Zamyatin’in *Biz* kitabı çok yaratıcı bir senaryoya sahip; hatta iki kez, üç kez okunmayı gerektirecek türden. Okuması yer yer zor, bazen bırakmak istiyorsunuz ama sonra tek bir satırla merak duygunuzu yeniden en tepeye çıkarıyor. Distopik bir dünyada, rakamlarla çağrılan ve insan mı değil mi tam emin olamadığımız yarı-insan türler; bugünkü insanlığı “eski tarih” olarak tanımlayan tek devlet düzeninde yaşıyor.
Efendilerin kullandığı “aerolar”, her şeyi kontrol eden “Velinimet” ve “tek toplum, tek devlet” vurgusu kitabın temelini oluşturuyor. Her şeyin makineleştiği, hayalperestlik ve duyguların hastalık olarak görüldüğü bir evrende, karakterler bin yıl sonraki insanlığın biyolojik evrimi gibi resmedilmiş. D-503 ve diğer karakterler, atalarından miras kalan “hastalıklı” duygularla başa çıkmaya çalışıyor.
Toplum, camdan şeffaf dairelerde yaşıyor; perdeler sadece “izinli birliktelik” sırasında indirilebiliyor. Kadınların isimleri sesli, erkeklerin sessiz harfle başlıyor; cinsel hayat ise ancak “pembe kuponlar” üzerinden izin alınarak yaşanabiliyor. Yeşil Duvar’la çevrili bu dünya dışarıya kapalı.
Kitap, makinenin yüceltildiği, insanın ise tarihe gömüldüğü bir çağda, hâlâ kalbinde kıvılcım taşıyanların sisteme karşı çıkma çabasını anlatıyor. Fakat bu devrim girişimi, acı bir yenilgiyle sonuçlanıyor. *Biz*, insan olmanın özünü, özgürlüğün bedelini ve duyguların yok edilmek istendiği bir dünyada hayal kurmanın değerini sorgulatan, zamansız bir distopya.
Bir yandan da Alamut (Vladimir Bartol) andıran bir havası var: Velinimet’in yüceltilmesi, cennetin yüceltilmesi, duvarlarla çizilmiş sınırlar… Diğer yandan *1984*’ün ilham kaynağı olduğu söyleniyor. Zaten Orwell’in distopyasının bu kitaba göre ne kadar basit kaldığını anlıyorsunuz. 1924 yılında yazılan *Biz*, Zamyatin’in devasa yaratıcılığını, öngörüsünü ve hayalperestliğini ortaya koyuyor. Okurken kendimi muhteşem bir bilim kurgu filmini izliyormuş gibi hissettim.
I read the Persian translation. I like dystopian novels in total, and WE is considered the first dystopian novel. however, my heart is still with "Brave New World"