Ο χασάπης του Υρλύ

by Jean Amila, Μαρία Θεοχάρη (Translator)

Μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο πατέρας του οκτάχρονου Μισού δεν επέστρεψε στο σπίτι του. Δεν ήταν όμως ένας από εκείνους τους ήρωες που έπεσαν στη μάχη, αλλά ένας «αναρχικός», ένας από τους Γάλλους στασιαστές του 1917 που εκτελέστηκαν για παραδειγματισμό επειδή αμφισβήτησαν την άσκοπη σφαγή του πολέμου. Η εχθρότητα και το μίσος της κοινωνίας για τη γυναίκα και το παιδί «του δειλού», θα τους οδηγήσουν σύντομα σε δυσκολίες και περιπέτειες, μέχρι που ο Μισού με την παρέα του, τρία ακόμα ορφανά πολέμου, θα αποφασίσουν να κάνουν αυτό που δεν τολμούν οι μεγάλοι: να αποδώσουν δικαιοσύνη.

256 pages, Paperback

First published September 1, 1982

About the author

penname of Jean Meckert

Reviews

[Χρήστος Γιαννάκενας · Rating 4 out of 5]

Πραγματικά δυνατό βιβλίο που απόλαυσα κάθε σελίδα, όμως το κακό με τα βιβλία που αποκαλούνται νουάρ μόνο και μόνο για λόγους διαφήμισης έχει παραγίνει.

[Άγης · Rating 3 out of 5]

"…Μα ο Σπόρος που του ΄κοβε, είχε πάρει φόρα. Τους ρώτησε αν έρχονταν από το τρένο.
– Ποιό τρένο;... Α, ναι, πως, το τρένο…
Η παπάτζα βρομούσε από χιλιόμετρο. Οποιοσδήποτε άλλος θα ΄χε πάρει πρέφα το μούσι, μα οι συγκεκριμένες αξιέραστες νεαρές θείτσες ήταν από κείνες τις αγαθοβιόλες που περνάνε το κάτουρο για αγιασμό. Χαριτόβρυτες γκαβομαρίες, λάτρεις των τελετών και του φολκλόρ. Τελετές, όπλα, σημαίες απλωμένες πάνω σε τάφους και τα σχετικά, ήταν γι΄ αυτές σωστό καβλάντισμα. Παρ’ όλ΄ αυτά, απόρησαν.
– Καλά και δεν υπάρχει κανένας μεγάλος μαζί τους;
– Έχουμε τον ομαδάρχη, κυρία. Πρέπει να ΄ναι πάνω στο τρένο. Έτσι δεν είναι, παιδιά;
– Αμέ! Μας είπε να ΄ρθουμε να σε βρούμε.

Τι δουλειά έχουν, τέσσερα ασυνόδευτα χαμίνια πάνω σε ένα τρένο, που κατευθύνεται προς τις Κατεστραμμένες Περιοχές όπου έλαβαν χώρα οι σκληρότερες συγκρούσεις μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου που μόλις τελείωσε; Τι είναι αυτό που έκανε τους νεαρούς να το σκάσουν από το οικοτροφείο της εκκλησίας όπου έμεναν και να πάρουν τους διαλυμένους από τον πόλεμο και ερημωμενους από την Ισπανική Γρίπη δρόμους;

