ها به ایرانی بودنشان افتخار نمی کنند؟ اگر پیشرفت آنها به وسیله ی تجدد بوده آیا ما هم می توانیم از راه تقلید از تجددِ آنها متجدد بشویم؟ اصلاً تجدد به چه معناست و از کی آغاز شده است؟ آیا تجدد ابتدا از غرب شروع شده و سپس به ایران آمد؟
پیش از پیدا کردن این کتاب، برای یافتن پاسخی برای سوالاتم، به سراغ تطبیق تاریخ ایران و غرب می رفتم. و همواره این سوال در پیِ آن برایم پیش می آمد که چرا؟ نثرها و نظم های فارسی در ادوارِ مختلف تاریخی تا این اندازه با هم تفاوت دارند و در جهت تکامل پیش نرفته اند که هیچ؛ بلکه هر کس در این وادی راهِ خودش را رفته است. چرا زبان تاریخ بیهقی و تذکرة‌الاولیاء و گلستان سعدی تا این اندازه با هم تفاوت دارند؟ و روح حاکم بر آنها چیست؟

میلانی به این پرسش ها این گونه پاسخ می دهد:

اگر بتوانیم متون مهم گذشته را از نو به سخن بیاوریم، یعنی تار و پودشان را بشکافیم، زبانشان را حلاجی کنیم، مبانی و مبادی فلسفی‌شان را بفهمیم، اگر بکوشیم چون باستان شناسی محتاط و مجرب، ذهنیت و جهان بینیِ مستتر در هر یک از این متون را بازسازی کنیم، رابطه‌ی این ذهنیت را با ساختِ قدرتِ زمانش دریابیم، شاید از این راه بتواینم بالمآل، ذهن و زبانی نقاد و خود بنیاد بیابیم که هم از قید سنت فارغ است، هم از تقلید و تعبد از غرب، هم رنگ و هم بافتی بومی دارد، هم پشتوانه‌ای جهانی.

این کتاب یک مجموعه مقالات است که بر اساس توالیِ زمانی نگارشِ مقالات-از سال 1372 تا سال 1377 که گمان می‌کنم دوره‌ی پنج ساله‌ی پژوهش میلانی در باب تجدد است- و اشتراکِ موضوعی آنها که تجدد و تجدد ستیزی در ایران است به چاپ رسیده است. مطالب این کتاب در فهرست‌اش به شش فصل تقسیم شده است اما به صورت کلی به دو بخش تقسیم پذیر است: بررسی متونِ کهن و بررسی متونِ جدید و سیر تحول آنها از منظر تکامل و تجدد زبانِ فارسی.
میلانی در این کتاب می‌گوید تنها از راهِ شناخت و غنی کردن زبان فارسی است که می توان تجدد را محقق ساخت و در این راه گام برداشت. زیرا زبان، وسیله‌ی ارتباطِ مردم با سیاست است و به هر میزان که زبانِ یک ملت قوی‌تر و منسجم‌تر و غنی‌تر باشد مشارکت آنها در اداره‌ی امور مملکت‌شان بیشتر خواهد شد و زبان در انحصار گروهی خاص نخواهد بود.
او به موارد جالب و به ظاهر کم اهمیتی اشاره می‌کند که اگر نیک بنگیریم، می‌بینیم این امور به ظاهر عادی چه تأثیر بزرگی بر سرنوشت ایران داشته اند. مثلاً تاحالا برایم این سوال پیش نیامده بود که چرا به یک پادشاه می‌گوییم "شاه عباس" و به یکی دیگر می‌گوییم "رضا شاه"؟ میلانی می‌گوید در زمان صفویه اصلاحاتی در زبان فارسی ایجاد شد و بنا شد دستور زبان ترکی روی زبان فارسی اعمال بشود.
البته نقاط ضعفی هم دارد، بعضی جاها به جای تفسیر، راهِ تأویل را در پیش گرفته است و چون بنیانِ تأویل، بنیانِ محکمی نیست از اعتبار صحبت‌هاش کم می‌کند. و آوردن بعضی مقاله‌ها به نظرم در این کتاب مناسب نبودند و تناسبی با مبحث تجدد نداشتند. مثل نقدی که به رمانی از شهرنوش پارسی پور وارد آورده بود، که البته نقد نبود و تمجید بود و نیز نقد آثاری از هوشنگ گلشیری ، که آن هم به نظرم نقضِ غرض بود. چون گلشیری، با تمامِ ارزشی که برایش قائل‌اند، در آن جایگاهی نیست که با ابولفضل بیهقی در یک مجلد بررسی شوند. بیهقی آب را صافی می‌خواسته و گلشیری آب را گِل‌آلوده می‌خواسته است.
در این مجموعه، کتابهایی مورد بررسی قرار گرفته‌اند که بعضاً در میان روشنفکرانِ ایرانی ناشناخته هستند در حالی که تحققِ تجدد بدونِ توجه به آنها امکان پذیر نیست. کتابهایی مانند رستم التواریخ و شکر تلخ و طهران قدیم و مجله‌ی کاوه و خاصّه آثار علی اکبر سعيدی سيرجانی.

