What do you think?
Rate this book
Το μυθιστόρημα των τεσσάρων
Την άνοιξη του 1958 η εφημερίδα «Ακρόπολις» δημοσίευσε σε συνέχειες, με τεράστια επιτυχία, αυτό που ονομάστηκε «Το Μυθιστόρημα των Τεσσάρων». Με πρωτοβουλία του Γιάννη Μαρή, παλιού συνεργάτη της «Ακροπόλεως», τέσσερεις από τους γνωστότερους συγγραφείς της γενιάς του '30, ο Στρατής Μυριβήλης, ο Μ. Καραγάτσης, ο Άγγελος Τερζάκης και ο Ηλίας Βενέζης, πείστηκαν, ύστερα από πολλές αμφιβολίες, να λάβουν μέρος σ' ένα πείραμα εντελώς πρωτότυπο. Δέχτηκαν, δηλαδή, να γράψουν μαζί, αλλά εκ περιτροπής, ένα μυθιστόρημα, χωρίς να έχει προηγηθεί καμιά συνεννόηση μεταξύ τους, ή να έχει συμφωνηθεί κάποιος σκελετός... Η σειρά με την οποία θα έγραφαν αποφασίστηκε με κλήρωση. Άρχισε ο Μυριβήλης, που κάλυψε την πρώτη εβδομάδα, συνέχισε ο Καραγάτσης, κι ακολούθησαν, ανά εβδομάδα, ο Τερζάκης και ο Βενέζης. Η ίδια διαδικασία επαναλήφθηκε για τέσσερεις ακόμα εβδομάδες, ώσπου να ολοκληρωθεί το μυθιστόρημα με τον Βενέζη (2 Μαρτίου - 26 Απριλίου). Ακολούθησε πανελλήνιος διαγωνισμός για τον «οριστικό» τίτλο του μυθιστορήματος, που θα διάλεγαν ανάμεσα στους προτεινόμενους οι συγγραφείς (στο διαγωνισμό συμμετείχαν 4.208 αναγνώστες).
Το Mυθιστόρημα των τεσσάρων γράφτηκε κάτω από ιδιότυπες συνθήκες οι οποίες εξηγούν την όλη δομή του, τον αποσπασματικό του χαρακτήρα, καθώς επίσης το κέφι που το διαπνέει, την επινόηση περίπλοκων καταστάσεων και μυστηρίων - όχι τόσο, υποψιάζεται κανείς, για να κινηθεί το ενδιαφέρον των αναγνωστών, όσο κυρίως για να δούμε πώς θα ξεμπλέξει από τις κακοτοπιές ο φίλος συγγραφέας που ακολουθεί. Με το πνεύμα αυτό, του παιχνιδιού και του πειραματισμού, θα' πρεπε ίσως να πλησιάσουμε κι εμείς το Mυθιστόρημα των τεσσάρων.
Το Mυθιστόρημα των τεσσάρων γράφτηκε κάτω από ιδιότυπες συνθήκες οι οποίες εξηγούν την όλη δομή του, τον αποσπασματικό του χαρακτήρα, καθώς επίσης το κέφι που το διαπνέει, την επινόηση περίπλοκων καταστάσεων και μυστηρίων - όχι τόσο, υποψιάζεται κανείς, για να κινηθεί το ενδιαφέρον των αναγνωστών, όσο κυρίως για να δούμε πώς θα ξεμπλέξει από τις κακοτοπιές ο φίλος συγγραφέας που ακολουθεί. Με το πνεύμα αυτό, του παιχνιδιού και του πειραματισμού, θα' πρεπε ίσως να πλησιάσουμε κι εμείς το Mυθιστόρημα των τεσσάρων.
349 pages, Hardcover
First published April 1, 1958
11 people are currently reading
404 people want to read
About the author
Stratis Myrivilis
33 books64 followersStratis Myrivilis was a major figure in the literary history of 20th Century Greece. He wrote mostly fiction: novels, novellas, and short stories.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 32 reviews
February 6, 2017
Το μυθιστόρημα των τεσσάρων έχει διάφορες ιδιαιτερότητες, όλες στην ουσία απορρέουν απ’ αυτό που φαίνεται να προδικάζει ο τίτλος, πως είναι γραμμένο από διαφορετικές πένες: Μυριβήλης, Καραγάτσης, Τερζάκης, Βενέζης κι όπως δηλώνει χαρακτηριστικά στην αρχή, ο πρόλογος της Εστίας, χωρίς καμιά συνεννόηση μεταξύ τους, με αποτέλεσμα ο χαρακτήρας της ίδιας της ιστορίας να παραμένει ευμετάβλητος, κατά το μεγαλύτερο μέρος. Παρά την ερμηνεία του τίτλου με τον αυτονόητο τρόπο, θα μου επιτρέψετε να δώσω μια δική μου ερμηνεία, σε αυτό τον τίτλο: Στο τελευταίο κεφάλαιο, ο Βενέζης δίνει τον τίτλο μαζί με μια πολύ εύστοχη ερμηνεία. Έχω λοιπόν την εντύπωση πως ο νονός ήταν ο Βενέζης, άλλωστε στο τελευταίο κεφάλαιο ενώ θα μπορούσε να πλεύσει στα βήματα που του στρώθηκαν με ευκολία, βρίσκει την ευκαιρία για ρεμβασμούς και στοχασμούς που ωστόσο δεν αποφεύγονται οι κοινοτοπίες, αλλά δίνουν κάποιο αέρα στο μυθιστόρημα πως πρόκειται για κάτι μεγαλύτερο απ’ το ευφυολόγημα τεσσάρων πλοκών που βγήκαν ραντεβού στα τυφλά. Την υπόθεση βέβαια δε σκοπεύω να τη δώσω ούτε κι εγώ, σεβόμενος την Εστία, τους συγγραφείς, τους αναγνώστες της εφημερίδας που πρωτοκυκλοφόρησε. Ας έχουμε κι εμείς την ίδια ακριβώς αίσθηση, όπως περίμεναν το 1958 με ανυπομονησία τη νέα ιστορία κάθε βδομάδα.
Για τη συνέχεια θα ήθελα να κάνω μια διευκρίνιση, με εξαίρεση τον Τερζάκη που γνωρίζω, εκτιμώ και αγαπώ σα συγγραφέα, δεν είχα προηγούμενη εμπειρία με κανέναν απ’ τους άλλους τρεις συγγραφείς, με εξαίρεση ένα απόσπασμα απ’ τα Παγανά του Μυριβήλη που είχα διαβάσει και μπορείτε να βρείτε στα αποθηκευμένα μου αποφθέγματα. Το θεωρώ ενδιαφέρον και πολύ ενδεικτικότερο του έργου του. Θέλω με αυτό τον τρόπο να σας πω ότι οι ρόλοι των συγγραφέων, ενδεχομένως για κάποιους, των αγαπημένων σας συγγραφέων πιθανόν να διαφέρουν απ’ αυτό που σας έχουν συνηθίσει. Τέλος, θα ήθελα να μην επαναλάβω όσα γράφονται στα σχόλια που έγιναν κατά τη διάρκεια της προόδου μου στην ανάγνωση, μπορείτε κάλλιστα να δείτε παρακάτω, το πώς με χρωμάτιζαν οι συγγραφείς, όσο προχωρούσε το βιβλίο.
ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ:
Είναι εκείνος που σε μεταφέρει μέσα στο σκηνικό, το βλέπεις μπροστά σου. Γίνεται καυστικός και δίνει στην τιμωρία χαρακτήρα σωματικό όσο και συμβολικό. Επίσης, στον τρόπο που επιλέγει, καταδικάζοντας θύτη και θύματα υπάρχει ένα ειδικό βάρος στην τιμωρία της γυναίκας, του οποίου η πρωτοτυπία σοκάρει όσο κι η σκληρότητα και κάτι μου λέει πως αυτή ειδικά την τιμωρία, ο Πόε θα την έβρισκε πολύ ντελίσιους και θα γελούσε σαρδόνια και υπόκωφα ( ναι οκ τον φαντάστηκα μέσα σ’ ένα δωμάτιο με μια γάτα να γκαρίζει στους τοίχους, αλλά αυτό είναι από άλλη ιστορία ).
<< - Όμορφος που ήταν ο κύριος που έφυγε κυρία. Όμορφος δεν ήταν;
- Πολύ όμορφος Μαρία. Μόνο που ξέρεις τι;
- Τι κυρία;
- Ο κύριος που έφυγε ήταν Ιταλός αξιωματικός!
- Ιιιι,
Έπιασε το μπουκέτο που ετοιμαζόταν να τοποθετήσει σ’ ένα μεγάλο βάζο και ρώτησε:
- Να τα πετάξω κυρία;
- Ποια παιδί μου;
- Τα λουλούδια του Ιταλού κυρία.
