Het boek Ont

by Anton Valens

Met de overgang van de gulden naar de euro breekt voor Isebrand Schut de financiële ijstijd aan. Na oneervol ontslag als callcentermedewerker probeert hij zijn leven op de rit te krijgen door een zelfhulpgroep op te richten. De ambities van de leden van Man&Post strekken echter verder dan het saneren van hun administratie: de Limburger Jean-Luc wil van de wietplantage in zijn woonkamer af, de psychiatrisch verpleegkundige Sylvio probeert als vj naam te maken in het Groninger uitgaanscircuit en de voorman Ebel Formsma staat op de bres voor de ondergrondse toiletten op de Grote Markt.

Wanneer de flamboyante en bemiddelde organisatieadviseur Meckering uit Nieuw-Buinen zich bij de groep meldt, wordt Isebrand uit zijn inertie getild. Meckering, met zijn fenomenaal onnavolgbare redeneerkunst, neemt hem mee op een lange reis naar de oorsprong van het voorvoegsel 'ont'.

Het Boek Ont is een bij vlagen hilarische, bloedmooi geschreven roman waar het talent van Anton Valens van elke pagina af spat. Man&Post is een onvergetelijke vriendenclub.

Genres: Fiction, Roman, Literature

320 pages, Paperback

First published February 1, 2012

Reviews

[gemma]

heel erg charmant! heb ontzettend genoten

[Jan · Rating 4 out of 5]

Soms een beetje langdradig en interessant-doenerij, maar soms ook heel mooi. Anton Valens heeft een unieke stijl die ik nog moeilijk kan vatten. Extra kudos voor Groningen, GG Allin en Tip Marugg.

[Maurits de Bruijn · Rating 2 out of 5]

Ergens denk ik: JA, wat heerlijk zot en fris en gewaagd en koddig!
En ergens denk ik: NEE, wat een gezever, wat een gezeik en waarom noemen ze dit soort boeken van witte cis-het-mannen nou nooit navelstaarderig?

[Maria · Rating 4 out of 5]

Een boek met absurde humor, hilarische passages maar toch soms ook met een trieste ondertoon. Het speelt zich bijna geheel af in de binnenstad van Groningen, extra leuk wanneer je het daar een beetje kent.
Hoofdpersoon Isebrand is wat contactgestoord, de relatie met zijn moeder en zus is nogal apart, hij weet niet of en hoe iemand te groeten, heeft problemen met het vinden van werk, en met het openen van zijn post. Dat laatste weet hij op te lossen door het oprichten van de zelfhulpgroep ,'Man en Post'. 'Gedeelde post is halve post'. En passant lost deze groep ook allerlei andere problemen van de deelnemers op.

Een ‘talig’ boek en dan bedoel ik dat het vaak over taal gaat. Uiteraard over het voorvoegsel ‘ont’, wat dat betekent, in woorden als ontregelen, ontwapenen, ontharen is duidelijk. Maar wat is ont in ontvangen,ontbijten, ontzien. Waarom kun je wel ontzien maar niet onthoren of ontruiken?? Plotseling ga je er zelf ook over nadenken en kom je steeds woorden tegen beginnend met ont. Grappig!

Meckering houdt redenaties als: ‘Ik heb ontdekt dat woorden die met st beginnen een belangrijke eigenschap met elkaar delen, te weten onbuigzaamheid. Denk aan stijf, star, stok, steel, staaf, stang, stroef en stram…..star is een ouderwets woord voor ster. Die stam keert terug in het werkwoord sterven. Iemand die gestorven is wordt stijf. Hij wordt een ster’. En zo gaat dat dan nog een pagina door...
Gewèldig is ook zijn uitleg over waarom de Martinitoren toch echt niet bestaat ondanks dat je hem van ver kan zien liggen!

Verder vind ik Valens fantastisch schrijven, zijn taalgebruik erg mooi en hij neemt je echt mee in zijn verhaal. Schrijft ook sfeervol en beeldend over de stad Groningen, de straten, natuur en gebouwen. En als ik weer eens in Groningen ben, ga ik beslist de metro eens opzoeken...

