میم و آن دیگران

by محمود دولت‌آبادی

بیست و سه یادداشت که در آن، محمود دولت‌آبادی، از دوستان و هم‌قطاران نام‌آشنای خود سخن به میان آورده است.

Genres: Nonfiction, Literature

166 pages, Hardcover

First published March 21, 2012

About the author

Mahmoud Dowlatabadi is an Iranian writer and actor, known for his promotion of social and artistic freedom in contemporary Iran and his realist depictions of rural life, drawn from personal experience.

برنده لوح زرین بیست سال داستان‌نویسی بر کلیه آثار، به همراه امین فقیری ۱۳۷۶
دریافت جایزه یک عمر فعالیت فرهنگی، بدر نخستین دوره جایزه ادبی یلدا به همت انتشارات کاروان و انتشارات اندیشه سازان ۱۳۸۲
برنده جایزه ادبی واو ۱۳۹۰
Award for International Literature at the House of Cultures in Berlin 2009
Nominated Asian Literary Award for the novel Collon Collin 2011
Nominated for Man Booker International prize 2011
برنده جایزه ادبی هوشنگ گلشیری برای یک عمر فعالیت ۲۰۱۲
English translation of Colonel's novel, translated by Tom Petrodill, nominee for the best translation book in America 2013
Winner of the Literary Prize Ian Millski Switzerland 2013
Knight of the Art and Literature of France 2014

Reviews

[Mahshid · Rating 3 out of 5]

این کتاب برای من مثل این بود که یک بعدازظهر پاییزی بنشینی در جوار استاد چای بنوشی و او از خاطراتش بگوید. خاطرات بیشتر تلخ و کمتر شیرین.

[Mohsen Rajabi · Rating 5 out of 5]

در اینکه دولت آبادی بزرگ ترین نویسنده دوران ماست هیچ شکی نیست. تنها کلیدر و جای خالی سلوچ، گواه عظمت این نویسنده است. اما در اینکه جناب دولت آبادی هم آدم است و نیاز به گذران زندگی دارد هم شکی نیست.

خب، تصور کنید نویسنده بزرگی باشید، و دو کتاب داشته باشید که بیش از بیست سال منتظر مجوز چاپ باشد تا هم عده ای کتابخوان تشنگی شان را برطرف کنند و هم نویسنده درآمدی کاملا طبیعی و معمول داشته باشد، اما به هزار دلیلِ نادلیل، مجوز ندهند و از این گذشته، با آثار قبلی نویسنده هم بد رفتار کنند و در دادن مجوز آنها هم هزار و یک ایراد و اشکال بیاورند...

دولت آبادی، نون نوشتن و میم و آن دیگران را در چنین موقعیتی چاپ می کند. خواندن هر نوع متنی از دولت آبادی، برای من یکی، بالشخصه، هیچ وقت خالی از لطف نبوده و همیشه سبکش را دوست داشته ام، هرچه تا به حال نوشته. با اینحال، فکر می کنید دولت آبادی هم کتابی مثل نون نوشتن یا میم و آن دیگران را می گذارد در کنار کتابی مانند کلیدر، که سالها و سالها برایش خون دل خورده؟
و همین ما جماعت ایرادبگیر، اگر دولت آبادی چند سال پیش درگذشته بود، آیا حسرت خواندن چند نوشته (هرچه باشد) از او نداشتیم؟
حال آمده در وضعیتی که خیلی ها خیلی کارها می کنند تا کتابشان چاپ شود و فیلشمان ساخته، دو کتاب چاپ کرده:

یکی دست نوشته هایی از گذشته. نوشته هایی از هر چیز و هرجا. نوشته هایی که مسلما بعد از مرگش می خواستیم چاپ شود تا بفهمیم چگونه می اندیشیده و چه سختی هایی کشیده در راه نوشتن آثار ماندگاری همچون کلیدر یا سلوچ. خب حالا خودش این کار را کرده و کمی بهره مند شده از مبلغ مادیش و توانسته ببیند بازخورد نظراتش در جامعه چیست. تازه اگر ابتدای نون نوشتن را خوانده باشید، خوانده اید که چه گفته در باب نون نوشتن.

