Şimşek

by Peyami Safa

Peyami Safa’nın insan ruhunun derinliklerinde dolaştığı Şimşek romanı, yaşanan ruhi gerilimlerin beden üzerindeki somut etkisini mükemmel bir şekilde gösteriyor. Bağlarbaşı’nda misafirlerin bir gün bile eksilmediği büyük ve eski bir köşkte, Müfid çocukluğundan beri dayısı Sacid ile hep aynı çatı altındadır. Müfid da­yısının arkadaşlarından Pervin’le daha yeni evlenmiştir. Evlenmeden önce Sacid’le ilişkisi olan Pervin, her ne kadar evlendikten sonra ilişkisini sonlandırmaya çalışmışsa da Sacid her seferinde onu ikna etmenin yollarını bulmuştur. Müfid, dayısı ve eşi arasında gizli bir ilişki olabileceğinden şüphelenmektedir ve çare olarak eşiyle birlikte köşkten ayrılmak ister, fakat Pervin’den um­duğu desteği bulamaz. Müfid, karşılaştığı olaylar ve arkadaş çevrelerinin imaları neticesinde bir veda mektubu bırakarak teyzesinin Çengelköy’deki evine taşınır. Bütün şüphelerine ve aslında içten içe inandığı gerçeklere rağmen, eşine duyduğu sevgiden vazgeçemeyen ve zaten zayıf bir bünyeye sahip olan Müfid, Pervin'e duyduğu hasretten dolayı yatağa düşer. Ancak hasretine dayanamadığı eşinin kendisini ziyarete gelmesine daha sonra müsaade eder. Hatta Pervin'in varlığından aldığı güçle biraz olsun iyileşmeye başlar. Fakat o gün, bir şimşek aydınlığının doldurduğu hasta odasında korkunç bir manzara ile karşılaşır.

Genres: Turkish Literature, Turkish

309 pages, Paperback

First published January 1, 1923

About the author

1899 yılında İstanbul’da doğar. Servet-i Fünun dönemi şairlerinden İsmail Safa'nın oğludur. Sivas'a sürgüne gönderilen babasının orada ölmesi üzerine 1901 yılında iki yaşında yetim kalmış, bu yüzden "Yetim-i Safa" adıyla anılmıştır. Babasız büyümenin acılarının yanı sıra, sekiz dokuz yaşlarında yakalandığı bir kemik hastalığı dolayısıyla çocukluk ve ilk gençlik yılları hastane koridorlarında geçmiştir. Bilahare bu günlerini eserlerine soğukkanlı bir ciddiyetle yansıtacaktır.

Hastalık ve savaşın yol açtığı maddî sıkıntılar dolayısıyla öğrenimini sürdüremez, babasının arkadaşı olan Recaizade Mahmut Ekrem Marif Nazırlığına veda edince onu Galatasaray Lisesi'nde okutma vaadini yerine getiremez. Peyami hayatını kazanmak ve annesine bakmak için Vefa İdadisi'ndeki öğrenimini yarıda bırakır. Keaton Matbaası'nda bir süre çalıştıktan sonra açılan sınavı kazanarak Posta - Telgraf Nezareti'ne girer; Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasına kadar orada çalışır. Daha sonra Boğaziçi'ndeki Rehber-i İttihat Mektebi'nde öğretmenlik yapmaya başlar. Dört yıl çalıştığı bu okulda kendi çabasıyla Fransızcasını ilerletir.

1918 yılında ağabeyi İlhami Safa'nın isteğine uyarak öğretmenlikten ayrılır ve birlikte çıkardıkları "20. Asır" adlı akşam gazetesinde "Asrın Hikâyeleri" başlığı altında yazdığı öykülerle gazetecilik yaşamına başlar. İmzasız olarak yazdığı bu hikâyelerin tutulması üzerine Server Bedi takma adını kullanır. Peyami Safa halk için yazdığı edebî değeri olmayan romanlarını "Server Bedi" imzası ile yayınlar. Sayıları 80'i bulan bu eserler arasında; Cumbadan Rumbaya romanıyla, Cingöz Recai polis hikâyeleri dizisi en ünlüleridir. Ayrıca ders kitapları da yazar.

