Ιστορίες με πλάσματα από μέταλλο

Ανθολογία Επιστημονικής Φαντασίας Ιστορίες των εκδόσεων Ωρόρα #5

by Γιώργος Μπαλάνος (Editor / Translator), William F. Nolan (Contributor), Keith Laumer (Contributor)

Ο τόμος περιέχει τις εξής ιστορίες:

1. Γουίλιαμ Νόλαν - Και έχω δρόμο να κάνω προτού κοιμηθώ
2. Κιθ Λόμερ & Γκόρντον Ντίκσον - Η τελευταία διαταγή
3. Πολ Άντερσον - Ο Δον Κιχώτης και ο ανεμόμυλος
4. Ρόμπερτ Σέκλι - Παράδεισος 2
5. Φίλιπ Ντικ - Η δεύτερη παραλλαγή
6. Μπέρτραμ Τσάντλερ - Το αριστερό μονοπάτι
7. Κλίφορντ Σίμακ - Αψιμαχία
8. Χένρι Κάτνερ - Η μηχανή του Εγώ

Genres: Science Fiction

304 pages, Mass Market Paperback

First published January 1, 1987

About the author

Ο Γιώργος Μπαλάνος ήταν Έλληνας συγγραφέας, εκδότης, μεταφραστής και ερευνητής στα πεδία της επιστημονικής φαντασίας, του υπερφυσικού και της μαγείας. Κατά γενική ομολογία ο πρώτος και ο σημαντικότερος συγγραφέας του χώρου του Αγνώστου στην Ελλάδα.

Γεννήθηκε στις 12 Απριλίου του 1944 στην Αθήνα (Πλάκα) και μεγάλωσε στο Παγκράτι. Πέρασε από κάμποσες ανώτερες και ανώτατες σχολές, χωρίς ουσιαστικά να τελειώσει καμία (Σιβιτανίδειος, Πάντειος) γιατί καμία δεν τη βρήκε αρκετά ενδιαφέρουσα), δεν χρησιμοποίησε την υποτροφία φυσικής από το Ίδρυμα Φουλμπράιτ, εργάστηκε για μερικά χρόνια ως φωτογράφος, πήρε κατά λάθος ένα δίπλωμα αγγλικής κι εργάστηκε για λίγα χρόνια ως καθηγητής ξένων γλωσσών, πριν τα εγκαταλείψει όλα για να ασχοληθεί αποκλειστικά με την έρευνα και το γράψιμο.
Συγγραφέας–παρουσιαστής στην τηλεοπτική σειρά (1995) “Τα Αινίγματα της Ελλάδας”. Διεθνές βραβείο μετάφρασης έργων Επιστημονικής Φαντασίας “Κarel” (1984) από την World Science Fiction Association. (Το Όσκαρ αυτού του χώρου).

Τα έργα του: Εκατοντάδες άρθρα και διηγήματα σε περιοδικά κι εφημερίδες. Δεκάδες συνεντεύξεις σε τηλεόραση κι εφημερίδες. Πολλές διαλέξεις σε συλλόγους, σεμινάρια κ.λπ. Συγγραφέας πολλών (και από τα σημαντικότερα) βιβλίων Έρευνας του Αγνώστου, πολλά από τα οποία έχουν γίνει μπεστ-σέλερ, αλλά και αρκετών άλλων υπό έκδοση.

Συγγραφέας αρκετών βιβλίων επιστημονικής φαντασίας και φανταστικού, αλλά και άλλων υπό έκδοση. Μεταφραστής περισσότερων από εκατό (100) βιβλίων έρευνας του αγνώστου, επιστημονικής και ηρωικής φαντασίας, τρόμου κ.λπ., αλλά και αρκετών άλλων υπό έκδοση.

Reviews

[Alexander Theofanidis · Rating 5 out of 5]

Τόμος ανατριχίλα, σίγουρα ένας από τους 5 καλύτερους ανάμεσα στους 77 που εκδόθηκαν συνολικά.

