Ağrıdağı Efsanesi

by Yaşar Kemal

Yaşar Kemal'in ünlü aşk romanı Ağrıdağı Efsanesi, ilk olarak 1970 yılında yayımlandı. Bir efsane söyleyişiyle yayınlanan bu eşsiz romanı Ali Taygun tiyatroya uyarladı.
- Arka Kapak

"Yaşar Kemal, Anadolu'nun halk edebiyatıyla alışveriş içindeyken başladı yazmaya. Gerçek bir yazar olduğu için de, dilin duyarlığından, şiirsel destanın tek kahramanı olan Türk halkının kültüründen esinlenmesini bildi"
- Jelila Hafsia (La Presse, Fransa)

Genres: Turkish Literature, Turkish, Roman, Fiction, Classics, Novels, Audiobook

114 pages, Paperback

First published January 1, 1970

About the author

Yaşar Kemal, asıl adı Kemal Sadık Gökçeli. Van Gölü’ne yakın Ernis (bugün Ünseli) köyünden olan ailesinin Birinci Dünya Savaşı’ndaki Rus işgali yüzünden uzun bir göç süreci sonunda yerleştiği Osmaniye’nin Kadirli ilçesine bağlı Hemite köyünde 1926’da doğdu. Doğum yılı bazı biyografilerde 1923 olarak geçer.

Ortaokulu son sınıf öğrencisiyken terk ettikten sonra ırgat kâtipliği, ırgatbaşılık, öğretmen vekilliği, kütüphane memurluğu, traktör sürücülüğü, çeltik tarlalarında kontrolörlük yaptı. 1940’lı yılların başlarında Pertev Naili Boratav, Abidin Dino ve Arif Dino gibi sol eğilimli sanatçı ve yazarlarla ilişki kurdu; 17 yaşındayken siyasi nedenlerle ilk tutukluluk deneyimini yaşadı. 1943’te bir folklor derlemesi olan ilk kitabı Ağıtlar’ı yayımladı. Askerliğini yaptıktan sonra 1946’da gittiği İstanbul’da Fransızlara ait Havagazı Şirketi’nde gaz kontrol memuru olarak çalıştı. 1948’de Kadirli’ye döndü, bir süre yine çeltik tarlalarında kontrolörlük, daha sonra arzuhalcilik yaptı. 1950’de Komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla tutuklandı, Kozan cezaevinde yattı. 1951’de salıverildikten sonra İstanbul’a gitti, 1951-63 arasında Cumhuriyet gazetesinde Yaşar Kemal imzası ile fıkra ve röportaj yazarı olarak çalıştı. Bu arada 1952’de ilk öykü kitabı Sarı Sıcak’ı, 1955’te ise bugüne dek kırktan fazla dile çevrilen romanı İnce Memed’i yayımladı. 1962’de girdiği Türkiye İşçi Partisi’nde genel yönetim kurulu üyeliği, merkez yürütme kurulu üyeliği görevlerinde bulundu. Yazıları ve siyasi etkinlikleri dolayısıyla birçok kez kovuşturmaya uğradı. 1967’de haftalık siyasi dergi Ant’ın kurucuları arasında yer aldı. 1973’te Türkiye Yazarlar Sendikası’nın kuruluşuna katıldı ve 1974-75 arasında ilk genel başkanlığını üstlendi. 1988’de kurulan PEN Yazarlar Derneği’nin de ilk başkanı oldu. 1995’te Der Spiegel’deki bir yazısı nedeniyle İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde yargılandı, aklandı. Aynı yıl bu kez Index on Censorhip’teki yazısı nedeniyle 1 yıl 8 ay hapis cezasına mahkûm edildiyse de cezası ertelendi.

Şaşırtıcı imgelemi, insan ruhunun derinliklerini kavrayışı, anlatımının şiirselliğiyle yalnızca Türk romanının değil dünya edebiyatının da önde gelen isimlerinden biri olan Yaşar Kemal’in yapıtları kırkı aşkın dile çevrilmiştir. Yaşar Kemal, Türkiye’de aldığı çok sayıda ödülün yanı sıra yurtdışında aralarında Uluslararası Cino del Duca ödülü, Légion d’Honneur nişanı Commandeur payesi, Fransız Kültür Bakanlığı Commandeur des Arts et des Lettres nişanı, Premi Internacional Catalunya, Fransa Cumhuriyeti tarafından Légion d’Honneur Grand Officier rütbesi, Alman Kitapçılar Birliği Frankfurt Kitap Fuarı Barış Ödülü’nün de bulunduğu yirmiyi aşkın ödül, ikisi yurtdışında beşi Türkiye’de olmak üzere, yedi fahri doktorluk payesi aldı.
28 Şubat 2015 tarihinde vefat etti.

