मुखवटा

by अरुण साधू, अरुण साधू

रक्ताच्या नात्याचा संबंध देखील उरला नाही, अशा
घराच्या रगाड्याला जुंपलेली ती आहे सत्तर वर्षांची
निपुत्रिक बालविधवा. तिला कादंबरीची नायिका तरी कसे
म्हणायचे! आहे खरी कथाभागाच्या वेंâद्रस्थानी. उसन्या
नातेवाईकांच्या मुला-बाळांना मायेच्या घट्ट धाग्यांनी
जखडून ठेवणारी.

शेतीला जखडलेल्या मध्यमवर्गीय कुटुंबाची ससेहोलपट,
त्यामुळे नव्या-जुन्या पिढ्यांमध्ये होणारी घुसमट,
वंशसातत्याची सनातन आस, पुरुषी संस्कृतीने स्त्रियांच्या
व्यापक सर्जनशीलतेकडे फिरविलेली पाठ आणि
उच्चकुलीनतेचा टेंभा मिरविणा-या घराण्याच्या अंधा-या
तळघरातील अज्ञात रहस्ये अशा विविध स्तरांवर
वावरणा-या व-हाडच्या पाश्र्वभूमीवरील या बहुपदरी व
गुंतागुंतीच्या कादंबरीत तसे अनेक नायक व नायिका
सापडतील. मग या वृद्धेलाच नायिका का करू नये?
तिनेच आपल्या कर्तृत्वाने व निष्ठेने या घराण्याच्या परंपरा
जपून त्यांना नवी वळणे दिली आहेत. अखेर प्रत्येक
घरातील वैशिष्ट्यपूर्ण कुलसंस्कृती, आचार-विचार व
स्वयंपाक-संस्कृती देखील डोळ्यात तेल घालून जतन
करतात व त्यात भर घालतात त्या परक्या घरातून
आलेल्या स्त्रियाच ना!

Genres: Marathi

414 pages, Paperback

About the author

See Arun Sadhu

‘सिंहासन’, ‘झिपऱ्या’, ‘मुंबई दिनांक’ अशा एकाहून एक सरस कलाकृतींनी मराठी साहित्यविश्वात स्वत:चे अढळ स्थान निर्माण करणारे ज्येष्ठ साहित्यिक, समीक्षक आणि पत्रकार अरुण साधू .

यांनी मराठीत कादंबरी, कथासंग्रह, एकांकिका, नाटक आणि ललित लेखन या विविध साहित्यप्रकारांच्या माध्यमातून विपूल लेखन केले. त्यांच्या ‘सिंहासन’ आणि ‘मुंबई दिनांक’ या दोन कादंबऱ्या मराठी साहित्यविश्वात प्रचंड लोकप्रिय ठरल्या. यावर आधारित ‘सिंहासन’ हा चित्रपटही अजराअमर ठरला. या सिनेमातील ‘दिगू टिपणीस’ हे अभिनेते निळू फुले यांनी साकारलेले पात्र अरूण साधू यांच्यावरच बेतलेले होते, अशीही चर्चा त्यावेळी झाली.

मराठी व इंग्रजी या दोन्ही भाषांवर साधू यांची पकड होती. जवळपास ३० वर्षे पत्रकारितेत असलेल्या अरुण साधू यांनी ‘केसरी’, ‘माणूस’, ‘इंडियन एक्स्प्रेस’, ‘टाइम्स ऑफ इंडिया’, ‘फ्री प्रेस जर्नल’ अशी विविध वृत्तपत्रे व साप्ताहिकांतून पत्रकारिता केली होती. सहा वर्षे ते पुणे विद्यापीठाच्या पत्रकारिता विभागाचे प्रमुख होते. याशिवाय, त्यांनी रशिया, चीन व क्युबातील साम्यवादी क्रांतीवर आधारित पुस्तकांचेही लिखाण केले. ‘एक माणूस उडतो त्याची गोष्ट’, ‘कथा युगभानाची’, ‘बिनपावसाचा दिवस’ हे त्यांचे कथासंग्रही गाजले. ‘पडघम’ या नाटकाचेही लिखाण त्यांनी केले. ‘अक्षांश रेखांश’, ‘तिसरी क्रांती’, ‘सभापर्व’ यांसारखे त्यांचे ललित लेखनही वाचकांनी डोक्यावर घेतले.

अलौकिक प्रतिभा लाभलेल्या अरूण साधू यांनी ८० व्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपदही भुषवले होते. २०१५ मध्ये त्यांना कुसुमाग्रज प्रतिष्ठानचा ‘जनस्थान’ पुरस्कारही मिळाला होता. एवढेच नाही तर 2017 चा महाराष्ट्र फाऊंडेशनचा जीवनगौरव पुरस्कारही मिळाला होता.

अरुण साधू यांची साहित्यसंपदा

कादंबर्‍या

झिपर्‍या, तडजोड, त्रिशंकू, बहिष्कृत, मुखवटा, मुंबई दिनांक, विप्लवा, शापित, शुभमंगल, शोधयात्रा, सिंहासन, स्फोट

कथासंग्रह

एक माणूस उडतो त्याची गोष्ट, कथा युगभानाची (निवडक कथा – संपादिका मीना गोखले), ग्लानिर्भवति भारत, बिनपावसाचा दिवस, बेचका आणि आकाशाशी स्पर्धा करणार्‍या इमारती, मंत्रजागर, मुक्ती

नाटक : पडघम

ललित लेखन : अक्षांश-रेखांश, तिसरी क्रांती, सभापर्व, सहकारधुरीण (चरित्र)

समकालीन इतिहास : आणि ड्रॅगन जागा झाला, जेव्हा ड्रॅगन जागा होतो, फिडेल, चे आणि क्रांती, तिसरी क्रांती

शैक्षणिक : संज्ञापना क्रांती