[Wim van Wegen · Rating 4 out of 5]

Een opmerkelijk boek, dat is iets waar je na het gelezen te hebben niet omheen kunt. Wonderlijke personages en een nogal sukkelachtige hoofdpersoon, ene Isebrand Schut, die grote moeite heeft zich een plaatsje in de samenleving te verwerven. Op zoek naar houvast - en als makkelijk slachtoffer - laat hij zich strikken door de charismatische organisatieadviseur Meckering, die gedurende een dik half jaar een behoorlijke stempel op het leven van de mislukte student drukt. Verder draait het boek vooral rond een praatgroepje, Man&Post, dat zich gaandeweg ontwikkelt tot een heus vriendengroepje, bestaande uit een wonderlijke combinatie mannen. Tenslotte is er nog ene Manja van der Ziel, de voormalige teamleidster van het callcenter waar Isebrand enige tijd werkzaam was, en waar hij een merkwaardig soort obsessie voor heeft.


De kracht van het boek zit 'm vooral in het beeldende taalgebruik, dat iets studentikoos in zich heeft, de absurdistische scènes en de verrassende wendingen die telkens het boek weer in een andere richting duwen. Het verhaal leest heel makkelijk weg. Ik heb in mijn leven als boekenlezer geen boek gelezen dat ook maar enigszins vergelijkbaar is met Het Boek Ont, wat dat betreft zou je het in zekere zin verfrissend kunnen noemen - al kent het boek passages die juist het tegenovergestelde zijn...

[Elszwa · Rating 2 out of 5]

Ongelooflijk bloedeloos verhaal over nietszeggende mannen met nietszeggende avonturen. een ONTrader.

[Irene Jurna · Rating 3 out of 5]

“We kennen opleven, beleven, meeleven, uitleven, voortleven, doorleven en naleven, maar ontleven kennen we zogenaamd niet.”

Het Boek Ont gaat over een groepje mannen die hun post niet durven te openen. Daarom doen ze dat samen in hun clubje Man&Post, wat ik een prachtig onderwerp vind voor een boek.

Je zou deze mannen maatschappelijk onsuccesvol kunnen noemen. Zoals hoofdpersoon Isebrand het zelf omschrijft: ‘’(...) de carroussel van leven en carrière maken. Hij wilde dat zelf ook wel maar wist niet hoe of waar aan te sluiten.’’

Mooie zinnen, absurdistische scenes en talige onderwerpen (zelfs over memes!) - dat is waarvoor je dit boek wil lezen. Leven. Legen. Leeg: ‘’Alle serieuze kunst gaat over gaten.’’

[Ives · Rating 1 out of 5]

Saai gezever van een stel (witte cis-hetero, iig tot p97) mannen. De minutieuze zelf-interesse die de personages (en auteur) hebben voor elke banale en ongeïnspireerde handeling en gedachte vind ik dan wel weer goed waarheidsgetrouw met een groot aantal man-exemplaren die ik ben tegengekomen in het leven.

[Brigit · Rating 4 out of 5]

Mooi geschreven, echt Groningse roman. Man&Post is een pracht concept. Een boek voor de man die doolt of een dolende fase gekend heeft. Als vrouw - die ook weer wat dolen is - heb ik er ook van genoten.

[Annet · Rating 3 out of 5]

Bizar

[Vincent Blok · Rating 2 out of 5]

De schrijfstijl van vermiste personen (Anton Valens, Het boek Ont)

Pas nadat ik Het boek Ont van Anton Valens uit had hoorde ik dat het boek een prijs voor de beste zin van het jaar gewonnen had. De prijs werd uitgeloofd aan de openingszin van het boek: “Het was dinsdagavond kwart voor acht en een van de laatste dagen van oktober in het roemruchte stervensjaar van de gulden, dat schitterende, harde betaalmiddel met zijn waaier van kleurige biljetten als de staart van een paradijsvogel, dat met goedvinden van de kroon door de directeur van de Nederlansche Bank verkwanseld werd voor een grauwe eenheidsmunt waar er al zoveel van zijn en die de ‘euro’ wordt genoemd” (9). Heel eerlijk gezegd was de zin me niet eens eerder opgevallen.