Yaşar Kemal was born as Kemal Sadık Gökçeli in 1926 in the Hemite village of Kadirli, Osmaniye, where his family, originally from the village of Ernis (present-day Ünseli) near Lake Van, had settled after a long period of immigration caused by the Russian occupation during World War I. With his amazing imagination, grasp of the inner depths of the human soul, and lyrical narrative, Yaşar Kemal became one of the leading name not only of Turkish literature, but of world literature as well. Translated into more than forty languages, Yaşar Kemal is the recipient of many awards in Turkey and more than twenty international awards including Prix mondial Cino del Duca, Commandeur de la Légion d'Honneur de France, Commandeur des Arts et des Lettres of the French Ministry of Culture, Grand Officier de la Légion d'Honneur de France, Premi Internacional Cataluña, Peace Prize of the German Book Trade, as well as seven honorary doctorates—five in Turkey and two abroad. The last award Kemal received was the Bjørnson Prize given by the Norwegian Academy of Literature and Freedom of Expression (Bjørnson Academy) on November 9, 2.
Yaşar Kemal died in İstanbul on February 28, 2015.

Reviews

[Memduh Er · Rating 5 out of 5]

Bu kitap roman mıdır, şiir midir, masal mıdır, bilmiyorum ama Yaşar Kemal dünyadaki en iyi anlatıcı olabilir. Her satırı büyülü gibi. Ne anlattığının zerre önemi yok, anlatışı harikulade. İnsana mutluluk veriyor...

[Agir(آگِر) · Rating 5 out of 5]

کوه بلند و زیبای آرارات که در زبان کُردی «چیای آگری» خوانده می شود
چیا به معنی کوه و آگری به معنای آتشین است

این کوه نام های مختلفی دارد؛ در زبان ارمنی به آن «مازیک» یا «میسیس» می گویند
در ترکیه به آن «آغری داغ» بمعنی کوه آغری گفته می شود که احتمالا آغری از همان آگری گرفته شده است

احسان نوری در کتاب «تاریخ نژادی کرد» می گوید: طبق کتب مقدسه بنا بفرمایش قرآن کریم کشتی نوح در کوه جودی و به قول مسیحیان در کوه آرارات نشسته است و بعضی ها جودی و آرارات را بمناسبت نشستن کشتی نوح یک کوه می دانند و حتی «قاموس کتاب مقدس» ترجمه و تالیف «مستر هاکس» آمریکائی هم در کلمه آرارات این اشتباه را کرده و می نویسد«این کوه بلند را ارمنی ها میسیس، ترکان آگری طاغ، ایرانیان کوه نوح، اروپائیان غالبا آرارات و
«اعراب جودی گویند
در صورتیکه آرارات در منطقه سرحدی ایران-شوروی-ترکیه؛ جودی در شمال موصل در منطقه سرحدی ترکیه-عراق واقع است


:درمورد کتاب



این کتاب تنها داستانی عاشقانه نیست بلکه حکایتی است از مردمی سنت پرست و خوبی و بدی سنت ها و مهمتر از همه ظلمی هزاران ساله که این بار مردم بخاطر سنتی قدیمی در برابرش می ایستند
یاشار کمال که در برابر ظلم دولت و پاشاها و بیگ ها و ... قلم تندی دارد ولی در برابر عقاید مردم که خود به بیشترشان اعتقادی ندارد با نرمش بیشتری برخورد می کند چون وی خود بخشی از این مردم است و خود را جدا از آنها نمی داند

یاشار کمال شاید جزو نویسندگان مدرن ادبی نباشد ولی در همان سبک قدیمی خود حرف های زیادی برای گفتن دارد و برای مردم می نویسد.به قول ژان پل سارتر

در دنیایی که گرسنه است ادبیات چه معنی دارد؟ ادبیات نیز مانند اخلاق باید جنبه همگانی داشته باشد. بنابراین نویسنده اگر بخواهد روی سخنش با همه مردم باشد و همه اثر او را بخوانند باید در صف اکثریت عظیم دو میلیارد گرسنه ای که در دنیا هستند قرار بگیرد

:در مورد سنت ها
چیایی ها کله شق و متعصب بودند، گوششان به کسی بدهکار نبود، اما اگر کسی به آنها پناه می برد و تمنایی داشت هرکس که بود ناامید و دست خالی او را بر نمی گرداندند. هر چیز در چیای آگری براساس رسم و آیین بود.کسی نمی توانست مرزش را بشکند

این سنت ها که مربوط به گذشته اند و در زمان حاضر بیشترشان دست و پاگیرند و حتی به تعصبات کورکورانه ای و خونریزی و... منجر می شود
و نویسنده در طول داستان این را نشان می دهد
به قول مترجم؛ یاشار کمال می داند تا روابط اجتماعی از بنیان دچار دگرگونی نشوند، سنت شکنی در حد افسانه، در حد قهرمانی و حماسه باقی می ماند و این فسانه ها و حماسه ها هستند که زمینه ساز دگرگونی های عمیق آینده اند