1921'de Son Telgraf gazetesinde ve bilahare Tasvir-i Efkâr'da yazar. Nihayet Cumhuriyet gazetesine geçer, 1940 yılına kadar bu gazetede fıkra ve makalelerini yayınlar; roman tefrika eder. Kültür Haftası (21 sayı, 15 Ocak-3 Haziran 1936) ve Türk Düşüncesi (63 sayı, 1953-1960) adlarında iki de dergi çıkarır. Fıkra yazarı olarak Peyami, gazetelerin tirajlarını değiştirecek bir tesire sahiptir. Vefatında Son Havadis Gazetesi başyazarıdır.
Çok sevdiği oğlu Merve'yi askerliğini yaptığı sıra kaybetmesi Peyami Safa'yı çok sarsar. Bu olaydan birkaç ay sonra 15 Haziran 1961’de İstanbul'da ölür. Edirnekapı Şehitliği'ne defnedilir. Peyami Safa kendi kendisini yetiştirmiş ender şahsiyetlerden biridir. Fransızcayı Fransızca gramer kitabı yazabilecek kadar ve tıp ilmini bir doktor kadar öğrenmiştir. 43 yıl hiç durmadan yazar. Güçlü bir fikir adamı, romancı ve polemikçidir. Nâzım Hikmet Ran, Nurullah Ataç, Zekeriya Sertel, Muhsin Ertuğrul, Aziz Nesin'le polemiğe girmiştir.

Kudretli kalemi ile kısa zamanda Bâb-ı Âli’de yıldızlaşan Peyami muharrirlik yönünün yanında usta bir nazariyatçıdır. Çağdaş Türk Edebiyatının roman tekniğini en çok geliştirmiş romancısıdır. Fıkra ve makalelerinde sağlam bir mantık dokusu ve inandırıcılık görülür. Romanlarında olaydan çok tahlile önem verir. Toplumumuzdaki ahlâk çöküntüsünü, medeniyetin yarattığı bocalamayı, nesiller ve sosyal çevreler arasındaki çatışmayı dile getirir. Zıt kavramları, duygu ve düşünce tezadını ustaca işler.

Reviews

[Tuba · Rating 5 out of 5]

Peyami Safa muhteşem bir yazar.
Safa'nin karakter tasvirleri, insan duygularını ve karakterlerin olaylar karşısında ki tepkilerini en ince ayrıntılarına kadar doğru bir şekilde ortaya koyması çok etkileyici.
Mufid'in acılarını içimde hissettim. Bencil, kendini begenmis Cahid'ten, ahlaki değerleri zayıf, dengesiz Pervin'den nefret ettim.
Konakda ben de yaşadım, Vaniköy tepelerinden ben de Boğaz manzarasını seyrettim, sahilde ben de yürüyüş yaptım, Boğaz'ın serin havası bana da iyi geldi. Hatta Boğaz'a bakan o ağacın altındaki sırada ben de kitap okudum.

[Murat · Rating 5 out of 5]

6 yıldız vermek isterdim. harikulade bir peyami safa klasiği. zavallı müfid'in ,"zavallı" ama bir o kadar da zalim Pervin'den çektikleri ve hüzünlü akıbeti ancak bu kadar iyi anlatilabilirdi.
Teşekkürler peyami safa

[Damla · Rating 5 out of 5]

Şimşek, Peyami Safa'dan okuduğum ilk kitap. Okumamın nedeni arka kapak yazısıydı. O birkaç cümle insanı kitaba çok büyük beklentilerle başlatıyor. Beklentilerimi karşıladı mı peki? Kesinlikle evet.
Kitabın geneline oturan karamsarlık ve bilmediğim kelimelerin çok olması araya başka kitaplar sokmama neden olsa da, beğendim.
Kitap konusundan çok o konunun işleniş biçimiyle öne çıkıyor bence. Peyami Safa çok çok güzel yazmış, çok güzel cümleler kullanmış, özellikle Ali'nin ağzından okuduklarımızla çok güzel tespitler yapmış. Kitabın son sayfalarında ise kendimi gerilim filmi izliyor gibi hissettim. Genel olarak bakacak olursak favorilerime eklediğim ve kesinlikle açıp tekrar okuyacağım bir kitap oldu.