مطالعه‌ی این کتاب را به تمامی کسانی که به دنبال شناخت هویت ایرانی و به دست گرفتن سررشته‌ی تجددِ ایران‌زمین هستند توصیه می‌کنم.

[Maziyar Yf · Rating 4 out of 5]

نکته اول این کتاب مجموعه مقالات هستش و شاید به همین علت خیلی نظم و ارتباطی بخشهای کتاب با هم نداشته باشن
به نظرم عنوان درسته کتاب باید این باشه : تجدید و تجدید ستیزی در ادبیات ایران .
بیشتر از 90% کتاب راجع به شعرا و نویسنده های ایران وبررسی نظریات آنان در باره تجدد هست .
با این که ادبیات موضوع مورد علاقه من نیست ولی کتاب قدرت جذب و کشش نسبتا بالایی داره
و عمق دانش نویسنده قابله تقدیره

دکتر میلانی تا به حال دو کتاب با عنوان معما ، یکی معمای هویدا و دیگری معمای شاه نوشته . با توجه به شخصیت دوگانه ناصرالدین شاه علاقه به مدرنیته و علاقه به قدرت مطلق و ظل الله بودن فکر می کنم که نیاز به کتابی به نام معمای قبله عالم از دکتر میلانی حس میشود .
متن زیر(برگرفته از کتاب ) تا حدی دوگانگی ناصرالدین شاه را نشان می دهد :
یکی از دخترهای والی منتگرو هم مقابل ما پهلوی ولیعهد روس نشسته بود . این دو تا خیلی خوشگل بودند ...من خیلی دلم می خواست که تمام وقت را یا دختر والی حرف بزنم ، اما امپراطریس پهلویم بود . باید با او حرف می زدم . دو کلمه با او حرف می زدم ، هشت کلمه با دختر والی . دختر خوش راه خوبی بود . اما سر میز که نمی شد به او انگلک کرد. با او خیلی صحبتهای نازک و نزدیک به کار کردیم .

[Peiman E iran · Rating 3 out of 5]

شخصاً در میانه های کتاب، از خواندن دلزده شدم... شاید میشه گفت نکاتی در کتاب مهم جلوه داده شده بود که برای من تازگی نداشت... با دیدن عنوان کتاب، دوست داشتم با نوشته هایی مثل کسرویِ بزرگ روبرو بشم ... یادش گرامی
قسمتی از این کتاب رو در زیر آورده ام
اگر بتوانیم متون مهم گذشته را از نو به سخن بیاوریم ، یعنی‌ تار و پودشان را بشکافیم ، ساختمانشان را بشناسیم ، زبانشان را حلاجی کنیم ، مبانی و مبادی فلسفی‌ شان را بفهمیم ، اگر بکوشیم چون باستان شناسی‌ محتاط و مجرب ، ذهنیت و جهان بینی‌ مستتر در هر یک از این متون را بازسازی کنیم ، رابطه این ذهنیت را با ساخت قدرت زمانش در یابیم ، شاید از این راه بتوانیم بالمال ، ذهن و زبانی نقد و خود بنیاد بیابیم که هم از قید سنت فارغ است ، هم از تقید و تعبد از غرب ، هم رنگ و هم بافتی بومی دارد ، هم پشتوانه‌ای جهانی‌

پیروز باشید و ایرانی

[Nariman · Rating 3 out of 5]

