Ο αναρχικός τραπεζίτης

by Fernando Pessoa, Γιάννης Κοιλής (Translator)

Είχαμε τελειώσει το δείπνο. Απέναντί μου καθόταν ο φίλος μου ο τραπεζίτης, μέγας έμπορος και ξακουστός κομπιναδόρος. Κάπνιζε σαν να μη σκεφτόταν τίποτα. Η συζήτηση είχε αρχίσει να κολλάει και τελικά νέκρωσε εντελώς. Προσπάθησα καλή τη πίστη να την ξαναρχίσω, κι έτσι άρπαξα την πρώτη ιδεά που έτυχε να μου περάσει από το μυαλό. Στράφηκα χαμογελαστός προς το μέρος του:
«Αλήθεια! Κάποιος μου διηγήθηκε ότι παλιότερα ήσαστε αναρχικός».
«Όχι μόνο ήμουν, αλλά και παραμένω. Απ' αυτή τη σκοπιά δεν έχω αλλάξει. Είμαι αναρχικός».
«Μα τι μου λέτε τώρα! Εσείς αναρχικός; Από πού κι ως πού αναρχικός; Ίσως να εννοείτε τη λέξη διαφορετικά...»
«Διαφορετικά απ' ό,τι συνηθίζεται; Όχι, καθόλου. Τη χρησιμοποιώ με τη συνηθισμένη της έννοια».
«Θέλετε λοιπόν να πείτε πως είστε αναρχικός κατά την ίδια έννοια που είναι κι αυτοί στα συνδικάτα; Πως δεν υπάρχει δηλαδή καμιά διαφορά ανάμεσα σ' εσάς και τους βομβιστές, τους αναρχοσυνδικαλιστές;»
«Όχι, υπάρχει διαφορά... Και βέβαια υπάρχει διαφορά. Μόνο που δεν είναι αυτή που νομίζετε [...] Είμαι άλλο τόσο αναρχικός στην πράξη όσο και στη θεωρία. Και μάλιστα περισσότερο, πολύ περισσότερο απ' αυτούς για τους οποίους μιλήσατε. Το αποδεικνύει ο τρόπος με τον οποίο ζω».

Genres: Fiction, Philosophy, Classics, Portugal, Politics, Short Stories, Literature

82 pages, Paperback

First published January 1, 1922

About the author

Fernando António Nogueira Pessoa was a poet and writer.

It is sometimes said that the four greatest Portuguese poets of modern times are Fernando Pessoa. The statement is possible since Pessoa, whose name means ‘person’ in Portuguese, had three alter egos who wrote in styles completely different from his own. In fact Pessoa wrote under dozens of names, but Alberto Caeiro, Ricardo Reis and Álvaro de Campos were – their creator claimed – full-fledged individuals who wrote things that he himself would never or could never write. He dubbed them ‘heteronyms’ rather than pseudonyms, since they were not false names but “other names”, belonging to distinct literary personalities. Not only were their styles different; they thought differently, they had different religious and political views, different aesthetic sensibilities, different social temperaments. And each produced a large body of poetry. Álvaro de Campos and Ricardo Reis also signed dozens of pages of prose.

The critic Harold Bloom referred to him in the book The Western Canon as the most representative poet of the twentieth century, along with Pablo Neruda.

Reviews

[Zaphirenia · Rating 3 out of 5]

Ενδιαφέρων πλατωνικού τύπου διάλογος με θέμα την επίτευξη της ελεύθερης (αναρχικής) κοινωνίας μέσω της κατάκτησης της ατομικής ελευθερίας. Ωραία η γραφή του Πεσσόα, κυλάει εύκολα και κορυφώνει την επιχειρηματολογία του πολύ πετυχημένα. Θα ήθελα να διαβάσω και κάποιο άλλο έργο του για να έχω καλύτερη άποψη.