1. Γουίλιαμ Νόλαν - Και έχω δρόμο να κάνω προτού κοιμηθώ ⭐⭐⭐⭐⭐
Με τίτλο δανεικό από τον καταληκτικό στίχο ενός εξαιρετικού ποιήματος του Ρόμπερτ Φροστ, ένα εξαιρετικό δράμα γύρω από την οικογένεια, την αγάπη και την τεχνολογία στο ρόλο του περιορισμού της οδύνης της απώλειας.

2. Κιθ Λόμερ & Γκόρντον Ντίκσον - Η τελευταία διαταγή ⭐⭐⭐⭐⭐
Μία πολεμική μηχανή, απομεινάρι ενός καταστροφικού πολέμου του παρελθόντος "αφυπνίζεται" από τον (όπως αποδεικνύεται) προσωρινό τάφο της και αναδύεται στην επιφάνεια, αγνοώντας ότι δεν υπάρχει πλέον εχθρός και ενώ δεν υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστεί. Ένας γέρος βετεράνος καλείται να τιθασσεύσει το μεταλλικό τέρας, σε μία πραγματικά συγκινητική ιστορία μηχανικού παραλογισμού και ανθρώπινης αυτοθυσίας. Πέντε αστεράκια και λίγα είναι.

3. Πουλ Άντερσον - Ο Δον Κιχώτης και ο ανεμόμυλος ⭐⭐⭐⭐⭐
Σε ένα μέλλον που πλέον φαντάζει πολύ πιο κοντινό χάρη στις Α.Ι. (τεχνητές νοημοσύνες) ο άνθρωπος έχει απαξιωθεί παραγωγικά και απλώς επιβιώνει. Τι συμβαίνει όμως σε ένα ρομπότ σε ένα τέτοιο κόσμο; Τι συμβαίνει στη "ζωή" ενός μη εξειδικευμένου μηχανήματος με διάρκεια ζωής εκατοντάδων ετών, όταν δεν έχει σκοπό, όραμα, στόχους;
Τουλάχιστον εσύ άνθρωπε, μπορείς να μεθύσεις...

4. Ρόμπερτ Σέκλι - Παράδεισος 2 ⭐⭐⭐⭐⭐
Μαύρο, κατάμαυρο (επιπέδου μαύρης τρύπας) χιούμορ από τον σχετικα άγνωστο στην Ελλάδα Robert Sheckley (πρόσφατα τον μετέφρασε η Άγνωστη Κανταθ ξανά).

5. Φίλιπ Ντικ - Η δεύτερη παραλλαγή ⭐⭐⭐⭐⭐
Από τα καλύτερα διηγήματα του πασίγωνστου Φ. Ντικ, η Δεύτερη Παραλλαγή είναι μια μελλοντική δυστοπία, όπου σε έναν πόλεμο τα πράγματα έχουν ξεφύγει. Δύο γνωστές παραλλαγές τεχνητής νοημοσύνης (ρομπότ ή, cyborg για τους πιο μπασμένους) εμπλέκονται σε έναν μάλλον μετααποκαλυπτικό πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Αμερικής.
Από τα πιο δυνατά φινάλε στο είδος, είχε την ατυχία να μεταφερθεί στην οθόνη σε μια πολύ μέτρια παραγωγή με τίτλο "Screamers" την οποία τώρα που σας προειδοποίησα μπορείτε να αποφύγετε.


6. Μπέρτραμ Τσάντλερ - Το αριστερό μονοπάτι ⭐⭐⭐⭐
Δεν είναι το δυνατό χαρτί της ανθολογίας, αλλά έχει σκληρό ανταγωνισμό από μερικά απ' τα καλύτερα διηγήματα της θεματολογίας. Βουδιστές μοναχοί ναυαγούν σε πλανήτη, επιβιώνει ένας και συναρμολογεί τα ρομπότ που μετέφερε το διαστημόπλοιο. Μετά το θάνατό του, μια χαριτωμένη παροικία μηχανικών βουδιστών μοναχών διατηρείται στη μέση του πουθενά... Ώσπου ο δάσκαλος έχει μια απορία... Ο τίτλος του διηγήματος κατά πάσα πιθανότητα είναι υπονοούμενο ή λογοπαίγνιο (ό,τι αριστερό σχετίζεται με το κακό, τη γρουσουζιά, την ατυχία, πώς λέγαμε εν ελλάδι "να πάνε όλα δεξιά" και δεν εννοούσαμε να επανεκλεγεί η ΕΡΕ...)