عباس میلانی در مجموعه مقالاتی تلاش می کند تا به سوال هایی همچون تجدد چیست؟ عوامل تجدد ستیزی در ایران کدام است؟ چرا غرب به سمت تجدد رفت و ایران از غافله عقب ماند؟ پاسخ گوید. هم چنین تلاش می کند با بررسی آثاز گذشتگان و پیدا کردن رگه هایی از تجدد خواهی در آثار بیهقی، سعدی، نظامی عروضی و ... مدرنیته را از تصرف غرب برهاند.میلانی می خواهد ثابت کند اگر با دیدی نقاد به آثار گذشتگان خود بنگریم و آن ها را از قید و بند سنت رها کنیم و ویژگی های مثبتشان را استخراج کنیم ، آنگاه دیگر نیازی به پیروی کورکورانه از غرب نداریم و می توانیم به سمت تجددی با رنگ و بافت بومی برویم.
از نقاط ضعف کتاب این است که هر چه جلوتر می رویم کتاب بیشتر رنگ و بوی نقد ادبی می گیرد و از موضوع اصلی خود گاهی دور می شود. هم چنین برخی مباحث در چند مقاله عینا تکرار می شوند. در مجموع یکی از کتاب های خوب درباره علل عقب ماندگی ایرانیان از کاروان مدرنیته و همچنین درک چیستی تجدد است.

[Mostafa Bushehri · Rating 4 out of 5]

مسئله تجدد (مدرنیته) بدون شک از مهم ترین مباحث تاریخ معاصر ما است و هنوز که هنوزه نیز بحث و جدل پیرامون آن فراوان.
عباس میلانی معتقد است اگر قرن دوازده و سیزده میلادی را ملاک مقایسه بگیریم، در اینصورت از بسیاری جهات اقتصادی و تاریخی نمیتوان با اطمینان مدعی شد که تجربه تجدد نخست در غرب رخ داده و نه در شرق و مملکتی چون ایران. اما از دست روزگار و واقعیت تاریخ، تجدد نخست به غرب آمد و فراگیر شد و رواج یافت. علت سقط شدن تجدد در ممالک شرق از گفتار این کتاب خارج است و صرفا به بررسی نمودهای تجدد در تاریخ آن روزگار ایران و بعدتر میپردازد.
کتاب متشکل از مجموعه‌ای از مقالات است که به بررسی آثار تاریخی و ادبی کهن ایران و همچنین معاصر میپردازد و کندوکاو میکند تا پی ببرد آیا میشود از نثر نویسنده، تجدد و تجددستیزی که خود شامل مواردی گسترده در زمینه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، فکری و الخ است، برداشت کرد؟
کتاب از تاریخ بیهقی شروع کرده و تفالی به سعدی و عطار و عصر قاجار و نیز هدایت و گلشیری و دیگر مشاهیر میزند تا بتواند نمودهای تجدد را در تفکر نویسنده و همچنین جامعه و حکومت آن عصر بیابد.
همانطور که خود عباس میلانی نیز به آن اذعان دارد کتاب نه به بررسی کامل اثرها که تنها به بررسی بخشی از آنها میپردازد.
نثر زیبا و ادبی و خوشخوان میلانی و تحقیقات وسیع او و همینطور پیوند ادبیات و اندیشه سیاسی کتاب را در زمره کتاب های خواندنی قرار داده است.

[Sarvenaz Taridashti · Rating 5 out of 5]

به گمانم بر هر ایرانی واجب باشد که این کتاب را بخواند. بخواند تا بداند اصیل بودن را، متحجر نبودن را و زندگی کند یادگرفتن را!
ویراستاری کتاب به معنای واقعی کلمه مرا آزرد، انتظ��ر بیشتری میرفت!
سرتان سلامت دکتر میلانی و بمانید برای ایران و جامعه‌ی دانشگاهی‌اش.

[Shakiba · Rating 3 out of 5]

مقاله‌های این کتاب ابتدا برای نشریه نوشته و چاپ شده و بعدها به صورت کتاب درآمده و نیز به دلیل ضعف ویراستاری دچار عدم هماهنگی و یکدستی ست. نتیجه این که بعضی مطالب درهر مقاله تکرار می‌شد و خسته‌کننده بود خصوصا سه مقاله‌ی آخر.
وجه مثبت کتاب برای من نگاهی هرچند کوتاه اما به نسبت عمیق به شخصیت‌های مهم ولی مهجور فرهنگ و سیاست ایران بود. تنوع و تعدد این شخصیت‌ها به گونه‌ای بود که مخاطب (حداقل من) را ترغیب می‌کرد تا با آثار و اندیشه‌های آنان بیشتر آشنا شود و برای من فتح بابی بود جهت آشنایی وپیگیری آثار اشخاصی مانند: شهرنوش پارسی‌پور، فخرالدین شادمان، جعفر شهری و غلامحسین صدیقی و سعید سیرجانی.