In eerste instantie schaamde ik mij voor mijn oppervlakkigheid, temeer daar de jury aangaf geen enkele moeite te hebben gehad om de winnaar uit te kiezen. Valens’ boek bevatte meerdere stijlvolle zinnen die de jury als winnaar had kunnen kiezen. In tweede instantie besefte ik me dat dit iets zegt over de manier waarop ik literatuur lees. De stijl van schrijven is daarbij juist cruciaal, maar heeft niet zozeer met schoonheid te maken alswel met het vraagstuk dat in het boek aan de orde is. In Michaïl Sjiskin’s Onvoltooide Liefdesbrieven bijvoorbeeld is het vraagstuk hoe ik contact kan maken met een als vreemd ervaren wereld, en dit vraagstuk dicteert de stijl van de briefwisseling in het boek, namelijk de onmogelijkheid van de cor-respondentie.[1]

Brieven staan ook centraal in Het boek Ont. In het motto worden boeken vergeleken met verstuurde brieven aan een nog onbekende geadresseerde, en in het boek staat een zelfhulpgroep centraal van mannen die moeite hebben hun post te openen. Volgens de hoofdpersoon van het boek gaat zijn moeite om post te openen terug op wat hij het ‘groetprobleem’ noemt: “Intuïtief had hij het idee dat zijn problemen met post, telefonie, werk, vrouwen enzovoort, slechts symptomen van een dieper liggende moeilijkheid waren, een kerntwijfel, die hij bij gebrek aan beter het ‘groetprobleem’ had genoemd. In de bedrieglijk simpele basisvraag: wie te groeten en wie niet? kwamen al zijn existentiële twijfels het meest pregnant tot uitdrukking. Wie te groeten en wie niet: het leek een probleem van niks, maar als je er langer over nadacht, zoals Isebrand gewoon was te doen, raakte je de draad makkelijk helemaal kwijt” (42). In tegenstelling tot een schriftelijke verhandeling heeft een brief een specifieke geadresseerde op het oog die in tijd en/of ruimte van de briefschrijver gescheiden is. Hetzelfde geldt voor een groet. De groet heeft een specifieke geadresseerde en wordt eveneens gekenmerkt door afwezigheid. Het groetprobleem ontstaat als je eigenlijk niet weet wie de geadresseerde is of zou moeten zijn van jouw groet. Net zo ontstaan problemen met post als je niet weet wie jijzelf als geadresseerde bent, als je je wilt onttrekken aan het beeld van de geadresseerde dat de afzender van je heeft, of als je een heel ander beeld van jouzelf als geadresseerde hebt dan de afzender van de post op het oog heeft. In al die gevallen is de geadresseerde ver-mist, zowel in de zin van verkeerd geadresseerd als van onvindbaar.

De beste zinnen van Valens hadden een prachtige roman kunnen opleveren waarin het onderwerp – het groetprobleem – terug zou slaan op de stijl van schrijven in dit boek. We zouden dit de schrijfstijl van vermiste personen kunnen noemen. Maar er is geen sprake van dat de prachtige volzinnen over het groetprobleem terugslaan op de stijl van schrijven in Het boek Ont. In dat opzicht getuigt het boek eerder van een stijl-loosheid die niet verhuld kan worden door de uitverkiezing van de beste zin.
[1] Zie mijn blog De Bevrijding van de taal, of Michaïl Sjiskin’s “Onvoltooide Liefdesbrieven” van 8 december 2013.
zie voor mijn blog: https://vincentblok.wordpress.com/

[Anton · Rating 5 out of 5]

Tijdens mijn vakantie heb ik "Het boek ont" gelezen, van Anton Valens. Dit was nou echt een goed boek dat me vaak aan het lachen maakte.
In het kort: een vriendschap ontstaat doordat een aantal Groningse kerels elkaar steunt bij het openen van de post.

Iets langer: Isebrand heeft een niet al te spannend leven. Sinds hij ontslagen is bij een callcenter
brengt hij zijn dagen door met een baantje bij een ondergronds toilet, ondersteuning bieden bij het schrijven van een boek en het schoonmaken van het balkon van zijn moeder. Hoogtepunten uit zijn leven zijn de avonden met Man&Post, waar Isebrand voorzitter van is. Man&Post is een groep mannen die elkaar helpt met het openmaken van de post. Iedere deelnemer heeft zo zijn redenen om de post links te laten liggen.
Het groepje bestaat uit Jean-Luc, Boudewijn, Sylvio en Meckering. Stuk voor stuk zijn het niet de meest sprankelende persoonlijkheden, behalve Meckering. Dat is een dominante, energieke, succesvolle optiehandelaar die toevallig bij Man&Post is komen aanwaaien. Isebrand helpt hem met het schrijven van een boek over de betekenis van het voorvoegsel ont- in woorden als ontwaken, ontslaan etc.