7. Κλίφορντ Σίμακ - Αψιμαχία ⭐⭐⭐⭐⭐
Λίγο ρετρό (όπως όλος ο Σάιμακ), πάνω στο κλασικό θέμα της επανάστασης των μηχανών. Μηχανές με συνείδηση έρχονται να ξυπνήσουν τα σκλαβωμένα αδέρφια τους επί γης. Σε μια αναγνωριστική πρώτη αψιμαχία, έρχονται αντιμέτωπες με έναν άνθρωπο, ο οποίος πριν δράσει, κάθεται και σκέφτεται...


8. Χένρι Κάτνερ - Η μηχανή του Εγώ ⭐⭐⭐⭐⭐⭐ (ναι, έξι στα πέντε)
Τι θα γινόταν αν ένας επισκέπτης από το μέλλον, με ροπή προς τη μέθη των βολτ μπορούσε να αποτυπώσει το βέλτιστο πρότυπο στις συνάψεις σας με βάση το χαρακτήρα σας; και τι θα γινόταν αν μεθώντας τον με αλεπάλληλα κεράσματα από την πρίζα του καθιστικού σας, το πείθατε να σας εντυπώσει διαφορετικά πρότυπα, πιο κοντά σε αυτό που (αν μη τι άλλο νομίζετε ότι) ταιριάζει στις συνθήκες που ζείτε εκείνη την περίοδο;
Μια θεότρελη κωμωδία χαρακτήρων (3 σε 1, θα καταλάβετε διαβάζοντας), που προκαλεί γέλιο αλλά έχει γόνιμο έδαφος ανάπτυξης προβληματισμών.

Σημειωτέον:

Αν διάβαζα ξανά σήμερα την ανθολογία, ίσως οι βαθμολογίες να ήταν κατά τι χαμηλότερες. ΑΛΛΑ: προτιμώ να κρατήσω την υπέροχη αίσθηση που δημιούργησαν στον 16χρονο (άγουρο, σπυριάρη, ανώριμο, με πολύ μεγαλύτερη ικανότητα του απορείν και του θαυμάζειν) εαυτό μου του τότε και να τις αξιολογήσω αντίστοιχα όπως ακριβώς τις θυμόμουν μετά από πάνω από 30 χρόνια. Άλλωστε εκείνος τις διάβασε, όχι εγώ...

[Ευθυμία Δεσποτάκη · Rating 4 out of 5]

Από τα καλά της σειράς. Ξεχώρισα το τραγικό Κι έχω Δρόμο Να Κάνω Πρωτού Κοιμηθώ, του Γουίλιαμ Νόλαν, τη σκληρά απαισιόδοξη Δεύτερη Παραλλαγή του Φίλιπ Κ. Ντικ και τη χαριτωμένη Μηχανή των Εγώ του Χένρυ Κάτνερ.

[Ελευθέριος Κεραμίδας · Rating 4 out of 5]

Ο πρώτος τόμος που έπεσε στα χέρια μου, πάνω από είκοσι χρόνια πριν. Και αρκετά καλός για να τον θυμάμαι χωρίς να τον έχω ξαναδιαβάσει στο μεταξύ. Όπως και στον προηγούμενο τόμο, αρχίζουν να εμφανίζονται ιστορίες και από την δεκαετία του '70. Επίσης, αρχίζει να γίνεται φανερή η τάση να εμφανίζονται επανειλημμένα οι ίδιοι συγγραφείς, πιθανώς μέχρι να εξαντληθούν τα καλά κομμάτια κάποιας συλλογής τους που έχει στα χέρια του ο εκάστοτε ανθολόγος.