در اینترنت به جمله زیبایی از یاشار کمال برخوردم؛ که نشان می دهد این نویسنده چه هدفی در کتاب هایش داشت؛ باید تلاش کرد مرکب را به جای قطرات خون حاکم کرد


در ادامه این افسانه، آهنگری با افکاری متفاوت پیدا می شود که نقش آدمی متجدد را برعهده دارد
و می تواند اشاره به نقش اسطوره ای کاوه آهنگر باشد که بنیاد ظلم را برکند

از وقتی که «حسو» خودش را می شناخت یک قدم به طرف درگاه پاشا و خان و بیگها بر نداشته بود. ماه رمضان روزه نمی گرفت و نماز نمی خواند، هیچ وقت دعا نمی کرد

آهنگر در بین جمعیت گفت: اگر ما در همه چیز به این شکل متحد باشیم، کسی نمی تواند پایمالمان کند، کسی جلودار ما نیست؛
..نه پاشا، نه پادشاه، هیچ کس

بعضی ها یعنی آنهایی که طرفدار پاشا بودند پشت سرش می گفتند: آتش پرست بی دین به تو چه که ما متحد بشویم یا نشویم

و بعد می بینم که چنین اتحادی هم بی فایده اس چون این مردم ساده باورند و پاشا خیلی راحت فریبشان می دهد

یاشار کمال در این کتاب هدف دیگری هم دارد و در آخر داستان آنرا با غم عجیبی نشان می دهد. کشته شدن یکی از عشاق که علتی جز تعصب ندارد
دوست داشتن هم همراه کینه و خشم از بین می رود

آخر این کتاب چندبار خواندم تا فهیمدم چگونه تمام می شود.یادمه وقتی با دوستی در مورد آخر داستان حرف می زدیم کلا نظرات متفاوتی در این باره داشتیم

:حرف آخر

قبلا این کتاب را با نام افسانه کوهستان خواندم که بنظرم ترجمه خوبی نبود.شاید چون شناخت زیادی از رسوم و فرهنگ کهن کردی نداشت.حتی احمدخانی شاعر معروف کرد را احمد خان ترجمه کرده بود و قسمت های زیادی را هم سانسور کرده بود.ولی این ترجمه شاید از لحاظ ادبی نسبت به دیگر ترجمه ها ضعیف تر باشد با اینحال چون مترجم با این رسوم و فرهنگ ها آشناست، بنظرم ترجمه دقیق تری می تواند باشد.یادداشت مترجم درمقدمه کتاب خود گویای این است


:قسمتی از داستان در مورد خشم چیای آگری

دریاچه کوچکی روی چیای آگری است که در ارتفاع چهارهزار متری قرار دارد.اسمش دریاچه کوپه است

هرسال آن زمان که بهار به چیای آگری باز می گردد چوپان های سیاه چشم چیای آگری با آن شانه های پهن و انگشتان بلند، نی هایشان را بر می دارند و با دلهای پر غصه به دیار گلها، بوهای تند رنگ ها و خاک مس رنگ دریاچه کوپه می آیند

پوستینهایشان را گرداگرد روی خاک مس رنگ دریاچه ، روی سینه این بهار هزاران ساله پهن می کنند و در چهار طرف دریاچه چهار زانو می نشینند

پیش از دمیدن آفتاب زیر ستاره های خرمن شده «آگری» که همیشه گرگر می سوزند، نی هایشان را از پر شالشان در می آورند
و نفس های گرم خود را در آنها می دمند
و تا سرزدن آفتاب، خشم هزاران ساله «آگری» را بیرون می ریزند

تاکنون نی زن دیگری بهتر از صوفی در هیچ خانواده از آگری پیدا نشده بود



عکس پیرمردی با نواختن نی پیدا نکردم و این سازی که در این عکس می بینید «کوال» است که گفته می شود این ساز منسوب به کردهای ایزدی است

:خشم آگری را هم با نی می نوازند و هم اوازه خوانان آنرا می خوانند

چوپان سرگردان عاشق دختر بیگ بود.دختر هم عاشق او بود.بیگ فهیمد. بیگ پانزده ده داشت...بیگ گفت : چوپان را بگیرید، آن چوپانی که جرات کرده است
.با دختر من پیمان دلدادگی ببندد، مرده یا زنده اش را بیاورید

.مرغ عشق آتش شد، آشیانه ای از آتش ساخت، روی درختی از آتش »
مرغ عشق در این آشیانه خوابید.سه جوجه درآورد.مرغ عشق با سه جوجه آتشینش پرواز کرد. به هر سویی که پریدند، هرجا که نشستند، آتش گرفت. کوه آتش
«..شد.سنگ آتش شد.خاک آتش گرفت...انسانها همه آتش گرفتند

آری چیای آگری از ظلم و جور به خشم می آید. لته ای از پیکر خودش را بر هر پانزده ده آوار می کند. پانزده ده با مردمش در زیر تنه آگری مدفون می
..شود... چیای آگری نابودشان می کند

این است خشم آگری. خشم آگری این چنین است... مرغ عشق شعله ای است، به هر دلی که رسید یکپارچه اتش می شود.آشیانه عشق آتش است

[Jale · Rating 5 out of 5]

Aşkın ve başkaldırının masalıdır. Sevdiğinin birkaç tel saçı için ondan ve canından vazgeçenin anlatıldığıdır.