[Ayse Turan · Rating 4 out of 5]

Hikayenin kahramanı ile birlikte olayı yaşıyorsunuz , hissettiği şüphe ve kıskançlık duygularını sonuna kadar siz de hissediyorsunuz. Kullanılan eski Türkçe kelimeler biraz zorluyor ama geneline bakıldığında evet akılda kalacak bir kitap.

[Betul]

Kitabın en içten duygularına sahip Pervin kızımıza körkütük aşık Müfid'imizin iç dünyasında yaşadığı şüphe, acı ve izzetinefs...

[Timur Oruç · Rating 5 out of 5]

Ne çektin be Müfid!

[pt_NuBe]

İncelememsi: Şimşek (çelişkili hava muhalefeti)

Bunun adı aşk mı alışkanlık mı?
Bir ruhta kaç çelişki bulunabilir?
Peki tam adını koyduğumuz anda anlamın yitirilmesi?
Bir beden kaç ihtimalle varlık bulabilir zihinlerde?
Severken her şeyi iyiye yormamız, işaretlere gözlerimizin kapalı kalması...
Dost sandıklarımız.
Göğüs kafesine kilitlediğimiz haykırışlarımız...

Kabaca iki kısım ve 3 ana karakter etrafında dönen olaylar silsilesi. *** Dikkat spoiler içerir*** Başrol benim nazarımda Pervin. Kocası var ikinci ana karakter; Müfid, bir de Müfid'in dayısı var Sacid. Peyami Safa bu kitabı yazarken bu isimleri kişilerin karakterlerine yakışır şekilde seçtiğini ispat edemem belki ama yemin de etmeyeyim bunun için şimdi. Nitekim Müfid karakteri zararsız, vicdanlı, ruh dünyası zengin, iyi niyetli "faydalı" bir karakter, Sacid de güce "secde eden", görünen ile ilgilenen benim nazarımda sığ biri. Pervin ise "kuyruklu yıldız" gibi göz alıcı, gönlü bir Sacid'e bir de kocası Müfid'e kayıp duran bir karakter. Burada yazdığım kadarıyla bir aşk üçgeni var gibi ama şu an ismini saymadığım diğer karakterler de söz konusu olduğundan daha çok "çokgen" gibi. Aldatmanın normalleştiği köşk ahalisinde ayrık otumuz Müfid.

İki kısımdan oluşuyor dedim ya kitap: İlki içten içe çürüyen ama dışı parlak bir bahçe,
ikincisi o bahçeyi darmadağın eden bir fırtına.
Ve her ikisinde de bir şeyler yıkılıyor, ama hangisi özgürleştiriyor, hangisi tutsak ediyor… işte orası okuyanın zihninde yanıt buluyor.

Kitabı okumadan önce "Şimşek" kelimesinin "cinnet" durumunun yansıması olarak düşünmüştüm ama burada bir tutam şaşırttı beni Peyami Safa. Nitekim cinnet hali de var ama asıl mesele her bu doğa olayında anıların zihinde yeniden parlaması imiş.

[Ece · Rating 4 out of 5]

"Bu mektubu yazarken, tarih haziranın üçüdür, gün çarşambadır, saat sabahın sekiz buçuğudur, hava güzeldir, kalp rahattır, hayat yenidir ve ben her şeyi anlamış bulunuyorum."
Ne hikâyeydi... "Ağacı kurt, insanı dert yer" atasözünün vücuda gelmiş hali...

