Կրակ

by Alexandre Shirvanzade

85 pages, Hardcover

First published January 1, 1896

About the author

Alexandre Shirvanzade (born Alexander Movsisyan) was an Armenian playwright and novelist. Alexander Movsisyan was born on April 18, 1858, into a tailor's family in the province of Shirvan, in what is now Azerbaijan (then Shemakha Governorate, Russian Empire), and later adopted the pen-name Shirvanzade (son of Shirvan). He brought to fruition the social realist school of Armenian drama promoted by Gabriel Sundukian a generation earlier. At the age of 17, Shirvanzade went to work in the Caspian city of Baku whose fortunes were beginning to rise with the boom in oil production.

He immersed himself in Armenian and Russian literature as well as reading Stendahl, Balzac, Flaubert, Zola and Shakespeare, his greatest love. Working first as a clerk and then as an accountant for oil companies, Shirvanzade saw first-hand the social impact of industrialized oil production. He turned his shock and anger into a literature of protest, writing in many genres: novels, plays, short stories, and newspaper articles. His later protests against the massacres perpetrated during 1894-96 against Armenians in the Ottoman Empire under Sultan Abdulhamid II resulted in his imprisonment in Tiflis, an experience which led to his masterpiece, Chaos (1896-97). Returning to Baku, he became increasingly interested in women's issues, as shown in his play Evgine about women's suffrage, and Did She Have the Right? Shirvanzade's concerns with capitalism and feminism fuse in his drama, For the Sake of Honor (1904).

In 1916, Maxim Gorki wrote that Shirvanzade's works "were known and read not only in the Caucasus but also in England, in the Scandinavian Peninsula, and Italy." In his later years, Shirvanzade lived abroad, finally returning permanently to Yerevan in 1926. He died in Kislovodsk in 1935, and was buried in Yerevan.

Reviews

[Anna♡ · Rating 5 out of 5]

Տարիներ անց ես որոշեցի կրկին Շիրվանզադե կարդալ ու ևս մի անգամ հիշեցի, թե ինչու էր ինքն իմ ամենասիրելի հեղինակներից մեկը: Սա ուղղակի պատմվածք էր, բայց շատ մեծ ազդեցություն ունեցավ ինձ վրա, ոնց որ Շիրվանզադեի մյուս գործերը: «Արտիստ»-ից ֆլեշբեքներ ստացա, էս պատմվածքն էլ մի տաղանդավոր պատանու մասին էր, ով երիտասարդ տարիքում դաժան ճակատագրի արժանացավ:

Մարգար Սանթուրյանը դասվեց իմ սիրելի գրական կերպարների շարքին. խիզախ, զգացմունքային, շրջապատի կարծիքին չտրվող, արդարամիտ, սիրող... Էլ չխոսեմ, թե ինչ տաղանդավոր ու խելացի էր: Սանթուրյանի ամեն մի խոսքը, ամեն մի արարքը ճիշտ ու արդարացի եմ համարել, բացի մեկից, որը վերջում եղավ ու շատ ափսոսացի դրա համար: Ես Սանթուրյանին շատ ուժեղ ու կարևոր կերպար եմ համարում, ինքը խորհրդանշում է հենց էդ կրակը, որ ամեն պատանու հոգում պետք է լինի, էդ կրակը, որ կմղի մեզ դեպի բարոյապես ճիշտ արարքների: Սանթուրյանը չէր տրվում ուրիշների կարծիքներին, չէր կրկնում ուրիշների խոսքերը, Սանթուրյանն ուներ իր գաղափարներն ու հավատարիմ էր դրանց: Ֆիզիկապես տկար լինելը չէր խանգարում, որ ամուր հոգի ու կամք ունենար, ինչն ավելի կարևոր է: Շիրվանզադեն շատ հատուկ առանձնացրել էր նրան բոլորից, նա յուրահատուկ էր, նա կրակն էր:

Էս պատմվածքի հիմնական խորհուրդն ընկալել եմ էսպես. նույնիսկ հազարավոր ստերով շրջապատված լինելու դեպքում, եթե դու գիտես ճշմարտությունը, դու երբեք չպետք է երես թեքես դրանից ու պայքարես արդարության համար: Նաև այն, որ արդարությունը միշտ էլ հաղթում է, ու որ կյանքում ողբերգություններն անխուսափելի են, բայց մենք չպետք է թույլ տանք, որ դրանք կործանեն մեր ամբողջ հետագա կյանքը: It's a bad day, not a bad life.