Η απάντηση είναι, η δικαιοσύνη. Ο μικρός Μισού, ο πρωταγωνιστής του βιβλίου Ο Χασάπης του Υρλύ, χαρακτήρας βασισμένος σε μεγάλο βαθμό στις προσωπικές εμπειρίες του συγγραφέα Jean Mechert, γνωστότερου με το ψευδώνυμο Jean Amila, έχασε τον πατέρα του σε μια από τις πιο αιματηρές μάχες του ‘Α Παγκοσμίου Πολέμου, στο Υρλύ. Ο “γέρος” του δεν έπεσε όμως πολεμώντας μέχρι τέλους στα χαρακώματα, αλλά εκτελέστηκε δια παραδειγματισμό ως ένας από τους αναρχικούς στασιαστές που αντέδρασαν στο αιματηρό “πίσω-μπρός” ενός άσκοπου πολέμου. Πίσω στο Παρίσι, οι οικογένειες αυτών των στασιαστών αντιμετωπίζουν το μίσος και την εχθρότητα της κοινωνίας· η μητέρα του Μισού καταλήγει στο φρενοκομείο και ο ίδιος στο ορφανοτροφείο. Εκεί, μαζί με την παρέα του θα καταστρέψουν ένα σχέδιο τόσο απίθανό που μόνο το παιδικό μυαλό θα μπορούσε να καταστρώσει: θα αναζητήσουν τον στρατηγό που έχει το προσωνύμιο Χασάπης του Ύρλυ, τον άνθρωπο από τον οποίο ξεκινούν τα δινά τους, και θα τον σκοτώσουν αποδίδοντας οι ίδιοι δικαιοσύνη.

Στο σύγχρονο φαντασιακό, στην λογοτεχνία, στον κινηματογράφο, στην Ιστορία, στον δημόσιο χώρο γενικότερα, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος έχει επικρατήσει έναντι του Πρώτου, επισκιάζοντας σχεδόν σε όλους τους τομείς τον προγενέστερο πόλεμο που έκλεισε τον “μακρύ” 19ο αιώνα. Σε μεγάλο βαθμό, ο Πρώτος Παγκόσμιος ήταν το ίδιο σκληρός, με τις μάχες των χαρακωμάτων που διεξάγονταν σε άθλιες συνθήκες και να διαρκούν για μήνες.

Ο Jean Amila, ένας σημαντικός Γάλλος συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας, από τους πρωτοπόρους που ευθύνονται για τον εξευρωπαισμό του Αμερικανικού noir και για την ριζοσπαστικοποίηση του δίνοντας του σαφή πολιτικό και κοινωνικό προσανατολισμό, αντλώντας από τις προσωπικές του εμπειρίες, φωτίζει μια σχετικά άγνωστη πτυχή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, αυτή των εκτελέσεων δια παραδειγματισμό των λεγόμενων Ντεφετιστών, των στρατιωτών εκείνων που, μετά από σκληρές συγκρούσεις, μεγάλων σε διάρκεια και μικρών σε κέρδος για οποιαδήποτε πλευρά, άρχισαν να αμφισβητούν τους λόγους για τους οποίους πολεμούσαν.

Προς τιμή του συγγραφέα και παρόλο που οι εκδόσεις Oposito το εντάσσουν στη σειρά του oposito | noir, ο Χασάπης του Υρλύ ξεφεύγει από τα στενά όρια της αστυνομικής λογοτεχνίας και του νουάρ, ακόμη και αν στηριχτούμε στον ορισμό του συγγραφέα: “Η πλοκή δεν είναι παρά ο σκελετός του νουάρ μυθιστορήματος· η σάρκα του είναι η κοινωνική ιστορία”. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα βιβλίο που έχει στοιχεία “μυθιστορήματος μαθητείας, περιπέτειας και autofiction”, πασπαλισμένα με διακριτικό σκοτεινό χιούμορ, ιστορικά στοιχεία και την αιχμηρή πολιτική ματιά του συγγραφέα, σχηματίζοντας συνολικά ένα απολαυστικό, παρά το σκοτεινό του θέμα, ανάγνωσμα.

Ένα βιβλίο που, συστήνει για πρώτη φορά τον συγγραφέα και το έργο του στο ελληνικό κοινό, που συνοδεύεται από έναν εξαιρετικό πρόλογο με πληροφορίες για την ζωή του Jean Mechert-Amila, από την μεταφράστρια Μαρία Θεοχάρη και τις εκδόσεις Oposito.

