موسیقی شعر

by محمدرضا شفیعی کدکنی

Genres: Literature, Literary Criticism, Poetry

679 pages, Paperback

First published January 1, 1979

About the author

دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، شاعر، پژوهشگر و استاد ادبیات، در سال ۱۳۱۸ در شهر کدکن چشم به جهان گشود. شفیعی کدکنی دوره‌های دبستان و دبیرستان را در مشهد گذراند، و چندی نیز به فراگیری زبان و ادبیات عرب، فقه، کلام و اصول سپری کرد. او مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ زبان و ادبیات پارسی از دانشگاه فردوسی و مدرک دکتری را نیز در همین رشته از دانشگاه تهران گرفت. او اکنون استاد ادبیات دانشگاه تهران است.

Mohammad Reza Shafii Kadkani, known as Sereshk, was born in 1939 in Kadkan near Neishapur, Iran. His poems, reflecting Iran's social conditions during the 1940s and 1950s, are replete with memorable images and ironies. He has authored eight collections of poetry, eight books of research and criticism, two book-length translations from Arabic, one on Islamic mysticism from English. He has also published three scholarly editions of classical Persian literature. He is a professor of Persian literature at Tehran University.
- from Poetry Salzburg Review.

Reviews

[Navid · Rating 4 out of 5]

خوانشِ دوم

میزان توفیق و ماندگاری هر شعر بستگی دارد به میزان بهره‌بندیِ آن از موسیقی و «موسیقی» در چشم اندازِ این کتاب، گاه معنایی فزون‌تر از عروض و قافیه و جناس دارد تا آنجا که گاه، به مرزهای ساخت و صورت یا جلوه‌هایی از آن دو مفهوم گسترش می‌یابد.

ماجرای آشنایی من و این کتاب به سال‌ها پیش برمی‌گردد.
از آنجایی که هر ایرانی در خیال خود یک شاعرِ بالقوه است، من هم سال‌ها پیش-زمانی که تازه یک دانش‌آموز دبیرستانی شده بودم- درگیر این شور و شوق شاعری شدم و خلاصه تبِ شعر گفتن و از عاشقی سرودن مرا هم گرفت!
مشکل اساسی این بود که در مدرسه‌ی ما اصلاً ادبیات فارسی جدی گرفته نمی‌شد و رشته‌ی علوم انسانی وجود نداشت و ادبیات می‌خواندیم نه به قصد لذت بردن، بلکه به قصد تست‌های کنکور را جواب دادن.
مشکل اساسی‌تر این بود که من فکر می‌کردم می‌دانم شعر و شاعری چیست، ولی در واقع چیزی نمی‌دانستم. دانش من محدود به کتاب‌های ادبیات مدرسه و معلم‌های خوب ادبیاتی که داشتیم و گاهی یک کتاب شعر خارج از مدرسه می‌شد و خانواده هم اهل شعر و شاعری نبودند وخلاصه اینطوری که نمی‌شد شاعر شد!
من فکر می‌کردم قسمت سختِ شاعر شدن یاد گرفتن وزن و قافیه است (احتمالا هنوز با مفهوم شعر سپید و موج نو آشنا نشده بودم!) و در خیال خام خود می‌پنداشتم با یادگرفتن قواعد «وزن عروضی» و «قافیه» و «سر سوزن ذوقی» می‌شود از آدم یک نیمچه شاعر در بیاید.
پس شروع کردم به جستجو و خواندنِ کتاب‌هایی درباره‌ی قواعدِ وزن و قافیه. اما مطالعه‌ی من در این مورد بسیار نامنظم و بی‌هدف بود چون کتاب‌های خوبِ زیادی راجع به آموزش وزن و قافیه نمی‌شناختم و کسی هم نبود مرا راهنمایی کند.
باید پیدا کردن این کتاب و آشنا شدن با آثار دکتر شفیعی کدکنی را به حساب حُسنِ تصادف گذاشت، چون وقتی عنوان «موسیقی شعر» را در عنوان کتاب دیدم، خیال می‌کردم کتابی است درباره‌ی آموزش وزن و قافیه!
خب، واقعیت هم این است که اگرچه مطالب زیادی درباره‌ی وزن و قافیه در این کتاب هست، ولی کتاب چیزی به عنوان آموزش پایه‌ایِ قواعدِ عروض و قافیه به یک نوجوانِ صفر کیلومتر نداشت، اما مطالبِ بسیار مهمتر و مفیدتری درباره‌ی اینکه اصلا شعر خوب چیست در کتاب بود که به من نشان داد شعر خوب بسیار فراتر از قواعدِ وزن و قافیه و آرایه‌های ادبی را دانستن و ذوق داشتن است.