[Pia G. · Rating 5 out of 5]

yaşar kemal sen nasıl bir yazarsın ya 🥲

[Haktan · Rating 3 out of 5]

İlk olarak, Yaşar Kemal'in üslubunu efsane anlatımına oldukça uygun buldum bu sayede kitabı okuması gayet keyifliydi. İkincisi, insanlığın kokuştuğu şu günlerde onurlu insanların çoğunlukta olduğu bir hikayeyi okumak adı efsane bile olsa iyi hissettirdi. Ve üçüncüsü de, Ağrı Dağı betimlemeleri gerçekten ilgi çekiciydi, bir haftasonu Van'a gitmeyi düşündürdü. Bu nedenlerle kitabı sevdim.

Kitapta hoşuma gitmeyen nokta, yazarın bir iki yerde, propaganda yapacağım diye hikayeye bazı saçmalıklar eklemesiydi. Bir de son olarak şunu belirtmek istiyorum, bana göre kitapta, arkasındaki açıklamada yazıldığı gibi, insan psikolojisinin derinlikleriyle ilgili bir şeyler yoktu. Öyle bir beklentiyle okumamanızı öneririm.

[Sine · Rating 3 out of 5]

ben bu kitabı dinledim. yiğit özşener seslendirmiş. deneyim olarak tarifsiz. ama dinlerken basılı olanı da edinmeniz şart olan kitaplardan: hikayeye eşlik eden abidin dino çizimleri var. her formuyla çok doyurucu bir kitap. aslında hikayenin kendisini de -daha doğrusu o yaşar kemal anlatısını sevmemek mümkün değil. gerek anlattığı coğrafya, gerek özgün karakterleri ile de önceki okuduklarımdan farklı ve keyifli bir yaşar kemal okuması oldu. ama mahmut paşa ve ahmet’in kırılgan narin aman da aman piremseessss erkekliklerine sinirlenmekten biraz odağım kaydı. atı tutuyorum ben. at candır gerisi heyecandır. gülbahar’ın ata binip mahmut ve ahmet’i ezdiği bir son hayal ediyorum……..

[Tarık · Rating 1 out of 5]

Bir kitabın, hammaddesi olan odundan müspet farkları olması gerekir. Ağrıdağı Efsanesi tam da beklediğim gibi hammaddesinden farksız, hatta hammaddesinde bulunmayan zararları da muhteviyatında barındıran bir kitap. Daha olaylar başlamadan göze çarpan etnik unsur vurgularıyla yazar yine yönünü belli etmiş, eskiden olağan bir bey olup daha sonra zalimleşen Mahmut Paşa karakterine de "O artık Osmanlı olmuştur" diyerek yine her çalışmasında düştüğü çukura düşmüş bu kitapta. Açıkçası saydığım sebepler göz ardı edilse bile kitabın elle tutulur bir yanı yok; edebi hazdan ve psikolojik derinlikten bahsedemeyeceğim. Anadolu bozkırlarında doğdum büyüdüm, bu kitap Anadolu falan da kokmuyor. Yazarın yöresel kelimeler kullanması ise bir başarı olarak kabul edilmemeli, eğer yazar bir yörenin insanını anlatmak istiyorsa zaten bunu yapmakla mükellef olur. Toparlayayım; Yaşar Kemal neredeyse tüm romanlarını bir iskelete bağlı kalarak kaleme almış, Ağrıdağı Efsanesi de bu iskeletin üzerine açık açık söylemekten imtina ettiği politik kaygılarını yamadığı bir romandan başka bir şey değil. Uzun lafın kısası, yalnız vakit değil aynı zamanda bilinç kaybı.

