What do you think?
Rate this book
The Shovel and the Loom
Chaya, the daughter of Holocaust survivors living in Antwerp, is not religious, but soon discovers that she is still bound to her people and her faith
176 pages, Paperback
First published January 1, 1993
5 people are currently reading
218 people want to read
About the author
Carl Friedman
13 books10 followersCarl Friedman (1952) debuteerde in 1991 met de alom geprezen novelle Tralievader. Hiervan verschenen inmiddels vertalingen in het Duits (Vater, eine Erzählung, 1993), Engels (Nightfather, 1994), Italiaans (Come siamo fortunati, 1997), Frans (Mon père couleur de nuit, 2001) en Spaans (Al otro lado de la alambrada, 2001). Voorts werd het boek verfilmd door Danniel Danniel, de film werd in 1997 uitgezonden op de NPS-televisie.
In 1993 verscheen de roman Twee koffers vol. Opnieuw volgden vertalingen, in het Duits (Zwei Koffer, 1996), Engels (The shovel and the loom, 1996), Frans (Une histoire perdue, 2003) en Russisch (Dva tsjemodana vospominani, 2004) en een verfilming, ditmaal door Jeroen Krabbé onder de titel Left Luggage (1998). Friedmans derde boek, De grauwe minnaar, verscheen in 1996. Deze bundel bestaat uit drie lange verhalen en werd door de Raad voor Cultuur genomineerd voor de Europese literatuurprijs 1997 (Aristeionprijs) en in 1998 voor de Prix des Ambassadeurs, een prijs ingesteld door 25 in Nederland werkzame buitenlandse ambassadeurs. Een Duitse vertaling verscheen in 1997 (Der graue Liebhaber), een Engelse in 1998 (The Grey Lover) en een Italiaanse in 2001 (L'amante biglio).
Carl Friedman woonde en werkte in Amsterdam. Zij schreef columns in Trouw en Vrij Nederland. In november 2001 verscheen een bundeling van deze columns onder de titel Dostojevski's paraplu. In het najaar van 2004 verscheen een tweede bundeling van haar beste columns: Wie heeft de meeste joden.
Voor haar werk ontving de schrijfster in januari 2004 de E. du Perronprijs 2003 van de Gemeente Tilburg en de letterenfaculteit van de Universiteit van die stad.
In 1993 verscheen de roman Twee koffers vol. Opnieuw volgden vertalingen, in het Duits (Zwei Koffer, 1996), Engels (The shovel and the loom, 1996), Frans (Une histoire perdue, 2003) en Russisch (Dva tsjemodana vospominani, 2004) en een verfilming, ditmaal door Jeroen Krabbé onder de titel Left Luggage (1998). Friedmans derde boek, De grauwe minnaar, verscheen in 1996. Deze bundel bestaat uit drie lange verhalen en werd door de Raad voor Cultuur genomineerd voor de Europese literatuurprijs 1997 (Aristeionprijs) en in 1998 voor de Prix des Ambassadeurs, een prijs ingesteld door 25 in Nederland werkzame buitenlandse ambassadeurs. Een Duitse vertaling verscheen in 1997 (Der graue Liebhaber), een Engelse in 1998 (The Grey Lover) en een Italiaanse in 2001 (L'amante biglio).
Carl Friedman woonde en werkte in Amsterdam. Zij schreef columns in Trouw en Vrij Nederland. In november 2001 verscheen een bundeling van deze columns onder de titel Dostojevski's paraplu. In het najaar van 2004 verscheen een tweede bundeling van haar beste columns: Wie heeft de meeste joden.
Voor haar werk ontving de schrijfster in januari 2004 de E. du Perronprijs 2003 van de Gemeente Tilburg en de letterenfaculteit van de Universiteit van die stad.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 56 reviews
June 1, 2019
The Shovel and the Loom
Chaja and her parents live in Antwerp, Belgium, in the neighbourhood of the Hasidic community. They are liberal Jewish and her parents are holocaust survivors.