خلاصه به هر ترتیبی که بود بعد از خواندن چند کتابِ دیگر قواعدِ پایه‌ی وزن و قافیه را آموختم و بعد از تمرین کردن روی چندین هزار بیت از شعرهای شاعران دیگر، کم کم به قوانین وزن و قافیه‌ی مسلط شدم و بعد هم گوشم به وزن‌های عروضی عادت کرد، اما تبدیل به نیمچه شاعر نشدم و شعرهایم را (که احتمالاً نشود اسمشان را شعر گذاشت) برای خودم نگه داشتم.
اما این کتابِ به خصوص، تبدیل به خاطره‌ای از آن دوران برای من شده که چنین مباحثی را با ذوق و شوق، جرعه جرعه می‌نوشیدم حتی اگر بعضی از مفاهیم کتاب را نمی‌فهمیدم. این کتاب یکی از کتاب‌های مهمی بود که به من نشان داد چطور فردوسی و سعدی و حافظ شاعران بزرگی شدند، اما مثلا از صد شاعر دربار عصر صفوی، با وجود اینکه همگی وزن و قافیه و صنایع ادبی را به خوبی می‌شناختند، یک نفر هم معروف نشد.
آن زمان معتقد بودم اگر کسی قصد شعر گفتن دارد، این کتاب، یکی از کتاب‌هایی است که واجب است بخواند و می‌شود گفت حالا هم بعد از دوباره خواندنِ کتاب همین عقیده را دارم.
البته حالا که پس از چند سال دوباره به این کتاب برگشتم، بعضی مطالب به نظرم رنگ کهنگی به خود گرفته و کتاب، شاید از استانداردهای امروز کمی عقب باشد و بعضی از مطالب هم برای خواننده‌ی غیرتخصصی خسته‌کننده است. من ارزش کار دکتر شفیعی کدکنی را در زمان خود درک می‌کنم و در حد دانش کمی که در زمینه‌ی ادبیات دارم گمان می‌کنم بسیاری از آثار او از جمله این کتاب، در زمان چاپ، آثاری سترگ و جریان‌ساز بوده‌اند، ولی احساس می‌کنم ما می‌بایست از آن زمان تاکنون کتاب‌هایی بسیار بهتر و باکیفیت‌تری در حوزه‌ی نقد ادبی چاپ می‌کرده‌ایم، ولی درجا زده‌ایم.
برای اینکه خوانندگان غیرتخصصی مثل من بدانند چنین کتابی را برای خواندن انتخاب کنند یا نه، چکیده‌ای از محتویات هر فصل می‌آورم تا ببینید برایتان جالب هست یا نه.

فصل نخست

شعر حادثه‌ای است که در زبان روی می‌دهد و در حقیقت، گوینده‌ی شعر، با شعر خود، عملی در زبان انجام می‌دهدکه خواننده، میان زبان شعری او، و زبان روزمره و عادی، تمایزی احساس می‌کند.