[Ali · Rating 3 out of 5]

به یاد ندارم کتابی این همه مرا به تکاپو انداخته باشد. در سه ماهی که آن را در دست داشتم، وادارم کرد تا دست کم پنجاه شصت کتاب خوانده را دوباره نگاه کنم و ده یازده کتاب نخوانده را بخوانم. کارهای پژوهشی عباس میلانی همیشه همین قدر پر ملاط و نفس گیر است. پیوسته به این یا آن کتاب یا ماخذ ارجاع می دهد و مدام باید بخوانی تا بفهمی موضوع از چه قرار بوده.

[Hamid · Rating 5 out of 5]

کتاب مجموعه ای است از مقالات که روند خوانش کتاب را بسیار راحت و لذت بخش می کند. سنت مقاله نویسی که به استناد خود کتاب خود نشانه ای از تجدد است. در کنار عمق نگرش و پختگی روش تحلیل و تحقیق میلانی باید از نثر سالم، صحیح، روان و به راستی فخیم میلانی هم یاد کرد. کتاب به 6 فصل تقسیم بندی شده و مقاله ها در دل این فصل ها جای گرفته. من به شخصه فصل اول و دوم شامل مقالات تاریخ بیهقی، تذکره الاولیا، سعدی و رستم التواریخ (فصل اول) و ناصرالدین شاه، تهران، مجله کاوه و سید فخرالدین شادمان (فصل دوم) را بسیار دوست داشتم. فصل های آخر کتاب که شامل نقد 3 کتاب و بررسی مساله تجدد و اندیشه سیاسی در "چهار مقاله" نظامی عروضی است هم به نظرم بسیار خواندنی است. حالا که این را مینویسم به نظرم آمد که آن یک فصل هم که نام نبردم شامل مقالات بسیار خوبی است و نهایتا معتقدم که همه مقالات و کل کتاب و حتی یادداشت های انتهای هر مقاله هم درخشان و در خور اعتناست. کتاب را حتما بخوانید! کتاب ارزنده ای است و من خواندن آن را به همه توصیه می کنم

[Hamid · Rating 3 out of 5]

كتاب بسيار جالبي است اما به نظرم آنجا كه مقالات عروضي را با مقاله در معناي مدرن آن مقايسه مي كند پرت و پلا مي گويد

[Amin · Rating 4 out of 5]

کتاب مجموعه مقالات دکتر میلانی در زمینه تجدد هست که در زمان هاو تاریخ های متفاوت نوشته شده اند. موضوع اصلی کتاب بررسی کتب و نوشته های فارسی از دیدگاه تجدیدطلبی و زمینه سازی برای تجدد هست. نویسنده می نویسد: " می دانیم که شرط نخست تجدد واقعی، یافتن ذهن و زبان نقادانه است که هم برخاسته از تجربه تاریخی ایران باشد و هم جدیدترین دستاوردهای نظری جهان غرب را پشتوانه داشته باشد. اگر بتوانیم آثاری چون ... را از نو حلاجی کنیم و چون باستان شناسی محتاط، ذهنیت و جهان بینی فکری و ظرایف سبکی هر یک از متون مهم تاریخی را بازسازی کنیم، آن گاه می توانیم در راه یافتن چنین ذهن و زبانی نقاد و خودبنیاد گامی برداریم."

کتاب به چند دوره مهم تاریخی تقسیم شده، کتاب های دوران سرآغاز تجربه تجدد که شامل تاریخ بیهقی، تذکره اولیا، گلستان، رستم التواریخ و چهارمقاله عروضی می باشد. کتاب های دوران استعمار که شامل خاطرات ناصرالدین شاه، شکر تلخ و تهران قدیم، مجله کاوه و اندیشه های دکتر شادمان می باشند. در بخش تجدد ادبی، ما نقدهایی در مورد نوشته های هدایت، گلشیری، پارسی پور و سعیدی سیرجانی را می خوانیم. بخش تجدد سیاسی به بررسی آثار صدیقی می پردازد. در قسمت نقد کتاب، کتاب های مربوط به حلقه صفویه، ناصرالدین شاه و تجدد بابک احمدی بررسی شده اند.