Chaja starts studying philosophy and rents a room in another neighbourhood. She takes 2 jobs because she wants to be independent. In the mornings she works at a florist and makes funeral wreaths, and in the afternoon she works as a nanny for a Hasidic family with five children. She mainly has to take care for the baby twins and for the youngest, 3-year-old son, Simcha. Chaja grows very found of him, and if it wasn’t for Simcha, she would have quit her job because the parents are very distant with her, and the father even hostile.
Her father, retired, becomes obsessed with finding two suitcases he buried in Antwerp during the Second World War, when he had to flee to a safer address. Obviously, carrying two big suitcases with him would have attracted too much attention. The original Dutch title of the book refers to those “Two suitcases full” (this sounds grammatically wrong, but that’s also the case with the Dutch title).
Chaja isn’t religious, but she becomes extremely interested in the Jewish identity and especially in the Hasidic habits.
Although the story isn’t long, I found it really captivating and absorbing. Its theme is very similar to another, more recent Belgian book, Mazzel tov, which is also about a female student who works in an Antwerp Hasidic family to help the children with their studies.
But in this book, Chaja is Jewish herself and the story is fictional, while Mazzel tov was autobiographical and the author wasn’t Jewish.
While reading the book, I could have sworn that the author, Carl Friedman, was Jewish herself and that she lived in Antwerp, because she seemed to know the city and the Jewish neighbourhood very well.
But Carl Friedman was born as Carolina Klop and grew up in a Dutch catholic family. Nevertheless she has always made her audience believe that she is Jewish herself. One of her short stories is included in an American compilation of stories by children of Jews that survived the Holocaust! She also traveled to the U.S. to speak at a Conference about the Holocaust. When a friended Dutch Jewish author Gerard Leopold Durlacher died, she even said the Kaddish, which is very strange because this is a privilege for the children of the deceased.
Carl Friedman was finally exposed as a ‘fake Jew’ by a Dutch journalist.
This was disgruntling to learn, but nevertheless, I really liked the book, which was also made into an excellent movie in 1998, Left Luggage, with Isabella Rossellini, Jeroen Krabbé and Laura Fraser, who played the character of Chaja. I saw the movie shortly after it came out, and it inspired me to learn more about Hasidism, especially because I have also lived in the Hasidic neighbourhood in Antwerp for three years in the eighties.
Chaja and her parents live in Antwerp, Belgium, in the neighbourhood of the Hasidic community. They are liberal Jewish and her parents are holocaust survivors.
Chaja starts studying philosophy and rents a room in another neighbourhood. She takes 2 jobs because she wants to be independent. In the mornings she works at a florist and makes funeral wreaths, and in the afternoon she works as a nanny for a Hasidic family with five children. She mainly has to take care for the baby twins and for the youngest, 3-year-old son, Simcha. Chaja grows very found of him, and if it wasn’t for Simcha, she would have quit her job because the parents are very distant with her, and the father even hostile.
Her father, retired, becomes obsessed with finding two suitcases he buried in Antwerp during the Second World War, when he had to flee to a safer address. Obviously, carrying two big suitcases with him would have attracted too much attention. The original Dutch title of the book refers to those “Two suitcases full” (this sounds grammatically wrong, but that’s also the case with the Dutch title).
Chaja isn’t religious, but she becomes extremely interested in the Jewish identity and especially in the Hasidic habits.
Although the story isn’t long, I found it really captivating and absorbing. Its theme is very similar to another, more recent Belgian book, Mazzel tov, which is also about a female student who works in an Antwerp Hasidic family to help the children with their studies.
But in this book, Chaja is Jewish herself and the story is fictional, while Mazzel tov was autobiographical and the author wasn’t Jewish.
While reading the book, I could have sworn that the author, Carl Friedman, was Jewish herself and that she lived in Antwerp, because she seemed to know the city and the Jewish neighbourhood very well.
But Carl Friedman was born as Carolina Klop and grew up in a Dutch catholic family. Nevertheless she has always made her audience believe that she is Jewish herself. One of her short stories is included in an American compilation of stories by children of Jews that survived the Holocaust! She also traveled to the U.S. to speak at a Conference about the Holocaust. When a friended Dutch Jewish author Gerard Leopold Durlacher died, she even said the Kaddish, which is very strange because this is a privilege for the children of the deceased.
Carl Friedman was finally exposed as a ‘fake Jew’ by a Dutch journalist.