به همین خاطر دکتر شفیعی کدکنی شعر را «رستاخیز کلمات» می‌نامد، کلماتی که در استفاده‌ی روزمره‌ی مردم، برای ما عادی شده‌اند، در شعر، جان تازه‌ای می‌گیرند و به واسطه‌ی ویژگی‌های موسیقیایی و زبان‌شناسی، غبارِ عادت را از چهره می‌شویند.
در این فصل نویسنده توضیح می‌دهد که چطور شاعران توانسته‌اند از کلمات و عبارات عادی فاصله بگیرند، رابطه‌ی وزن و قافیه را با موسیقی شعر بیان می‌کند. درباره‌ی زیبایی‌هایی که قافیه برای شعر ایجاد می‌کند و همچنین محدودیت‌هایی که برای شاعر و سخنِ او پدید می‌آورد و آسیب‌های «قافیه‌پردازی» و «قافیه‌اندیشی» توضیح می‌دهد و کمی هم به تاریخچه‌ی استفاده از وزن و قافیه در شعر ایران و سایر کشورها می‌پردازد.
فصل دوم
در فصل دوم نویسنده به تاریخچه و تعریف «شعر منثور» که میتوان امروزه آن را از بسیاری جهات «شعر سپید»هم نامید می‌پردازد. برخلاف تصور شعر منثور پدیده‌ی جدیدی در تاریخ ادبیات ایران نیست، ولی در گذشته کمتر به آن به عنوان یک قالب شعری توجه می‌شد، اما در دوران معاصر (یا دیگر نمی‌شود گفت معاصر چون وارد قرن جدید شده‌ایم؟) شاعرانِ پس از نیما بخت خود را در سرودن شعر منثور آزمودند و شاید شاملو بیش از بقیه توانست در این قالب شعری کارهای به یادماندنی بیافریند. دکتر شفیعی کدکنی نیز با موشکافی در شعر شاملو نشان می‌دهد از این قالب شعری چطور باید استفاده کرد و نقاط قوت و ضعف شعر شاملو کجاست و تکامل شعر شاملو در گذر زمان از لحاظ پیشرفت نظام موسیقیایی و بهبود انتخاب کلمات در اشعار شاملو را نشان می‌دهد که برای دوستداران شعر مدرن و علاقه‌مندان به شعر شاملو می‌تواند بسیار جالب باشد.
در ادامه درباره‌ی صنایع بدیع در ادبیات بخشی آورده شده و سپس چند صفحه درباره‌ی بار موسیقیایی کلمات صحبت نموده است.
فصل سوم
این فصل به نظرات فارابی، اخوان الصفا و ابن سینا درباره‌ی موسیقی شعر می‌پردازد که احتمالاً برای خوانندگان غیرتخصصی مثل من چندان جالب نیست.
فصل چهارم
در این فصل -که از نظر من از جذاب‌ترین فصل‌های کتاب هم هست- شفیعی کدکنی چند شاعر بزرگ فارسی را از دیدگاه مشخصی بررسی می‌کند: فردوسی از لحاظ کیفیت قافیه‌ها، مولوی از نظر انتخاب وزن و نظام موسیقیایی اشعارش، و حافظ از نظر موسیقی درونی و ایجاد نظام تضاد و تناقض و ایجاد تصویر «اراده‌ی معطوف به آزادی» در اشعارش:

این گره زدن جوانب متناقض وجود انسان و در کنار یکدیگر حفظ کردن آنها، بزرگترین عاملِ توفیقِ «حافظ» است و چنان می‌اندیشم که اگر یک نکته از سراسر دیوان حافظ بخواهیم برگزینیم که جوهر شعرِ او و خلاصه‌ی جهان‌بینیِ وی باشد جز تصویر میدانی از «اراده معطوف به آزادی» چیز دیگری نیست. هیچ چیز در حیات انسان گرانبهاتر از آزادی نیست و این آزادی هنگامی تحقق می‌یابد که شما در دو سوی متناقضات رفت و آمد آزاد داشته باشید. اگر فقط جبری باشید یا فقط اختیاری، از یکی از این دو سوی اندیشه، آزادی شما سلب شده است.

فصل پنجم
در این فصل نویسنده مقاله‌ها و یادداشت‌های مختلفی را که احساس کرده می‌تواند با موضوع کتاب مرتبط باشد، آورده است. یادداشت‌های این فصل از نظر موضوع، بسیار پراکنده‌اند.

پیش از این در بررسی کتاب «رستاخیز کلمات» در مورد دکتر شفیعی کدکنی و آثارش نوشته بودم.

