Η δεκάχρονη Σάσα έχει χίλια δυο ερωτήματα που ζητάνε απάντηση, για παράδειγμα που πάνε οι μύγες το χειμώνα ή τι σημαίνει «τ' αυτί της γης».
Η μαμά της και η Ντούνια, που δουλεύει χρόνια στο σπίτι τους, χάνουν την υπομονή τους να την ακούνε όλο να ρωτάει. Ο Σουσάμης όμως - παρατσούκλι που έδωσε η ίδια στον μπαμπά της - την ακούει πάντα με προσοχή και της λύνει τις απορίες της ακόμα και «για τ' αυτί της γης».
Κι ακούμπησε ο Σπανός τ' αυτί του στη γη κι άκουσε την περπατησιά του δράκου που ερχόταν από μακριά... «Τ' αυτί της γης τον έσωσε».
Έτσι λέει το παραμύθι, μα η ζωή στην προεπαναστατική Ρωσία όπου ζει η Σάσα, δε μοιάζει καθόλου παραμύθι. Σίγουρα όμως αν ακουμπούσε το αυτί της στη γη θ' άκουγε περπατησιές από πέρα μακριά στην Πετρούπολη. Περπατησιές από κάτι αλλιώτικο που ερχότανε, και η Σάσα, όσο μικρή κι αν είναι, το περιμένει με λαχτάρα και με μια μοναδική χαρά, που μόνο τα παιδιά μπορεί να έχουν. [Βασισμένο στο έργο της Α. Μπρουστέιν: "Ο δρόμος που ξανοίγεται μπροστά"]
One could say that our outstanding author Alki Zei (Greek: Άλκη Ζέη) has raised with her books lots of children, apart from bringing up two of her own. Today’s children in Greece have additionally the chance to know her work in their textbooks where her novels have been anthologized. Among the various national and international distinctions she has obtained for her work, the greatest recognition comes from the readers, who read passionately her books and place them in the top of the best seller lists. But what makes Alki Zei’s work really significant is the impression it evokes out of Greece. Her books have often been awarded abroad: Mildred Batchelder in the U.S.A. for Wildcat under glass, Petros’ war and The sound of the dragon’s feet, Acerbi Prize in Italy for Achille’s fiancée, Bookworms prize in France for Tina’s web. Above all Wildcat under glass which has marked contemporary Greek juvenile literature since it was first published in 1963. Through various trans-national republications, cataloguing for school study and frequent awards, it is considered to be one of the best books for children worldwide according to librarians, literary critics and teachers.
Alki Zei is therefore a precious asset for Greek contemporary literature. She may mainly write for children but she equally addresses to adults. Within the stories of her books she transforms her own experiences into novels, however always keeping enough distance from autobiography but allowing her heroes to view things through her own angle. As she belongs to a generation of people who have sacrificed their ambitions and private lives for the sake of collective dreams and fight for peace, freedom and democracy, having herself actively participated in Greece’s bitter historical moments of Resistance, persecutions and overthrows during and after World War II, she considers it her duty to record those important historical events so that younger generations know. But although her stories are set in really lived historical context, she is neither exhaustive in History account nor instructive towards readers. Her intention is to ensure awareness and give a chance for further questioning on a multitude of universal moral and social issues.
Naturally, the greatest virtue of her books remains their exquisite literary value which derives from masterly expression, perfect plot and a subtle sense of humour, thus resulting to breathless reading.
Η Σάσα, το Κουκούτσι, όπως τη φωνάζει ο πατέρας της, είναι ένα κορίτσι που μεγαλώνει με κατ’ οίκον διδασκαλία και ονειρεύεται να πάει πέρα από τις ράγιες που περνάνε έξω από το σπίτι της. Ο μικρόκοσμός της είναι γεμάτος ερεθίσματα και ακατανόητα για κείνη πράγματα, ο γιατρός μπαμπάς της όμως τον λίγο ελεύθερο χρόνο που έχει τον διαθέτει με χαρά για κείνη. Κάποια στιγμή οι γονείς της αποφασίζουν να τη στείλουν στο γυμνάσιο κι έτσι η Σάσα γνωρίζει τον πραγματικό κόσμο, με τις αδικίες και τα προβλήματά του.