[Çağla Lotinac Akman · Rating 2 out of 5]

Üç Anadolu Efsanesi beni ne kadar sürüklediyse, Ağrıdağı Efsanesi de beni o kadar sıktı. Baştan aşağı saçmalıklar silsilesi. Yok efendim töre böyleymişmiş de canını ortaya koymazsa itibarı iki paralık olurmuş kimse ona saygı duymazmış falan da filan. "El alem ne der" şapkası altında bir dizi akıl dışı olay zincirleme yaşanıyor. Konu da bir at, bir de kız. Kızla da iki kelime laf etmediler ha, sadece dış görünüşe bakıp sevdalandılar. Ona sevdalanmak değil, hallenmek denir. Adamın sakalı sarı değil siyah olsa, azıcık da göbekli olsa bu olayların hiçbiri yaşanmaz. Kızın huyunu suyunu bilmiyorsun, ya deliyse, ya şıpsevdiyse, ya soğuğu sevmiyorsa da Ağrı'da yaşayamazsa? Katiyen tanımadığı, sadece fiziksel özelliklerinden etkilendiği bir kız için namıs namıs diyip kellesini ortaya koyar mı bir insan ya? Bu ne saçmalık!

Pardon biraz sinirlendim. Ben galiba bu çağ dışı ataerkil hikayeleri okumak için fazla modern ve eşitlikçiyim. Bir süre Yaşar Kemal'e bulaşmasam daha iyi olacak gibi.

[Sezgi · Rating 2 out of 5]

Açıkçası hikaye Osmanlı düşmanlığı ve bölgede yaşayan kimliğini vurgulamaktan başka bir yere gidememiş. O yüzden efsane dedikleri konuya duygulanamıyorsunuz bile. Hissedemiyorsunuz ki üzülüp, sevinesiniz. Yani işin açığı siyasi söylem de araya sıkıştırayım derken bir aşk hikayesini tüketmiş. Dürüst olayım Nfk’nın ‘’Sabır Taşı’’ bu tarzda olmamasına rağmen daha sağlam bir anlatışa sahip. Efsane değil mi? Halk hikâyesi değil mi sonuçta? Kıyasa pek tabii tutulabilir.

[huzeyfe · Rating 5 out of 5]

Ülkemizin efsane kalemi Yaşar Kemal’in edebiyat dünyamıza kazandırdığı Ağrı Dağı Efsanesi, Anadolu’nun derin kültür birikimini ve yaşamın tam kalbinde duran insan hikâyelerini damıtıp bir efsane içinde bir arada bu kitapta sunuyor. Aynı zamanda bu efsanenin bölge insanının kültürü, gelenekleri ve birbirleriyle kurduğu ilişkiler üzerindeki etkilerini de işliyor.

Özetle, Yaşar Kemal’i neden daha önce çok okumamışım derdirten bir kitap oldu.

[Aurora · Rating 3 out of 5]

A beautiful and timeless tale of star-crossed lovers.

[Beyza · Rating 5 out of 5]

Yaşar Kemal'in anlatımı ayrı güzel, Abidin Dino'nun çizimleri ayrı güzel.

[Fatih · Rating 5 out of 5]

Bahsederken herkesin önünü iliklediği Yaşar Kemal'e uzunca bir aradan dönüş yaptım. Dilimizin en büyük temsilcilerinden biri olarak addediliyor. Bazı söyleyiş biçimlerini anlamamış olsam da tasvir gücünü hissetmemek kabil değil. Yoruma geçmeden Abidin Dino çizimlerini açıkçası sevmedim, çok daha etkileyici çalışmalar gelir diye düşünüyordum bir başka efsanenin adını görünce.

Ağrıdağı efsanesi, adıyla müsemma doğu yöremize has bir efsane. İnsanların bir araya gelerek ne kadar güçlü olabileceğinin nişanesi gibi.

"Mahmut Han hakkı, yadigarı bilmez. O, Osmanlı olmuştur." Adaletle anılan Osmanlı demek ki, o yörelerde iyi seçimler yapamamış ki, halkın diline pelesenk olmuş zalimlik Osmanlı ile anılır olmuş. Neyse zaten işi özünün onunla alakası yok.

Sevda öyle yüce bir duygu ki, her ne kadar günümüzde anlamını kaybetmiş olsa da, önünde hiçbir güç, kuvvet duramıyor. Memo'yu gözümüzün önüne getirdikçe içimiz parçalanıyor.

Efsane, efsanelere yakışır bir sonla bitiyor.

[zeyneb · Rating 5 out of 5]

zeynep yaşar kemalin külliyatını okuyor ve mahvoluyor'dan canlı bağlanıyoruz, yer; bucoğrafyadamutlusonyok, Türkiye. a'sı kısa katil zanlısı, kalemiyle 60 yıldan fazla bir zamandır okurlarına cenneti yaşattı, cehennemle uğurladı, yani gerçekten ağrı dağının ahını başlarına alan herkese Mahmut Han kaderi diliyoruz, iyi akşamlar Türkiye

[Gul Altinbay · Rating 5 out of 5]

Gülbahar ile ahmet ile memo ile birmişim gibi hissettim. Boyle hissetiren ayni zamanda Ağrı Dağı insanin onlarla bir olmasaydi. Birlik olmasiydi. Bu birlik bu kitabi bu kadar güzel ve akıcı yapmis ve bir nehir yatagindan su gibi akmış.