- Τα λουλούδια Μαρία, είναι τριαντάφυλλα της Αθήνας. Δικά μας λουλούδια. Βάλτα καλύτερα στο νερό >>
<< Περπάτησαν χωρίς να μιλούν. Όμως η σιωπή τους ήταν μια άφωνη συνέχεια της κουβέντας που έκανε η μια ψυχή και την άκουγε η άλλη. Την καταλάβαινε και απαντούσε με τη δική της σιωπή. Τήνε τράβηξε στο μικρό δάσος και εκεί αγαπήθηκαν με μια παραφορά που έφτανε τη σκληρότητα >>
ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ:
Γραφή πιο σκληρή, λιγότερο περιγραφικός, τραχύς και γρήγορος. Είναι εκείνος που σε μεταφέρει στην ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων, τους γεύεσαι, βλέπεις μπροστά σου τις εκφράσεις τους, αναλαμπές των προθέσεων τους. Για τον Καραγάτση, η τιμωρία μπορεί να είναι μόνο ηθική – εκφραστική, συμβολική. Διακρίνω ένα καλαίσθητο χιούμορ, ωστόσο διττό. Ο τρόπος που περιέγραψε τον Ιταλό εθνικιστή πατέρα, με έκανε έξω φρενών! Για έναν άνθρωπο που δεν είναι παραστρατημένος, δέχεται πως μπορεί να κάνει λάθος και να προδώσει, δε δέχεται όμως αμαχητί ως σκανδάλη την ηθική έκπτωση, ακόμη κι αν είναι για τον έρωτα. Ακόμη και σ’ αυτόν δίνει το ρόλο του αιτιατού και όχι της αιτίας. Η σκηνή του φιλιού στο στόμα για το Μεντάκη, με τη Νενέλα ως αμφορέα, είναι συγκλονιστική, ανθρώπινη, ελληνική και με χρώμα βυζαντινό ( ας θυμηθούμε το φιλί αυτοκράτορα – εκκλησιαστικού ηγέτη ), όσο και αρωματισμένη απ’ τη μπέσα των κλεφτανταρτών. Δηλωτική επίσης ενός μεγάλου βάθους, όσο και άγχους κι εμπειριών, οικεία απ’ τον Ρεμάρκ αν και πιασμένη απ’ άλλη ακμή, η αγάπη για τον άνθρωπο που φτάνει στον έρωτα για τη γυναίκα.
Στην αρχή σχημάτισα την εντύπωση πως το χιούμορ που από ‘να σημείο και μετά γίνεται ασυγκράτητο πως ήταν ενδεικτικό ότι ήθελε να ελαφρύνει το κλίμα και διασκέδαζε, μετά κατάλαβα πως με αυτό τον τρόπο ανήγγειλε την επιστροφή απ’ το φλασμπάκ της Κατοχής, στη μεταπολεμική περίοδο, στην ελαφράδα, την ανάταση του ασφαλούς τώρα. Πάρα πολύ έξυπνο τέχνασμα, καλόγουστο.
<< Οι δρόμοι ήσαν κατασκότεινοι αλλά γεμάτοι ανθρώπους. Άγνωστο γιατί και προς τα πού κυκλοφορούσε όλος αυτός ο κόσμος. Περπατούσαν γοργά, αμίλητοι με κεφάλι σκυφτό, αποφεύγοντας να κοιτάξουν δεξιά ή αριστερά. Ένας ύφος παράξενης αδιαφορίας ωσάν ο καθένας να είχε ξεχωρίσει από τους άλλους και να ζούσε μόνον για τον εαυτό του. Η παγωμένη αυτή έκφραση γινότανε πιο έντονη, όταν ο διαβάτης διασταυρωνόταν με Ιταλό, ή Γερμανό. Οι φυσιογνωμίες γίνονταν απόμακρες, απροσπέλαστες, τα βλέμματα αφιερώνονταν σε οράματα ερμητικά…η αγωνία, ο φόβος κι η οργή ήταν η προσπάθεια της επιβίωσης μέσα στο μεγάλο μακελειό, ήταν το καμουφλάρισμα ενός ύπουλου κι αδέκαστου αγώνα, ήταν η εξαπάτηση του χάρου, που αχόρταγος περίμενε >>
Το παρακάτω απόσπασμα επειδή το υποσχέθηκα, με μια ευχή στον άνθρωπο που το υποσχέθηκα, να μην ψάξει για την πρωτόφαντη ιδέα, αλλά στον τρόπο που λέγεται ή συνδυάζεται κάτι
<< Ο άνθρωπος πολλές φορές στη ζωή του βρίσκεται αναγκασμένος να εκστομίσει την απειλή. Είναι η παρόρμηση, το αφάρπαγμα της οργισμένης στιγμής, που συσκοτίζει το νου, που εξουδετερώνει το Υπερεγώ, το σφυρηλατημένο από τον αταβισμό αιώνων πολιτισμού, από καλλιέργεια κι υποταγή στις κοινωνικές συνθήκες. Και φέρνει στην επιφάνεια το πρωτόγονο Εγώ, που ελλοχεύει στα κύτταρα μας, που μας το μετέδωσε, ανάμεσα από αναρίθμητες γενιές, με τα χρωμοσώματα του, ο απώτατος πρόγονος μας, ο τρωγλοδύτης,, ο κτηνάνθρωπος, εκείνος που για να επιβιώσει, να αναπαραχθεί και να κυριαρχήσει, άλλον τρόπο απ’ τον φονικό δεν ήξερε.
Την εκστομίζουμε την απειλή κι η πρόθεση μας είναι εκείνη τη στιγμή, συνεπής με τα λόγια μας, εκείνη τη στιγμή … Τις πιότερες φορές το πρόσκαιρα παραμερισμένο Υπερεγώ επανέρχεται και μας ξανατοποθετεί στα πλαίσια της υποκειμενικής κι αντικειμενικής ασφάλειας που μας προσφέρει ο πολιτισμός. Κι η απειλή απομένει απειλή…
Αυτού του είδους η απειλή, όσο ειλικρινά κι αν εκστομίζεται, έχει εντός της το έωλο του ανέφικτου. Όταν όμως πηγάζει από απόφαση αδέκαστη, τότε λες και δεν τη λέει ο άνθρωπος, λες κι απ’ το στόμα του ανθρώπου ήρθε κιόλας ο θάνατος >>
ΤΕΡΖΑΚΗΣ:
Κι έρχεται ο Τερζάκης, ρεαλιστής μα όχι πεζός να φωτίσει με χαμηλή λάμπα ποιητικά τα ποιοτικά ιδανικά και με ειρωνικό πεσιμισμό, αδυσώπητα να προβάλλει τα ευτελή κίνητρα, χωρίς όμως να παύει να αντιμετωπίζει με απροσμέτρητη τρυφερότητα όλα αυτά τα πλάσματα, με ακόμη ίσως μεγαλύτερη, τους χαμένους. Άριστος στη δομή των επιθυμιών σε μια ασταμάτητη στο χρόνο και στο βάθος αναζήτηση των αιτιών και των αιτιατών που οδηγούν στις επιθυμίες – αποτελέσματα. Ο πρώτος που αποδέχεται πως πάντα στα χειρότερα χαρακτηριστικά μας θα βρεθεί μια χάρη, όπως και κάποιος που θα τα αγαπήσει με χάρη, με μια ανάγκη να εκλογικεύσει αυτή την αίσθηση της απροσδόκητης κι ακατανίκητης, μα παράλογης έλξης από ‘κεινους που δεν το αξίζουν και που θα το καταλάβουν μετά το ανέφικτο ‘’αργά’’, αν δε φτάσει το δικό τους τέλος, μετατρέποντας τους άλλους που αγάπησαν μια τόση δα χάρη, ένα αντικάτοπτρο του εαυτού της, ή την προβολή της χειρότερης ενδόμυχης σκέψης τους σε ατέρμονα έρμαια ενοχών.
<< Η απελπισία βιτσίζει τον πόθο, ο πόθος φυσάει τη θράκα. Και να ό,τι χτες ακόμα ήταν επιθυμία ξώπετση, απλή γίνεται ξάφνου καημός βαθύς, απαρηγόρητος >>
<< Ο θάνατος είναι το ανεπανόρθωτο, ο τοίχος ο ψηλός που δεν έχει παραπέρα, τ’ ορόσημο όπου σταματάει ο νους. Αυτή η αίσθηση της ανημπόριας, του μάταιου, του ‘’πολύ αργά’’, όσο κι αν παρακαλέσεις, όσο κι αν δαρθείς … η αποκάλυψη τώρα ενός άλλου κόσμου, μιας διαφορετικής πλευράς της ζωής, ήτανε κάτι που τη θάμπωνε. Δε θα ‘ξερες απομένει έτσι παραζαλισμένη απ’ τη θλίψη, ή την κατάπληξη. Μέσα της γίνονταν παράδοξες, μαγικές ζυμώσεις >>
<< - Θα φάει τσαντιά που θα του σφυρίξει τ’ αυτί!
Γελούσε η Σμαραγδή, ξεκαρδιζόταν, χαρούμενη ιδιαίτερα ν’ ακούει έναν άνθρωπο να μιλάει έτσι, σ’ απλή κι άμεση γλώσσα, αυτήν που ήταν και δική της. Παράταγε τη λάντσα, ερχόταν να σταυροχεριαστεί στο κατώφλι της τραπεζαρίας. Και η κυρία Πετρή ακούγοντας το δροσερό τιτίβισμα της Φρόσως, τ’ αλατισμένα χωρατά της, τις δραστήριες αποστροφές της, χαμογελούσε ξαλαφρωμένη με την ανώτερη εκείνη συμπάθεια που νιώθουν οι πραγματικά εξελιγμένοι άνθρωποι για ό,τι είναι αυθόρμητο κι αληθινό >>
ΒΕΝΕΖΗΣ:
Στοχαστικός, αισθηματίας, διεισδυτικός, φυσιογνωμιστής, δραματικότερος λίγο περισσότερο απ’ όσο χρειάζεται, τόσο που φτάνει στην κοινοτοπία. Μου αρέσει όμως ο τρόπος που θυμώνει, που επικρίνει την αδικία, την προκατάληψη. Άξονας του Βενέζη, τα σπουδαία ερωτήματα της ζωής απαντώνται με την πράξη, την τριβή, έτσι μόνο βουτηγμένα στην ειλικρίνεια των άλλων αποκτούν ουσία. Μου αρέσει επίσης που τιμά τα σπάνια πλάσματα, εκείνα που μας θυμίζουν κάποιες φορές πως η καλοσύνη δε χάθηκε απ’ τον κόσμο, δε χάθηκε η συμπόνια, όσο απ’ την άλλη μ’ αρέσει κι ο τρόπος που τονίζει πόσο γρήγορα εκπνέει και δίνει πάλι τη θέση της στον εαυτό του καθενός. Ακουμπάει τη μοιρολατρία χωρίς φόβο, με σεβασμό. Μεγάλος φυσιολάτρης, ίσως κουραστικός στην περιγραφικότητα του. Έντονο επίσης, το στοιχείο του μακάβριου, ασύλληπτη η περιγραφή στη σκηνή με τα δυο χιλιάδες πτώματα.
