Syri‘ is een zogeheten schurkenstaat, gezworen vijand van Isra‘l, vriend van Iran, intrigant in Libanon, maar ook deelnemer aan westerse zijde aan de Eerste Golfoorlog (1991). In dit seculiere land is democratie ver te zoeken, het presidentschap erfelijk en de persvrijheid minimaal. De antieke, vroeg christelijke en oude islamitische monumenten getuigen van een rijk verleden. Syri‘ is het strijdtoneel geweest van Hittieten en de oude Egyptenaren. Het was een belangrijke provincie binnen het Romeinse en Byzantijnse Rijk, het heeft onder heerschappij van Arabische dynastie‘n gestaan en maakte deel uit van het Osmaanse Rijk. Sinds 1946 is het een onafhankelijke republiek waar naast een grote Arabische meerderheid, tal van kleinere groepen wonen, zoals Koerden, Tsjerkessen en Armeni‘rs. Het is een fascinerend land waar veel over te weten en te kennen valt. Je raakt er niet op uitgekeken, over uitgepraat en uitgelezen. Dit boek is een heel goede kennismaking. Het is rijk gellustreerd met fotos, kaarten en plattegronden, en met een register.
Theo de Feyter (1947) kent Syri‘ goed, allereerst als archeoloog, uit de tijd dat hij er opgravingen deed, en later als reisleider en kunstschilder. Zijn reisgezelschappen voert hij graag langs ongewone plaatsen, schilderen doet hij er op straat en in het landschap. In dit boek toont hij zich een fijnzinnig observator, met een stille pen en een grote kennis van oude en nieuwe geschiedenis. Hij exposeert regelmatig in binnen en buitenland. Van zijn hand verscheen een alom geroemde vertaling van het Gilgamesj-epos.
Voor mij 5 sterren waard, maar dat komt omdat het boek nostalgische waarde voor mij heeft. Ik kwam het tegen bij de Slegte in Amsterdam en nam het mee omdat het gaat over het Syrië van 2008-2011. Dat is ruwweg dezelfde periode waarin ik, net als Feyter in zijn studententijd, stage liep in Syrië als student archeologie (2007). Hij beschrijft het Syrië dat voor mij als lezer zo herkenbaar is. Het Syrië van de enigszins stabiele sprong voorwaarts onder Basshar Assad voordat de Syrische burgeroorlog en de ellende onder ISIS het land verwoestten. De manier van opgraven die wij zelf toepasten wordt beschreven en veel plekken die ik bezocht heb, waaronder een naburige opgraving, komen uitgebreid aan bod.
Feyter vertelt over allerlei aspecten van de Syrische geschiedenis en de sociale en politieke ontwikkelingen die hij in het land heeft waargenomen. Hij beschrijft ook de toeristische plekken die ik niet heb bezocht, maar hopelijk ooit nog met eigen ogen kan zien. Als Syrië-kenner schetst hij een bijzonder beeld van een bijzonder land, de koloniale banden met het westen en de mogelijkheden voor een goede toekomst die in het afgelopen decennium zijn ingestort.