[Gokhan · Rating 3 out of 5]

Her Peyami Safa romanı gibi bu kitapta da çok değerli tespitler var yalnız bana biraz fazla uzun gibi geldi, zor bitirdim açıkçası ama yine de okunmasını tavsiye ederim.

[Mina · Rating 4 out of 5]

“İnsanların natıkası en cılız ifadedir. Hayvanlar bizden bin kat daha fazla kendilerini başkalarına anlatmaya muktedirler. Bir köpek, bir baykuş, bir puğu ve bir kurt haykırırken tabii sevklerinin bütün heyecanlarını bu muciz ve binbir çığlıklarla dışarı dökerler. Tabii sevk, yahut ruhta biriken bütün istekler, dilekler, iştahlar, barut gibi patlayarak ruhun kabını paralayan büyük, müthiş hırslar, ancak böyle keskin, böyle müthiş, böyle büyük çığlıklarla anlatılabilir.”

Bu nasıl bir kitaptı böyle?.. İnsan ruhu üzerine böylesine bir kavrayış, böylesine bir hakimiyet mümkün mü?.. Peyami Safa kuşkusuz bir dahi.

Son derece ilginç bir ilişki ağı mevcud bu romanda. Zannediyorum Peyami Safa ruhi tahliller konusundaki maharetlerini sergileyebilmek için böyle karmaşık karakterler yaratmış. Karakterlerin hiçbiri, roman boyunca Peyami Safa’nın şahsını temsil eden Ali bile, sempati besleyebileceğiniz karakterler değiller. Hepsi bir şekilde ahlaki normları çiğniyorlar, insanı tiksindiren karanlık yönleri ve gizli kabahatleri var hepsinin. Ancak tam da bu yüzden hepsi etiyle kemiğiyle gerçek ve hayatın içinden…

Geçmişi belirsiz, yozlaşmış bir arkadaş çevresine sahip, bu çevreden adi huylar benimsemiş olan Pervin. Her türlü kuralı ve bağı reddeden, yalnızca zevkleri için yaşayan Sacid. İradeden yoksun, son derece içine kapanık, nazlı ancak öfke dolu Müfid. Hepsi de ne tuhaftı… Bu üç tuhaf insanın girift yaşamları ekseninde ilerleyen, şahane bir dille yazılmış bir büyük tez aslında bu kitap. Zannederim ana argümanı da: “Niçin insan ruhuna bakarken ‘zulüm’ veya ‘merhamet’, ‘hodgamlık’ veya ‘hayırhahlık’ gibi zıt unsurlar ayırmalı? Bunların tenakuzları zahiridir, halbuki heyecanların menşelerine bakılırsa vahdetten başka bir şey görülmez.”

Kitabın tam yarısında, mevzubahis garip ilişki ağları ve beni tiksindiren bayağılıklar yüzünden okumayı bırakacaktım. Lakin 1 gün daha şans vermeye karar verdim ve o gün de olaylar kitabı bırakamayacağım noktalara geldi. Tüm karakterlerden, Ali de dahil, ve yaşananlardan nefret etmem sebebiyle bu muazzam kitaba 4 puan veriyorum. Bu hikayeden de, bu insanlardan da tiksindim, ancak aynı zamanda her sayfada yazara olan hayranlığım da bir o kadar arttı. Mutlaka başka kitaplarını da okuyacağım.