[Bora Arbak · Rating 5 out of 5]

“... daha gün doğmadan Ağrıdağının harman olmuş yalp yalp yıldızları altında kavallarını bellerinden çıkarıp Ağrıdağının öfkesini çalmaya başlarlar ...”

[Pınar · Rating 4 out of 5]

3.5/5

[Heleen.A.H · Rating 4 out of 5]

ئاگری پیرۆز.
کلتوری کوردی هەمیشە چیای لەلا پیرۆز بووە. ئێ پیرۆزی چییە؟ مرۆڤ کاتێک بیری لەبوون و خودا کردۆتەوە لە ترسان و لە بێچارەیی بووە. بەدوای داڵدەیەکدا گەڕاون، ئێ چیاش تا ڕادەیەک کوردی داڵدە داوە، ناهەقی نییە بە پیرۆزی بزانن. ڕزگارکەر، هەمیشە بە چاوێکی پیرۆزەوە سەیر دەکرێ، جا هەر شتێک بێت.

ئەفسانەی چیای ئاگری؛ یەشار کەماڵ نوسیویەتی و شوکر موستەفا کردوویەتی بە کوردی. ئەگەر ڕاستی بێت دڵنییا نیم ئەمە ئەفسانەیە یان دەلالەتە لە واقعی کۆمەڵگای کوردی لەو سەردەمە، لە باکوری کوردستان و ناوچەی ئاگری. ئەم چیرۆکە دەکرێت لە چەند دیدێکەوە لێی بڕوانین.

زەقترین شت لەم چیرۆکە کە هەستم پێی کردبێت، بەها و نەریت بووە. چیای ئاگری ناوچەیەکی شاخاوییە و دانیشتوانی بە (شاخاوی) بانگ دەکرێن. ئەم خەلکە شتێک بە توندی پێکەوە دەیانبەستێتەوە. ئەویش کلتوری ئاگرییە (کلتوری شاخ). کلتورێک کە بەها و نەریتی تایبەتی خۆی هەیە و لە کلتووری ئەوانی تر جییایە. وەک ئەوەی ئاگرییەکان کلتوورێکی بچووکیان دروست کردبێت، و گرنگترین شت لەو کلتوورە ئەوەیە کە دەستی پێوە بگری و لێی لا نەدەی. جا ئەوەی لای من جێی بایەخ و شایەنی شیکردنەوەیە، خودی کلتوورەکە و پێکهاتەکانی نییە، بەڵکو فانکشن یاخود ئەو دەرەنجامانەن کە کلتوورەکە بەدەستییەوە دەدات.

هەروەک گوتم، ئاگرییەکان کلتوور و داب و نەریتەکەیان لەسەروو هەموو شتەوە بوو، ببو بە بەشێک لە ناسنامەیان. هەربۆیە ئەگەر لە هەموو شتێک ناکۆک بان، کە دەهاتە سەر بنەماکانی کلتوورەکەیان وەک (داب و نەریت..هتد )، هەمووی یەکدەنگ دەبوو. ئەمەش دەرەنجامەکەی بریتی بوو لە بردنەوەیان بەسەر مەحمود ئاغا و عوسمانلیش.

شتێکی تر کە بە خەیاڵمدا هات لە کاتی خوێندنەوەی ئەم پەرتووکە ئەوەبوو کە کورد خاوەنی کلتووری زۆرە. هەر ناوچەیەک خاوەنی کلتوورێکی بچووک و جیاوازە بۆ خۆی. لەبەرامبەریشدا ئەوەی دڵم دێنێتە ژان ئەوەیە کە کلتوورێکی گەورەتر نییە کە ئەم کلتوورە بچووکانە بگرێتە خۆی. هەر لەبەر ئەوەشە یەکگرتنی کورد تۆزێ قورسترە.

ئەم کلتوورە بچووکانە لە زۆربەی وڵاتان هەن. بەڵام لە بەرامبەریشی کلتورێکی گەورەتر و موکمتر هەیە کە بەیەکەوە دەیانبەستێت و ملکەچییان دەکات. کلتورێکی گشتگیر, بەهێز وەک ئاگری، کە کورد لێی بێ بەشە. هەربۆیەش بۆ یەکگرتن پێویستبووە کلتوورە بچووکەکان لە ڕێگەی سەرۆک خێل و هۆز و ئاغاکانەوە و بە رەزامەندی ئەوانەوە بەیەک بەسترابان. ئەمەش هەمیشە ئیشێکی قورس بووە.