چون کتاب از مقاله های نوشته شده در زمان های متفاوت تشکیل شده، متاسفانه تکرار مطالب در کتاب دیده می شود. به عنوان مثال بخش هدف از بررسی ونقد، ویژگی های تجدد و روش شناسی نقد کتاب در اکثر مقاله ها تکرار شده اند.
از سوی دیگر بعضی مطالب کتاب در تناقض بایکدیگر هستند. برای مثال در جایی در نقد تاریخ بیهقی می خوانیم که نویسنده مبهم نوشته (به دلیل ترس از سلطان) و این برای تجدد مناسب نیست. اما وجود ابهام در گلستان سعدی(باز به دلیل استبداد حکام) به عنوان نقطه قوت کتاب دیده می شود.

در کل کتاب بسیار سودمندی برای من بود. برای مثال نقد تاریخ بیهقی از دیدگاه تجدد برای من بسیار جالب بود. مقایسه سیر تجدد در ایران و اروپا از دیگر نقاط مهم کتاب هستنش. در انتها خواندن این کتاب سبب شد چندیدن کتاب از جمله رستم التواریخ که به بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران اواخر صفویه تا اوایل قاجار می پردازد، وارد لیست کتاب های در انتظار مطالعه من بشوند.

[Ramtin · Rating 4 out of 5]

مجله كاوه و مسئله تجدد

در مقالهٔ درخشان دیگری، کاوه سیاهه ای از عوارض و علائم عقب ماندگی
اجتماعی ایران را ارائه می کند و مهمترین بلیهٔ این جامعه را بیسوادی عمومی میشمرد؛ در عین حال نشان می دهد که برای رسیدن به تجدد، ایران هنوز راه درازی در پیش دارد. «نه نقص ثروت، نه نداشتن راه منظم، نه خرابی آلت تعلیم یعنی الفباء عربی، نه اسیری زنان و پستی حالت اجتماعی آنها محرومی این قسمت از ملت از تربیت و تجربه، نه تداول الکل و وافور كشي عمومی و تریاک، نه شیوع بی امان امراض قتاله و بی پناهی ملت در مقابل آنان، نه انقراض نسل و اضمحلال ملت به واسطهٔ عمومیت امراض منحوس تناسلی، نه عبودیت دهقان و خرابی فلاحت و حتی نه خرافات بی اساس مذهبی و آرایشها و برگ و سازهایی که به اساس دین بسته شده و اغلب علت العلل بدبختیهای اقوام اسلامی شمرده می شود، و نه انحطاط اخلاقی مفرط طبقهٔ عالیهٔ شهرنشین ایرانی و خصوصاً پایتخت و شیوع عام دزدی در عمال دولت و دروغ و اسباب چینی و عشق غیرطبیعی در میان عامهٔ طبقات ملت و وجود یک اردو لشکر از مفتخواران زورگو که اولیای دولت را از هر قسم که باشند مجبور به باج دادن به آنها می کند، هیچ کدام از این معایب اساسی به قدر عشر اهمیت بیسوادی عمومی را ندارد و ام المعایب... همین بلای بیسوادی عامه
است. "
#تجدد_و_تجددستيزى
#عباس_ميلانى

[Sasha · Rating 4 out of 5]

خیلی هم خوب.

کتاب مجموعه مقالات پراکنده( از نظر زمان نگارش و موضوع) عباس میلانی است. نکته مشترک همه مقالات بازبینی متون (کهن و معاصر) با هدف یافتن رگه‌های تجددطلب و تجددستیز در آن‌ها است. بیشتر مقالات ارجعاعات متعدد به کتاب‌های دیگر دارد. جدا از رفرنس دادن به نقل و قول‌ها و فکت‌ها بخش چالب ارجاع‌هایی که میلانی می‌دهد برای دنبال کردن بحث‌های تئوریک است.
( منظور از بحث‌های تئوریک مثلا : رابطه تاریخ با رمان، متن ادبی با ذهنیت جامعه‌ی محل زندگی نویسنده و ریشه دواندن مدرنیته در تلقی از خدا، سلطان و شهر است. )

چند صفحه‌ای که در نقد کتاب بابک احمدی نوشته شده وصله‌ای ناجوراست. مشخص است که نقد برای ستون روزنامه‌ و سرسری نوشته شده و بعدا بازبینی هم نشده.