Ps. Kulağa komik gelebilir ancak, özellikle kitabın sonundaki sinir buhranı sahnelerinde elimde olmadan kafamda Toygar Işıklı’nın Yaprak Dökümü bestelerinden “Leyla” çaldı, dinlemenizi öneririm…

[serin · Rating 5 out of 5]

her bir safhası guzel... ayrilik ask sevismek.. insan olmak kadın erkek olmak... tabiat

[Mustafa Doğru · Rating 3 out of 5]

Peyami Safa'nın bu kitabında Pervin, Müfid ve Sacid karakterlerinin ekseninde ruhun değişen durumları üzerine yazmış olduğu bir metni okuyoruz. Müfid zayıf yapılı ve çok kırılgan ayrıca çocukluğundan bu yana bu hali aile bireyleri tarafından zayıflık olarak nitelendirilen bir karakter. Bu durumunun altında farklı manalar bulan fakat kendini tam olarak bulamayan Pervin ise Müfid ile olan ilişkisinde sorun yaşamaktadır. Sacid ise bu ilişkinin çıkmazlarında Pervin için hep yanlışlıklar doğurmaktadır. Derinlemesine tahliller, karakterlerin yaşadığı bunalımlar gerçekçi bir biçimde okuyucuya aktarılmış. Kitapta bahsedilen söz konusu düşünceler her ne kadar aşinalık barındırsa da her okumada farklı tatlar alınabilir.

In this book of Peyami Safa, we read a text that he wrote on the changing states of the soul on the axis of the characters Pervin, Müfid and Sacid. Müfid is frail and so fragile also he is a character that has been described as a weakness by family members since his childhood. Pervin, who finds different meanings under this situation, but cannot find herself fully, has problems in her relationship with Müfid. On the other hand Sacid , always causes mistakes for Pervin in the dead ends of this relationship. In-depth analysis and the depressions experienced by the characters are realistically conveyed to the reader. Although the thoughts mentioned in the book are familiar, different tastes can be taken in each reading.

[Seda · Rating 3 out of 5]

Kitabi surukleyici bulamadim, fakat degisik, yasak iliskiler silsilesinde sonu felaketle biten tasvirleri, detaylari guzelce yapilmis olaylar dizisi. Dogu bati kulturleri arasindaki farki rahatlikla bulabileceginiz bir roman.

[Cihan Eren · Rating 5 out of 5]

Şüphelerle karamsarlıkla dolu feci bir kitaptı.Kitap çok akıcı insanı içine alan ama bir o kadar da karamsar bir kitaptı ki sonu da çok kötü bitti ama müfid adına sevindim iyi intikam aldı.
Genel olarak karamsar bir kitap sonları ise biraz dehşet biraz korku içeriyor kaldırmayacaklar okumamalı.

[Memento(ninjalp) · Rating 5 out of 5]

muazzam bir kitap sadece dili eski. keşke adam gibi filmi ya da dizisi çekilse ama bizim dingiller değer bilmez köpektirler

[Klozet Kapağı · Rating 2 out of 5]

Peyami Safa'nın kadın düşmanlığını güzelce döktüğü kitaplarından biri daha.2 puanı da kitabın akıcılığına verdim

[Özlem · Rating 5 out of 5]

Müthiş bir kitaptı. Yazarın inanılmaz bir gözlem yeteneğiyle yaptığı psikolojik tahliller ve tasvirleri beni oldukça etkiledi. Konunun da ilgi çekici olmasıyla birlikte, acaba bundan sonra Müfid veya diğer karakterler nasıl davranacak ve yazar bunu nasıl ifade edecek merakı kitap boyunca birbirini takip etti benim için. Okurken oldukça keyif aldım. Belki bu tarz eserler okumaya alışkın olmayanlar için Osmanlıca kelimelerin çokluğu kitabın akıcılığını etkileyebilir.

[Ezgi]

Safa tam olarak guilty pleasure. Nabokov, Llosa gibi politik konumlanışıyla antipati uyandırıyor. Hastalıklı diyebileceğimiz fikirlerle dolu. Ama dildeki maharetine yaklaşan çok fazla türk yazar sayamayız.

[Mehmet]

Çocukken okuduğum ve uzun süre sert bir şekilde etkisinde kaldığım, dramatik, karamsar bir kitap.