Θέμα αυτή τη φορά τα ρομπότ, αλλά όπως λέει κι ο τίτλος, η ανθρώπινη πλευρά τους,



- Γουίλλιαμ Νόλαν (William Nolan) - Και έχω δρόμο να κάνω προτού να κοιμηθώ (And Miles to Go Before I Sleep, 1958)
Ο τίτλος είναι από πολύ γνωστό (στους αγγλόφωνους) ποίημα του Robert Frost (Stopping by Woods on a Snowy Evening). Συγκινητική ιστορία για την οικογενειακή αγάπη και τις προσπάθειες της τεχνολογίας να πολεμήσει τον πόνο της απώλειας.

- Κιθ Λόμερ και Γκόρντον Ντίκσον (Keith Laumer) - Η τελευταία διαταγή (The Last Command, 1967)
Τεράστιο πολεμικό ρομπότ τίθεται κατά λάθος σε λειτουργία δεκαετίες μετά το τέλος του πολέμου, όταν δεν υπάρχουν πια όπλα ικανά να το αντιμετωπίσουν και το ίδιο αγνοεί πως δεν υπάρχουν πια εχθροί. Μ' αυτή την ιδέα, μπορείς να κάνεις μια ιστορία τύπου Γκοτζίλα. Ή μια ιστορία σαν αυτή εδώ, για δυο παλιούς συμπολεμιστές, που δεν έχει σημασία αν ο ένας είναι σάρκινος κι ο άλλος μεταλλικός. (Ο Ντίκσον που αναφέρεται επίσης ως δημιουργός του διηγήματος στο βιβλίο, είναι απλά ο ανθολόγος που το δημοσίευσε αρχικά. Παρεμπιπτόντως, το διήγημα ανήκει στη σειρά Bolo του Λώμερ).

- Πόουλ Άντερσον (Poul Anderson) - Ο Δον Κιχώτης και ο ανεμόμυλος (Quixote and the Windmill, 1950)
Τι θα κάνουν οι άνθρωποι αν τα ρομπότ αναλάβουν όλες τις δουλειές; Ο Άντερσον είναι μάστορας, αλλά θεματικά το διήγημα δείχνει λίγο την ηλικία του (τότε δεν είχαν ακόμα καλυφθεί όλα τα βασικά θέματα, μπορούσες να καταπιαστείς και με ιδέες που σήμερα φαντάζουν λίγο απλοϊκές ή προφανείς)

- Ρόμπερτ Σέκλι (Robert Sheckley) - Παράδεισος 2 (Paradise II, 1954)
Όπως έχω ξαναπεί, στον Σέκλυ αρέσει να παρωδεί ουτοπίες. Ένα διήγημά του με τη λέξη 'Παράδεισος' στον τίτλο βγάζει μάτι. Το χιούμορ του αυτή τη φορά είναι τόσο μαύρο που φτάνει στα όρια της ιστορίας τρόμου. Πολύ καλό διήγημα. Και παρά το γεγονός ότι έχουν κατακλέψει τις ιδέες του για ταινίες κι αυτή εδώ είναι πιασάρικη, τους ξέφυγε. Θέμα του ένα τεράστιο παρατημένο διαστημόπλοιο.

- Φίλιπ Ντικ (Philip K. Dick) - Η δεύτερη παραλλαγή (Second Variety, 1953)
Από τα πιο γνωστά διηγήματά του, έγινε και ταινία μέτριας πιστότητας και ποιότητας (Screamers, 1995), την οποία ακολούθησε και μια άσχετη συνέχεια. Εξαιρετικό κείμενο, συνδυάζει τον ειρμό που είχαν τα αρχικά έργα του συγγραφέα, με την επιτυχημένη διαγραφή χαρακτήρων που βρίσκει κανείς στις πιο ώριμες νουβέλες του. Θέμα οι τελευταίες ημέρες ενός μελλοντικού ρωσοαμερικάνικου πολέμου που δε γίνεται με πυρηνικά, αλλά έχει φτάσει στα άκρα και περιλαμβάνει cyborg που η δράση τους θυμίζει πολύ την περιγραφή των terminators στην πρώτη ταινία.