دیگری هم همین کتاب میم و آن دیگران. نظر دولت آبادی راجع به دیگران. دیگرانی که همه را دوست داشته، و با همه شان عشق می کرده و اکثرشان امروز نیستند و اینگونه می توان آدم هایی را شناخت که تاثیر گذار بودند در تاریخ نانوشته و پنهان مانده این مملکت. تاریخی که بالاجبار پنهان مانده و به عبارتی پوشیده نگه داشته شده به عمد، و شاید تنها دسترسی ما در شناخت گذشته ای نه چندان دور، تنها خاطرات کسانی مانند دولت آبادی باشد...در هنگامه ای که کتاب روزبه روز نایاب تر می شود و گمنام تر...

خب، آیا خواندن میم و آن دیگران، لذتی به اندازه کلیدر دارد؟ خیر و هرگز. اما آیا کتاب بدی است؟ خیر و هرگز. من که شخصا خیلی خوشحالم که در چنین زمانه ای که به آثار خوب دولت آبادی اجازه چاپ نمی دهند و اکثرا سیاستشان فراموش شدن نام دولت آبادی و امثالهم است، کتاب هایی (هرچند از جنس ناقصه) از صافی تنگ آقایان می گذرد و ما همچنان می توانیم جرعه هایی از قلم حیرت انگیز بزرگ ترین نویسنده دوران مان را مزه مزه کنیم...

دولت آبادی، ترس از فراموش شدن ندارد، چون مطمئن است که فراموش نمی شود... اما ترس از زندگی و توانایی گذران زندگی در دوران سخت پیری را دارد... و ما هم ترسِ نخواندن دولت آبادی را نداریم... ترس از مرگش داریم که دیر یا زود اتفاق می افتد، و آن روز همه جامعه ادبی کشور در سوگی بزرگ می نشینند... تا آن روز هر نوشته ای که از جان و دل دولت آبادی بربیاید را بر جان و دل می نشانم تا وقت مرگش حسرت نبودنش را کمتر بخورم.

[Nazanin Moshiri · Rating 4 out of 5]

یادداشت ها و خاطرات دلنشین با تعابیر فوق العاده به قلم جادویی استاد دولت آبادی درباره ی بزرگان ادب و هنر.‌‌.‌.

[Saman]

خواندنِ آخرین کتابِ منتشر شده‌ی آقای دولت‌آبادی را به پایان رسانده‌ام. می‌خواستم چیز دیگری بنویسم با لحنی دیگر؛ حتا نوشتم و پاک کردم. ترجیح می‌دهم به ذکر همین چند خط اکتفا کنم بدین ترتیب: بر این باورم نیکو‌تر است آقایِ دولت‌آبادی در انتشار آثارش وسواس و درایت بیش‌تری به کار ببرند. انسان‌ها را از گفتار و اعمالشان قضاوت خواهند کرد نه از نیّتِ آن‌ها. ایشان یک رُمانِ خوب و سه یا چهار داستانِ کوتاه رشک‌انگیز در کارنامه‌ی ادبی خویش دارندو وقتی از نویسنده‌ی (جای خالیِ سلوچ) کتابی را می‌خوانی که مصداقِ بارزِ «کتاب‌سازی» است واقعاً چه می‌شود گفت؟
ایشان کار خود را کرده‌اند. اثر خود را در ادبِ این سرزمین بر جای گذاشته‌اند و نام نیک برای خویش به ارمغان برده‌اند. زیباست در این چند صباح باقی‌ مانده، حُرمت‌دار نام خویش باشند و شعور و شإن خواننده‌گانِ آثارشان را با انتشار کتاب‌هایی از این دست به بازی و سخره نگیرند

[hossein Babadi · Rating 4 out of 5]

چند مورد جالب در کتاب:
شخصیت های انتخاب شده نشان دهنده علاقه و وابستگی استاد دولت آبادی به تئاتر و نمایش نانه نویسی است.
علاقه استاد به کتاب خشم وهیاهوی ویلیام فالکنر
اشاره به مراوده جمالزاده با لنین در زوریخ
علت ضغف آثار تاریخی آل احمد نسبت به فریدون آدمیت در صفحه 31
و...