Στη σελ. 336 με ενόχλησε η πρωτοβουλία της Ελισάβετ όσο κι αν είναι απολύτως λογικό η ανθρώπινη πλευρά να κλέβει απ’ την ανωτερότητα, ωστόσο δεν ήταν δική της η απόφαση για να δώσει μάχη με την Ίζα στο αν θα πάει στην Κηφισιά.
Τέλος, μου κάνει μεγάλη εντύπωση η εμφάνιση ενός ποινικολόγου με ιδιαίτερο υπόβαθρο σπουδών και ιδεολογίας, με ζωή στη Χαϊδελβέργη και ιδιαίτερα στοχαστικές αντιλήψεις για το δίκαιο και το νόμιμο που ναι μεν είναι κάπως αστεία η εμφάνιση που παραπέμπει το 1958 στο μελλοντικό Λυκουρέζο, αλλά ωστόσο αυτό που με παραξένεψε είναι το όνομα που επέλεξε να του δώσει, πνίγοντας εμένα με την κόκα κόλα και τον κύριο … Βολτέρη :P
<< Έβλεπε σ’ αυτό το νεανικό πλάσμα, στην πίστη του, την πιο ανεξερεύνητη περιοχή του ανθρώπου: την περιοχή του κορμιού, όταν αυτό αποφασίζει, όχι της ψυχής. Το κορμί, η φωνή του, ο έρωτας του κορμιού που εμπλέκει ή δολοφονεί, που μεγαλουργεί, ή αποκτηνώνει >>
<< - καθώς μου είπες κι άλλοτε πιστεύεις στη δύναμη της ατμόσφαιρας. Καταλαβαίνουμε, μου είχες πει, μια πράξη θυσίας, ένα έργο τέχνης, ή ένα έγκλημα, μόνο αν το πλησιάσουμε μέσα στο χώρο που έγινε, αν υποστούμε την επίδραση της ατμόσφαιρας του
- Σωστά. Κάθε πράξη ανθρώπινη, κάθε έργο, έχει ανάγκη μιας ερμηνείας. Υπάρχουν τόσες ερμηνείες, όσοι είμαστε εμείς που θα τις επιχειρήσουμε.
- Αλλά η ακριβέστερη ερμηνεία…
- Βέβαια, είναι αυτή που πλησιάζει τον άνθρωπο στις πιο μυστικές ώρες του, σ’ αυτές που αποφασίζουν το κάθετί >>
Ξέρω πως τα αποσπάσματα δεν είναι ενδεικτικά όσο τα ίδια τα κείμενα, πάντως το βιβλίο μου άρεσε, το απόλαυσα, κάποια σημεία του τα λάτρεψα και παράλληλα από ένα σημείο και μετά δε χρειαζόταν να συνεχίσει. Δεν είναι λοιπόν για πάνω από 3 αστέρια. Και για να είμαι ειλικρινής, όσο απόλυτος ή κακός κι αν φανώ, αν είχε γραφτεί μόνο από Τερζάκη / Καραγάτση θα πήγαινε για 4.5 αστέρια, του δόθηκε όμως ένας χαρακτήρας τελικά, μέσος, της σειράς, με υπερβολικές κοινοτοπίες.
Για τη συνέχεια θα ήθελα να κάνω μια διευκρίνιση, με εξαίρεση τον Τερζάκη που γνωρίζω, εκτιμώ και αγαπώ σα συγγραφέα, δεν είχα προηγούμενη εμπειρία με κανέναν απ’ τους άλλους τρεις συγγραφείς, με εξαίρεση ένα απόσπασμα απ’ τα Παγανά του Μυριβήλη που είχα διαβάσει και μπορείτε να βρείτε στα αποθηκευμένα μου αποφθέγματα. Το θεωρώ ενδιαφέρον και πολύ ενδεικτικότερο του έργου του. Θέλω με αυτό τον τρόπο να σας πω ότι οι ρόλοι των συγγραφέων, ενδεχομένως για κάποιους, των αγαπημένων σας συγγραφέων πιθανόν να διαφέρουν απ’ αυτό που σας έχουν συνηθίσει. Τέλος, θα ήθελα να μην επαναλάβω όσα γράφονται στα σχόλια που έγιναν κατά τη διάρκεια της προόδου μου στην ανάγνωση, μπορείτε κάλλιστα να δείτε παρακάτω, το πώς με χρωμάτιζαν οι συγγραφείς, όσο προχωρούσε το βιβλίο.
ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ:
Είναι εκείνος που σε μεταφέρει μέσα στο σκηνικό, το βλέπεις μπροστά σου. Γίνεται καυστικός και δίνει στην τιμωρία χαρακτήρα σωματικό όσο και συμβολικό. Επίσης, στον τρόπο που επιλέγει, καταδικάζοντας θύτη και θύματα υπάρχει ένα ειδικό βάρος στην τιμωρία της γυναίκας, του οποίου η πρωτοτυπία σοκάρει όσο κι η σκληρότητα και κάτι μου λέει πως αυτή ειδικά την τιμωρία, ο Πόε θα την έβρισκε πολύ ντελίσιους και θα γελούσε σαρδόνια και υπόκωφα ( ναι οκ τον φαντάστηκα μέσα σ’ ένα δωμάτιο με μια γάτα να γκαρίζει στους τοίχους, αλλά αυτό είναι από άλλη ιστορία ).
<< - Όμορφος που ήταν ο κύριος που έφυγε κυρία. Όμορφος δεν ήταν;
- Πολύ όμορφος Μαρία. Μόνο που ξέρεις τι;
- Τι κυρία;
- Ο κύριος που έφυγε ήταν Ιταλός αξιωματικός!
- Ιιιι,
Έπιασε το μπουκέτο που ετοιμαζόταν να τοποθετήσει σ’ ένα μεγάλο βάζο και ρώτησε:
- Να τα πετάξω κυρία;
- Ποια παιδί μου;
- Τα λουλούδια του Ιταλού κυρία.
- Τα λουλούδια Μαρία, είναι τριαντάφυλλα της Αθήνας. Δικά μας λουλούδια. Βάλτα καλύτερα στο νερό >>
<< Περπάτησαν χωρίς να μιλούν. Όμως η σιωπή τους ήταν μια άφωνη συνέχεια της κουβέντας που έκανε η μια ψυχή και την άκουγε η άλλη. Την καταλάβαινε και απαντούσε με τη δική της σιωπή. Τήνε τράβηξε στο μικρό δάσος και εκεί αγαπήθηκαν με μια παραφορά που έφτανε τη σκληρότητα >>
ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ:
Γραφή πιο σκληρή, λιγότερο περιγραφικός, τραχύς και γρήγορος. Είναι εκείνος που σε μεταφέρει στην ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων, τους γεύεσαι, βλέπεις μπροστά σου τις εκφράσεις τους, αναλαμπές των προθέσεων τους. Για τον Καραγάτση, η τιμωρία μπορεί να είναι μόνο ηθική – εκφραστική, συμβολική. Διακρίνω ένα καλαίσθητο χιούμορ, ωστόσο διττό. Ο τρόπος που περιέγραψε τον Ιταλό εθνικιστή πατέρα, με έκανε έξω φρενών! Για έναν άνθρωπο που δεν είναι παραστρατημένος, δέχεται πως μπορεί να κάνει λάθος και να προδώσει, δε δέχεται όμως αμαχητί ως σκανδάλη την ηθική έκπτωση, ακόμη κι αν είναι για τον έρωτα. Ακόμη και σ’ αυτόν δίνει το ρόλο του αιτιατού και όχι της αιτίας. Η σκηνή του φιλιού στο στόμα για το Μεντάκη, με τη Νενέλα ως αμφορέα, είναι συγκλονιστική, ανθρώπινη, ελληνική και με χρώμα βυζαντινό ( ας θυμηθούμε το φιλί αυτοκράτορα – εκκλησιαστικού ηγέτη ), όσο και αρωματισμένη απ’ τη μπέσα των κλεφτανταρτών. Δηλωτική επίσης ενός μεγάλου βάθους, όσο και άγχους κι εμπειριών, οικεία απ’ τον Ρεμάρκ αν και πιασμένη απ’ άλλη ακμή, η αγάπη για τον άνθρωπο που φτάνει στον έρωτα για τη γυναίκα.
Στην αρχή σχημάτισα την εντύπωση πως το χιούμορ που από ‘να σημείο και μετά γίνεται ασυγκράτητο πως ήταν ενδεικτικό ότι ήθελε να ελαφρύνει το κλίμα και διασκέδαζε, μετά κατάλαβα πως με αυτό τον τρόπο ανήγγειλε την επιστροφή απ’ το φλασμπάκ της Κατοχής, στη μεταπολεμική περίοδο, στην ελαφράδα, την ανάταση του ασφαλούς τώρα. Πάρα πολύ έξυπνο τέχνασμα, καλόγουστο.