Άλλο ένα διαμαντάκι της αγαπημένης όλων Άλκης Ζέη, που διαβάζεται ακόμη και σήμερα από μικρούς και μεγάλους αναγνώστες. Το ιστορικό υπόβαθρο γνωστοποιείται από ψήγματα καθημερινότητας και παραστατικούς διαλόγους, χωρίς διδακτισμούς και δύσκολες πληροφορίες. Η Σάσα ζει στα τέλη του 19ου αιώνα στην τσαρική Ρωσία και η μεγάλη αλλαγή στη ζωή της έρχεται το 1894 που σπουδάζει στο γυμνάσιο και ταυτόχρονα αναλαμβάνει την ηγεσία ο τσάρος Νικόλαος Β΄, λίγα χρόνια πριν τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο και την Οκτωβριανή Επανάσταση. Είναι μια ζωηρή μαθήτρια, με ηθικές αρχές, γεμάτη απορίες για τις κοινωνικές και οικογενειακές καταστάσεις των ανθρώπων που απαρτίζουν το περιβάλλον της. Δραστήρια και κοινωνική, γνωρίζει φτωχά και πλούσια παιδιά, σιωπηλή και διακριτική, γίνεται μάρτυρας συζητήσεων για τις πολιτικές αλλαγές στη χώρα κι όλα αυτά είναι ερεθίσματα που βάζουν σε κίνηση τους μηχανισμούς της σκέψης της και προσπαθεί να μάθει και να καταλάβει τα πάντα.
Ο πατέρας της, Ίγκορ Λβόβιτς, είναι γιατρός, ανήκει στη μεσαία τάξη, αρνείται να εξυπηρετήσει μόνο τους πλούσιους, αντίθετα δείχνει σαφή προτίμηση στους φτωχούς και τους άπορους, από τους οποίους φυσικά δε δέχεται να πληρωθεί. Η στάση του είναι αντικείμενο συζήτησης ανάμεσα στους συναδέλφους του, οι οποίοι τον θαυμάζουν. Είναι αυστηρός με την οικογένειά του αλλά λογικός. Αφιερώνει όσο χρόνο έχει ελεύθερο για δημιουργικές συζητήσεις με την κόρη του, την οποία προσπαθεί να στηρίξει στα δικά της πόδια και να την απομακρύνει από τα υπερβολικά χαϊδολογήματα της μητέρας της, Ελένα Μιχαήλοβνα (μια γυναίκα κάπως οπισθοδρομική στις κοινωνικές αλλαγές, μάλλον από φόβο παρά από αδιαφορία) και της υπηρέτριας, Ντούνια. Δε δίστασε να τη στείλει μόνη της στο απέναντι γυμνάσιο, δεν το σκέφτηκε δεύτερη φορά ν’ απολύσει τη Γερμανίδα που τη νουθετούσε με γελοίες προκαταλήψεις της δικής της κουλτούρας και γενικά καταφέρνει να συγκρατήσει ακριβοδίκαια την τάξη στην οικογένειά του.
Ιδιαίτερο ρόλο παίζει στη ζωή της Σάσα ο νέος της δάσκαλος, Πάβελ Γκριγκόρεβιτς ή κατ’ εκείνη Φεγγάρης Φεγγάροβιτς λόγω του προσώπου του, που είναι από τους «μπουζουριασμένους», όπως τον χαρακτηρίζουν, μιας και λόγω των ιδεών του εστάλη στη Σιβηρία για τρία χρόνια και τώρα είναι «υπό επιτήρησιν». Άλλη μια πρωτοτυπία του πατέρα της Σάσα, που κατάλαβε πως ο άνθρωπος θα παράσχει ουσιαστική μάθηση στην κόρη του, αγνοώντας τις πολιτικές του αντιλήψεις. Ο Πάβελ όμως δεν έχει ξεχάσει την ιδεολογία του και οργανώνει τους εργάτες σε συλλαλητήρια, κάτι που θα τον οδηγήσει σε νέες περιπέτειες και τη Σάσα σε νέες ερωτήσεις.