Φυσικά το περιεχόμενο καθ' αυτό των επιχειρημάτων είναι μια σειρά σοφιστειών που δε θα έστεκαν σε καμία σοβαρή λογική αντιπαράθεση, αλλά δεν είναι αυτό το νόημα. Παρότι ο Πεσσόα είχε μελετήσει τη θεωρία του αναρχισμού, δεν πιστεύω ότι ενστερνίζεται τα επιχειρήματα του τραπεζίτη του, μάλιστα σε κάποια σημεία μου έδωσε την εντύπωση ότι είχε κάποια ειρωνική χροιά απέναντι τους όπως και γενικότερα απέναντι στην ιδεολογία του αναρχισμού (η έτσι ήθελα να πιστεύω). Ο διάλογος έχει πολύ συγκροτημένη δομή και τα επιχειρήματα, ανεξάρτητα από το περιεχόμενό τους αναπτύσσονται πλήρως και με τρόπο που αποκαλύπτει σιγά-σιγά όλη την αναρχική θεωρία του τραπεζίτη και αυτό που εκείνος ονομάζει "αναρχική μέθοδο" για την καταπολέμηση των "κοινωνικών επινοημάτων" και την απελευθέρωσή του από αυτά.

Τότε γιατί τρία αστεράκια; Τι περίμενα που μου έλειψε; Πίστευα ότι θα με πείσει ο αναρχικός τραπεζίτης, ότι θα με αφήσει άφωνη μέσα από μια εξαιρετικά ευλογοφανή θεωρία που θα έπρεπε να πασχίσω πολύ για να εντοπίσω τις ανακολουθίες; Κάπως έτσι. Αλλά από την άλλη, ίσως είμαι λίγο άδικη. Δεν είναι και τόσο εύκολο να χτίσεις τέτοιο λογικο οικοδόμημα στο οποίο θα είναι τελείως πειστικό ότι ένας τραπεζίτης είναι ο μόνος γνήσιος αναρχικός.

Για το BRACE το έβαλα στην κατηγορία B.R.A.CE. 2018 Ένα βιβλίο με λιγότερες από 100 σελίδες

[Anna · Rating 5 out of 5]

Η μικρή Αννούλα σήμερα αποφάσισε να ασχοληθεί με δύσκολες λέξεις και να προσπαθήσει να κατανοήσει τη σημασία τους.

Αναρχία, λοιπόν, είναι ένα ιδεολογικό πολιτικό και κοινωνικό κίνημα με κοινό χαρακτηριστικό την αίτηση για κατάργηση του κράτους ως βασικό καταπιεστικό παράγοντα περιορισμού της ελευθερίας του ατόμου.... και άλλα πολλά, αλλά ας μείνουμε σε αυτό το κομμάτι: με το παρόν βιβλίο, λοιπόν, ο τραπεζίτης προσπαθεί να εξηγήσει στο συνομιλητή του τα περί καθυπόταξης των κοινωνικών επινοημάτων, τα οποία συντελούν στην κοινωνική αδικία, έναντι των φυσικών χαρακτηριστικών, με τα οποία γεννιόμαστε και δεν μπορούμε να αλλάξουμε. Αναλύει πώς η αναζήτηση του στόχου της ελευθερίας από τις κοινωνικές συμβάσεις τον ανάγκασε να δράσει, γινόμενος τελικά ένας πλούσιος τραπεζίτης. Περιγράφει όλη τη διαλογιστική που ακολούθησε, μαχόμενος με την τυραννία του αστικού κράτους, αντιμετωπίζοντας τα προβλήματα που προέκυπταν στο δρόμο και προσπαθώντας να προσδιορίσει ποιοι είναι οι πραγματικοί εχθροί του: "Καταστρέψτε όλους τους καπιταλιστές του κόσμου, χωρίς όμως να καταστρέψετε το κεφάλαιο.. την επόμενη το κεφάλαιο, το οποίο θα έχει περιέλθει σε άλλα χέρια θα εξακολουθεί να ασκεί την τυραννία του μέσω των νέων κατόχων του.. καταστρέψτε όχι τους καπιταλιστές αλλά το κεφάλαιο. Πόσοι καπιταλιστές μένουν;"