<< Οι δρόμοι ήσαν κατασκότεινοι αλλά γεμάτοι ανθρώπους. Άγνωστο γιατί και προς τα πού κυκλοφορούσε όλος αυτός ο κόσμος. Περπατούσαν γοργά, αμίλητοι με κεφάλι σκυφτό, αποφεύγοντας να κοιτάξουν δεξιά ή αριστερά. Ένας ύφος παράξενης αδιαφορίας ωσάν ο καθένας να είχε ξεχωρίσει από τους άλλους και να ζούσε μόνον για τον εαυτό του. Η παγωμένη αυτή έκφραση γινότανε πιο έντονη, όταν ο διαβάτης διασταυρωνόταν με Ιταλό, ή Γερμανό. Οι φυσιογνωμίες γίνονταν απόμακρες, απροσπέλαστες, τα βλέμματα αφιερώνονταν σε οράματα ερμητικά…η αγωνία, ο φόβος κι η οργή ήταν η προσπάθεια της επιβίωσης μέσα στο μεγάλο μακελειό, ήταν το καμουφλάρισμα ενός ύπουλου κι αδέκαστου αγώνα, ήταν η εξαπάτηση του χάρου, που αχόρταγος περίμενε >>
Το παρακάτω απόσπασμα επειδή το υποσχέθηκα, με μια ευχή στον άνθρωπο που το υποσχέθηκα, να μην ψάξει για την πρωτόφαντη ιδέα, αλλά στον τρόπο που λέγεται ή συνδυάζεται κάτι
<< Ο άνθρωπος πολλές φορές στη ζωή του βρίσκεται αναγκασμένος να εκστομίσει την απειλή. Είναι η παρόρμηση, το αφάρπαγμα της οργισμένης στιγμής, που συσκοτίζει το νου, που εξουδετερώνει το Υπερεγώ, το σφυρηλατημένο από τον αταβισμό αιώνων πολιτισμού, από καλλιέργεια κι υποταγή στις κοινωνικές συνθήκες. Και φέρνει στην επιφάνεια το πρωτόγονο Εγώ, που ελλοχεύει στα κύτταρα μας, που μας το μετέδωσε, ανάμεσα από αναρίθμητες γενιές, με τα χρωμοσώματα του, ο απώτατος πρόγονος μας, ο τρωγλοδύτης,, ο κτηνάνθρωπος, εκείνος που για να επιβιώσει, να αναπαραχθεί και να κυριαρχήσει, άλλον τρόπο απ’ τον φονικό δεν ήξερε.
Την εκστομίζουμε την απειλή κι η πρόθεση μας είναι εκείνη τη στιγμή, συνεπής με τα λόγια μας, εκείνη τη στιγμή … Τις πιότερες φορές το πρόσκαιρα παραμερισμένο Υπερεγώ επανέρχεται και μας ξανατοποθετεί στα πλαίσια της υποκειμενικής κι αντικειμενικής ασφάλειας που μας προσφέρει ο πολιτισμός. Κι η απειλή απομένει απειλή…
Αυτού του είδους η απειλή, όσο ειλικρινά κι αν εκστομίζεται, έχει εντός της το έωλο του ανέφικτου. Όταν όμως πηγάζει από απόφαση αδέκαστη, τότε λες και δεν τη λέει ο άνθρωπος, λες κι απ’ το στόμα του ανθρώπου ήρθε κιόλας ο θάνατος >>
ΤΕΡΖΑΚΗΣ:
Κι έρχεται ο Τερζάκης, ρεαλιστής μα όχι πεζός να φωτίσει με χαμηλή λάμπα ποιητικά τα ποιοτικά ιδανικά και με ειρωνικό πεσιμισμό, αδυσώπητα να προβάλλει τα ευτελή κίνητρα, χωρίς όμως να παύει να αντιμετωπίζει με απροσμέτρητη τρυφερότητα όλα αυτά τα πλάσματα, με ακόμη ίσως μεγαλύτερη, τους χαμένους. Άριστος στη δομή των επιθυμιών σε μια ασταμάτητη στο χρόνο και στο βάθος αναζήτηση των αιτιών και των αιτιατών που οδηγούν στις επιθυμίες – αποτελέσματα. Ο πρώτος που αποδέχεται πως πάντα στα χειρότερα χαρακτηριστικά μας θα βρεθεί μια χάρη, όπως και κάποιος που θα τα αγαπήσει με χάρη, με μια ανάγκη να εκλογικεύσει αυτή την αίσθηση της απροσδόκητης κι ακατανίκητης, μα παράλογης έλξης από ‘κεινους που δεν το αξίζουν και που θα το καταλάβουν μετά το ανέφικτο ‘’αργά’’, αν δε φτάσει το δικό τους τέλος, μετατρέποντας τους άλλους που αγάπησαν μια τόση δα χάρη, ένα αντικάτοπτρο του εαυτού της, ή την προβολή της χειρότερης ενδόμυχης σκέψης τους σε ατέρμονα έρμαια ενοχών.
<< Η απελπισία βιτσίζει τον πόθο, ο πόθος φυσάει τη θράκα. Και να ό,τι χτες ακόμα ήταν επιθυμία ξώπετση, απλή γίνεται ξάφνου καημός βαθύς, απαρηγόρητος >>
<< Ο θάνατος είναι το ανεπανόρθωτο, ο τοίχος ο ψηλός που δεν έχει παραπέρα, τ’ ορόσημο όπου σταματάει ο νους. Αυτή η αίσθηση της ανημπόριας, του μάταιου, του ‘’πολύ αργά’’, όσο κι αν παρακαλέσεις, όσο κι αν δαρθείς … η αποκάλυψη τώρα ενός άλλου κόσμου, μιας διαφορετικής πλευράς της ζωής, ήτανε κάτι που τη θάμπωνε. Δε θα ‘ξερες απομένει έτσι παραζαλισμένη απ’ τη θλίψη, ή την κατάπληξη. Μέσα της γίνονταν παράδοξες, μαγικές ζυμώσεις >>
<< - Θα φάει τσαντιά που θα του σφυρίξει τ’ αυτί!
Γελούσε η Σμαραγδή, ξεκαρδιζόταν, χαρούμενη ιδιαίτερα ν’ ακούει έναν άνθρωπο να μιλάει έτσι, σ’ απλή κι άμεση γλώσσα, αυτήν που ήταν και δική της. Παράταγε τη λάντσα, ερχόταν να σταυροχεριαστεί στο κατώφλι της τραπεζαρίας. Και η κυρία Πετρή ακούγοντας το δροσερό τιτίβισμα της Φρόσως, τ’ αλατισμένα χωρατά της, τις δραστήριες αποστροφές της, χαμογελούσε ξαλαφρωμένη με την ανώτερη εκείνη συμπάθεια που νιώθουν οι πραγματικά εξελιγμένοι άνθρωποι για ό,τι είναι αυθόρμητο κι αληθινό >>
ΒΕΝΕΖΗΣ:
Στοχαστικός, αισθηματίας, διεισδυτικός, φυσιογνωμιστής, δραματικότερος λίγο περισσότερο απ’ όσο χρειάζεται, τόσο που φτάνει στην κοινοτοπία. Μου αρέσει όμως ο τρόπος που θυμώνει, που επικρίνει την αδικία, την προκατάληψη. Άξονας του Βενέζη, τα σπουδαία ερωτήματα της ζωής απαντώνται με την πράξη, την τριβή, έτσι μόνο βουτηγμένα στην ειλικρίνεια των άλλων αποκτούν ουσία. Μου αρέσει επίσης που τιμά τα σπάνια πλάσματα, εκείνα που μας θυμίζουν κάποιες φορές πως η καλοσύνη δε χάθηκε απ’ τον κόσμο, δε χάθηκε η συμπόνια, όσο απ’ την άλλη μ’ αρέσει κι ο τρόπος που τονίζει πόσο γρήγορα εκπνέει και δίνει πάλι τη θέση της στον εαυτό του καθενός. Ακουμπάει τη μοιρολατρία χωρίς φόβο, με σεβασμό. Μεγάλος φυσιολάτρης, ίσως κουραστικός στην περιγραφικότητα του. Έντονο επίσης, το στοιχείο του μακάβριου, ασύλληπτη η περιγραφή στη σκηνή με τα δυο χιλιάδες πτώματα.
Στη σελ. 336 με ενόχλησε η πρωτοβουλία της Ελισάβετ όσο κι αν είναι απολύτως λογικό η ανθρώπινη πλευρά να κλέβει απ’ την ανωτερότητα, ωστόσο δεν ήταν δική της η απόφαση για να δώσει μάχη με την Ίζα στο αν θα πάει στην Κηφισιά.