Ένα δαιμόνιο πλασματάκι λοιπόν μας καλωσορίζει στη ζωή της, γεμάτο ιδέες, απορίες και ερωτήσεις, που προσπαθεί να κατανοήσει τη μεταφορική σημασία πολλών προτάσεων, τις καταστάσεις που ζει και καθρεφτίζονται μέσα από τη συμπεριφορά των φίλων, γειτόνων, γνωστών και συγγενών και να γίνει κι η ίδια όσο γίνεται καλύτερο μέλος αυτής της κοινωνίας. Οι σπουδές της στο γυμνάσιο της αποκαλύπτουν τι πραγματικά συμβαίνει στο κράτος που ζει, με τις αλλόθρησκες και αλλόγλωσσες να θεωρούνται κατώτερης στάθμης, με πλήρη υποταγή στον τσάρο, με αυστηρή αλλά κενή διαπαιδαγώγηση και πολλά άλλα. Σύντομα όμως κάνει νέες φιλίες κι έτσι οι σκανδαλιές και η παιδική αντίληψη προσφέρουν απολαυστικές σελίδες, σωτήριες για το ιστορικό χάος που έρχεται καλπάζοντας, μιας και ο νέος τσάρος διαψεύδει τα όνειρα και τις ελπίδες του λαού του για κοινωνική ισότητα, ακολουθώντας την πολιτική του προκατόχου του, Αλέξανδρου Γ΄ ενώ η υπόθεση Μουλτάν είναι η αρχή του τέλους!
Μέσα από μια σειρά γεγονότων, μεγαλώνει η Σάσα Βελιτσάνσκαγια, γίνεται ατρόμητη, ηρωίδα, άφοβη, δε διστάζει να βοηθάει κρυφά τις αδύναμες στα μαθήματα συμμαθήτριές της ή να διαβάζει βιβλία απαγορευμένα, όπως του Μαξίμ Γκόρκι («φτερωτή βιβλιοθήκη» τη λένε μάλιστα κωδικοποιημένα), χαρίζοντας τον τρόμο στη μάνα της και την περηφάνια στον πατέρα της, που προσπαθεί να βρίσκει τις χρυσές τομές για να μην μπλέξουν. Μέσα από τα μάτια της η συγγραφέας περιγράφει εύληπτα και ουσιαστικά την κατάσταση που σιγόβραζε στη Ρωσία των τελών του 19ου αιώνα και ταυτόχρονα μέσα από μια σειρά περιστατικών και γεγονότων δείχνει την αρμονική ισορροπία στη ζωή, με τα καλά και τα κακά περιστατικά να εναλλάσσονται, δίνοντας στη ζωή την πληρότητα που όλοι αγαπάμε. Η Άλκη Ζέη δίνει με μαεστρία τις συνθήκες ζωής και αντίδρασης στην Πετρούπολη και σκιαγραφεί αδρά εκπληκτικές προσωπικότητες που συστήνουν τον κόσμο στον οποίο καλείται να ζήσει, να σπουδάσει και, γιατί όχι, να πολεμήσει η Σάσενκα. Να αγωνιστεί για τα «απερίσκεφτα» όνειρα των ανθρώπων που πίστεψαν σε μια ιδεολογία πριν τους λιώσει η ιστορική πραγματικότητα.
Ένα εξαιρετικό γλυκόπικρο μυθιστόρημα που πρέπει όλοι να διαβάσουν, κυκλοφορεί τώρα με εξώφυλλο της Διατσέντας Παρίση από τις εκδόσεις Μεταίχμιο ως ένα από τα βιβλία που περιέχονται στη συλλεκτική κασετίνα «Η Βιβλιοθήκη της Άλκης Ζέη». Πρόκειται για ένα σημαντικό απόκτημα για κάθε παιδί και έφηβο, μιας και περιέχονται τα αντιπροσωπευτικότερα μυθιστορήματα της κυρίας Άλκης Ζέη, που μεγάλωσαν, γαλούχησαν και επηρέασαν γενιές και γενιές ενώ χάραξαν το δικό τους μονοπάτι στη νεότερη μεταπολεμική πεζογραφία.