لە کۆتاییدا دەمەوێت جەخت لە دوو خاڵ بکەمەوە:
١- ماوەبەك پێش سەردانی چەند پەرتووکخانەیەکم کرد لە لای قەڵاتی هەولێرێ. ویستم تۆزێ لەسەر زمانی کوردی بخوێنمەوە. لە هەموو شوێنێ ناوی شوکر موستەفایان دەهێنا. جا وەرگێڕانەکەی شوکر موستەفا جگە لەوەی زۆر دەوڵەمەند بوو، لەهەمان کاتیشدا بیرکردنەوەمی بۆ بەکارهێنانی وشەی کوردی گۆڕی. زۆر باسی ناکەم چونکە لەو بڕوایەدام پێویستە زیاتری لێ بخوێنمەوە، پێش ئەوەی ڕێگا بە خۆم بدەم لەسەری قسان بکەم. بەڵام لە لای من کوردیەکەی شوکر موستەفا دەوڵەمەند و ناوازە بوو.
٢- ناوی ئاگریم خۆشدەوێت و ڕەنگە بەو هۆیەوە کەمێک بایەس بووبم بۆ پەرتووکەکە.

[İlhanCa · Rating 5 out of 5]

Bir Anadolu efsanesi..
Ağrı Dağı'nın kutsallığı anlatılırken elbette bölge kültürü ve insan ilişkileri üzerindeki etkisini görüyorsunuz..
Bildiğimiz kültürü, konusunu güzel işlediği bir kitap ile bizlere sunmuş Yaşar Kemal..

[Mustafa · Rating 5 out of 5]

Yaşar Kemal'in anlatıcılığı gerçekten insanı büyülüyor. Bir çırpıda bitirdiğim Ahmet ve Gülbahar'ın hikayesini anlatan bu kitap Abidin Dino'nun çizimleriyle süslenmiş. Yaşar Kemal gibi bir değerimizi çok geç okumaya başladığımı her kitabını bitirdiğimde acı bir şekilde tecrübe ediyorum. Kitabın konusunu da zamanında ülke topraklarını karış karış gezip yaptığı röportajlardan edinmiş olduğunu düşünüyorum. Bize ait olan bu efsaneye herkes bir kez şans vermeli, kendisini yazarın sürükleyici diline bırakmalıdır.

[Seda · Rating 5 out of 5]

Yalnızca bir aşk hikayesi değil, aşığa aşık olan bir ötekinin hikayesi; dininden, görünüşünden dolayı dışlanmışın hikayesi ve kalabalıkların sessizliğinden, sadece bir arada duruşlarından bile tehditkar anlamlar çıkaran erk sahiplerinin hikayesi ve masalı da olmuş elbette.

Yeni kelimeler öğrendiğim kitapları ayrı bir seviyorum. Bu kitap da öyle güzel örneklerden biri benim için.

[Kahveci · Rating 5 out of 5]

Dün okumaya başladım yarısına gelince bıraktım, bir kerede okuyup bitirmek istemedim.

Sabah çıkıp Bayazıt'ta bir tur attım, bir İshakpaşa sarayına bir Ağrıdağına baktım. Ahmedi, Gülbahar'ı Memo'yu, demirci Hüso'yu görür gibi oldum.

Çok güzel bir okuma oldu.

[Murat Gonul · Rating 5 out of 5]

Tek kelimeyle mükemmeldi.

[Çağlar Sayar · Rating 5 out of 5]

Yasar kemal okumak insana ayrı bir tat veriyor.

[elif · Rating 3 out of 5]

güzeldi, yaşar kemalin kalemini seviyorum. olan memo'ya oldu rip memo bu hikayenin en iyi kişisi sendin🙏🏻 ahmet seni başta at seni seçti diye, ağrı dağına çıktın indin diye adam sanmış idim ama son anda kıskançlık yakışmadı 👎🏻👎🏻👎🏻👎🏻👎🏻👎🏻

[Rabia · Rating 5 out of 5]

Yaşar Kemal'in mükemmel kalemi... Kitabı bitirip daha bugün tiyatrosunu izledim. Kesinlikle kitabı okuyun ve şansınız varsa tiyatrosuna gidin! Kitaba ayrı, tiyatrosuna ayrı hayran kaldım. Mükemmeldi!

Yıllar da geçse, Osmanlı dönemi de olsa, ilk insan dönemi de olsa, şimdiki dönem de olsa erkek aynı erkek.

Ahmet koskoca padişahı yendi, Ağrı Dağı'nı yendi de; kendi egosunu, gururunu (!) yenemedi. Ahmet'in sevgisi gerçek sevgi değildi; gerçek sevgi Memo'nun sevgisiydi. Bu hikayede en çok Memo'ya ve Gülbahar'a üzüldüm.