Τέλος, μου κάνει μεγάλη εντύπωση η εμφάνιση ενός ποινικολόγου με ιδιαίτερο υπόβαθρο σπουδών και ιδεολογίας, με ζωή στη Χαϊδελβέργη και ιδιαίτερα στοχαστικές αντιλήψεις για το δίκαιο και το νόμιμο που ναι μεν είναι κάπως αστεία η εμφάνιση που παραπέμπει το 1958 στο μελλοντικό Λυκουρέζο, αλλά ωστόσο αυτό που με παραξένεψε είναι το όνομα που επέλεξε να του δώσει, πνίγοντας εμένα με την κόκα κόλα και τον κύριο … Βολτέρη :P
<< Έβλεπε σ’ αυτό το νεανικό πλάσμα, στην πίστη του, την πιο ανεξερεύνητη περιοχή του ανθρώπου: την περιοχή του κορμιού, όταν αυτό αποφασίζει, όχι της ψυχής. Το κορμί, η φωνή του, ο έρωτας του κορμιού που εμπλέκει ή δολοφονεί, που μεγαλουργεί, ή αποκτηνώνει >>
<< - καθώς μου είπες κι άλλοτε πιστεύεις στη δύναμη της ατμόσφαιρας. Καταλαβαίνουμε, μου είχες πει, μια πράξη θυσίας, ένα έργο τέχνης, ή ένα έγκλημα, μόνο αν το πλησιάσουμε μέσα στο χώρο που έγινε, αν υποστούμε την επίδραση της ατμόσφαιρας του
- Σωστά. Κάθε πράξη ανθρώπινη, κάθε έργο, έχει ανάγκη μιας ερμηνείας. Υπάρχουν τόσες ερμηνείες, όσοι είμαστε εμείς που θα τις επιχειρήσουμε.
- Αλλά η ακριβέστερη ερμηνεία…
- Βέβαια, είναι αυτή που πλησιάζει τον άνθρωπο στις πιο μυστικές ώρες του, σ’ αυτές που αποφασίζουν το κάθετί >>
Ξέρω πως τα αποσπάσματα δεν είναι ενδεικτικά όσο τα ίδια τα κείμενα, πάντως το βιβλίο μου άρεσε, το απόλαυσα, κάποια σημεία του τα λάτρεψα και παράλληλα από ένα σημείο και μετά δε χρειαζόταν να συνεχίσει. Δεν είναι λοιπόν για πάνω από 3 αστέρια. Και για να είμαι ειλικρινής, όσο απόλυτος ή κακός κι αν φανώ, αν είχε γραφτεί μόνο από Τερζάκη / Καραγάτση θα πήγαινε για 4.5 αστέρια, του δόθηκε όμως ένας χαρακτήρας τελικά, μέσος, της σειράς, με υπερβολικές κοινοτοπίες.
May 19, 2018
Αξίζει να διαβαστεί ξανά και ξανά!!!! Καταπληκτικό εγχείρημα, φανταστικό αποφέλεσμα!!
June 10, 2018
Το μυθιστόρημα αυτό καθαυτό αξίζει τρία αστέρια, ίσως τρισήμισι, γιατί η ψυχολογία των χαρακτήρων είναι συναρπαστική. Βάζω ένα επιπλέον για την όντως εντυπωσιακή ομοιομορφία της γραφής ενός κειμένου που γράφτηκε από τέσσερις διαφορετικούς ανθρώπους σε οκτώ συνέχειες.
February 11, 2019
Ανάγνωση στον Daddy
Ήταν αρκετά ενδιαφέρων και πρωτότυπο... και πιστεύω ότι είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να έρθεις σε επαφή με τους συγκεκριμένους συγγραφείς.
Αν και τον Βενέζη τον έχω ξανά διαβάσει πιστεύω ότι στο συγκεκριμένο είδος δεν του πήγαινε... Ο συγκεκριμένος παρά είναι λυρικός για ένα μυθιστόρημα σαν αυτό.
Τα 4 πρώτα κεφάλαια είναι γραμμένα κάπως αμήχανα και καταλαβαίνεις την διαφορετικότητα τόσο της γραφής όσο και της ματιάς του κάθε συγγραφέα .... μετέπειτα όμως υπάρχει περισσότερη σύνδεση τόσο στην ιστορία όσο και στους συγγραφείς ... είναι λες και έχει φύγει η αμηχανία της πρώτης γνωριμίας με τους χαρακτήρες και όλα κυλούν ήρεμα...
Ένα πράγμα μόνο με ενόχλησε πάρα πολύ... Το όνομα της κεντρικής ηρωίδας που άλλαζε ανάλογα με τον συγγραφέα με αποτέλεσμα να νιώθω ότι μιλάμε για άλλη ηρωίδα κάθε φορά...
4 αστέρια
Ήταν αρκετά ενδιαφέρων και πρωτότυπο... και πιστεύω ότι είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να έρθεις σε επαφή με τους συγκεκριμένους συγγραφείς.
Αν και τον Βενέζη τον έχω ξανά διαβάσει πιστεύω ότι στο συγκεκριμένο είδος δεν του πήγαινε... Ο συγκεκριμένος παρά είναι λυρικός για ένα μυθιστόρημα σαν αυτό.
Τα 4 πρώτα κεφάλαια είναι γραμμένα κάπως αμήχανα και καταλαβαίνεις την διαφορετικότητα τόσο της γραφής όσο και της ματιάς του κάθε συγγραφέα .... μετέπειτα όμως υπάρχει περισσότερη σύνδεση τόσο στην ιστορία όσο και στους συγγραφείς ... είναι λες και έχει φύγει η αμηχανία της πρώτης γνωριμίας με τους χαρακτήρες και όλα κυλούν ήρεμα...
Ένα πράγμα μόνο με ενόχλησε πάρα πολύ... Το όνομα της κεντρικής ηρωίδας που άλλαζε ανάλογα με τον συγγραφέα με αποτέλεσμα να νιώθω ότι μιλάμε για άλλη ηρωίδα κάθε φορά...
4 αστέρια
April 2, 2021
Μου φάνηκε άνισο. Κι ενώ υπήρξαν κομμάτια αριστουργήματα, υπήρχαν και κομμάτια χλιαρά. Τα μέρη του Καραγάτση και του Τερζάκη ήταν τα καλύτερα. Το τελευταιο μέρος μου φάνηκε εύκολο, απλοϊκό και είναι η τελευταία γεύση που μένει όταν κλείνει το βιβλίο.
December 19, 2018
Μια πρωτότυπη λογοτεχνική εμπειρία. Για τους συγγραφείς αλλά και για μας τους αναγνώστες. Δεν έφτασε σε μεγάλα λογοτεχνικά επίπεδα αλλά δημιούργησε ένα όμορφο βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί.
Read
January 14, 2023
χρόνος ανάγνωσης κριτικής: 1 λεπτό και 12 δευτερόλεπτα
Ο τίτλος αυτού του βιβλίου δεν σου αφήνει πολλά περιθώρια για να
καταλάβεις περί τίνος πρόκειται απλά λέει: το μυθιστόρημα των τεσσάρων.
Των τεσσάρων μεγάλων μυθιστοριογράφων της γενιάς του ‘30:
Μυριβήλης, Καραγάτσης, Τερζάκης, και Βενέζης.
Τελικά αποδείχθηκε θετικό το ότι δεν ήξερα από την αρχή τι να περιμένω.
Θα διάβαζα μυστήριο, κοινωνικό δράμα, νουάρ ιστορικό, περιπέτεια
όλα τα πιο πάνω;
Ο τρόπος που γράφτηκε αυτό το μυθιστόρημα είναι πειραματικός.
Με κλήρωση αποφασίστηκε ποιος θα γράψει το πρώτο, ποιος το δεύτερο,
ποιος το τρίτο, και ποιος το τέταρτο κεφάλαιο.
Ο πρώτος συγγραφέας να ξεκινήσει την ιστορία και να την συνεχίσει
ο επόμενος ξεδιαλύνοντας τις καταστάσεις και τα μυστήρια που άφησε
σε ένα σημείο ο προηγουμένως συγγραφέας.
Μου θυμίζει τις ασκήσεις με τους μαθητές μου όπου γράφει ο καθένας
μια πρόταση σε μία κόλλα Α4 διπλώνουμε να μη φαίνεται η πρόταση
και συνεχίζει ο επόμενος μαθητής την άλλη πρόταση.
Στο τέλος έχουμε ένα κείμενο 10-15 γραμμών που το έχουν γράψει
τέσσερα-πέντε άτομα και είναι πολύ αστείο επειδή δεν υπάρχει συνοχή στις ιδέες.
Δεν συμβαίνει το ίδιο και με το μυθιστόρημα το οποίο και συνοχή έχει
και πολύ γρήγορο είναι και που το συστήνω σε όλους.
Αν δεν υπήρχε το όνομα του συγγραφέα που έγραφε το κάθε κεφάλαιο δεν θα μπορούσα να πω ότι αυτό το βιβλίο γράφτηκε από τέσσερις διαφορετικούς.
Ο Μυριβήλης έγραψε το πρώτο και το πέμπτο κεφάλαιο, σύνολο 78 σελίδες
Ο Καραγάτσης έγραψε το δεύτερο και το έκτο κεφάλαιο, σύνολο 86 σελίδες
Ο Τερζάκης έγραψε το τρίτο και έβδομο κεφάλαιο, σύνολο 96 σελίδες
Ο Βενέζης έγραψε το τέταρτο και όγδοο κεφάλαιο, σύνολο 74 σελίδες.
Ο Βενέζης παρόλο που ήταν ο μοναδικός που δεν δημιούργησε χαρακτήρα με πρωταγωνιστικό ρόλο, η πλοκή είχε ήδη πάρει μπρος όταν πήρε την σκυτάλη για το πρώτο του κεφάλαιο (261η σελίδα) ήταν αυτός που έδωσε ένα ωραίο φινάλε σε αυτό το Μυθιστόρημα.
Ένα φινάλε που υπήρξε και φινάλε της αναγνωστικής μου πορείας στα μυθιστορήματα του Βενέζη. Τώρα από Βενέζη έχω μόνο συλλογές διηγημάτων και ταξιδιωτικά.
June 26, 2015
τέσσερις υπερδυνάμεις της συγγραφής ενώθηκαν για να γράψουν ένα υπέροχο βιβλίο. ότι άλλο και να πεις είναι περιττό.