[Narjes Dorzade · Rating 4 out of 5]

خوب به نسبت کتاب خوب و جامع ی بود . مثلا یکی از خوبی هاش این بود که فقط به شعر کلاسیک نپرداخته بود . و مثال هایی از شعر نو هم آورده بود . و حتی به نظر شاعران فقط ایرانی هم بسنده نکرده بود و گفتارهای شاعران ملیت های دیگر هم گفته بود . حتی در مورد آوای هر کلمه هم حرف زده بود . در کل کتاب خوبی بود نه فقط برای شعر کلاسیک حتی برای شعر نو ....باید بگم ممنون از آقای شفیعی کدکنی .

[HM · Rating 3 out of 5]

شعر چيست؟
در اين كتاب دكتر كدكني مثل هميشه با بيان فني و علمي خود ما را به دنياي پر خيال شعر مي برد . براي من مهم ترين نكته اين كتاب آشنايي با تعاريف عميق تر شعر بود
سال ها بود كه نمي دانستم شعر يعني چه؟ آيا آهنگ و وزن و قافيه شعر مي سازد و يا چینش تا متعارف كلمات و تصویرسازی مفاهيم شعر مي سازد ؟
حال خيالم كمي آسوده تر است چون مي دانم شعر اتفاقي است كه در بستر زبان مي افتد و شايد به تعبيري "رستاخيز كلمات" باشد يعني زنده كردن واژه هاي زبان جاري با استفاده از فنون صورتگرايانه و برخي تكنيك هاي ديگر كه قابل تعريف و توصيف نيستند. ولي نتيجه آنها هر چه باشد رستاخيز كلمات و گاه حشر معاني است
نمونه هايي از شعرهاي كلاسيك حافظ و مولانا و بيدل در كنار گزيده اشعار مدرن اخوان و فروغ و شاملو همراه با تعريف هاي دقيق و موشكافانه كدكني درك دنيا شعر را برايم آسان تر از آنچه بود ، مي كند

[Rana Heshmati]

بله! بله!
میخوهم برای وانت تو رید هم ریویوو بنویسم!
چراکه نمیتوانم پز ندهم خب! چه کنم؟
آخر مگر آدم چندبار در زندگی همچین چیزی کادو میگیره؟ :دی
ممنون از فاطمه و کیمیا :> :*

[Hossein Daneshpajooh · Rating 4 out of 5]