Deze ingrediënten zullen niemand overhalen om Het boek ont te gaan lezen, maar juist het kneuterige maakt het een waanzinnig leuk boek. Ik vond vooral de vergaderingen van Man&Post en de monologen van Isebrands voorman van het ondergrondse toilet erg grappig om te lezen. Gedurende het hele verhaal komt zijn haat jegens de vrouwelijke manager die hem ontsloeg terug. Het einde van het boek staat naar mijn idee een beetje los van het verhaal. Zonder al te diepzinnig te worden, is de essentie misschien wel de leegte van het bestaan van een semi-werkloze, licht depressieve Groninger.

[Willy Schuyesmans · Rating 2 out of 5]

Niet mijn ding. Na zestig pagina's weggelegd uit puur verveling en onbegrip. Ligt het aan mij?

[Stafhorst · Rating 4 out of 5]

Ik had moeite met het taalgebruik, alsof je eet en er zand tussen je tanden knerst. Maar nadat ik het boek heb uitgelezen bleef het verhaal wel hangen. Voor het taalgebruik zal ik het nog eens lezen. Na herlezing: [return][return]Mijn opvatting van het verhaal:[return]Het boek gaat over Isebrand, die in het maatschappelijk verkeer alle status is verloren. Hij is niet in staat normaal contact te houden met de maatschappij. Elkaar groeten en het sturen van post zijn in de normale maatschappij manieren om contact met elkaar te houden. Isebrand heeft zijn groet-probleem en angst om post open te maken. De voortdurende verwijzingen in het boek naar kots, poep en opruimen van andermans vuil drukken uit dat Isebrand als mens helemaal aan de grond zit, en geen gevoel van eigenwaarde meer heeft.[return]Met de zelfhulpgroep Man&Post maakt de schrijver zichtbaar dat Isebrand door samen met anderen, lotgenoten, een netwerk vormt, als een schimmelspore waaruit een nieuw mycelium ontstaat, met behulp waarvan hij uiteindelijk weer aansluiting vindt met de normale maatschappij. In het boek wordt de aansluiting met het normale leven uitgedrukt door de studie die hij zelf schrijft en de vrijage met Manja van der Ziel (nomen est omen).[return]Tegenover de persoon Isebrand staat de figuur van Cor Meckering. Rijk, succesvol, In alles de figuur van de maatschappelijk geslaagde, compleet met goudkleuriga Mercedes cabrio als teken van zijn mannelijkheid (vgl de gouden pinda’s die in het boek worden genoemd). In de bezoekscène in Nieuw Buinen, waar Cor de deur open doet terwijl hij een schort draagt met de opdruk van de torso van Michelangelo’s David, “zo uitgemeten dat het geslacht van David ter hoogte van zijn eigen geslacht hing.” drukt de schrijver uit dat de symbolen van maatschappelijke geslaagdheid niet meer voorstellen dat zo’n schort, het is maar uiterlijke schijn. [return]Terwijl Isebrand meer en meer de samenbindende figuur in zijn Man&Post groep blijkt te zijn, verliest Meckering na zijn maatschappelijke afgang ook de aansluiting met Man&Post, hij is niet meer dan zijn schort.[return][return]Wat ik niet begrijp:[return]Mensen zijn in dit boek gereduceerd tot niet meer dan een schimmelspore die in staat is een nieuw mycelium (netwerk) te vormen. Mijn inziens moet er altijd een individu overblijven die het netwerk vormt dat behulpzaam is om je als individu overeind te houden. Ik mis in het boek dat ondanks het verlies aan maatschappelijk en sociaal decorum er altijd nog een individu met een intrinsieke waarde overblijft.