[Milad Freeman · Rating 4 out of 5]

همیشه دیر می شود! همیشه دیر می شود و من می مانم با حسرت ، حسرتی که بیش و بیشتر می شود، و باز انباشت آن اندوه کهن که ما آدمیان با شیراندرون شده است "محمود دولت آبادی" . وقتی این کتاب رو بخش به بخش می خواندم ، تنها چیزی که در ذهنم تداعی می شد شرح حال کهنه سربازی بود که از دست رفتن یک به یک هم قطارانش را دیده و اندوه سنگینی در دلش جا گرفته . شاید چیزی شبیه سرباز رایان در فیلم نجاتش که در انتهای فیلم تنها بر روی سنگ قبر دوستانش ایستاده.سر استاد به سلامت باشد و عزیزانی اندک شماری چون ایشان از نسلی به جا ماندند که مثل ایشان شاید دیگر در نسل های بعد دیده نشوند.
مزیت این کتاب برای من آشنایی با هنرمندانی بود که متأسفانه شاید اسمی از برخی شان تاکنون نشنیده بودم ، مانند : محمد حسین ماهر، رضا براهنی ، جواد مجای ، علی اشرف درویشیان و اکبر رادی . اما حال پس از خواندن کتاب ، آشنایی هرچند جزئی با این هنرمندان و نویسندگان نیز دارم و این خود تلنگری است برای خودم که هنوز افرادی پس با ارزش در عصر معاصر بوده اند که حتی علاقه مندان به هنر و ادبیات هم از وجودشان آگاهی ندارند.
اثرگذارترین نوشته در این کتاب به نظر من ، نوشته ای بود که در باب استاد فریدون آدمیت رفت و جای بسیارتأمل و تعقل در آن است.

[Parvin Roosta · Rating 4 out of 5]

«میم و آن دیگران» مجموعه ای از یادداشت های محمود دولت آبادی در خصوص دوستان و نویسندگان و هم قطاران نام آشنای اوست. روایت هایی زیبا و دوست داشتنی که خواندنش برای علاقه مندان هنر خالی از لطف نیست.

[Mehr · Rating 3 out of 5]

کس وجیه از مادر نزاد ،
مردمان رسند.
"ابوالفضل بیهقی"
کتاب را دیرزمانی است که به پایان رساندم .مثل تمام نوشته های دولت آبادی عزیز ، با جان ودل خواندمش . چه بزرگانی را که در این حجم کم ،به مخاطبانش به نیکویی هر چه تمام تر شناسانید .جمال زاده ،آل احمد ، اخوان ثالث، براهنی و....
آقایِ نویسنده : از سیمین بانو نوشتید که سوالی با لحن دلنشین شیرازی اش پرسیده بود :"دولت آبادی : راستی ، ماه درویش چه شد؟" و چه اندازه دوست تر می داشتم اگردر انتها می پرسید "راستی ، خان محمد چه شد؟ کینه اش از آخربه کارش آمد؟"
از همشهری عزیزم اخوان ثالث نوشته بودید .بزرگی که حسابش را با مرگ واکنده بود و یکسره از تردیدهای مرگ بار آن رسته بود . اخوانِ جان با همان لهجه شیرین مشهدی اش در مورد کلیدر گفته بود:"از کار وزندگی انداخته ما رِ ای کتاب !"یاد دوران دانشگاه و امتحانات پایان ترمم افتادم که خواندن کلیدر با من نیز چنین کرد .بعلاوه ی یک درس چهار واحدی
از شاملوی بزرگ گفتید .آن شاعر ممتاز میهن . اما
مجال
بی رحمانه اندک بود وواقعه سخت نامنتظر
نوشتید ونوشتید از بیضایی،سپانلو و... بزرگان عرصه ادب
و اما هوشنگ گلشیری
چه غریب بود نوشته ای که در مورد گلشیری برصفحات این کتاب رقم زده بودید . گلشیری و پیرمرد در آینه . پیرمردی که گلشیری تاب تماشایش را نیاورد . چه می کند بیماری با جسم و جان ، که آدمیزاد را بیزار میکند از بودِ خودش ؟؟؟ اندوهی عظیم در قلبم خانه کرد .چرا که من نیز روزگاری شاهد چیزی شبیه به این ماجرا بودم . اندوهم بغضی شد و راه گلویم را بست . تا اینکه ترکید و به اندازه تمام روزهای صبوری ام گریستم ....