[Emma Charala · Rating 4 out of 5]

Ο Χασάπης του Υρλύ – Jean Amila

Αν τα παιδικά τραύματα ήταν λογοτεχνικό είδος, ο Jean Amila θα ήταν ο Ντοστογιέφσκι τους. Στον Χασάπη του Υρλύ δεν παρακολουθούμε απλώς μια ιστορία ενηλικίωσης, αλλά μια κηδεία αθωότητας με συνοδεία κανονιών. Ο μικρός Μισού χάνει τον πατέρα του, εκτελεσμένο για «αναρχία», τη μητέρα του που καταρρέει στο φρενοκομείο, και μεγαλώνει σ’ έναν κόσμο όπου η συλλογική υστερία του πολέμου καταβροχθίζει την ατομική αξιοπρέπεια πιο γρήγορα κι από χασάπη που κόβει μπριζόλες στο γόνατο.
Το βιβλίο έχει το σπάνιο χάρισμα να μετατρέπει την ιστορία ενός παιδιού σε καθρέφτη για τους μεγάλους. Ο Amila αποφεύγει την εύκολη μελοδραματική παγίδα· δεν «στολίζει» τον πόνο, τον αφήνει να δουλέψει μόνος του, σαν υπαρξιστής που δεν χρειάζεται περιττές εξηγήσεις. Και μέσα απ’ αυτόν τον παιδικό μονόλογο —συχνά αδέξιο, άλλοτε πεισματάρικο— η μνήμη γίνεται πολιτική πράξη: να θυμάσαι όσα σε καλούν να ξεχάσεις.
Υπάρχουν στιγμές που η αφήγηση μοιάζει να διστάζει: σαν να μην ξέρει αν πρέπει να μείνει στη φωνή του παιδιού ή να περάσει στο βάρος της φιλοσοφίας. Μα ίσως αυτή η αμηχανία είναι και το πραγματικό της κέρδος· γιατί πώς να μιλήσεις για την απόλυτη σιωπή της απώλειας χωρίς να τραυλίσεις;
Η αξία του Χασάπη δεν είναι μόνο λογοτεχνική· είναι ηθική. Σου δείχνει πώς ένας πόλεμος δεν σκοτώνει απλώς στρατιώτες, αλλά καταδικάζει γενιές να μεγαλώνουν με φαντάσματα. Σου θυμίζει πως το παιδικό βλέμμα βλέπει με πιο σκληρή διαύγεια απ’ ό,τι οι ενήλικοι που «ξέρουν καλύτερα». Και σ’ αναγκάζει, αν έχεις λίγο Σαρτρικό κόκκαλο μέσα σου, να αναρωτηθείς τι σημαίνει να ζεις με τις επιλογές των άλλων χαραγμένες πάνω σου.
Δεν είναι τέλειο βιβλίο· υπάρχουν άνισοι ρυθμοί, και μερικές φορές οι σκηνές γλιστρούν βιαστικά εκεί που θα ήθελες να μείνουν λίγο ακόμη. Αλλά είναι από εκείνα τα έργα που καταφέρνουν να σε αφήσουν με το ερώτημα, κι όχι με την απάντηση — και αυτό είναι η μεγαλύτερη λογοτεχνική τους αρετή.
Τέσσερα αστέρια, λοιπόν. Όχι γιατί δεν άξιζε το πέμπτο, αλλά γιατί πρέπει να μείνει και κάτι ανοιχτό, όπως η πληγή που σκάβει: μισή υπενθύμιση, μισή τιμωρία, κι ένα μάθημα ότι ακόμα και στο πιο μικρό χωριό της Γαλλίας, η Ιστορία μπορεί να κόβει κρέας με το ίδιο ψυχρό μαχαίρι.