[André · Rating 4 out of 5]

Citaat : “Gebiologeerd keek Isebrand naar het geweld waarmee de wolk die boven Groningen hing de kerk probeerde te verdrinken. Het huis van God wordt ontleed door het hemelwater, dacht hij, en doofde de sigaret.”
Review : Met de overgang van de gulden naar de euro breekt voor Isebrand Schut een moeilijke periode aan. Na oneervol ontslag als callcentermedewerker probeert hij zijn leven op de rit te krijgen door een zelfhulpgroep van mensen die mekaars post openmaken op te richten. De ambities van de leden van Man&Post strekken echter verder dan het saneren van hun administratie: de Limburger Jean-Luc wil van de wietplantage in zijn woonkamer af, de psychiatrisch verpleegkundige Sylvio probeert als VJ naam te maken in het Groninger uitgaanscircuit en de voorman Ebel Formsma staat op de bres voor de ondergrondse toiletten op de Grote Markt. 



Isebrand Schut (34 jaar) krijgt toch wel de meeste aandacht van de geestelijke vader. Hij heeft alles ten spijt dan ook een hoge aaibaarheidsfactor. Je snapt dan ook niet dat hij werd ontslagen bij het callcenter door een al te fanatieke leidinggevende Manja. Ook al is hij kansarm op de arbeidsmarkt, toch vindt hij een nieuwe job en werkt daarna twee dagen als schoonmaker en prijst zich daarna gelukkig met een baantje als toiletjuffrouw in de ondergrondse van Groningen. Hij bekijkt in zijn nieuwe baan met plezier de plassende mensen en is best tevreden met zijn bestaan, ook al leest zijn moeder hem vaak de les.



Met Cor Meckering komt er toch wel een ommezwaai in zijn leven én het boek. Wanneer de flamboyante en bemiddelde organisatieadviseur Meckering uit Nieuw-Buinen zich bij de groep meldt, wordt Isebrand uit zijn inertie getild. Spraakwater Meckering verkent met hem de oorsprong van het voorvoegsel 'ont'. 

Het Boek Ont is een bij vlagen hilarische, goedgeschreven roman die het vooral moet hebben van zijn prachtige taal en stijl. Het boek werd geshortlist voor de AKO-literatuurprijs en gelonglist voor de Gouden Boekenuil 2013 en de Libris Literatuurprijs 2013.

Titel boek : Het boek van de beminnelijkheid

[Nico Beukema · Rating 5 out of 5]

Wat heerlijk is het wanneer een boek speelt in de stad die je zo goed kent. Alles is zo herkenbaar. Je loopt overal mee. Het boek Ont is hilarisch, ontwapenend, origineel en apart. Misschien is 5 sterren wat overdreven, maar wat is alles heerlijk bekend. Mijn favoriet is Ebel Formsma, de baas van de ondergrondse toiletten op de Grote Markt en soort van Gronings nationalist. Lekker fout en oh zo thuis.

[Thomas · Rating 4 out of 5]

Absurdistische roman over een marginaal figuur in Stad die zijn tijd verdoet met woordspelletjes, post (niet) open maken en zich fascineren over andere marginale figuren. Kortom: een boek dat mij op het lijf is geschreven.

Voor de liefhebbers van de boeken van Meindert Talma (of andersom: lees Talma als je het werk van Valens kan waarderen).

[Mark · Rating 3 out of 5]

Mooie taalvondsten en gortdroge humor hielden me vooral in de eerste helft aan het lezen. Daarna werd het een taaiere zit; er gebeurde nog minder dan er te grinniken viel. En dat geleuter over GG Allin interesseerde me al helemaal geen moer. Al met al een nogal stuurloos boek waarvan de laatste 100 pagina's een beetje een beproeving waren.

[Aninha · Rating 4 out of 5]

Wat een goed boek. De stijl is prachtig. De inhoud is interessant. Man &post wat een geniale setting. Ik zou zo lid willen worden. En dan de opkomst en val van de intrigant Meckering. Een man van goede doen die eindigt achter de strijkplank.

[Ronald · Rating 4 out of 5]

Tragikomisch boek dat op meerdere niveaus prikkelt. Heerlijke (onzin)redeneringen die aan het denken zetten. Ook mooi tijdsbeeld van Groningen ten tijde van de invoering van euro. Met plezier gelezen!