[Mehmet]

ı think ıt is great

[Behçet Necatigil]

Pejrami Safa’nın romanı (1928) • Müfit ve karısı Pervin, Müfit’in dayısı olan Sacit’in evinde oturmaktalar. Dayısının baskısına katlanamayan Müfit, karısına bu evden çıkmaları gerektiğini söyler. Sacit’le de ilişkileri olan Pervin, sonunda buna razı olur. Müfit, karısını çok seven, kıskanan bir gençtir; eve gelip giden erkeklerden birinin metresi olduğunu sandığı karısını sorguya çekerse de bir sonuç alamaz; Pervin de Sacit’le iliş­kisini gizler. Şüphe ve öfke, Müfit’in evden ayrılıp Çengelköy’deki teyzesine gitmesini sonuçlandırır. Müfit, karısından ayrılmak isterse de onu çok sevmesi bu kararı önler, önce Pervin, sonra Sacit Çengelköy’e gelmişlerdir. Müfit şimşekli bir gecede onlan kucak kucağa yakalar. Müfit’le Sacit birbirlerini öldürürler, Pervin de çıldırır.

[Barış ÜNEY]

“Hiç kimse bir Şimşek aydınlığı gördükçe Pervin’in niçin haykırdığını, niçin saçını başını yolduğunu, kendini yerlere attığını, niçin kafasını taşlara vurduğunu, niçin tepindiğini, anlamıyor, çünkü bu anda hastanın gözleri önüne gelen manzarayı bilmiyor, bu onlar için ebedi meçhuldür, bunu yalnız biz yani bu kitabı okuyanlar, bu hileyi en yakından, bu hileyi içinden seyredenler, bunu yalnız biz yanı bu kitabı okuyanlar biliyoruz.” Kitabın arka sayfasından böyle yazıyor. Gerçekten de kitabı okumayan Pervin’in neden, niye böyle davrandığını bilemeyecektir. Öğrenmeniz için bence bir an önce okumalısınız.

Pervin, Sacid ve Müfid, üç kahraman ve gelişen olaylar. 20. yüzyılın başında İstanbul ve aile içi çekişmeler. Sağlık sorunları ve ruhsal sorunları had safhada olan bir eş, Müfid. Eşini sevmekle birlikte eski aşığını da göz ardı edemeyen karaktersiz bir kadın, Pervin. Bütün bunların yanında yeğeninin karısı ile birlikte olmaktan mutluluk duyan bir başka karaktersiz Sacid. Sosyete yaşantısı ile geleneksel hayat arasında gidip gelen yaşamlar.

Peyami Safa Türk edebiyatının en önemli romancılarından bir tanesi. Şimşek romanı insan psikolojisinin ruhi bunalımlarını ve çatışmalarını güzel bir şekilde dile getirmiş. Yazarın diline ve üslubuna hayran olamamak elde değil.

Şimşek’te olaylar o kadar akıcı bir şekilde işlenmiş ve karakterlerin psikolojileri o kadar iyi tahlil edilmişki onlarla birlikte yaşıyorsunuz sanki. Ayrıca kitaptaki sürprizler cabası. Kitaba sadece bir aşk romanı gözüyle bakmak çok anlamsız bence. Şimşek psikolojik-gerilim dalında en iyilerden. Bu tür kitaplardan hoşlananlara okumalarını kesinlikle tavsiye ederim.

Peyami Safa’nın büyük bir zevkle okuduğum bu kitabı Sacit, Pervin, Müfit arasındaki psikolojik güç mücadelesini anlatır. Roman, kadın-erkek ilişkisinin yasak aşk gerçeklerini başarılı bir şekilde sunar. Yazar özellikle romanın kötü karakteri Sacit’in ruhsal karakterini çok başarılı anlatmıştır. Diğer iki karakter ise silik karakterlerdir. Sacit onlar üzerinde baskı kurmuştur. Ama bu kurduğu baskı sonunda onu da felakete sürüklemiştir. Türk edebiyatının en başarılı romanlarından biri olan Şimşek’i okumanızı tavsiye ederim…