Μου το θύμισε μια καινούργια φίλη. Απ τα πιο αγαπημένα βιβλία της προεφηβειας. Πολυ γλυκεια ανάμνηση. Απο τα βιβλία που άνοιξαν την πόρτα στην αγάπη μου για το διάβασμα
Από τα αγαπημένα μου βιβλία. Η ιστορία της Σάσενκα μας μεταφέρει σε μια εποχή (της προεπαναστατικής Ρωσίας), όπου η κοινωνική ανισότητα βασιλεύει. Παρ΄όλα αυτά, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που θέλουν να κάνουν τη διαφορά με τον προσωπικό τους αγώνα, όπως μπορεί ο καθένας με όποιο ψυχικό απόθεμα διαθέτει. Το τελευταίο της το εξηγεί ο Σουσάμης, όταν η Σάσενκα απορεί με τη ...δειλία του. Συναντάμε επίσης τον Φεγγάρη Φεγγάροβιτς, έναν δάσκαλο που αφυπνίζει τη Σάσενκα, τις άλλες δασκάλες της, με τη διαφορετική τους αντιμετώπιση στην επανάσταση αλλά και τις φίλες της στο σχολείο. Το σχολείο είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας τους, με τα παιδιά χωρισμένα σε παρέες (συνήθως ανάλογα την κοινωνική τους τάξη) και με ανάλογες συμπεριφορές. Η Σάσενκα παρακολουθεί και συμμετέχει τις εξελίξεις, βγαίνοντας ουσιαστικά από το προστατευμένο περιβάλλον της οικογένειας της, όπου ζούσε μέχρι τα 10 της περίπου χρόνια, και αντιμετωπίζοντας τη σκληρή αλλά και συχνά όμορφη πραγματικότητα.
Θεωρείται παιδικό ή εφηβικό βιβλίο, αλλά διαβάζεται πολύ ευχάριστα και από ενηλίκους. Η Άλκη Ζέη διασκευάζει ένα παιδικό ρώσικο βιβλίο εμπλουτίζοντάς το με τις προσωπικές της αναμνήσεις από την δικτατορία του Μεταξά και την χούντα στην Ελλάδα. Βρισκόμαστε στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ρωσία όπου η μικρή Σάσενκα ζει μαζί με τον γιατρό πατέρα της, τη μαμά της, την πιστή υπηρέτριά τους και την Γαλλίδα δασκάλα της. Ο κόσμος βράζει στην τσαρική Ρωσία λόγω των φοβερών ανισοτήτων αλλά και του απολυταρχικού πολιτεύματος. Ο τσάρος Αλέξανδρος πεθαίνει και τον διαδέχεται ο Νικόλαος ο Β, ο οποίος αδιαφορεί για τις ανάγκες του λαού του. Βλέπουμε την προεπαναστατική Ρωσία μέσα από τα μάτια ενός δωδεκάχρονου παιδιού και την δική του ενηλικίωση με τρόπο λυρικό και ταυτόχρονα λιτό.
Η εντεκάχρονη Σάσα Βελιτσάνσκαγια είναι ένα κοριτσάκι που μεγαλώνει σ' ένα προάστιο του Πέτρογκραντ στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ενθρονίζεται ο τελευταίος τσάρος της Ρωσσίας, ο Νικόλαος ο Β'. Η μικρή Σάσα είναι παιδί (μοναχοκόρη) μιας μεσοαστικής οικογένειας με οικιακή βοηθό-γκουβερνάντα και κατ' οίκον διδασκαλία των τάξεων του δημοτικού, με τα γερμανικά της και τα γαλλικά της, τα γειτονάκια της ίδιας κοινωνικής τάξης, την εποχή που συσσωρεύεται στη ρωσική κοινωνία η δυσαρέσκεια για το απολυταρχικό τσαρικό καθεστώς. Ο μπαμπάς της, γιατρός Ιγκόρ Λβόφιτς, είναι ένας φιλελεύθερος άνθρωπος που εξετάζει ανιδιοτελώς τους πάμφτωχους ασθενείς και έχει μια ιδιαίτερη σχέση με την κόρη του, η οποία θαυμάζει τον απεριόριστο ανθρωπισμό του και αποτελεί για αυτήν το παράθυρο για την εξήγηση του έξω κόσμου που ούσα σε προστατευόμενο περιβάλλον δεν αντιλαμβάνεται ακόμα. Αναμένει απ' αυτόν απαντήσεις στα καταιγιστικά ερωτήματα που προκύπτουν.