کتابی جامع به کتابت استاد شفیعی کدکنی در مورد موسیقی در ادوار و انواع مختلف شعر فارسی است که در کل از انسجام خوبی (نه عالی و کامل) برخوردار می باشد. کتاب در قالب مجموعه مقالات مختلفی است که شفیعی در طول چند دهه ارائه کرده است. نقدی از یکی از دوستان دیدم در باب کتاب که بر نگاه سراسر فرمالیست شفیعی ایراد گرفته بود. به نظر بنده نگاه غالب کتاب فرمالیست می باشد ولی فرمالیسم خیلی کم به عنوان اصل در نظر گرفته شده است و بیان ساختارگرایانه موجود مقتضی بحث مورد نظر، یعنی موسیقی شعر، می باشد. بعد از خواندن آن نقد به این نکته بسیار توجه کردم و به نظرم از نظریات سایر سبک های زیبایی شناسی رایج نیز مثال هایی آورده شده بود و به هیچ وجه وجهه فرمالیست مد نظر ایشان (ناقد محترم) بر متن غالب نیست. البته همانطور که گفته شد و قبلا نیز خیلی از دوستان اشاره داشتند می توان به چشم اولین رهیافت ها در نقادی ادبی کتاب را بسیار با ارزش خواند ولی در مجموع انسجام درونی فصول و شاخه پراکنی های موجود در فصل ها بر خلاف استدلال ها و اشارات ادبی در کمال نیستند.
و اما برگردیم به کتاب:
کتاب دارای 6 فصل است که جدا از فصل آخر که مربوط به واژه شناسی و ترجمه ابیات عربی موجود بود، 5 فصل دیگر شاکله اصلی کتاب را تشکیل می دهند.
1- فصل اول بیان مبانی موسیقی در شعر فارسی با تاکید بر نقش قافیه و موسیقی معنوی شعر، که نکات بسیار خوبی در رابطه با زیبایی شناسی شعر داراست، و از آنجایی که بحث بر روی موضوعی مانند قافیه ناگزیر به گونه ای ساختارگرایانه جلوه می کند، فضای حاکمه شاید مبتنی بر فرمالیسم روسی به نظر برسد. همچنین در بخش اول اشاره ای نسبتا شخصی در باب شعر خوب از دیدگاه استاد نیز شده است که از نظر من کاملا معتبر و درست می نماید.
2- فصل دوم به بررسی شعر منثور و ارکان موسیقی در این گونه شعر پرداخته است، که به منظور بیان جلوه معنوی موسیقی و جلوه ادایی موسیقی شعر بسیار فصل های خوب و پرباری هستند و به خوبی توانسته اند اهمیت موسیقی در انواع مختلف آن را در شعر نشان دهند.
3- در فصل سوم به بررسی آرا موسیقی دان ها و اندیشمندان بزرگی همچون فارابی در باب مویقی و بالاخص موسیقی شعر پرداخته شده استکه اگر چه از لحاظ بررسی زیبایی شناختی مسئله شعر از اهمیت بالایی برخوردار می باشند ولی بخش های ارائه شده از انسجام بالایی برخوردار نمی باشند.
4- فصل چهارم که به عبارتی اوج و شاهکار استاد شفیعی می باشد، بررسی شعر مولانا، حافظ و فردوسی می باشد که در این پژوهش موسیقی شعر بیشتر مد نظر بوده و فقط تنها تمجیدی و تعریفی که می توان کرد این است که شما را به خواندن آن دعوت کنم.
5- قصل پنجم به بررسی قالب های شعری دیگر مانند رباعی، بحر طویل، تجربه های جالب توجه شعر فارسی و بالاخص شعرهای هجایی (و پیشینه ی این نوع شعر در زبان فارسی) می باشد. این فصل، با وجود بحث های بسیا جالب و شیرین مطرح در فصل، اگرچه همچنان با رویکرد بررسی موسیقی شعر نگاشته شده ولیک از انسجام قابل قیاسی با فصول قبل برخوردار نمی باشد.

من حیث المجموع کتابی است که برای داشتن دید بهتر نسبت به زیبایی شناسی شعر فارسی ماننده گوهری قیمتی در ادبیات ایران می درخشد. و تنها دلیلی که به نظرم کتاب کاملی نیامد این است که قسمت هایی از آن در مقایسه با خیلی بخش های دیگر کتاب از انسجام و بحث پخته و قویی برخوردار نمی باشد ونیاز به ارائه نقد قوی تر در آن زمینه ها همچنان به شدت احساس می شود.

[Hanieh Salehi · Rating 5 out of 5]

خوندنش حوصله می خواد. من دو-سه سال پیش خوندمش ولی هنوزم میتونم هیجانی که خوندنش در من ایجاد می کرد به یاد بیارم. با اینکه بعضی از حرفاش رو در مورد اوزان شعر نمی فهمیدم ولی نود درصد کتاب حتی برای منِ دور از ادبیات هم قابل درک بود. چیزی که حتی با وجود معلمای نسبتا خوش ذوق توی مدرسه از ادبیات درک کرده بود یه مجموعه از آرایه ها و معانی اسلامیزه شده بود که باید خیلی ماشین وار حفظش می کردیم و اصلا به موسیقی و یا خیال در شعر که شاید از از اون دو مورد قبلی اهمیت بیشتری داشت پرداخته نمیشد. این کتاب نقطه شروعی بود برای من که بتونم به شعر نگاه جدیدی داشته باشم

[Mona · Rating 4 out of 5]

بیایید با خواندن این کتاب شعر و موسیقی رو بهتر در کنار هم درک کنیم

[Ahura · Rating 2 out of 5]