April 19, 2021
Το μυθιστόρημα των τεσσάρων, υπήρχε χρόνια στη βιβλιοθήκη μου (θυμάμαι σαν τώρα το συνοικιακο βιβλιοπωλείο που το είχα παρει στο Κουκάκι το 2013), όμως λίγο η δουλειά, λίγο το ξεμυαλισμα από τα καινούρια βιβλία που έπαιρνα κάθε λίγο, λίγο η μετακόμιση... άργησα πάρα πολύ να το διαβάσω.
Και μόνο το τόσο τολμηρό εγχείρημα των σπουδαίων αυτών συγγραφέων, το τόσο πρωτότυπο για την εποχή εκείνη, με έκανε να μετανιώσω που το άφησα τόσο καιρό. Πόσο μάλλον που η έμπνευση για την ιδέα ανήκει στον μοναδικό Γιάννη Μαρή!
Δεν ένιωσα καμιά έντονη αντίθεση στη γραφή των 4. Ίσα ίσα. Ο καθένας με τον μοναδικό του τρόπο, χειρίστηκε πολύ καλά την ιστορία και αν δεν γνώριζα την εναλλαγή, νομίζω πως δεν θα το καταλάβαινα. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως κανείς δεν γνώριζε π��ς θα εξελιχθεί η ιστορία από τον προηγούμενο και τον επόμενο συγγραφέα και πρέπει να τονιστεί ότι η σειρά των συγγραφέων ορίστηκε κατόπιν κλήρωσης. Η ιστορία διαδραματιζεται μεταξύ του 1920 και 1953 και δίνει αρκετά στοιχεία για την
Ελλάδα εκείνης της εποχής.
Ένα βιβλίο που κατά τη γνώμη μου όλοι πρέπει να διαβάσουν!
Και μόνο το τόσο τολμηρό εγχείρημα των σπουδαίων αυτών συγγραφέων, το τόσο πρωτότυπο για την εποχή εκείνη, με έκανε να μετανιώσω που το άφησα τόσο καιρό. Πόσο μάλλον που η έμπνευση για την ιδέα ανήκει στον μοναδικό Γιάννη Μαρή!
Δεν ένιωσα καμιά έντονη αντίθεση στη γραφή των 4. Ίσα ίσα. Ο καθένας με τον μοναδικό του τρόπο, χειρίστηκε πολύ καλά την ιστορία και αν δεν γνώριζα την εναλλαγή, νομίζω πως δεν θα το καταλάβαινα. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως κανείς δεν γνώριζε π��ς θα εξελιχθεί η ιστορία από τον προηγούμενο και τον επόμενο συγγραφέα και πρέπει να τονιστεί ότι η σειρά των συγγραφέων ορίστηκε κατόπιν κλήρωσης. Η ιστορία διαδραματιζεται μεταξύ του 1920 και 1953 και δίνει αρκετά στοιχεία για την
Ελλάδα εκείνης της εποχής.
Ένα βιβλίο που κατά τη γνώμη μου όλοι πρέπει να διαβάσουν!
August 28, 2022
Δείγμα πρώιμου μάρκετινγκ των 50s, το οποίο αποδεικνύει ότι διαχρονικά, οι εκδότες προσδοκούν κέρδος από τις εκδόσεις τους, δεν πλησιάζει σε καμία περίπτωση τα αριστουργηματα που μας χάρισαν οι τέσσερις δημιουργοί. Αν κάποιος είναι να μπει στον κόπο να το διαβάσει, ας έχει υπόψη του ότι το μόνο που αξίζει είναι η μέθοδος της συγγραφής του.
April 15, 2017
Μυθιστόρημα πολεμικό, αστυνομικό, αισθηματικο, κατασκοπίας, πάθους και μίσους. Ενδιαφέρον πείραμα, η συγγραφή ενός μυθιστόρηματος από τέσσερις συγγραφείς χωρίς καμία προ συνεννόηση, χωρίς να γνωρίζουν τι έχει στο μυαλό του ο προηγούμενος ή ο επόμενος. Δεν ξέρω ποιες ήταν οι αντιδράσεις το 1958 που γράφτηκε αλλά σήμερα διαβαζεται με ενδιαφέρον όχι μόνο για την ιστορία (που την φαντάζεσαι και Χόλιγουντιανη ταινία) αλλά κυρίως για το στυλ γραψίματος για την προσπάθεια απόδοσης ενιαίου ύφους, για τις διαφορές ανάμεσα στους 4 που δεν περνούν απαρατήρητες.
Θλιψη προκαλεί η σκέψη ότι το όλο εγχείρημα προέρχεται από πρόταση μεγάλης εφημερίδας της εποχής (Ακρόπολις) και η αντιπαραβολη με την ποιότητα των σημερινών "μεγάλων" εφημερίδων. Μακάρι να βλέπαμε και σήμερα, τέτοια πνευματικά "πειράματα"!
Θλιψη προκαλεί η σκέψη ότι το όλο εγχείρημα προέρχεται από πρόταση μεγάλης εφημερίδας της εποχής (Ακρόπολις) και η αντιπαραβολη με την ποιότητα των σημερινών "μεγάλων" εφημερίδων. Μακάρι να βλέπαμε και σήμερα, τέτοια πνευματικά "πειράματα"!
November 14, 2017
Και μονο το οτι μεσα απο ένα εργο γνωριζεις τη γραφη 4 θηρίων της ελληνικης λογοτεχνίας ειναι αρκετό. Δημιουργησαν ενα εργο αρτιο κ υπεροχο! Η εναλλαγη μεταξυ του συναρπαστικη! Αξιζει
December 30, 2024
3.5/5
Πολύ ενδιαφέρον εγχείρημα αλλά άνισο το αποτέλεσμα
Πολύ ενδιαφέρον εγχείρημα αλλά άνισο το αποτέλεσμα
July 22, 2022
Πάρα πολύ καλή δουλειά. Φυσικά έχει κάποια κενά που δικαιολογούνται από την άποψη ότι είναι τέσσερις διαφορετικές προσεγγίσεις. Έξυπνη ιδέα και μακάρι να επαναληφθεί. Αλλά από ποιους;
August 10, 2020
«Καθένας από τους τέσσαρες συγγραφείς θα γράφη επί μίαν εβδομάδα "Το μυθιστόρημα των 4" και θα αφήνη να συνεχίζη ο επόμενος. Αλλά μεταξύ των συγγραφέων δεν θα υπάρχη προσυνεννόησις διά την πλοκήν του έργου. Ο καθένας θα το σταματά και θα το συνεχίζη κατά την κρίσιν και την φαντασίαν του. Είνε, λοιπόν, πραγματική λογοτεχνική σκυταλοδρομία»
Έτσι ακριβώς προλόγιζε τον Φεβράρη του 1958 η εφημερίδα «Ακρόπολις» το εγχείρημα.
Το διάβασα για πρώτη φορά το 2020, 62 χρόνια μετά την έκδοση του δηλαδή. Είχα τις αμφιβολίες μου γι’ αυτό το βιβλίο. Αν και οι 4 θεωρούνται οι γίγαντες της γενιάς τους, το εγχείρημα μου ακουγότανε λίγο … marketing trick. Φοβόμουνα έντονες διακυμάνσεις στον λόγο, κενά στην πλοκή, ανακολουθία στην διήγηση, πολλούς και ρηχούς πρωταγωνιστές, έλλειψη ειρμού και αντιφάσεις. Περίμενα ένα διαγωνισμό λογοτεχνικού εγωισμού όπου ο καθένας θα έπαιζε το βιολί του.
Πόσο λάθος έκανα!
Τίποτα από αυτά δεν ισχύει. Αντιθέτως αν δεν ήξερα τους συγγραφείς, θα υποψιαζόμουν απλά ότι γράφτηκε από ένα ελαφρώς κυκλοθυμικό συγγραφέα (όπου – καθόλου παράξενο σε λογοτεχνικό βάθος χρόνου - σε κάποια σημεία του βγαίνει χαλαρή λυρικότητα ενώ σε κάποια άλλα ρεαλιστική ωμότητα.) Και όμως, σκύβει ο καθένας με σεβασμό στα γραπτά του άλλου, προσθέτει στα ήδη δεδομένα, κτίζει στους χαρακτήρες χωρίς αλλοιώσεις, εντείνει την πλοκή, δίνει βοήθειες στον επόμενο. Παίζουν ομαδικά και κερδίζουν.
Αναρωτιέμαι πως μπορεί να πήγαινε η ιστορία αν η σειρά γραφής ήτανε διαφορετική (ευτύχημα φυσικά που τον Καραγάτση τον ακολουθεί ο Τερζάκης – οι δύο κινούν την πλοκή με μαεστρία). Και αυτό είναι το κέρδος για το βιβλίο: μετά το τέλος κάθε κεφαλαίου υπάρχει το extra αναγνωστικού bonus αγωνίας για το πώς θα στρίψει το τιμόνι ο επόμενος οδηγός.
Χάνει ένα αστεράκι γιατί θα προτιμούσα να ήταν ελάχιστα (2-3 σελίδες δηλαδή) πιο σύντομο. (Ο Βενέζης θέλει να το κλείσει όσο πιο θετικά γίνεται αφού όντως το αντιλαμβάνεται ως ένα λογοτεχνικό παιγνίδι).