Καθοριστικό γεγονός στη ζωή της είναι η πρόσληψη ενός καθηγητή για την προετοιμασία της για τις εισαγωγικές εξετάσεις του γυμνασίου, του στρογγυλοπρόσωπου "Φεγγάρη Φεγγάροβιτς", ο οποίος είναι επαναστάτης και πρώην εξόριστος στον οποίο όλοι αρνούνται να δώσουν δουλειά, πλην του μπαμπά της Σάσας. Τότε η Σάσα αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει κι ένας άλλος κόσμος "πέρα στις ράγες" που αποτελείται από την φτωχή πλειοψηφία του λαού και από ανθρώπους που έχουν ταχθεί με την πρόοδο και την ανατροπή της αδικίας.
Το "προστατευτικό κέλυφος" σπάει πιο δραστικά όμως όταν η Σάσα εισάγεται στο ιδιωτικό σχολείο και τοποθετείται σε τάξη "υποδεέστερων" κοινωνικά μαθητών, δηλαδή παιδιών μεσοαστών, εβραίων, πολωνών, ενώ υπάρχει το άλλο τμήμα με τα παιδιά της αριστοκρατίας. Εκεί έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με ένα αυταρχικό σύστημα εκπαίδευσης και με άλλους μαθητές που φέρουν επίσης φιλελεύθερες ιδέες από τα σπίτια τους. Τα παιδιά μιμούνται τους μεγάλους κι έτσι, όπως ο Φεγγάρης έχει στην τσάντα του παράνομες προκηρύξεις, η Σάσα και οι συμμαθήτριές της κουβαλάνε στη σάκα απαγορευμένη απ' τις τσαρικές αρχές λογοτεχνία, όπως βιβλία του Μαξίμ Γκόρκυ, τα οποία καμουφλάρουν με εξώφυλλα τετραδίων μαθηματικών, τα οποία η μια δανείζει στην άλλη; είναι η "φτερωτή βιβλιοθήκη". Πλέον η Σάσα ακούει πολύ προσεχτικά τις πολιτικές συζητήσεις που κάνει ο μπαμπάς της, αλλά και τις απόψεις του "Φεγγάρη" ή της συντρόφισσας του Πολίν που της διδάσκει γαλλικά.
Η Άλκη Ζέη μας δείχνει (και πολλές φορές με χιούμορ) τον κόσμο ενός κοριτσιού που ζει σε μια θυελλώδη εποχή και είναι αναπόφευκτο κάποια στιγμή να κοιτάξει έξω από το τζάμι. Που προσπαθεί να καταλάβει τι είναι γύρω της παρατηρώντας και προσπαθώντας να συνθέσει κάθε μικρή και αποσπασματική πληροφορία ή απάντηση που έρχεται στ' αυτιά της.
Ένα πολύ γλυκό βιβλίο που διηγείται τις περιπέτειες της μικρής Σάσας στην προεπαναστατική Ρωσία και τον αγώνα κατά του τσάρου στον οποίο συμμετέχουν όπως συμβαίνει και στο Καπλάνι και τα παιδιά και έτσι ωριμάζουν μέσω αυτής της διαδικασίας. Το βιβλίο είναι διασκευή ενός ρωσικού παιδικού βιβλίου μέσα στο οποίο μπλέκονται και οι αναμνήσεις της Ζέη από τη διδακτορία μαζί με αυτές της ρωσίδας συγγραφέως. Πολύ καλό βιβλίο και για παιδιά και για "μεγάλους".
readathon17: a book where the main character is a child or a teenager
A book set up in pre-revolutionary Russia, where little Shasha starts to understand that she lives in an unfair society and that a revolution is needed. Really nice book, good for adults too. Typical Alki Zei, but in a different setting.