This was disgruntling to learn, but nevertheless, I really liked the book, which was also made into an excellent movie in 1998, Left Luggage, with Isabella Rossellini, Jeroen Krabbé and Laura Fraser, who played the character of Chaja. I saw the movie shortly after it came out, and it inspired me to learn more about Hasidism, especially because I have also lived in the Hasidic neighbourhood in Antwerp for three years in the eighties.
May 20, 2017
Ik heb genoten van dit boek, het verhaal, het schrijven en het onderwerp.
August 9, 2022
In dit boek wordt er (een beetje) gezocht naar het waarom van het diepgewortelde antisemitisme, maar het blijft allemaal toch wat oppervlakkig.
Het is ook een zwaar thema, natuurlijk, om dat in zo'n dun verhaaltje te behandelen.
Het is ook een zwaar thema, natuurlijk, om dat in zo'n dun verhaaltje te behandelen.
Read
July 25, 2024Lastig om te zeggen waarom, maar dit boek greep me aan het begin niet echt; het voelde in schrijfstijl en opzet wat gemaakt. Naar het einde toe krijgt het vaart en wordt het erg aangrijpend. Maar ik blijf toch met een wat dubbel gevoel achter.
May 16, 2018
Chaja, een joodse filosofiestudente, werkt in de jaren '70 als kinderoppas bij het chassidische gezin Kalman met vijf kinderen in Antwerpen en hecht zich erg bijzonder aan de kleuter Simcha, die niet zindelijk is en nauwelijks praat. Als ze een week niet bij de Kalmans mag komen, omdat ze ruzie heeft gemaakt met de antisemitische conciërge, verdrinkt Simcha. Is dit Chaja's schuld?
Chaja's vader zoekt een koffer met herinneringen aan Berlijn, de stad die hij in de jaren '30 ontvluchtte (zie titel). De dialogen en gedachten over het godsbestaan, het gebruik van geweld, zelfverdediging, antisemitisme en de positie van de joodse vrouw zijn boeiend.
Deze ontroerende roman is verfilmd door Jeroen Krabbé onder de titel 'Left Luggage' (1998).
"We hebben allemaal onze bestemming, maar we zitten samen in de ark.
Er is geen kunst aan je naaste lief te hebben, wanneer die in elk opzicht sprekend lijkt op jou.
Het gaat erom dat we elkaar, verschillend als we zijn, de hand reiken. Alleen dan kunnen we de vloed keren.'
'Zal ons dat ooit lukken?' vroeg ik. Hij kneep zijn ogen tot spleetjes.
'Nooit,' zei hij grimmig." (p. 149)
Chaja's vader zoekt een koffer met herinneringen aan Berlijn, de stad die hij in de jaren '30 ontvluchtte (zie titel). De dialogen en gedachten over het godsbestaan, het gebruik van geweld, zelfverdediging, antisemitisme en de positie van de joodse vrouw zijn boeiend.
Deze ontroerende roman is verfilmd door Jeroen Krabbé onder de titel 'Left Luggage' (1998).
"We hebben allemaal onze bestemming, maar we zitten samen in de ark.
Er is geen kunst aan je naaste lief te hebben, wanneer die in elk opzicht sprekend lijkt op jou.
Het gaat erom dat we elkaar, verschillend als we zijn, de hand reiken. Alleen dan kunnen we de vloed keren.'
'Zal ons dat ooit lukken?' vroeg ik. Hij kneep zijn ogen tot spleetjes.
'Nooit,' zei hij grimmig." (p. 149)
July 15, 2020
Spijtig dat er niets meer aandacht werd besteed aan de zoektocht naar de koffers...
3.75/5
3.75/5
March 5, 2022
Mooi boek. Geen enkel woord was overbodig. Erg mooi geschreven, goed te volgen maar erg raak en mooi. Echt een aanrader! Ik ga zeker meer lezen van haar.
January 18, 2024
Ik kon hier niet in komen.