[Negar Ghadimi · Rating 4 out of 5]

انسان زندگی می کند مگر مرگ را از یاد ببرد -یا دستِ کم از آن فاصله بگیرد- و کار می کند مگر به زندگیِ خود معنایی ببخشد. و شگفتا هم در آن پیکارِ عاشقانه و رنج بارِ زندگانی است که‌ آدمی گام در گام به مرگ نزدیک و نزدیک تر می شود تا به مرگ، تا یکی شدن با آن، با مطلقِ محضِ خود. اکنون؛ سرانجام آن چه باقی می ماند، بس فرآیندِ حدِ فاصلِ زادن است و مردن. که یعنی حاصلِ کار، فرآیندِ آدمی است، فرآیندِ آدم بودن: هستن بینِ دو نیستی؛ ورزیدن بینِ دو عدم. در این معنا، یعنی به اعتبارِ کار و پیکار و عشق، شاملو نمونه بود و یگانه بود، یگانه ای جاودانه.
—————————
شاملو، زمانی بسیار پیش از پایانِ سفر، خود با من گفته بود:” زادنِ ما یک تصادف است و مردنِ ما یک حتمیت”؛ اما او با من نگفته بود که بودنِ آدمی -بودن و زیستنِ آدمی، از آن دست که او بود- می تواند یک معجزه به شمار آید.
—————————
چه غریزه ی نیرومندی است غریزه ی دفاع. جز این اگر می بود، شاید هولِ مرگ آدمی را می کشت پیش از آن که خود بمیرد.
—————————
کدام ویران گری را می شناسیم که خود ویران نشده باشد؟

[Laleh · Rating 3 out of 5]

خاطرات پراکنده محمود دولت آبادی از نویسندگان و هنرمندان معاصر. «میم و آن دیگران» بیشتر مجموعه تصاویر بریده بریده است با مایه تلخ «روزگار سپری شده مردم سالخورده». نمی دانم که قیچی سانسور کتاب را این قدر کوتاه کرده یا بیشتر نوشتن و در مورد معاصران بیشتری نوشتن، از حوصله نویسنده خارج بوده.
نسخه چاپ ۱۳۹۱ اشتباهات ویرایشی زیادی دارد.

[Panthea · Rating 4 out of 5]

يه جاهاييش خوب بود، يه جاهاييش عالي. مخصوصن قسمت "هوشنگ گلشيري" ـش فوق العاده بود.

[Ali zand · Rating 1 out of 5]

هرچه جلوتر می روم در آثار دولت آبادی دلسرد تر می شوم....
اول کلیدر فوق العاده و بعد سلوچ عالی و بعد سلوک ....

اما این کتاب های آخر که مطالعه کردم از دولت آبادی ای کاش نوشته نمیشد و عنوان کتاب نمی گرفت.... به نظرم این ها خاطراتی بودند و هستند که نباید چاپ شوند...
این کتاب میم و آن دیگران
عبور از خود
بنی آدم
و قسمت هایی از نون نوشتن
اصلا به دل من ننشست
قطره محال اندیش 1 و 2 هم کتاب های بعدی هستند که باید بخوانم. احتمال میدهم آن ها نیز هم

[P. T. Tabayi · Rating 4 out of 5]

«میم و آنِ دیگران»، چاپ چشمه، چنان که از نامش برمی‌آید، مجموعه‌ی یادداشت‌های محمود دولت‌آبادی درباره‌ی دیگران است، و منظور از دیگران این‌جا دیگر شخصیت‌های بزرگ هنری‌ای هستند، اکثرا ایرانی و هم‌دوره‌ی خود او، که دولت‌آبادی خاطره‌ای ازشان یا نظر ویژه‌ای درباره‌شان داشته است.
او در واقع شناخت شخصی‌ای که از این چهره‌ها پیدا کرده را، در کنار تحلیل‌هایی که از مسائل اجتماعی و فرهنگی مربوط به‌اشان دارد، بیان کرده است و هر نوشته در نهایت به عنوان نوعی ادای احترام به چهره‌ی کذایی عمل می‌کند. میانگین طول یادداشت‌ها هر کدام چند صفحه است.