[Harmonyofbooks · Rating 4 out of 5]

Şu insanlar, şu dünyada var oldukça her şeye akıl erdirecekler, kartalın uçuşuna, karıncanın yuvasına, ayın, günün doğuşuna, batışına, ölüme, kalıma, her şeye akıl sır erdirecekler. Karanlığa ışığa, her şeye, her şeye akıl erdirecekler, tek insanoğluna güçleri yetmeyecek. Onun sırrına ulaşamayacaklar.
4/5⭐️⭐️⭐️⭐️
Yaşar Kemal'dan ilk olarak İnce Memed serisini okuyup her kitabına ayrı bayıldıktan sonra yazarın tüm eserlerinin gözümde yeri bambaşka bir hal almıştı. Okuyacak çok kitabı olmasına rağmen benim için her birini ayrı bir keyifle okuyacak olmak büyük bir sabırsızlık örneğiydi resmen. Ağrıdağı Efsanesi'ni de kısacık bir kitaba nasıl bir öykü sığdırmış diye merak ederek okumaya başladım. Bir aşk hikayesini anlattığını tahmin etmemiştim ama meğer öyleymiş. Osmanlı zamanına uzanan beylerin her dediğinin halk tarafından asla ikiletilmediği kurallı ve zor zamanlarda Mahmut Han'ın atının bir gece ansızın Ahmet'in kapısının önünde belirlemesiyle ucu bucağı görünmeyen bir çekişme başlar. Asıl imkansız olansa artık Mahmut Ağa'nın en büyük düşmanı olan Ahmet ile Ağa'nın kızının birbirlerine aşık olmalısıdır. Kitap sürekli bir koşuşturmaca içerisinde ilerliyor. Tabii ki Yaşar Kemal'in kendine has kalemiyle betimlediği Ahmet ile Gülbahar'ın aşkının adım adım büyümesini büyük bir beğeniyle okudum. Ağa'nın ikisine düşman kesilmesi, halkın kavuşmaları için ellerinden geleni yapmaları derken tam anlamıyla geçtiği zamana yaraşır bir kitap olmuş. Kitabın isminde "efsane" kelimesinin geçmesinden hiç kuşkulanmamıştım ama sonunun bir efsane gibi bitmesi beni biraz hayal kırıklığına uğrattı. Daha farklı ve iç rahatlatıcı bir son bekliyordum. Yazardan sırada okumayı düşündüğüm kitaplarsa Bir Ada Hikayesi serisini ardı ardına elimden düşürmeden bitirmek. Sizlere de keyifli okumalar dilerim..

[Elif Sena · Rating 3 out of 5]

Adı gibi bir efsane. Yaşar Kemal'in okuduğum ilk eseri. Sahafı gezerken arkadaşım bu eser çok güzel okudun mu dedi, ben de okumadığımı söyleyip aldım. İkinci el kitapları çok severim. Bu kitabı da 1984 basımından okumak nasip oldu.

Yazarın dili hoştu. Efsane anlatısı için uygun, hayalci ve akıcı. Efsane dillere destan bir efsaneydi. Sonu da bizlere yıllardır değişmeyen bir gerçeği bir daha hatırlattı. İnsan ne kadar severse sevsin kişinin içine şüphe düştüğü zaman, soru işaretleri kafasını kurcaladığı zaman ilişki bitiyor. Hiçbir şey eskisi gibi olmuyor. Güven gerçekten önemli. Birbirleri için ne kadar fedakarlıklar yapsalar da ölümü göze alsalar da hiç beklenmedik bir darbe her şeyi bitirebiliyor.

Son bir noktaya daha değinmeden geçemeyeceğim. Yazarın her fırsatta Osmanlı'ya laf söylemesinden hiç hazzetmedim. Bu bölümler bana kitabı basitleştirmiş gibi geldi. Çok fazla yerde geçiyordu çünkü.

[Selin Alper · Rating 5 out of 5]

Çok özlemişim Yaşar Kemal okumayı 💙🎈

Kısacık bir masal, altında derin anlamlar barındıran bir anadolu efsanesi…

Gülbahar ve Ahmet’in, Ağrı Dağı derinliklerine uzanan hikayesi.

“Demek at bunun için geldi de kapısında durdu. Demek Tanrı böyle yazmış. Bu at, bu kız bana Tanrının, Ağrının armağanıdır.”

“Bu Ağrıdağının öfkesidir. Ağrı çok öfkelenmiş, sonra da atalar Ağrının bu öfkesine türkü yakmışlar.”

“At batsın, at batsın.”

“Memonun avucundaki bir tutam saç…”

“Biz hep böyle, her şeyde birlik olsak, kimse bize diş geçiremez.”

[Fatma Alkan · Rating 5 out of 5]

Ya Türkçe yazmasaydi? Okunan çeviri eserlere karşı şüpheyle bakılmalı!
Modern çağın destancısı Yaşar Kemal!
Betimlemeyi nakış nakış dokumuş, onun gören tek gözü bir başka bakıyor... İnanılmaz, betimleme ustası...