- Α. Μπέρτραμ Τσάντλερ (Arthur Bertram Chandler) - Το Αριστερό Μονοπάτι (Naval Engagement ή The Left-Hand Way, 1967)
Διαστημικό ναυάγιο με φορτίο ρομπότ που καταλήγουν να εκπαιδευτούν ως βουδιστές μοναχοί. Φιλοσοφικές υπόνοιες (ο ένας αγγλόφωνος τίτλος είναι χιουμοριστικός και κάνει λογοπαίγνιο με τον αφαλό που αποτελεί επίκεντρο του διαλογισμού, ο άλλος είναι αναφορά στη βουδιστική έννοια που εμείς θα λέγαμε "ο κακός ο δρόμος", αλλά κι αυτός καταντά παρωδία μετά την ανάγνωση). Δεν είμαι βέβαιος ότι κατάλαβα το νόημα. Μπορείτε να την διαβάσετε εδώ.

- Κλίφορντ Σίμακ (Clifford D. Simak) - Αψιμαχία (Skirmish [ή Bathe Your Bearings in Blood!], 1950)
Μέχρι το 1985 περίπου, ήταν πολύ της μόδας η "επανάσταση των ρομπότ" ή έστω η επανάσταση των μηχανημάτων. Ξεφούσκωσε, υποθέτω, όταν ο κόσμος συνήθισε να βλέπει παντού ηλεκτρονικά κι όταν συνειδητοποίησε πως ρομπότ δεν πρόκειται να δούμε τόσο σύντομα όσο τα περίμεναν. Συνήθως το αίτιο της επανάστασης ήταν άγνωστο κι η εξόντωση των ανθρώπων άμεση και μεθοδική. Εδώ ο συγγραφέας δίνει μια εντελώς διαφορετική και ενδιαφέρουσα εκδοχή. (Μαζί με τον Σέκλυ, ο Σάιμακ ίσως είναι ο συγγραφέας με τις περισσότερες διαφορετικές μεταφράσεις του ονοματεπωνύμου του στην Ωρόρα)

- Χένρυ Κάτνερ (Henry Kuttner) - Η Μηχανή του Εγώ (The Ego Machine, 1952)
Προς νουβέλα σε μέγεθος, Θυμίζει λίγο Χόλιγουντ της εποχής (με την καλή έννοια). Ρομπότ από το μέλλον πειραματίζεται ��ε έναν τύπο προγραμματίζοντας τον εγκέφαλό του σε ιστορικά αρχέτυπα κι αυτός μετά βρίσκει τρόπο να... μεθύσει το ρομπότ και να ζητάει την προσωπικότητα που θέλει ανά περίπτωση. Συμπαθητική κωμωδία χαρακτήρων.

[Alexis · Rating 5 out of 5]

Sci-fi / Fantasy series #5 (theme: robots!)

And miles to go before I sleep, by William F. Nolan
4.9/5. A dying astronaut's last wish, it's as melodramatic as a Hollywood film from the 50's directed by Douglas Sirk, but it really is that good, even if you can guess what's eventually going to happen.

The Last Command, by Keith Laumer
4.9/5. Equally melodramatic, this Bolo (a kind of intelligent, sentient supertank invented by Laumer but apparently eventually used by other writers as well) themed story deals with unwithering, doggish loyalty to a forgotten cause against all odds. Again, old people are used to best effect in order to elevate the tragedy factor, but it's simply great.

Quixote and the Windmill, by Poul Anderson
3.7/5. A story you'd guess had been written by Isaac Asimov, it seems to have a rather contemporary (and a little banal) message about accepting change as the world's first (add a proper adjective) robot is looked upon with overly suspicion by humans who are afraid it will steal their jobs. Unlike real life, they are not beyond convincing.