March 17, 2024
Prima boek
September 2, 2020
Gelezen nadat een collega-leerkracht schreef dat hij deze samen met zijn klas leest. Interessant, maar ik zou het niet kunnen. De symboliek ligt er wat te dik op voor mij (de droomsequences), maar misschien past dat net bij de lessen Nederlands. De blik op de joodse cultuur is dubbel: een intrigerende inside view die dan vals blijkt te zijn, gezien het feit dat de auteur jaren haar eigen joodse identiteit fakete. Een boek dat tegenwoordig enkel nog voor school gelezen wordt door kindjes die geen dikke boeken willen, zeker?
February 1, 2020
Vrijdag start ons Leeslab: een leesclub voor leerlingen. Om en om lezen we een boek in het Nederlands of Engels. Tijdens de bijeenkomsten: praten, schrijven en ruimte voor creativiteit. Met chips, nootjes en iets te drinken.
Dit is het allereerste boek dat we lezen voor het Leeslab. Een van mijn favoriete verhalen uit de Nederlandse literatuur. Klein en toch met zoveel diepgang. En een immer actuele boodschap over antisemitisme.
Dit is het allereerste boek dat we lezen voor het Leeslab. Een van mijn favoriete verhalen uit de Nederlandse literatuur. Klein en toch met zoveel diepgang. En een immer actuele boodschap over antisemitisme.
August 9, 2014
Moving and well-written, although the ending felt a bit rushed, and somewhat predictable. This is such a short book that I think the author could have fleshed out the ending some more. But I enjoyed it nonetheless.
October 12, 2014
Het was opzich wel een leuk boek, maar ik zou het niet iemand aanraden om het mooie verhaal. Want pas in de laatste 30 bladzijdes vond ik het leuk worden, en dat is toch lichtelijk laat. Als je het voor school wilt lezen is het qua dikte wel een goede keuze, je hebt het zo uit.
July 20, 2014
Blijft mijn favoriet. Prachtig familiedrama.
January 2, 2016
• Gelezen in het Nederlands.
• Fysiek boek.
• 4.0/5
Gelezen als kind voor school. Mooi verhaal. Ook enorm genoten van de film.
• Fysiek boek.
• 4.0/5
Gelezen als kind voor school. Mooi verhaal. Ook enorm genoten van de film.
Read
July 6, 2025Gelezen. ‘Twee koffers vol’ van schrijfster Carl Friedman (1952-2020), dat zich in het Antwerpen van 1972 afspeelt.
De joodse Chaja moet haar studie filosofie met twee baantjes combineren: om haar kamer in de stad te kunnen betalen, werkt ze in een bloemenwinkel en wordt ze ‘promeneuse’ voor de chassidische familie Kalman. Daar moet ze zich over de vier kinderen ontfermen. Met het 4-jarige zoontje Simcha bouwt ze een hechte band op. Hij is een buitenbeentje die door zijn broertjes wordt gepest. Chaja onttrekt Simcha aan de strenge opvoedingsmethoden van vader Kalman en voelt een onvoorwaardelijke liefde voor het jongentje. Dagelijks neemt ze hem mee naar de vijver in het stadspark, waar hij de eendjes voert. Met de buurman van haar ouders, de oude Meneer Apfelschnitt, praat ze over het gezin Kalman, het antisemitisme waarmee ze te maken krijgen, en haar eigen (voor)oordelen. Gaandeweg gaat ze twijfelen aan het bestaan van God.
Op de achtergrond speelt het verdriet van haar ouders, die beiden de concentratiekampen overleefden. Haar moeder weeft tapijten, wandkleden en tafelkleden en bakt taarten, cakes en allerlei ander lekkers om maar niet aan de oorlog te moeten denken. Haar echtgenoot staat ondertussen in achtertuintjes te spitten, op zoek naar de twee koffers met foto’s en jeugdherinneringen die hij tijdens de oorlog heeft begraven.
‘Twee koffers vol' is een prachtige roman met personages die – met al hun verdriet en gebreken - heel dichtbij komen. Friedman schrijft met veel weemoed over mensen die niet helemaal comfortabel in hun leven passen. Tijdens het lezen dacht ik vaak aan ‘Een dwaze maagd’ van Ida Simons uit 1959, die ook met een bepaalde lichtheid over traumatische ervaringen schrijft.