هنگامي كه سخن از نقد ادبي به معني مدرن كلمه است و نه تذكره نويسي ،فاصله ي هراسناكي داريم با دانش انتقادي روز
كناب موسيقي شعر كوشش هاي ابتدايي در زبان پارسي ست و بدين معنا كتابي ست هنوز ناپخته و بدوي
اما آغازي ست مناسب براي آشنايي با جهان شگفت و ژرف نقادي ادبي مدرن علمي بر ساخته از فلسفه زبان ،زبان شناسي،هرمنوتيك،اپيستمولوژي..
متاسفانه درين كتاب به ادبيات تنها از منظر فرماليسم روسي پرداخته شده است و از شناساندن و اهتمام در ساير تئوري ها كوتاهي شده است

[Mehdi Ghasemi · Rating 4 out of 5]

داند از جان مرد موسیقی شناس
لحن موسیقی خلقت را سپاس

[Mrm. Gh · Rating 4 out of 5]

براي منِ علاقه مند ولي دور از اين فضا كلاس درسي بود واقعاً.

[Bahman Bahman · Rating 2 out of 5]

" ممکن است فردا، یا همین امروز عصر، عقیدهٔ دیگری داشته باشم ولی در این لحظه با اطمینان خاطر می توانم بگویم: شعر حادثه ای است که در زبان روی می دهد و در حقیقت، گویندهٔ شعر، با شعر خود، عملی در زبان، انجام می دهد که خواننده، میان زبان شعری او، و زبان روزمرّه و عادی یا به قول ساختگرایان چک: زبان اتوماتیکی تمایزی احساس می کند. این تمایز می تواند علل بسیاری داشته باشد، عللی شناخته شده و عللی غیرقابل شناخت. اتفاقا شعر حقیقی، شعر ادبی، همان شعری است که علت تمایز آن از زبان مبتذل و معمول، در تمام ساحات، قابل تعلیل و تحلیل نیست."

[Fatemeh Tabrizi · Rating 5 out of 5]

این کتاب عالی هست . و با متن سلیس و روانش آدم می خواد هر لحظه یک چیز جدید یاد بگیره و تمام نکاتش رو به خاطر بسپرد .

[ArkhamSamadi · Rating 4 out of 5]

کتابی بشدت مهم و ارزشمند برای مطالعه در زمینه ادبیات. آقای کدکنی با بیان زیبا و ادبیانه خودشان گویی ما رو در‌کلاس ادبیات دانشگاه تهران جمع کرده اند و هر جلسه به یک موضوعی پرداخته اند. ما هم که شاگردی در کلاس استاد بزرگ تک تک نکات را متوجه شده و یاد می‌گیریم.
بخش هایی که ماهیت قافیه و ردیف همراه با بخش های فردوسی رودکی، مولوی و حافظ بود بصورت کاملا علمی بررسی شده بود. هرچند من درباره حافظ استعلامی را بیشتر نزدیک و خودمانی تر حس می‌کردم.
رگه های بیش از حد ناسیونالیستی هم در گوشه هایی از کتاب را هم می‌شد دید.هرچند این‌کار چیزی از گرانبار بودن کتاب موسیقی شعر کم نمی‌کند.
بیشتر دوست داشتم که بعضی از مقالات را در این کتاب نمی‌دیدم. بسیار پیچیده و دور از ذهن نیز بودند.
دو نکته (ناسیونالیسم زیادی و زیاد بودن بعضی از مقالات) بنظر من آمدند.
در پایان این کتاب را برای تعمق بیشتر به دوستان خود معرفی خواهم کرد.

[Khodam · Rating 4 out of 5]

در کوی محبت به وفایی نرسیدیم
رفتیم ازین راه و به جایی نرسیدیم
هر چند که در اوج طلب هستی ما سوخت
چون شعله به معراج فنایی نرسیدیم


با آن همه
آشفتگی و حسرت پرواز
چون گرد پریشان به هوایی نرسیدیم
گشتیم تهی از خود و در سیر مقامات
چون نای درین ره به نوایی نرسیدیم


بی مهری او بود که چون غنچه ی پاییز
هرگز به دم عقده گشایی نرسیدیم
ای خضر جنون ! رهبر ما شو که در این راه
رفتیم و سرانجام
به جایی نرسیدیم