Συστήνεται ανεπιφύλακτα σε 3 κατηγορίες αναγνωστών: α) σε αυτούς που είναι ήδη αναγνώστες κάποιων ή όλων των 4 συγγραφέων. β)Σε αυτούς που θέλουν να πάρουν μια γεύση από την κλασική νεοελληνική λογοτεχνία. γ) Σε όλους τους υπόλοιπους.
Έτσι ακριβώς προλόγιζε τον Φεβράρη του 1958 η εφημερίδα «Ακρόπολις» το εγχείρημα.
Το διάβασα για πρώτη φορά το 2020, 62 χρόνια μετά την έκδοση του δηλαδή. Είχα τις αμφιβολίες μου γι’ αυτό το βιβλίο. Αν και οι 4 θεωρούνται οι γίγαντες της γενιάς τους, το εγχείρημα μου ακουγότανε λίγο … marketing trick. Φοβόμουνα έντονες διακυμάνσεις στον λόγο, κενά στην πλοκή, ανακολουθία στην διήγηση, πολλούς και ρηχούς πρωταγωνιστές, έλλειψη ειρμού και αντιφάσεις. Περίμενα ένα διαγωνισμό λογοτεχνικού εγωισμού όπου ο καθένας θα έπαιζε το βιολί του.
Πόσο λάθος έκανα!
Τίποτα από αυτά δεν ισχύει. Αντιθέτως αν δεν ήξερα τους συγγραφείς, θα υποψιαζόμουν απλά ότι γράφτηκε από ένα ελαφρώς κυκλοθυμικό συγγραφέα (όπου – καθόλου παράξενο σε λογοτεχνικό βάθος χρόνου - σε κάποια σημεία του βγαίνει χαλαρή λυρικότητα ενώ σε κάποια άλλα ρεαλιστική ωμότητα.) Και όμως, σκύβει ο καθένας με σεβασμό στα γραπτά του άλλου, προσθέτει στα ήδη δεδομένα, κτίζει στους χαρακτήρες χωρίς αλλοιώσεις, εντείνει την πλοκή, δίνει βοήθειες στον επόμενο. Παίζουν ομαδικά και κερδίζουν.
Αναρωτιέμαι πως μπορεί να πήγαινε η ιστορία αν η σειρά γραφής ήτανε διαφορετική (ευτύχημα φυσικά που τον Καραγάτση τον ακολουθεί ο Τερζάκης – οι δύο κινούν την πλοκή με μαεστρία). Και αυτό είναι το κέρδος για το βιβλίο: μετά το τέλος κάθε κεφαλαίου υπάρχει το extra αναγνωστικού bonus αγωνίας για το πώς θα στρίψει το τιμόνι ο επόμενος οδηγός.
Χάνει ένα αστεράκι γιατί θα προτιμούσα να ήταν ελάχιστα (2-3 σελίδες δηλαδή) πιο σύντομο. (Ο Βενέζης θέλει να το κλείσει όσο πιο θετικά γίνεται αφού όντως το αντιλαμβάνεται ως ένα λογοτεχνικό παιγνίδι).
Συστήνεται ανεπιφύλακτα σε 3 κατηγορίες αναγνωστών: α) σε αυτούς που είναι ήδη αναγνώστες κάποιων ή όλων των 4 συγγραφέων. β)Σε αυτούς που θέλουν να πάρουν μια γεύση από την κλασική νεοελληνική λογοτεχνία. γ) Σε όλους τους υπόλοιπους.
January 30, 2017
Το μυθιστόρημα των τεσσάρων αποτελεί την δεύτερη μου συνάντηση με την κλασσική νεοελληνική λογοτεχνία, δυστυχώς δεν ήταν τόσο επιτυχής όσο η πρώτη.
Η εναλλαγή των συγγραφέων μου φάνηκε ένα συναρπαστικό ταξίδι και μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω την πένα εξαιρετικών Ελλήνων συγγραφέων από ένα μόνο διήγημα. Τρέφω μια ιδιαίτερη συμπάθεια στον Καραγάτση βέβαια, γιατί πέρα από το γεγονός πως τον αγάπησα μέσα από το βιβλίο του Η Μεγάλη Χίμαιρα μου άρεσε η γλώσσα του και η άνεσή του συγκριτικά με τους άλλους τρεις συγγραφείς. Είχε ένα είδος χιούμορ που μου έφτιαχνε την διάθεση.
Περίμενα περισσότερα από την ιστορία και τους χαρακτήρες, ήλπιζα να εκλάβω κάποιου είδους διδάγματα ή βαθιές σκέψεις. Δεν δέθηκα ούτε ταυτίστηκα με κάποιον από τους χαρακτήρες και γενικά από το τέταρτο κιόλας κεφάλαιο (εκτός φυσικά του έκτου) είχα την τάση να ανυπομονώ για το τέλος του βιβλίου. Θεωρώ πως ήμουν λιγάκι απαιτητική στο τι ζητούσα και περίμενα από το βιβλίο γι' αυτό και δεν έφτασε τις προσδοκίες μου.
Διαβάστηκε στα πλαίσια αναγνωστικής λέσχης για τον Δεκέμβριο του 2016
January 11, 2013
Simply great!
June 6, 2014
Worth while! It really is one of Greek literature's masterpieces!!!
June 25, 2017
Ιδιαίτερο από τη σύλληψη ως την εφαρμογή του εγχειρήματος, το ξαναδιάβασα τρίτη φορά μετά από 18 χρόνια και πάλι με ενθουσίασε.
March 21, 2024
Το τολμηρό επιχείρημα του Γιάννη Μαρή στο οποίο τέσσερις γνωστοί συγγραφείς συμφώνησαν να γράψουν ένα μυθιστόρημα με τον εξής όρο: Να μην υπάρχει ουδεμία συνεννόηση μεταξύ τους. Ο καθένας συνέχιζε την αφήγηση από εκεί που την άφησε ο προηγούμενος έχοντας το ελεύθερο να οδηγήσει την ιστορία όπου ήθελε. Η σειρά με την οποία θα έγραφαν ορίστηκε μέσω κλήρωσης και ο τελικός τίτλος δόθηκε από τους αναγνώστες.
Η συνθήκη κάτω από την οποία γράφτηκε το συγκεκριμένο βιβλίο είναι απίστευτα πρωτοπόρα και αποκαλύπτει τη διάνοια και το εύρος των τεσσάρων μεγάλων συγγραφέων της ελληνικής λογοτεχνίας. Ο καθένας έπρεπε να βρει τρόπο να συνδέσει την ιστορία του προηγούμενου με αυτά που ο ίδιος είχε στο μυαλό του. Παράλληλα, μπορούσε να περιπλέξει την ιστορία προσθέτοντας ή αφαιρώντας χαρακτήρες, δίνοντας έτσι μια πρόκληση στον συγγραφέα που θα αναλάμβανε την επόμενη εβδομάδα.
Η αρχή της υπόθεσης εκτυλίσσεται στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ενώ στη συνέχεια μεταφερόμαστε λίγα χρόνια μπροστά. Πρωταγωνιστής είναι ο Αμανταίο Μαντσίνι, ένας γόνος Ελληνίδας μάνας και Ιταλού πατέρα, μεγαλωμένος στην Ελλάδα έως ότου ο πατέρας του τον στέλνει στην Ιταλία, βλέποντας ότι ο μικρός Αμανταίο δεν θεωρεί την τελευταία επ’ ουδενί πατρίδα του. Ειλικρινά δεν θέλω να γράψω τίποτα άλλο για την υπόθεση γιατί έχει τόσες ανατροπές που είναι κρίμα να σας το χαλάσω.
Είναι μαγικό το να καταλαβαίνεις το μεγαλείο των συγγραφέων, καθώς εκτυλίσσεται η υπόθεση. Το μοναδικό ύφος τους και ο τρόπος που καταφέρνουν να συνδέσουν την ιστορία ξεπερνώντας το οποιοδήποτε "εμπόδιο" που έχει βαλθεί από τον συγγραφέα της προηγούμενης εβδομάδας είναι πραγματικά μεγαλειώδες.
Ό,τι και να γράψει κανείς γι’αυτό το βιβλίο είναι λίγο. Απλώς πάρ’τε το και απολαύστε την ανάγνωσή του. Για όσους δεν έχουν εμπειρία από ελληνικούς συγγραφείς και δη εκείνης της εποχής είναι μια ιδανικής ευκαιρία να πάρει μια γεύση από τέσσερα μεγάλα ονόματα της ελληνικής σκηνής.
Θα μπορούσε να γίνει εκπληκτική θεατρική παράσταση καθώς έχει όλα τα συστατικά (εποχή, διάλογοι, κλίμα, κοστούμια κτλ) για να γίνει πανελλήνια επιτυχία.
Η συνθήκη κάτω από την οποία γράφτηκε το συγκεκριμένο βιβλίο είναι απίστευτα πρωτοπόρα και αποκαλύπτει τη διάνοια και το εύρος των τεσσάρων μεγάλων συγγραφέων της ελληνικής λογοτεχνίας. Ο καθένας έπρεπε να βρει τρόπο να συνδέσει την ιστορία του προηγούμενου με αυτά που ο ίδιος είχε στο μυαλό του. Παράλληλα, μπορούσε να περιπλέξει την ιστορία προσθέτοντας ή αφαιρώντας χαρακτήρες, δίνοντας έτσι μια πρόκληση στον συγγραφέα που θα αναλάμβανε την επόμενη εβδομάδα.