میلانی وقتی می بیند نویسنده‌ای(سعدی در گلستان، بیهقی در تاریخش و دیگری در رستم‌التواریخ) دچار تناقض‌گویی می‌شود می‌گذارد به حساب اینکه نویسنده به تجدد دل بسته‌است اما ترس از اولیای روزگار اورا به پنهان‌گویی و رمز‌مگاری وادار کرده. شاید توضیح سرراست ‌تر این باشد که نویسنده دچار اغتشاش فکری است و مانند بسیاری "معتقدین" دیگر جمع‌نقیضین برایش محال نیست. به هر حال از این "رند"ها در تاریخ‌مان کم نداشته‌ایم

[Milad Jahani · Rating 5 out of 5]

کتابی که مواجه شدن باهاش دور از انتظاره ! نکته سنجی های دقیق و ریزبینیه دکتر میلانی قابل ستایش بود برام

[Atieh · Rating 4 out of 5]

کتاب بسیار خواندنی و شیوایی بود. بعد از معمای هویدا این دومین کتابی بود که از اقای میلانی می خواندم و قدرت و روانی نثر من را به شدت مجذوب خودش کرد. برخلاف کتاب های دیگری از این نوع که معمولا نثر سخت و دیریابی دارند، روانی و کشش این مقاله ها در حدی بود که من خواندن کتاب را در عرض 24 ساعت به اتمام رساندم. از نکات خیلی خوب کتاب جامع الاطرافی نویسنده و تسلط بی نظیرش بر ادبیات و تاریخ و فرهنگ ایران و اروپاست. حتما خواندنش را به دوستداران ایران و تجدد پیشنهاد می کنم.

[Mostafa · Rating 4 out of 5]

تاریخ نخستین خوانش اردی بهشت سال 97 خورشیدی
به توصیه دکتر اطهری
خیلی مختصر بگم که دریچه‌ای که دکتر میلانی در خوانش سعدی، بیهقی، رستم التواریخ، عطار و دیگران گشوده و همچنین نگاه ایشان به مقوله

. تجدد در تهران قدیم و سفرهای ناصری به فرنگ و حتی نقد و بررسی مقوله تجدد ادبی و تجدد ستیزی فلسفی بسیار جذاب و خواندی بود

[مژگان · Rating 3 out of 5]

«آینه نماد آغاز تجدد بود و خودشناسی انسان را نوید می داد»

کتاب #تجدد_و_تجددستیزی_در_ایران مجموعه مقالاتی از #عباس_میلانی است که در دهه های شصت و هفتاد نگارش شده و توسط #نشر_اختران در ایران چاپ شده است. عنوان کتاب به خوبی گویای موضوع آن است و نویسنده در مقالات آثار منثور فارسی را از اوایل دوران اسلامی تا دوران معاصر از این منظر بررسی کرده است.


مطالب و دیدگاه های مطرح شده در بخش های مختلف کتاب، در عین انسجام موضوع، یعنی «تجدد»، بسیار متنوع و گسترده است. این گستردگی باعث می شود خواننده نتواند با کل کتاب برخورد یکدستی داشته باشد. نمی توان کتاب را یکسره تایید یا رد کرد.

میلانی از تجدد به گونه ای تجلیل می کند که گویا سرنوشت محتوم و نقطه اوج آمال هر سرزمینی باید باشد. اما آیا لازم است لباس عاریه ای غرب را به هر قیمتی بر تن تاریخ و فرهنگ و ادبیات شرق بپوشانیم؟ به راستی آیا هر آنچه در سیر تاریخی غرب رخ داده، بایستی لزوما مسیر محتوم تاریخ شرق نیز باشد؟

به نظرم بخش هایی هر چند اندک از کتاب که از آنها بوی نژادپرستی ایرانی و عرب ستیزی یا حداقل ستایش چنین دیدگاهی به مشام می رسد نیز به نقد جدی نیاز دارند، اما دقت و روح حاکم بر کتاب که بازگشت به خویشتن جمعی و ریشه های تاریخی فرهنگی با نگاهی موشکافانه است، در خور توجه و ستایش است.

جذاب ترین بخش کتاب برای من قسمت مربوط به #صادق_هدایت بود که نگاه جدیدی را از آن آموختم.