حالت یادداشتیِ نوشته‌ها می‌تواند اذیت‌کننده باشد، چون گاهی هیچ بندشکنی در متن وجود ندارد و جمله‌ها بسیار طولانی و پر از بدل‌های زائد می‌شوند که در نوشته‌ی ویراست‌شده آدم به‌اشان برنمی‌خورد.
محتوای حرف‌های دولت‌آبادی از نگاه من، گاهی، به ویژه آن وقت‌ها که چهره‌ی مربوطه را از دریچه‌ی تحلیلی تجربی از فرهنگ و اجتماع نگاه می‌کند، بسیار قابل‌توجه و دقیق است و گاهی، به ویژه آن وقت‌ها که درباره‌ی چهره‌ها یا مسائل غیرایرانی حرف زده، کم‌دقت‌تر و کم‌اهمیت‌تر.

در کل، «میم و آنِ دیگران»، به عنوان آنچه که هست، یعنی جمع‌شده‌ی یادداشت‌هایی پراکنده و خاطره‌گون یا چنان که خود دولت‌آبادی می‌نویسد «بشولیده حجم از کاغذ و کتاب»، خواندنیِ خوبی است؛ آن قدری خوب که بتوان گفت بعید است برای کسی اتلاف وقت باشد و نکته‌ی جالبی نداشته باشد، به ویژه اگر می‌خواهد کمی از شخصیت چهره‌های شناخته‌شده‌ی معاصرمان بشنود.

[Ehsan · Rating 2 out of 5]

اینکه من اجازه دارم نقد و نظری بر اثر نویسنده و اندیشمند بزرگی چون محمود دولت آبادی بنویسم یا نه بحث دیگری است... اما انتظارم از ایشان بیشتر از اینهاست پس این اجازه رو به خودم میدم. حقیقت این است که من منظور و نظر ایشان رو ان ارائه این کتاب اصلا درک نکردم! اینکه چه میخواهند با این کتاب بگویند رو هم نفهمیدم! که قطعن بخاطر سطح درک و شعور خودم میدونم نه کوتاهی قلم ایشان. اما ایکاش ذیل این دیدارها و گفتگوها حداقل تاریخی مینوشتند تا خواننده بدونه این مباحث در چه دوره تاریخی و چه حال و هوایی مطرح بوده و بیان شده...شاید انتقاد تندی باشد گفتن این که میخواهم بگویم... اما من انتشار چنین گتابی رو تنها استفاده از فضای مثبتی که نسبت به اثار ایشان بوجود امده میدونم...وگرنه نشر یادداشتهای پراکنده و شخصی یک نویسنده، انهم به این صورت مشوش و در هم ریخته دلیل دیگری نمیتواند داشته باشد.

[Helia Naseri · Rating 3 out of 5]

به نظرم می شد ذات نویسندگی محمود خان دولت آبادی را در صفحه صفحه ی کتاب به وضوح دید، در مجموعه مقالات و خاطراتی که بر بزرگان این روزگار نوشته و از ایشان بیشتر به نیکی یاد کرده و گاه حسرت هایی از ندیدنشان که بر دلش مانده... به عقیده ی من خوب بود که همچین نوشته هایی در زمان حیات خود نویسنده چاپ شد واینکه خوانندگان این کتاب آن را باید به عنوان واگویه ی حرف های نهفته در دل آقای دولت آبادی باید بخوانند، نه به نیت یک داستان و رمان از جنس کارهای دیگر نویسنده....
در آخر تنها افسوس می ماند از سرانجام بزرگان یاد شده در کتاب که هر کدام یا گوشه ی عزلت گرفته، یا آثار به آتش کشیدند و یا در بستر بیماری، تنها ماندند و هیچکس به دادشان نرسید که هیچ، بلکه هیچ کس در آن زمان که باید از ایشان قدردانی نکرد....