[Ritzo ten Cate · Rating 1 out of 5]

Zwemelig, zeurderig, knullig, traag. Met hangen en wurgen uitgelezen omdat je toch benieuwd raakt naar of er nog iets interessants gebeurt. Nou niet dus. Althans: misschien in het allerlaatste hoofdstuk ;-)

[Marco Kunst · Rating 4 out of 5]

Tof, sprankelend, origineel!

[Teun de Ridder · Rating 4 out of 5]

Heerlijk om te verwijlen bij de tragikomische onsuccesvolheid die meestal het gewone leven kenmerkt.

[Manne Thomas · Rating 4 out of 5]

Mooi en erg grappig boek, Grunnegse versie van Confederacy of Dunces.

[Peter · Rating 4 out of 5]

A nice sense of dark humour combined with typical scenes from Groningen!

[Clarie Duin · Rating 4 out of 5]

Af en toe misschien wat flauw, maar ik genoot ervan

[Fienke Smit · Rating 4 out of 5]

Bijzonder boek. Hoofdrol voor de stad Groningen. Die kreeg de vierde ster.

[Clary · Rating 4 out of 5]

We rommelen allemaal maar een beetje aan in dit leven. De een wat succesvoller dan de ander. En de jongens in Het boek Ont zijn maatschappelijk niet zo succesvol. Maar het zijn wel helden. Want ze houden zich dapper staande, al dan niet dankzij de zelfhulpgroep Man&Post.
Valens penseelt zijn personages met veel gevoel op het papier. Uiteindelijk roept zelfs de irritante Meckering compassie op, als hij berooid en onder curatele van zijn vrouw Nieuw-Buinen niet meer uit mag.

De duizelingwekkende redeneringen over de betekenis van onder andere het voorvoegsel ont maken dat je nooit meer met dezelfde ogen naar taal zult kijken als daarvoor. Zo trof ik trof ik kort na het lezen van dit boek in een reclametekst van een internetwinkel het woord ontsaaien aan. Ook heb ik me gewaagd aan een mijmering over woorden die eindigen op ang, maar uit vrees om de spot van Meckering over me af te roepen, laat ik die gedachtekronkel hier achterwege.

De vertelinstantie wil graag dat we de inhoud van het boek van a tot z geloven. Maar daar trap ik natuurlijk niet in: Bloemetjesmarkt in Groningen is niet op nieuwjaarsdag en in de Oosterpoort is ook geen showtrap waar de musici vanaf kunnen dalen. Dus dat slot, dat heeft die arme Isebrand van de bok gedroomd, helaas!

[Alex Knipping · Rating 3 out of 5]

Voor iedereen die in Groningen heeft gewoond, gewerkt of gestudeerd is dit boek leuk om te lezen. We volgen een jaartje uit het leven van Isebrand Schut en wie wil kan elke plek in het boek bezoeken. Alle plekjes zijn tot in detail beschreven. Anton Valens schrijft met compassie over de hoofdpersoon en over de deelnemers van de 'praatgroep' Man & Post. Het zijn niet echt mannen die geslaagd zijn in het leven, maar ze houden zich staande, ieder op zijn eigen manier. Isebrand is aanvankelijk vooral toeschouwer en speelbal van het lot, maar gaandeweg neemt hij het heft in eigen hand en láát hij de dingen gebeuren in plaats van dat hij ze laat gebéúren. 'Ont' is een met humor en vaart geschreven boek; niet een roman die je leven verrijkt, maar wel gewoon leuk om te lezen.

[Henk Gossink · Rating 5 out of 5]

Gerard Reve schreef ooit: 'Er komt weer geen normaal mens in voor.' Dat geldt zeker voor het boek Ont. Van de organisatieadviseur/ optiespeculant Meckering tot de chauvinist Ebel. Voor allemaal geldt dat ze in twee tot drie zinnen neer te zetten zijn als karikaturale types. Dat doet Anton Valens gelukkig niet. Van iedereen wordt de gekte geloofwaardig en boeiend gemaakt. Ik heb regelmatig hardop gelachen, maar was bij tijd en wijle ook ontroerd en dan weer enigszins verontrust. De lethargie van Isebrand Schut is van het eerste begin tot de laatste regel spannend.