[Sadegh Hasanpour · Rating 3 out of 5]

کتاب رو کامل نخوندم، اما اکثر مقالات رو مرور کردم و به قولی تورق کردم. اما یه مقاله از سلسله مقالات کتاب عالی بود و البته بسیار تاسف بر انگیز. "ناصرالدین شاه و تجدد" این مقاله و نقل قولایی که از اوون تاریخ و سفرهای ناصرالدین شاه به فرنگ هست بسیار جالبه و تا حد زیادی مشمیز کننده. بک جایی از این مقاله این گونه نقل میکند که در ذهن شاه هر چیزی که فرنگی است مصداق خووب و عالی است و خیلی جاها برای تعریف خوب، لغت فرنگی رو به کار میبره.
اینقدر فاجعه بار هست نقل قول ها که سر حدی برای حماقت شاه یا اوون دوره از تازیخ دیده نمیشه. شاه همسر خویش را با خود به سفر فرنگ نمیبرد اما در مورد همه زن های فرنگب با چرب زبانی و زبان بازی در حال وراجی است. این ها کوچیکترین نهیبی بر ذهن الدنگ و الکن شاه شهید نمیزند که این ها و همه این بی خردی ها رو کنار بگذارد.

فارغ از مقاله فوق، مقالات دیگر در قسمت های ابتدای مقالات بعضا در تعریف و تمجید از فرد خاصی گوی سبقت رو از تذکره الولیا ربووده بود با الفاظ پر طمطراق و گل درشت شروع به تحسین و تمجدید از فرد مورد اشاره میکرد و به نظرم در کتابی با نام فوق، این سبک نگارش گویی نقض غرض بود!

[Hamid · Rating 3 out of 5]

این کتاب مجموعه 20 مقاله پراکنده است که میلانی در طول سال های متمادی نوشته است و در سال 99 میلادی همه آنها را در قالب یک کتاب گردآوری کرده است. حرف اصلی میلانی این است که از شاهنامه و سعدی گرفته تا شاه عباس تا هدایت و گلشیری رگه ها و عناصر ÷راکنده مدرنیت در تاریخ ما وجود داشته است اما عواملی مختلف باعث شده است که ما هنوز که هنوز است به مدرنیت کامل دست پیدا نکنیم.
دیدگاه میلانی در این زمینه از طرف برخی تاریخ دانان و اهالی فلسفه به چالش کشیده شده است. این نقد ملایری بر کتاب خوب است:
http://www.cgie.org.ir/fa/news/5135

[Mohammad Zakerzadeh · Rating 4 out of 5]

جاهایی اطناب در کلام داره و نقل قولهایی میکنه که چندان به متن ارتباط نداره.
همین طور با اینکه آقای میلانی در برخورد با سایرین خیلی دقیق و موشکاف عمل میکنه ایرادهای مشابهی در زمانهایی که خودش نتیجه‌گیری میکنه دیده میشه.
کتابیه که به نظرم قطعا ارزش خوندن داره و با توجه به منابعی هم که در هر فصل معرفی شده کتابهای خوبی رو برای مطالعه عمیقتر معرفی میکنه.

[HAMiD · Rating 3 out of 5]

!با بن كتاب خريداه شد از نمايشگاه درون شركتي!

[Navid · Rating 4 out of 5]

تنها ایرادش پراکندگی مقالاته. حتّی بعضاً توی خود مقالات هم یه ناپیوستگی دیده می‌شه. امّا بالمآل کتاب خوب و ارزشمندی است.

[Yasin]

مجموعه مقالاتی که عباس میلانی تالیف کرده و داستان های جالبی رو از دل تاریخ من باب برخورد با تجدد بیان می‌کنه
مشخصا روایت ناصرالدین شاه و برخورد اون با دول اروپایی جالب توجه هستش

[Fateme · Rating 4 out of 5]

در بخش‌های زیادی از کتاب شخصا از وسعت اطلاعات نگارنده حیرت‌زده ‌می‌شدم.

[Babak Radfar · Rating 3 out of 5]

تجدد و تجدد پذیری در ادبیات ایران.

[Shokufeh شکوفه Kavani کاوانی · Rating 5 out of 5]

این داستان همواره ء ایران است که امیدواریم روزی به پایان برسد.

[A R · Rating 2 out of 5]

كتابى بسيار بى رمق. نميفهمم چطور ميشه از خيام و حافظ در مورد تجدد حرف نزد.

[Ami · Rating 2 out of 5]

كتابى بسيار بى رمق. نميفهمم چطور ميشه از خيام و حافظ در مورد تجدد حرف نزد.