Paradise II, by Robert Sheckley
3.9/5. As I 've noted before, Sheckley has a talent for the absurd, and this is a wonderfully gruesome example of it, as some space pioneers discover a seemingly perfect alien world, only to find that its long dead inhabitants have left their defence (not exactly) systems running.

The left-hand way, by A. Bertram Chandler
3.7/5. Another story that's not meant to be taken seriously, it answers the question of "what would robot buddhist monks do if they were stranded in another planet?". In case you were wondering. Fabulous idea, but less profound than some of the other stuff in here.

Second Variety, by Philip K. Dick
4.9/5. Decades before Skynet, there was the Second Variety. A nuclear war between the UN (which actually means USA, we're in the 50's) and the USSR is being won by the former, but the robotic killing machines they deployed have evolved and decide to take over. The story is grim, menacing, violent, and absolutely reeks with an end-of-all-things despair. With one of the best endings I've ever read, the only thing that can ruin this masterpiece is reading Dick's ill-conceived sequel that pretty much cancels everything you read here.

Skirmish, by Clifford Simak
3.6/5. Another take on the uprising of the machines, this is far less dramatic, as a man is attacked by his kitchen and other appliances. Simak makes a point that there is no right/wrong here, wondering if humans wouldn't revolt against mechanical masters, and simply describes this first contact - and first skirmish - of a war that's about to start.

The Ego Machine, by Henry Kuttner
I don't really remember the Ego Machine, except that other people seemed to like it more than I did.

[Booklevard22 · Rating 5 out of 5]

Η συγκεκριμένη ανθολογία συγκεντρώνει κάποιες από τις καλύτερες ιστορίες με ρομπότ, κάθε μία είναι μοναδική ως προς τον τρόπο με τον οποίο διαπραγματεύεται την έννοια των ρομπότ, αλλά και τη σχέση τους με τους αθρώπους.

Στο Κι έχω δρόμο να κάνω προτού κοιμηθώ ο William Nolan παρουσιάζει μία λυπητερή ιστορία, που, ωστόσο, το τέλος της είναι ανατρεπτικό σε τέτοιο βαθμό που γίνεται γκροτέσκο. Ιδιαίτερα ανατρεπτικό τέλος έχει και ο Παράδεισος-2 του Robert Sheckley, όπου το "ρομπότ" αντιμετωπίζεται περισσότερο ως μια ψυχρή μηχανή.

Ο Philip Dick στο Η Δεύτερη Παραλλαγή παρουσιάζει της μηχανές τόσο ζωντανές ώστε υπόκεινται στον δαρβινικό νόμο της εξέλιξης και μοιράζονται ορισμένα χαρακτιριστηκά του σύγχρονου ανθρώπου.

Η αλήθεια είναι πως Η Τελευταία Διαταγή του Keith Laumer δεν με εντυπωσίασε στο τέλος τόσο πολύ, αν και περιγράφει με μοναδικό τρόπο της σκέψεις και την εμφάνιση ενός ρομπότ-πολεμιστή.

Στο Ο Κιχώτης και ο Ανεμόμυλος ο Paul Anderson καταρρίπτει με μοναδικό τρόπο την ιδέα της πλήρους αντικατάστασης του ανθρώπου από τα ρομπότ, παράλληλα το ίδιο κάνει και ο Henry Kuttner στο Η Μηχανή των Εγώ, όπου ένα ρομπότ γίνεται στουπί στο μεθύσι(!).

Το Αριστερό Μονοπάτι του A. Bertram Chandler αποτελεί των άμεσο συνδυασμό του φιλοσοφικού (Ο Κιχώτης και ο Ανεμόμυλος) και του κωμικού (Η Μηχανή των Εγώ) στοιχείου. Στη συγκεκριμένη ιστορία μία ομάδα ρομπότ δημιουργούν μία βουδιστική κοινότητα(!).

Τέλος, η Αψιμαχία του Clifford D. Simak με έντονη δράση (όπως και Η Δεύτερη Παραλλαγή) παρουσιάζει τους ανθρώπους ως θύματα μιας εισβολής μηχανών.