Η αρχή της υπόθεσης εκτυλίσσεται στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ενώ στη συνέχεια μεταφερόμαστε λίγα χρόνια μπροστά. Πρωταγωνιστής είναι ο Αμανταίο Μαντσίνι, ένας γόνος Ελληνίδας μάνας και Ιταλού πατέρα, μεγαλωμένος στην Ελλάδα έως ότου ο πατέρας του τον στέλνει στην Ιταλία, βλέποντας ότι ο μικρός Αμανταίο δεν θεωρεί την τελευταία επ’ ουδενί πατρίδα του. Ειλικρινά δεν θέλω να γράψω τίποτα άλλο για την υπόθεση γιατί έχει τόσες ανατροπές που είναι κρίμα να σας το χαλάσω.
Είναι μαγικό το να καταλαβαίνεις το μεγαλείο των συγγραφέων, καθώς εκτυλίσσεται η υπόθεση. Το μοναδικό ύφος τους και ο τρόπος που καταφέρνουν να συνδέσουν την ιστορία ξεπερνώντας το οποιοδήποτε "εμπόδιο" που έχει βαλθεί από τον συγγραφέα της προηγούμενης εβδομάδας είναι πραγματικά μεγαλειώδες.
Ό,τι και να γράψει κανείς γι’αυτό το βιβλίο είναι λίγο. Απλώς πάρ’τε το και απολαύστε την ανάγνωσή του. Για όσους δεν έχουν εμπειρία από ελληνικούς συγγραφείς και δη εκείνης της εποχής είναι μια ιδανικής ευκαιρία να πάρει μια γεύση από τέσσερα μεγάλα ονόματα της ελληνικής σκηνής.
Θα μπορούσε να γίνει εκπληκτική θεατρική παράσταση καθώς έχει όλα τα συστατικά (εποχή, διάλογοι, κλίμα, κοστούμια κτλ) για να γίνει πανελλήνια επιτυχία.
November 14, 2023
«Δεν είμαστε κύριοι του πεπρωμένου μας. Το ρυθμίζουν παράγοντες ανεξάρτητοι απο τη θέλησή μας και, πολλές φορές, αντίθετα από τους βιολογικούς νόμους. Τα βιολογικά παραστρατήματα των κοινωνικών συνθηκών δεν διορθώνονται. Θα παραμείνεις εκεί που, άτοπα ίσως, βρίσκεσαι τουλάχιστον όσο διαρκεί ο πόλεμος. Κατόπι θα κρίνεις μόνος σου και θ᾿ αποφασίσεις.»
🪶[...]Τώρα εγώ είμαι έτοιμη να σε αντικρίσω. Τα αντιμετωπίζω όλα με τον ίδιο τρόπο που ἀντιμετώπισα τη μοίρα μου. Πρέπει να υπάρξει μια καθαρή εξήγηση ανάμεσά μας. Πολλά αόρατα χέρια ήταν γύρω μου, πολλή μοίρα με παρακολουθούσε απο τότε που ήρθα στη ζωή. Φαίνεται πως παρόμοιες δυνάμεις τυλίγουν και τη δική σου τη ζωή. Τώρα το ξέρω πως τίποτα δε σώζει τον άνθρωπο απ' τον τρόμο της αμφιβολίας. Πρέπει να μάθει. Σαν Ελληνίδα, αυτό το καταλαβαίνω καλύτερα. Ἐδώ πάντα γύρεψαν οι άνθρωποι να μάθουν τη μοίρα τους, κι ας άνοιγε μπροστά τους ο γκρεμός.[...]
🪶[...]Τώρα εγώ είμαι έτοιμη να σε αντικρίσω. Τα αντιμετωπίζω όλα με τον ίδιο τρόπο που ἀντιμετώπισα τη μοίρα μου. Πρέπει να υπάρξει μια καθαρή εξήγηση ανάμεσά μας. Πολλά αόρατα χέρια ήταν γύρω μου, πολλή μοίρα με παρακολουθούσε απο τότε που ήρθα στη ζωή. Φαίνεται πως παρόμοιες δυνάμεις τυλίγουν και τη δική σου τη ζωή. Τώρα το ξέρω πως τίποτα δε σώζει τον άνθρωπο απ' τον τρόμο της αμφιβολίας. Πρέπει να μάθει. Σαν Ελληνίδα, αυτό το καταλαβαίνω καλύτερα. Ἐδώ πάντα γύρεψαν οι άνθρωποι να μάθουν τη μοίρα τους, κι ας άνοιγε μπροστά τους ο γκρεμός.[...]
July 6, 2023
Ένα πολύ ενδιαφέρον project όπου 4 μεγάλοι συγγραφείς ενώνονται σε ένα μυθιστόρημα όπου ο καθένας γραφει ένα κεφάλαιο χωρίς να έχει συνεννοηθεί με τους υπόλοιπους για το πώς θα κυλήσει η ιστορία. Αυτό βέβαια δημιουργεί προβλήματα ως προς τη ροή, γι’αυτό και αν το κρίνεις αυστηρά σαν ιστορία ίσως να μην έχει κ πολλά να πει αλλά αν το δεις ως «πείραμα» τότε σίγουρα θα το αγαπήσεις.
Οι τρικλοποδιές που βάζει ο ένας στον αλλον ως προς τη συνέχεια της ιστορίας έχουν πλακα μιας και είναι του στυλ «για να δουμε τι θα κάνεις τώρα με αυτόν τον ήρωα», ωστόσο ο Βενέζης κάνει ένα όμορφο κλείσιμο στο τελευταίο κεφάλαιο, συμμαζεύοντας ό,τι φύτεψαν οι άλλοι όπως όπως. Αξίζει σίγουρα να διαβαστεί!
Οι τρικλοποδιές που βάζει ο ένας στον αλλον ως προς τη συνέχεια της ιστορίας έχουν πλακα μιας και είναι του στυλ «για να δουμε τι θα κάνεις τώρα με αυτόν τον ήρωα», ωστόσο ο Βενέζης κάνει ένα όμορφο κλείσιμο στο τελευταίο κεφάλαιο, συμμαζεύοντας ό,τι φύτεψαν οι άλλοι όπως όπως. Αξίζει σίγουρα να διαβαστεί!
September 21, 2020
Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι πραγματικά πολύ ιδιαίτερο, καθώς γράφτηκε απο τέσσερις συγγραφείς χωρίς να έχουν συνεννοηθέι τίποτα για την πλοκή, αλλά συνεχίζοντας ο ένας την ιστορία του άλλου.
Και οι τέσσερις γράφουν πολύ ωραία και αν αναλογιστεί κανείς τις συνθήκες η πλοκή έχει μια ωραία ροή. Μου άρεσε πολύ η ιστορία και το μυστήριο του βιβλίου αν και οι χαρακτήρες δεν αναπτύχθηκαν αρκετά.
Και οι τέσσερις γράφουν πολύ ωραία και αν αναλογιστεί κανείς τις συνθήκες η πλοκή έχει μια ωραία ροή. Μου άρεσε πολύ η ιστορία και το μυστήριο του βιβλίου αν και οι χαρακτήρες δεν αναπτύχθηκαν αρκετά.
January 24, 2025
For a book of its kind i'd say it was quite enjoyable to read.
It was published in a sequence of 8 parts from 4 different writers, aside of the experimental form i think jt reminds me a tv-mini series where each episode has a different director trying to adapt their style on the same story line.
Even though i quite enjoyed reading it i think it's 3/5 from a literature perspective.
It was published in a sequence of 8 parts from 4 different writers, aside of the experimental form i think jt reminds me a tv-mini series where each episode has a different director trying to adapt their style on the same story line.
Even though i quite enjoyed reading it i think it's 3/5 from a literature perspective.
August 3, 2019
Συναρπαστικό! Χωρίς να συνεννοηθούν και με το σκεπτικό να ζορισουν τον επόμενο, οι τεσσερις απο τους κορυφαίους Ελληνες συγγραφείς της γενιάς του '30 δημιούργησαν ενα μυθιστόρημα γεμάτο δραση, με ολοκληρωμένους χαρακτήρες και πλοκή που σε "ρουφάει". Το προτείνω ανεπιφύλακτα!
August 28, 2024
Απλά μαθήματα γραφής και συγγραφής.
Σπουδαίο πόνημα από ανεπανάληπτους συγγραφείς.
Ένας παγκόσμιος πόλεμος (ο δεύτερος), ένα ειδύλλιο, προδοσίες, φόνοι και στην Ελλάδα του 50.
4 πολύ μεγάλοι συγγραφείς συνεργάζονται στην συγγραφή ενός μαγικού βιβλίου που πρέπει να διαβαστεί απ' όλους.
Σπουδαίο πόνημα από ανεπανάληπτους συγγραφείς.
Ένας παγκόσμιος πόλεμος (ο δεύτερος), ένα ειδύλλιο, προδοσίες, φόνοι και στην Ελλάδα του 50.
4 πολύ μεγάλοι συγγραφείς συνεργάζονται στην συγγραφή ενός μαγικού βιβλίου που πρέπει να διαβαστεί απ' όλους.
September 19, 2018
ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΙΚΟ!!!
June 11, 2019
Γλώσσα απλή, δημοτική με λέξεις που έχουν ξεχαστεί πια, ενδιαφέρουσα πλοκή, μυστήριο, δράση, έρωτας, ήρωες και προδότες, ένα καταπληκτικό μυθιστόρημα που γράφτηκε υπό ιδιότυπες συνθήκες!!!!
December 10, 2020
Εξαιρετικό μυθιστόρημα!!!
May 25, 2024
Τέσσερις διαφορετικοί συγγραφείς έγραψαν αυτό το βιβλίο. Όμως εάν κρύψουμε τα ονόματα, η δικιά μου αίσθηση ήταν σαν να το έγραψε ένας.
Displaying 1 - 30 of 32 reviews