Friedman tekent heel overtuigend, en met veel begrip, verschillende sociale en religieuze milieus die met elkaar in conflict komen. Friedman brengt de personages zo dichtbij dat de tragedies die aan enkelen van hen gebeuren je onmogelijk onberoerd laten.
‘Twee koffers vol’ is ontstellend mooi, benieuwd naar haar debuut 'Tralievader' uit 1991.
De joodse Chaja moet haar studie filosofie met twee baantjes combineren: om haar kamer in de stad te kunnen betalen, werkt ze in een bloemenwinkel en wordt ze ‘promeneuse’ voor de chassidische familie Kalman. Daar moet ze zich over de vier kinderen ontfermen. Met het 4-jarige zoontje Simcha bouwt ze een hechte band op. Hij is een buitenbeentje die door zijn broertjes wordt gepest. Chaja onttrekt Simcha aan de strenge opvoedingsmethoden van vader Kalman en voelt een onvoorwaardelijke liefde voor het jongentje. Dagelijks neemt ze hem mee naar de vijver in het stadspark, waar hij de eendjes voert. Met de buurman van haar ouders, de oude Meneer Apfelschnitt, praat ze over het gezin Kalman, het antisemitisme waarmee ze te maken krijgen, en haar eigen (voor)oordelen. Gaandeweg gaat ze twijfelen aan het bestaan van God.
Op de achtergrond speelt het verdriet van haar ouders, die beiden de concentratiekampen overleefden. Haar moeder weeft tapijten, wandkleden en tafelkleden en bakt taarten, cakes en allerlei ander lekkers om maar niet aan de oorlog te moeten denken. Haar echtgenoot staat ondertussen in achtertuintjes te spitten, op zoek naar de twee koffers met foto’s en jeugdherinneringen die hij tijdens de oorlog heeft begraven.
‘Twee koffers vol' is een prachtige roman met personages die – met al hun verdriet en gebreken - heel dichtbij komen. Friedman schrijft met veel weemoed over mensen die niet helemaal comfortabel in hun leven passen. Tijdens het lezen dacht ik vaak aan ‘Een dwaze maagd’ van Ida Simons uit 1959, die ook met een bepaalde lichtheid over traumatische ervaringen schrijft.
Friedman tekent heel overtuigend, en met veel begrip, verschillende sociale en religieuze milieus die met elkaar in conflict komen. Friedman brengt de personages zo dichtbij dat de tragedies die aan enkelen van hen gebeuren je onmogelijk onberoerd laten.
‘Twee koffers vol’ is ontstellend mooi, benieuwd naar haar debuut 'Tralievader' uit 1991.
February 5, 2025
Verhaal over de joodse filosofiestudente Chaja die om haar kamerhuur te kunnen betalen gaat werken als kindermeisje bij de chassidische familie Kalman. Het is 1970 in Antwerpen waar nog steeds veel antisemitische sentimenten leven. Chaja bouwt een zeer warme band op met de bijna 4-jarige Simcha Kalman en gaat elke dag met hem naar het park om de eendjes te voeren. Mooi verhaal dat gemakkelijk wegleest. Tragisch einde. De twee koffers uit de titel spelen slechts een marginale rol in het verhaal. Chaja's vader is er naar op zoek (begraven in 1943 vóór zijn vertrek naar het concentratiekamp), maar vindt ze niet.
De schrijver, Carl Friedman, is een vrouw die in opspraak is geraakt doordat ze voorgaf joods te zijn, maar dat in werkelijkheid niet was. Haar vader heeft wel in een concentratiekamp gezeten omdat hij in het verzet zat.
De schrijver, Carl Friedman, is een vrouw die in opspraak is geraakt doordat ze voorgaf joods te zijn, maar dat in werkelijkheid niet was. Haar vader heeft wel in een concentratiekamp gezeten omdat hij in het verzet zat.
This entire review has been hidden because of spoilers.