___________________

بی قرارت چو شدم رفتی و یارم نشدی
شادی خاطر اندوه گزارم نشدی
تا ز دامان شبم صبح قیامت ندمید
با که گویم که چراغ شب تارم نشدی
صدف خالی افتاده به ساحل بودم
چون گهر زینت آغوش و کنارم نشدی
بوته ی خار کویرم همه تن دست نیاز
برق سوزان شو اگر ابر بهارم نشدی
از جنون بایدم امروز گشایش طلبید
که تو ای عقل به جز مشکل کارم نشدی

[Mohammadamin Tahvilian]

چنانچه کسی این کتاب را نخواده باشد و کباده ی شعر و شاعری بکشید، مانند کسی است که بدون مواد اولیه - از هر نوع - ادعا کند که غذایی درست کرده رافع گرسنگی.
همین قدر واجب
همین قدر ضروری
خدایش حفظ کنا علامه ی کدکنی را

[Tina708]

درود ممنون میشم در گروه تلگرامی اسمان شعر داخل تلگرام عضو بشین لینک گروه شعر با حضور شاعران مطرح کشوری

@asemone_poem

[Moeen V]

"شعر حادثه‌ای است که در زبان روی می‌دهد."
محمد رضا شفیعی کدکنی
موسیقی شعر
‌
این کتاب یکی از شیرین‌ترین کتب تخصصی‌ای بود که در عمرم خوانده بودم. خواندنش قطعن به درک بهتر موسیقی و شعر کمک می‌کند. برای فهم بهتر هر مبحث، ارجاعات متعدد و به‌جایی به شعر‌های کلاسیک، معاصر و جهان شده که در نوع خود بی‌نظیر است. حالا بعد پایان کتاب، یک لیست از کتب شعری دارم که باید تهیه کنم و بخوانم. ای کاش در دبیرستان‌ها شعر را با بخش‌هایی از این کتاب به ما می‌فهماندند؛ چون «موسیقیِ شعر» کمک می‌کند از شعر بیشتر لذت ببریم.
‌
برای مثال، به نظرم بعد خواندن این کتاب می‌توان از غزل بیشتر لذت برد. من هیچ‌وقت به نقش ردیف در زیبایی غزل دقت نکرده بودم. اینکه غالبن غزل ردیف‌دار چقدر دلنشین‌تر از غزل بی‌ردیف‌ است. این شاید برای یک شاعر یا کسی که ادبیات خوانده مسلم باشد اما برای منِ مخاطب عام، جدید بود. یا مثلن دانستن در مورد وزن‌های جویباری( آرام و ملایم)، خیزابی(پرطنین و پرتحرک)، شفاف و کدر که از تعابیر بسیار دقیق و هوشمندانه‌ی آقای کدکنی‌ست.
‌
این کتاب طولانی‌ست. اگر وقت خواندن تمام آن را ندارید، حتی خواندن بخش‌هایی از آن هم خالی از لطف نیست. به‌خصوص فصل چهارم که به بررسی شعر حافظ، فردوسی و مولانا‌ پرداخته یا فصل اول که در مورد زیبایی‌شناسی شعر است.

[ابراهیم توللی · Rating 5 out of 5]

موسیقی به معنی عام یعنی تناسب و نظم اجزا یا وحدت متنوع‌ها و موسیقی شعر یعنی هر تجربه‌ای برای تبدیل کلام به شعر از تناسب معنوی گرفته تا موسیقی ظاهری و کناری و درونی و از عروض سنتی و نیمایی و هجایی گرفته تا شعر منثور و...

[shahram]

a very suitable and helpful book . you can learn too much about poem by this book .

[Sobi · Rating 5 out of 5]

ز حرف و صوت بباید شدن به منطق جان
-مولوی

از کتاب، صفحه ۳۱۵

[Masoud · Rating 4 out of 5]

هرچند باری که این کتاب را بخوانید، باز هم کم است.

[Khaleghi]

نظریات بدیع مولف پیرامون موسیقی:
مهم ترین عنصر تشکیل دهنده شعر