Strafhok

by Bea Vianen

In haar tweede roman, Strafhok, beschrijft Bea Vianen hoe haar geboorteland Suriname wordt verscheurd door de rigoureuze afzondering der milieus of ‘strafhokgebieden’, zoals zij ze noemt, en hoe degene die buiten zijn strafhok treedt, er met alle macht in wordt teruggedreven. Dat is duidelijk het geval met de Hindoestaanse onderwijzer Nohar Gopalraj, die niet weet waar hij heen moet met zijn liefde voor de Javaanse verpleegster Roebia. Trouwt hij met haar, dan wordt hij uit de Hindoestaanse gemeenschap gestoten, die hem gemaakt heeft tot de twijfelaar die hij is. Laat hij haar gaan, dan verliest hij zijn gezicht als mens. Het sterkst komt dit dilemma tot uiting in de persoon van Gopalrajs boezemvriend Raymond van de Berg, een zwarte homo, voor wie het ervaren van liefde, door zijn geaardheid, in zijn land een onmogelijkheid is. Van de Berg bevindt zich in een eenmansstrafhok, een ijskast, een doodkist. Om deze drie figuren verzamelt zich in Strafhok een drom van mensen zo bont en sprekend in zoveel tongen, dat de lezer zich in Paramaribo’s Gravenstraat waant, waar Bea Vianen hen tot een massaal en totaal treffen laat komen. Een treffen dat men kan zien als de realiteit achter de hypocrisie, als de wezenlijke levenssituatie van Suriname en zijn Surinamers.

Genres: Fiction

219 pages, Mass Market Paperback

First published January 1, 1971

About the author

Bea Vianen (1935-2019) was de meest gelezen auteur van Suriname in de jaren zeventig en tachtig. Haar romans Sarnami, hai (1969) en Strafhok (1970) zijn klassiekers, behorend tot de belangrijkste boeken van het land. Ze schreef in zowel proza als poëzie over de verhoudingen tussen de Surinaamse bevolkingsgroepen, over haar Hindoestaanse afkomst, over de schoonheid en beklemming van haar land, dat wordt beheerst door een koloniaal verleden. Vianen wisselde periodes aan beide kanten van de oceaan met elkaar af en werd 83 jaar.

Reviews

[José Van Rosmalen · Rating 4 out of 5]

Bea Vianen publiceerde in 1971 de roman ‘Strafhok’, haar tweede boek, dus nog voor het onafhankelijk worden van Suriname in 1975. De titel is een beeldspraak op het land Suriname met verschillende etnische groepen die niet altijd goed samengaan. Suriname is in haar ogen ook een geïsoleerd land, het enige land op het zuid Amerikaanse continent waar Nederlands de voertaal is en waar verder vooral Spaans en Portugees wordt gesproken. De kinderen leerden er op school waar Apeldoorn en Alkmaar liggen maar nauwelijks iets over de omringende landen. Strafhok is geen vrolijk boek, het biedt weinig lucht, het is vooral een schrijnend verhaal over liefde en onmacht met twee mannelijke hoofdpersonen, beide onderwijzer, waarvan een homoseksuele man. Hij, Raymond, maakt een einde aan zijn leven omdat hij zich niet geaccepteerd voelt. De andere man, Nohar heeft verschillende liefdes, Roebia en Jamillah. Het kost hem moeite om trouw te zijn. Daarbij speelt ook etniciteit een rol. Bea beschrijft ook een proces tegen jonge kritische studenten, waarbij de rechter weinig objectief te werk gaat en van de studenten kennelijk verwacht dat ze de regering alleen maar dankbaar moeten zijn en niet moeten opruien. Alles bijeen een pittig en complex boek, dat ik vooral waardeer vanwege de stellingname tegen het kolonialisme. Het is verder vooral een ideeënroman die ik als liefdesroman niet helemaal geslaagd vind. Door het lezen van het boek begrijp ik nu beter waarom een man als Bouterse zoveel macht kon krijgen, door mensen tegen elkaar uit te spelen en door corruptie. Nederland is als kolonisator in belangrijke mate daarvoor verantwoordelijk geweest. De nieuwe en goed verzorgde uitgave van uitgeverij Cossee bevat twee nawoorden, die het leven en werk van Bea Vianen nader toelichten.

[Martijn van Bruggen]

Leeservaring 1 november op Vuurland.

[Felix Welsink · Rating 4 out of 5]

Ik stel al bijna een week uit om een recensie van dit boek te schrijven. Want: hoe schrijf ik een recensie van dit boek? Ik merk dat ik het niet helemaal begrijp en volgens mij kan dat ook niet anders. Mijn witte huidskleur speelt daarin in grote een rol.

Over het boek: Bea Vianen vertelt in dit boek hoe de Surinaamse samenleving (anno 1961, dus voor de onafhankelijkheid en de militaire dictatuur) werkt. Iedere etnische groep in de samenleving zit in z’n eigen strafhok. Alhoewel sommige mensen proberen deze strafhok-samenleving te doorbreken en verbindingen aan te gaan, heeft het Nederlandse verdeel en heers systeem ervoor gezorgd dat dat niet kan. Men houdt elkaar in zijn eigen strafhok en dat zorgt ervoor dat er geen eensgezindheid ontstaat en verbindingen tussen de verschillende etnische groepen niet tot stand komen.