[Anne Mey · Rating 3 out of 5]

Ce qui marque c'est le jargon utilisé tout du long, c'est fluide, suivant les tracasseries d'un enfant de 8 ans, orphelin de père qui a été fusillé sur le champ de la première guerre pour n'avoir pas voulu combattre, et sa mère, harcelée par les voisins, se fait embarquer en hôpital psychiatrique. Le petit, se retrouve dans un orphelinat, rasé, badigeonné de jaune contre les maladies. Fort de sa colère contre le général qui a sacrifié tant de soldats, il se fait copains avec les grands qui veulent se faire la malle. Alors qu'ils ont des idées de voyage à l'autre bout du monde totalement irréaliste, lui a un but et un seul, se venger.
Le petit groupe d'enfants va partir dans une aventure marquante qui nous fait voir plusieurs milieux sociaux, et les avis d'après guerre. C'est fort, tous les sentiments contenus dans ce petit garçon se cognent aux règles de la vie civile et au désintérêt général. Le final est en apothéose, efficace et toujours aussi juste au niveau de la pensée des enfants. Un bon moyen de comprendre cette époque, et surtout les horreurs de la guerre et l'impact qu'elle a eu sur toute la société.

[Sofia · Rating 3 out of 5]

Μια παρέα ορφανών αγοριών το σκάει από το ορφανοτροφείο, για να εκδικηθεί το θάνατο των πατεράδων τους στα πεδία των μάχων του Α' Παγκοσμίου πολέμου. Ο μικρός Μισού, που έχει ζήσει τη βία και τη χλεύη της γειτονιάς, λόγω του αναρχικού πατέρα του -ο οποίος αρνήθηκε να γίνει βορά στα κανόνια- γίνεται ο ιθύνων νους της παρέας και ονειρεύεται να σκοτώσει τον περίφημο, αιμοσταγή Χασάπη του Υρλυ. Τα αγόρια καταφέρνουν να επιβιβαστούν στο τραίνο με προορισμό τις ισοπεδωμένες περιοχές της πρώτης γραμμής του πολέμου. Στη διαδρομή -κι ενώ φαντάζονται περιπέτειες και παθιάζονται με ολοένα και πιο μεγαλεπήβολα σχέδια- συναντούν την πραγματική ζωή, με τη σκληρότητα και την καλοσύνη των ανθρώπων, με τη βία του πολέμου και την τρέλα της επιβίωσης. Με χιούμορ, αλλά και με τ��υφερότητα, με αγριότητα αλλά και με παιδική αθωότητα, ο Αμιλα μας παραδίδει ένα εξαιρετικό βιβλίο, που διαβάζεται απνευστι και αφήνει μια γλυκόπικρη γεύση, όπως ακριβώς και η ζωή.

[Marisa · Rating 1 out of 5]

L'histoire est intéressante, cependant le récit est lourd et difficile à suivre. En tant que no francophone, parfois j'ai eu du mal à comprendre le vocabulaire. Néanmoins le message est puissant, dans la guerre, il n'y a pas de bon band et de mauvais band. Des atrocités sont commises partout, pour si étonnant qui soit-il, celles de la part des vainqueurs sont oubliées, et leurs auteurs sont devenus des héros nationaux. Une guerre est synonyme de violence, n'importe quel côté de la tranchée. Dommage que l'être humain soit incapable d'apprendre de ses propres erreurs, et l'histoire se répète à l'infini.

[Marios Georgiou · Rating 5 out of 5]

Οτιδήποτε κάτω από 5 αστέρια θα ήταν άδικο.
Εξαιρετικό βιβλίο με απίστευτη πλοκή που μπορεί να διαβαστεί με μια αναπνοή. Ένας ύμνος ενάντια στον πόλεμο, μια ωδή στον άνθρωπο που εξεγείρεται και πέρνει τη δικαιοσύνη στα χέρια του, όταν το «κατεστημένο φυγείν αδύνατο». Ο Μισού και η παρέα του, αλάνια πρώτης τάξεως ενσαρκώνουν «της γης τους κολασμένους» και εξεγείρονται σε μια περιπέτεια που θα τους σημαδέψει μια για πάντα.
Ειδική μνεία στην εξαιρετικότατη μετάφραση που μεταδίδει με τέτοιο τρόπο την γλώσσα του Ζιαν Αμιλά που σε κάποια φάση διερωτάσαι αν εσύ έμαθες Γαλλικά ή τελικά αν ο Ζιαν Αμιλά έγραψε τον Χασάπη του Υρλί στα Ελληνικά.
Ευχαριστούμε Mαρία Θεοχάρη! Ευχαριστούμε Opisito!