November 13, 2022
Dit boekje dat gesitueerd is in Antwerpen stelt tal van interessante vragen met betrekking tot het wezen van Jood zijn. Het is zeer goed geschreven en vlot lezend. Door het perspectief van van een jonge studentikoze vrouw, wordt het een soort verkenningstocht in een aparte wereld. Wie ooit heeft rondgelopen in de buurt van het station en de genoemde stadsparken kan de sfeer van het boekje aan den lijve ondervinden. Zowel de hooghartigheid van de joodse bewoners als het onverholen antisemitisme kan je er zelf waarnemen. Friedman weet dat op een prachtige manier neer te pennen. het centrale thema is echter volgens mij toch dat iedereen op een bepaalde manier zichzelf moet weten te vinden of te hervinden.
December 23, 2025
Boek vol humor over het jodendom, geloven in God, filosofische vragen. Mooi stukje tussen de studente filosofie en de zoon (3 of 4 jaar oud), in het stadspark (p. 63): “‘Weet een eend dat hij een eend is?’ Vroeg hij. ik schudde mij hoofd. ‘Als een eend dat wist,’ zei ik, ‘zou hij nog veel meer willen weten. Hij zou niet meer in het water plonzen, maar uit de vijver komen en naar school toe willen om het alfabet te leren.’…” erg genoten van zulke gesprekjes, die ook jezelf aan het denken zetten.
Read
April 18, 2021Ik vond die boek zeer interessant omdat het een prachtig verhaal vertelt over het oorlog en het doet jou beseffen dat de oorlog niet afgelopen was bij de bevrijding voor veel mensen. Het boek doet jou nadenken over veel gebeurtenissen die plaats nemen op een Oorlogs periode, je denkt na met Chaja.
Ik lees niet vaak, maar ik vond dit boek zeer aantrekkelijk.
Ik lees niet vaak, maar ik vond dit boek zeer aantrekkelijk.
July 19, 2023
Heartwrenching, terrifying and beautiful.
Carl Friedman creates a short but concise story which (though I am not a member of the community) seems a very real reflection of late-twentieth century judaism. Antisemitism, fear and the need for perseverance are key concepts to this short but powerful read.
Carl Friedman creates a short but concise story which (though I am not a member of the community) seems a very real reflection of late-twentieth century judaism. Antisemitism, fear and the need for perseverance are key concepts to this short but powerful read.
October 11, 2024
Prachtig verhaal en ontroerend om juist in deze tijd van oorlog weer te lezen. De film is prachtig, left luggage. Boek ook. Confrontatie van werelden, ratio en spirituele, joodse religie en anti-semitisme, chassidische en seculiere joden, verpakt in een verhaal dat vertelt over liefde en relatie tussen ouders en kinderen, vriendschap en omgaan met verleden.
March 2, 2018
Ik kwam in het begin erg moeilijk in het verhaal, maar naarmate ik verder las begon alles duidelijker te worden. Het voelt wel alsof het verhaal gehaast is afgeschreven. Het verhaal stopt nog al abrupt. Afgezien van het gehaaste einde is het toch een mooi boek.
May 11, 2020
De laatste tien pagina's vond ik echt interessant. Helaas ging het boek meer over filosofie dan over de joodse familie en over de relatie tussen de hoofdpersoon en het jongetje. Dat had ik wel gehoopt.
November 17, 2024
Heel mooi geschreven. Ook mooie vergelijkingen zoals de koffers die de zoektocht naar jezelf voorstellen en die nooit afloopt of nooit voltooid graakt. Ook de zoektocht naar het fysische en het metafysische is pakkend.
This entire review has been hidden because of spoilers.
November 25, 2024
Leuk boek met interessante kijken op de onderwerpen die besproken worden in het boek. Wel jammer dat de koffers niet veel besproken worden en dat het eindigt met een open einde. Ik had graag wat meer afsluiting gewild.
This entire review has been hidden because of spoilers.
December 4, 2025
3.5 stars, i read it years ago but i’m just logging it. i remember s heartbreaking ending and something about ducks. i’m gonna watch the movie next i’ll do a follow up afterwards of letterboxed. peace
June 7, 2017
A full review will come later but 100/5 stars because yes
August 23, 2017
how a young student develops - influences from her home, her studies and the world of the kid she is babysitting all forming her. interesting mix of milieus. sad story but not told in a say manner
May 3, 2019
Fijn boekje dat heel wat van de Joodse ziel blootlegt.
Displaying 1 - 30 of 56 reviews