Pijnlijk voor mijzelf is dat de homoseksuele leraar Raymond aan het einde van het boek zelfmoord pleegt. Zowel in Nederland (waar hij studeerde) en in Suriname was zijn seksualiteit taboe.

Ik denk overigens wel dat het goed is dat al mijn witte goodreads vrienden dit boek ook lezen. Om beter te begrijpen wat de invloed van het Nederlandse “verdeel en heers systeem” in de hedendaagse Surinaamse samenleving is (geweest) en hoe het koloniale verleden doorwerkt in het heden. En het is helemaal niet zo erg om je af en toe ongemakkelijk te voelen.

[Jan Koster · Rating 4 out of 5]

Heruitgave van dit boek dat eerder in 1971 verscheen. Het kreeg toen overwegend positieve aandacht. Ook nu heeft nog het niets aan vertelkracht ingeboet. Twee vrienden, Nohar en Raymond, worstelen met hun leven. De ene met zijn liefdesleven, de ander met zijn onderdrukte homoseksualiteit. Mooi en confronterend verhaal, met segregatie, racisme, kolonialisme en de onmogelijke positie van vrouwen als belangrijkste thema's.

Lees meer: bit.ly/3TsSCgf

[Jan · Rating 4 out of 5]

Toch maar weer eens een boek gelezen

[Saskia · Rating 3 out of 5]

Interessant om te lezen over Suriname, de verschillende bevolkingsgroepen en de strijd tegen het kolonialisme. Ook leuk om een mij onbekende, maar in Suriname heel bekende schrijver te leren kennen. Maar eerlijk gezegd, echt goed geslaagd vind ik dit boek als roman niet.

Dat komt omdat het boek van politiek geladen dialoog naar dialoog gaat en weinig ruimte laat voor handeling. De handelingen die beschreven worden zijn vaak wat chaotisch, gebeurtenissen en gedrag komen uit de lucht vallen. Er gebeurt van alles, maar het lukte me niet om er echt betrokken bij te raken. De liefdesaffaires doen zelfs wat goedkoop aan. Al is er ook aandacht voor maatschappelijke gevolgen en verschillen daarin voor mannen en vrouwen.

Het staat ongetwijfeld in de traditie van 'Wij, slaven van Suriname'. Heel politiek en sociaal betrokken, bijna pamflettistisch. Met aandacht voor de stereotiepe beelden, die een soort hokjesgeest in stand houden. Dit boek is in 1971 geschreven, maar ik kan me voorstellen dat het nog steeds actueel is. Vooroordelen zijn immers bijna onuitroeibaar, al is Suriname nu natuurlijk wel onafhankelijk. Dus wat dat betreft zeer geslaagd. Alleen heeft het me niet weten te raken.

[Ignace · Rating 4 out of 5]

Zie onderaan deze pagina: https://www.vuurland.nu/post/strafhok

[Peter Boot · Rating 3 out of 5]

Een krachtig statement tegen het denken in raciale, godsdienstige en sociale hokjes, tegen het automatisch beoordelen van mensen op de groep waar ze toe behoren. En tegen de eisen die de eigen groep stelt aan zijn leden. De hoofdpersoon is een Hindostaanse Surinamer, die niet wil trouwen en niet de rijke zakenman wil worden die in de groep als de norm geldt. Maar hij kan die normen ook niet helemaal loslaten. Na verloop van tijd komt het tot een soort opstand tegen de corruptie en stagnatie onder het bestuur van de 'zwarte Hollanders', de mensen die in het Suriname van voor de onafhankelijkheid (het boek is van '71) het voor het zeggen hebben.
In de opzet van de plot, de introductie van de personages en de manier van vertellen heeft het boek veel onhandigs. Toch is het als geheel wel overtuigend.
Er is trouwens wel een verklarende woordenlijst aanwezig, maar er zijn toch nog veel namen en begrippen die niet in de lijst voorkomen en voor de Nederlandse lezer toelichting behoeven.

[Martijn Nicolaas · Rating 3 out of 5]

Een barse, harde titel voor een boos en somber boek. De Surinaamse samenleving in de jaren zeventig was net zo verzuild als de Nederlandse voor en na de Tweede Wereldoorlog. Dat had alleen een andere oorsprong: de verdeel-en-heers politiek van de Nederlandse kolonisator. In de jaren voor de onafhankelijkheid, proberen een aantal jong volwasssenen uit hun ‘strafhok’ te breken. Hindoestaan, Javaan, moslim, creool, homo. De worsteling van deze jonge mensen heeft Vianen goed en pijnlijk weergegeven. Ik vond het boek wel wat aan de lange kant, het had denk ik nog krachtiger geweest al het zo’n 50 pagina’s korter was geweest. Wel mooi dat het ondanks een vergelijkbare thematiek een heel ander boek is dan Vianens geweldige debuut ‘Sarnami, hai’.

[Simon van der Lugt · Rating 4 out of 5]

Goed gedaan

[Kim · Rating 3 out of 5]

https://vrouwenbibliotheek.nl/2024/05...

[Rutgervdp · Rating 5 out of 5]

Strafhok is een indrukwekkende roman waarin Bea Vianen haar kritiek op de Surinaamse samenleving en de postkoloniale macht uit. Aan de hand van een breed scala aan personages leer je als lezer verschillende perspectieven op de Surinaamse maatschappij in de jaren '70 (en daarna) kennen.

Zowel het vaak heftige taalgebruik als de verschillende talen die naast en door elkaar gebruikt worden verrijken dit Vianens portret van het land.