[pantelif · Rating 3 out of 5]

Ενδιαφέρον, αστείο, τρομακτικό και προφητικό - ωραιότατη και διαφωτιστική η εισαγωγή της Μ.Θεοχάρη.
Homus homini lupus, παράνοια και (παιδικά) μυαλά στο μπλέντερ από την παραφροσύνη του πολέμου.
Σαφέστατα αναρχική διάθεση.

Pulp ανάγνωσμα του κιλού από την άλλη, φλατ και χωρίς την μαγκιά του (επίγονου!) Μανσέτ.

Προβληματισμός: 3 ή 4 ή και 5 στα 5;
3

[D.S. · Rating 3 out of 5]

Υπερβολικό σαν ιστορία, με μιά γλώσσα "λαϊκή" όπως αναφέρεται στην εισαγωγή.
Δεν πρόκειται για νουάρ, αλλά για ένα καθαρά αντιπολεμικό έργο.
Το ιδεολογικό υπόβαθρο του συγγραφέα φαίνεται έντονα.
Συγκλονιστικό στην περιγραφή των χαρακωμάτων μετά τη σφαγή. Οι τέσσερις μικροί γαβριάδες τα έδωσαν όλα !
3,5/5

[Fabrice Conchon · Rating 3 out of 5]

Voici donc un bon gros polar, dont j'ai la privilège d'avoir l'édition collector de la Série Noire, de 1982, avec la bonne grosse couverture des familles (et le code barre qui ne scanne pas sur Goodreads).

J'ai lu ce livre juste après avoir lu la correspondance de Jean-Patrick Manchette (ainsi que deux autres romans du même Manchette : j'étais vraiment dans l'ambiance) et force est de constater que Amila (que Manchette mentionne dans sa correspondance pour en dire du bien) est un bon "polareux" (le mot est de Manchette lui-même) mais que ce livre là comporte quelques défauts:

- d'abord, mentionnons que le style du livre est vraiment délectable. Il y a un grande recherche terminologique pour rédiger l'ensemble dans une espèce d'argot des années 20 dont je ne connais même pas tout les mots mais qui est très chatoyant. C'est alerte, élégant et cela n'a rien à envier à d'autres très grands stylistes du polar comme Auguste Le Breton par exemple (je n'ose pas comparer à la statue du commandeur Frédéric Dard mais au moins Amila en serait un digne émule).

= L'arrière-plan historique est lui aussi formidablement retranscrit. Car le livre n'est pas un polar contemporain mais Amila a fait l'effort de le mettre au lendemain de la première guerre mondiale, dans une France ravagée par le conflit autant que par la grippe espagnole avec les multiples haines recuites, mises sous le boisseau pendant les combats qui éclatent maintenant au grand jour. L'opprobre des hommes qui furent mutins en 1917 et de surcroît anarco-syndicalistes fait frémir et est un bon exemple de ces sinistres règlements de compte classiques en ce temps d'après guerre (voire l'épuration après la seconde guerre mondiale) lorsque l'état essaie de se remettre et peine à assurer l'ordre républicain

- maintenant, et c'est vraiment ennuyeux pour un polar (d'où mes trois étoiles), le récit m'a semblé un peu faible. Cette odyssée improbable de gamins qui errent au travers la France est ses "régions dévastées" passerait mieux sous la plume d'Enid Blyton que sous les (noirs et) ors de la série noire. En bref, on n'y croit pas trop, péché mortel pour un polar où le contrat tacite avec le lecteur est normalement "le récit est improbable mais l'alchimie prend et on y croit".

- et enfin la fin et la destinée du "boucher des Hurlus" (pas de divulgâchage) est un peu décevante. Tout ça pour ça ? Vraiment ?

Voilà pour Le boucher des Hurlus, un bon livre mais avec des faiblesses qui consacre cependant Amila comme un à suivre.