Finally got around to reading this slim volume I had picked up at a library discard sale. For its scant 113 pages, this book about ten-year old Sashenka in pre-revolutionary Russia manages to cover a lot of ground: science versus religion; nationalism; social class and gender distinctions; and values clarification. Sasha, the daughter of a bourgeois doctor, observes all the people and circumstances in her surroundings and asks countless questions of her father and her tutor about why things are as they are. The unwitting final conversation on the last page between Sasha and her father packs a wallop for us as the readers. At what point will they finally come to realize what we know from history... that their lives are about to be turned upside down and will never again be the same?
Great, but also a disappointment, mainly because Zei's WILCAT UNDER GLASS is the best book I read this year, a staggering work of immense beauty, power, emotion and poetic persuasion. This one has far too many characters in far too little pages, and it comes off as a heavy-handed novella for kids, not very subtle, more concerned with Politics and Message than Poetics and Story. Marvellous moments all around, though. Alki Zei is sublime.
Σαν ξένη ανακάλυψα την Αλκή Ζέη από την δασκάλα μου των ελληνικών και την αγάπησα. Ο τρόπος γραφής είναι απλό, ζεστό. Το βιβλίο διαβάζετε εύκολα χωρίς να χρειαστεί πολύ συγκέντρωση.
In 2016, I attended the BookCrossing Anniversary Convention in Athens, Greece, where our keynote speaker was Alki Zei, one of the most prominent authors of childrens' books in Greece. The speech was given through a translator and included her life history of being a child affiliated with the resistance to the Nazis and an adult affiliated with the resistance to the dictatorship which took over Greece after WWII. I bought and read her book Wildcat Under Glass at the convention and was under the impression that only that book and the other one I bought (non-fiction) were available in English.
6 weeks ago I was in a thrift shop looking at books and saw the author name Zei on the spine of one and was so excited. I couldn't believe it was another book by this amazing woman. But it was -- and I was pleased that the story was one of a young Russian girl (I am a huge Russophile). I was not surprised to find that this is a book about a remarkable young woman who is affiliated with the resistance -- or those agitating for better conditions for the poor and worker's rights and such in late 1890s Russia. Sashenka is a spunky character who learns and grows and begins to understand that the world is not as kind and benevolent as her home with Mamma and Dounya and Sesame. It is a book about doing what one can to make the world a better place, about the risk and the sacrifice that can come with those choices, and about friendship.
Ήταν το μόνο βιβλίο της Ζέη που υπήρχε χρόνια στα ράφια μου και δεν είχα διαβάσει. Θυμάμαι όταν ήμουν μικρή να το διαβάζει η μητέρα μου, κι εγώ δίπλα να διαβάζω τη Μωβ Ομπρέλα. Πιστεύω ότι υπάρχει πάντα η κατάλληλη στιγμή για το κάθε βιβλίο, ανάλογα με την ψυχοσύνθεση του ανθρώπου την κάθε στιγμή, και για μένα ήταν τώρα, δέκα σχεδόν χρόνια μετά. Το αγάπησα πολύ.
Una fantàstica descoberta. No m'hagués cridat l'atenció i, després d'un primer capítol on no ho acabava de veure cap on aniria la cosa i si m'agradaria, la història i els personatges agafa tot cos i no pots sortir del món de la Sasha. La combinació de la visió de la nena amb la narració d'uns fets històrics funciona la mar de bé. El recomano moltíssim.
Όμορφο και γλυκό παραμύθι που με μετέφερε σε μια άλλη εποχή όπου η καταπίεση και οι έντονες αντιθέσεις οδήγησαν σε μια επανάσταση που άλλαξε τον του της ιστορίας. Μια καλή εισαγωγή για τα παιδιά στο θέμα του Σοσιαλισμού.
Ένα υπέροχο μυθιστόρημα που εξιστορεί με θαυμάσιο τρόπο την περίοδο πριν την έναρξη της Οκτωβριανής Επανάστασης μέσα από τα μάτια ενός παιδιού.Για άλλη μια φορά η Άλκη Ζέη μα μάγεψε με την υπέροχη γραφή της.