[Amir Hossein]

به قول یکی دولت آبادی فحش هم بنویسه ما می خونیم! ولی...
از انصاف دور نشیم، قلم، قلم دولت آبادیه! ولی این کتاب نیس، بیشتر یه سری مقدمه است واسه کتاب هر کدوم از این نویسنده ها!
البته با تیکه گلشیریش واقعا حال کردم! دوسش داشتم! ولی در مجموع خیلی خیلی خیلی بیشتر از دولت آبادی انتظار می داشتم و می دارم!

[ablomof · Rating 2 out of 5]

این جوانی هم مقوله‌ای پیچیده است در کشور و جامعه ما! شخص نمی‌داند تا کی جوان است، یا تا کی حق دارد جوان باشد؛ و علی‌الاصول جوانی چه هست و از همین حرف‌ها.

این را زود دانسته‌ام که حضور شخص نباید سنگینی کند روی فضا. پس نیک آن‌که در موقعیت‌هایی شخص مثل یک پر سبک برود و بازگردد.

[Fereshteh · Rating 3 out of 5]

- در جامعه و کشور ما زشت‌ترین وجه گذر از چارچوب پدرسالار یا بگویم شکاندن آن، ریخت پرخاشجو به خود می‌گیرد. به بیان دیگر می‌شود گفت جنبه‌ی منفی. یعنی نفی کردن همه‌ی ارزش‌ها و حرمت‌ها، شکاندن چارچوب پدرسالار انگاشته و معنا می‌شود.
-او(آل احمد) از آن زمره مردمانی بود که خیلی زود می‌خواست دنیا-ایران را در بودی خود عوض کند؛ و این یعنی نشناختن دنیا!

[Samaneh · Rating 1 out of 5]

اینکه هر نویسنده ای هم کار ضعیف هم درخشان داشته باشه طبیعیه اما گاهی اوقات در مورد بعضی نام ها کاملن غافلگیر میشی

[Ali · Rating 4 out of 5]

کتاب شرح جالبی هست از شرح حال و عکس العمل ها و خاطرات و سکنات دولت آبادی،شرح ماوقع راجب حال و وضع آدمای مهمی مث آل احمد ، شاملو ، بهبهانی و دیگران . سرجمع کتاب خوبیه در زمینه ی شرح حال نویسی

[Mohadese p · Rating 3 out of 5]

کسی به شوخی نوشته بود آقای دولت آبادی اگر فحش هم بنویسد ما می خوانیم.
چقدر به این جمله خندیدم که اتفاقا این کتاب را تنها و تنها به اعتبار نویسنده خریدم و خواندم بی آنکه چیزی از آن بدانم.

میم،محمود دولت آبادی ست که از دیگرانی-از بزرگانِ ادب و هنر  می نویسد هوشنگ گلشیری، اکبر رادی، بهرام بیضایی،  محمدعلی سپانلو، شاملو، جیمز جویس و... . دیگرانی که  گاهی آنها را ستوده و گاهی نقد کرده و گاه صرفا خاطره گویی شیرین است...
و جذابیت کتاب در این است که با خودِ واقعی دولت آبادی رو به رو هستیم و نه شخصیت های  پرداخته ی ذهن او.

از متن کتاب:                                                                   
پرسیدم: 《 نظرت چه بود؟ داستان بد بود،خوب بود؟چه بود؟》 سرش را تکان داد و گفت:《 بد نبود،خوب بود!》
برای آنکه حرف زده باشم و او را به حرف بکشم گفتم:《 توجه کردی به آن بی سروسامانی در داستان که سرگذشت همه ی ما، همه ی مردم ما در این دوره است؟ و اینکه آن آدم های پراکنده  و از ریشه جدا شده،  وقتی بالاخره در نقطه‌ای  از پایتخت به هم می رسند و مثلا یک جا سرجمع می شوند تازه ملتفت می شوند که حرفی ندارند به یکدیگر بزنند و اگر هم حرفی داشته باشند زبان یکدیگر را نمی‌فهمند بعد از دوره ی فترتی که از سر گذرانده‌اند؛ و در در واقع  می ترسند  زبان باز کنند مبادا یکدیگر را  بگزند؟》
بله خوب می‌ فهمیده‌اند.هنوز خوب می‌ فهمیده‌اند. و من به همین امید شاید برای نخستین بار در تفسیر آنچه نوشته بودم، برای کسی حرف زدم.

