Ooit gehoord van Trijntje Keever? Van Marie du Moulin? Van Judith Leyster, Maria Gartman, Trix Terwindt? In hun tijd stuk voor stuk spraakmakende vrouwen die een opmerkelijke rol hebben gespeeld in het verleden van Nederland. Els Kloek ontrukte hun levensverhalen aan de vergetelheid. Tien jaar werkte ze met meer dan driehonderd deskundigen aan de biografieën van 1001 beroemde, beruchte, opmerkelijke, geliefde, slechte en invloedrijke vrouwen. Het resultaat is een monumentaal naslagwerk, dat leest als een spannende dwarsdoorsnede van 1000 jaar Nederlandse geschiedenis.
Els Kloek werd op 18 juli 1952 geboren in Leiden. Zij is de jongste van een domineesgezin met vijf kinderen. Als kind wilde ze dichteres of schrijfster worden – Annie M.G. Schmidt was haar grote voorbeeld. In haar gymnasiumtijd verschoof haar belangstelling naar politiek en samenleving, en daarom besloot ze geschiedenis te gaan studeren in Amsterdam. Ze was actief in de studenten- en de vrouwenbeweging van de jaren 70. In 1976 kreeg zij de smaak van archiefonderzoek te pakken toen ze voor haar studie in aanraking kwam met de Amsterdamse confessieboeken: verhoorboeken uit het gerechtelijk archief. Hieruit is een blijvende belangstelling ontstaan voor het zoeken naar sporen van ‘gewone mensen’ in het verleden.
Het toegankelijk maken van het verleden is een andere constante in haar belangstelling. Deze is begonnen toen zij als assistent werkte op de geschiedenisbibliotheek van de UvA. Ze leerde er de waarde kennen van goede zoeksystemen en naslagwerken. Na haar studie was Els Kloek als docent verbonden aan de universiteiten van Utrecht, Nijmegen en Rotterdam. In 2012 is ze begonnen als freelancer. Hiernaast was ze enkele jaren (2011-2014) verbonden aan het Huygens ING. In 2014 heeft ze zich definitief gevestigd als zelfstandig historica. Sinds 2003 geeft ze leiding aan het Digitaal Vrouwenlexicon, een project dat door haar is geïnitieerd. Onder haar redactie verschenen 1001 Vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis en 1001 vrouwen in de 20e eeuw waarmee ze tot het grote publiek doorbrak. Els Kloek woont in Amsterdam, is getrouwd en heeft één zoon.
Het was een behoorlijk project om het boek van begin tot eind te lezen maar het is me gelukt. Zeer leerzaam. Heb al meerdere biografieën van vrouwen in mijn geschiedenislessen op school gebruikt. Sommige vrouwen zijn er nogal met de haren bijgesleept: iemand die één of een paar gedichten heeft geschreven verdient mijns inziens niet meteen een plek in het boek. Ik begrijp dat je de vrouwen zo goed mogelijk wilt verdelen over de verschillende eeuwen, maar haal er dan een paar niet zo belangrijke uit de 18e eeuw er uit en voeg er een paar uit de 19e en/of 20e eeuw er aan toe die een veel grotere impact hebben gehad op de samenleving. Desalniettemin een fantastisch werk. Ik heb veel bewondering voor Els Kloek die deze Herculestaak op zich heeft genomen. Dit boek mag in geen enkel huishouden ontbreken.
Historici richten zich meestal op maar één helft van de mensheid: mannen. Met 1001 Vrouwen wilde historica Els Kloek een boek schrijven dat zou leiden tot meer gelijkheid. Het resultaat is een lijvig werk met daarin alle beroemde en beruchte vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis.
Els Kloek is hoofd digitale projecten bij het Huygens Instituut voor Nederlandse geschiedenis. Vanaf 2004 heeft ze met een team gewerkt aan het Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland, een website met korte biografieën van vrouwen met een hele uiteenlopende achtergrond. Al snel ontstond het idee om ook een boek te maken. Om hiervoor geld bij elkaar te krijgen, zette ze een crowdfunding-actie op.
Ook 1001 Vrouwen is meer een naslagwerk dan een leesboek, opgedeeld in vijf tijdvakken, van de middeleeuwen tot de 20e eeuw. Alleen vrouwen die al overleden zijn, werden opgenomen. De vrouwen zijn op hun beurt weer opgedeeld in 15 categorieën, zoals 'avontuur en sensatie', 'beeldende kunst' of 'sport'.
Het mag ongeschikt zijn om in één keer te lezen, het boek is heerlijk om doorheen te bladeren. 1001 Vrouwen is prachtig vormgegeven door Irma Boom, met roze bladzijden en een stevig, handzaam formaat. Het is smullen van de intrigerende anekdotes uit de vrouwenlevens. Als een microhistorie onthult elk verhaal iets over de tijd waarin de vrouwen leefden. Het is dan ook te hopen dat het niet bij dit boek blijft.
Natuurlijk heb ik dit boek nog niet helemaal gelezen. Als ik 'een vrouw' per dag zou lezen ben ik bijna drie jaar zoet. Maar ik vind het een schitterend initiatief en het kostte me moeite om het te pakken te krijgen, in bijna alle boekwinkels was het al uitverkocht. Een goed teken. Het zijn kleine, maar goed leesbare letters en het is ondanks de vele bladzijden een handzaam naslagwerk waar ik met enthousiasme ingedoken ben.
dit is geen boek om van cover tot cover te lezen, maar een geweldig naslagwerk. een inspirerende blik in het leven van allerlei vrouwen die de nederlandse geschiedenis mede hebben bepaald, sommigen zijn bekend, anderen verdienen meer bekendheid dan ze nu hebben. een must-have.
Lang geleden begon ik dit boek integraal te lezen, maar haakte af om dat het wet eentonig werd om alleen deze biografietjes te lezen. Maar vorig zomer ben ik iedere avond in bed een kwartiertje biografietjes gaan lezen en dat is precies goed. Zo is het behapbaar. Interessant om te lezen over allerlei verschillende soorten vrouwen.
Voor de uitvoering van dit boek hebben ze design keuzes gemaakt die - tja hoe zal ik het zeggen? - mensen óf prachtig vinden of werkelijk verschrikkelijk. Ik val in de laatste categorie. De lichtroze bladzijden riepen zo'n sterke associatie met wc-papier op dat het boek hup! terug in de kast van de boekhandel ging. Afschuwelijk - een boek dat ik dus niet in de boekenkast wil hebben dankzij het design. Toch moet het het boek juist op het vlak van de uitvoering proberen aan te spreken, want de inhoud is ook gratis digitaal raadpleegbaar. Waarom er dan voor zo'n "hate it or love it" design wordt gekozen? Er zullen behoorlijk wat mensen zijn die het dan maar in de boekhandel laten liggen.
Ik hou het dus bij het Digitale Vrouwenlexicon - zelfde inhoud (grotere database, zelfs), maar neutraal design.
Een prachtig vormgegeven encyclopedie met levensverhalen van vrouwen. Niet om in een keer uit te lezen, maar wel een geweldig naslagwerk om in te bladeren. Tja, hoe moet je zo'n boek raten?