[Sayyid Ali mar’ashi · Rating 3 out of 5]

«میم و آن دیگران»
دل گفته های محمود دولت آبادی خان است به صورت مکتوب.
روایت آشنایی و ذکر احوالی از نویسندگان و فیلمسازان شهیر معاصرش با اندکی تجلیل و نقد.
از جلال ال احمد و سیمین دانشور گرفته تا سپنتا و گلشیری و شاملو و بیضایی.
هرچند راجع به جلال به نظر من بدخلقی کرده کمی و «نفرین زمین» و «غرب زدگی اش» را افراطی و احساسی دانسته و خودش راه اعتدال پیش گرفته و از خوبی های غرب و‌مدیون بودن ادب و فرهنگ این سرزمین در ۲۰۰ساله اخیر به شرق شناسان سخن رانده است؛ در عوض تا می توانسته از همسرش سیمین تعریف نموده که چنین و چنان.
متن کتاب که «نثرسپید» است ! زیاد به مذاق جوانان دهه۶۰ به بعد خوش نمی اید مگر به خریقان ادب و تاریخ و الا دهه چهل و پنجاه که نوستالژی ادبیات انقلابی و زمستانه ی شاملویی خود را خوب در این اثر باز میابند.گوارایشان...!

[Ali Hajilou · Rating 4 out of 5]

"میم و آن دیگران" یادداشت‌های "محمود دولت آبادی" درباره‌ی نخبگان عرصه‌ی فرهنگ است که دولت آبادی با آنها مرتبط بوده است.
در این کتاب درباره‌ی بزرگانی چون جلال آل احمد، هوشنگ گلشیری، علی اشرف درویشیان، عبدالحسین نوشین،مهدی اخوان ثالث، محمدرضا لطفی و ......... میخوانیم.
این یادداشت‌ها کاملا شخصی است و ما این اشخاص را کاملا با زاویه‌ی دید دولت آبادی می‌بینیم. به نظرم مهم‌ترین نکته‌ی مثبت و نقطه قوت کتاب هم همین است.

[Yasi · Rating 1 out of 5]

حقیقتا هدف استاد دولت آبادی رو از نوشتن این کتاب نفهمیدم، عین کتاب‌های دبیرستانی، آدمهای اهل هنر مورد علاقش رو معرفی کرده بود. لذت خاصی نبردم و پیشنهاد نمیکنم ۷۲۰۰۰ تومان (اردیبهشت ۱۴۰۲) بابت این کتاب پرداخت کنید.

[Benyamin Abbasi · Rating 5 out of 5]

متن های مربوط به فریدون آدمیت، استاد لطفی، درویشیان، مجابی،سپانلو و شاملو نهایت عشق بازی در گردش خاطراته.
بی نهایت از این کتاب و حرف های دل دولت آبادی لذت بردم

[Mohsen Hosseini · Rating 4 out of 5]

چه اسم قشنگی
زیبا و دلنشین صحبت میکند از دوستان و افرادی که تاثیر گرفته از آنها و گوشه چشمی هم دارد به اینکه اینها طوری بیان شود که دیگران هم شاید بخواهند از آن تاثیر بگیرند

[Hamzeh Alavirad · Rating 4 out of 5]

این کتاب بیشتر به من کمک کرد که شخصیت دولت آبادی را بهتر بشناسم، از توصیف شخصیت خجالتی او در برخورد اولیه با شاملو، تا بیدارو خوابی های شبانه روزی بر بالین گلشیری در بیمارستان.

[Yegisbook · Rating 4 out of 5]

انگار استاد از زبان خویش برایم خاطراتی به زبان اورد، خاطراتی کم و بیش تلخ

[Mohammad Daryani · Rating 3 out of 5]

جالب و متفاوت بود.
انگار کسی تصویری از نزدیکانش و الگوهایش برایم ترسیم کند.

[Elaheh · Rating 1 out of 5]

به نظرم جناب دولت ابادی صرفا به داستان‌نویسی اکتفا میکرد، نه وقت ما تلف می شد نه کارنامه ایشان خدشه‌دار!!