Χιουμοριστικά γραμμένο - και ώρες ώρες με κυνικές εξομολογήσεις από τη μεριά του τραπεζίτη - οδηγεί το συνομιλητή του να παραδεχτεί ότι πράγματι οι ιδέες του τραπεζίτη ανταποκρίνονται στην πραγματική έννοια της αναρχίας, για να απαντήσει στη συνέχεια ο ίδιος: "η διαφορά [με τους άλλους] είναι μία και μοναδική: αυτοί είναι αναρχικοί μόνο στη θεωρία, ενώ εγώ είμαι αναρχικός και στη θεωρία και στην πράξη. Αυτοί έχουν μια μυστικιστική προσέγγιση του αναρχισμού, ενώ εγώ τον προσεγγίζω επιστημονικά. Αυτοί είναι αναρχικοί που σκύβουν το κεφάλι, ενώ εγώ είμαι αναρχικός που αγωνίζεται και ελευθερώνει... με λίγα λόγια, αυτοί είναι ψευτοαναρχικοί, ενώ εγώ είμαι αναρχικός".

Α, το βιβλίο γράφτηκε το 1922... επίκαιρο όσο ποτέ! (γιατί όχι βέβαια; Κύκλους κάνουμε από τότε, δεν έχει αλλάξει ριζικά κάτι, τα μέσα μόνο, όχι η ουσία)

Η έκδοση που διάβασα εγώ - του Gutenberg - είναι προσεγμένη, λιτή και απλή, όπως θα έπρεπε. Η τιμή της είναι επίσης καλή και η μετάφραση μου φάνηκε μια χαρά (δεν έχω κάποιο μέτρο σύγκρισης, αλλά όλα κατανοητά ήταν)

Η μικρή Αννούλα αποφάσισε ότι θέλει να γίνει μια έξυπνη αναρχική!!!

[Maria Bikaki · Rating 4 out of 5]

Τώρα πραγματικά δεν ξέρω αν το να διαβάσω τον αναρχικό τραπεζίτη σε μία νύχτα που ήμουν άρρωστη, συναχωμένη, με τα λαιμά μου και γενικώς ένα μαύρο χάλι ήταν μια πραγματικά νορμάλ επιλογή αντί να πιάσω κανά άρλεκιν αλλά το έκανα οπότε πάμε να κάνουμε λίγη κουβεντούλα πάνω σε αυτό. Καταρχήν να σας πω ότι μέχρι και πριν λίγο καιρό (στην πραγματικότητα το κάνω ακόμα αλλά σε μικρότερο βαθμό) δε θεωρούσα βιβλία τα οποία είχαν τόσο λίγες σελίδες. Αρνιόμουν παντελώς να τα διαβάσω έχοντας την πεποίθηση ότι είναι εντελώς αδύνατο μέσα στις λίγες τους σελίδες να προλάβουν να σου πουν κάτι πραγματικά ιδιαίτερο και διαφορετικό. Ο αναρχικός τραπεζίτης λοιπόν είναι από κείνα τα φωτεινά παραδείγματα βιβλίων που μέσα σε λίγες σελίδες καταφέρνει να σου προκαλέσει ένα σωρό συναισθήματα- προβληματισμούς ενώ η μεγαλύτερη αξία του έγκειται στο γεγονός ότι ενώ εκδόθηκε το 1922 καταφέρνει σχεδόν 100 χρόνια μετά να είναι το ίδιο ίσως και περισσότερο επίκαιρο στοιχείο που κάνει το βιβλίο ακαταμάχητο για όλους τους αναγνώστες.
Ο αναρχικός τραπεζίτης κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον εγώ έτσι το κατάλαβα είναι ένα βιβλίο που μας μιλάει για την νοοτροπία που έχουμε εμείς οι άνθρωποι να θέλουμε να αλλάξουμε τον κόσμο που μας περιβάλλει αλλά δεν έχουμε καμία διάθεση να αλλάξουμε οι ίδιοι. Σε προσωπικό επίπεδο θα μπορούσα ήδη να σας αραδιάσω μερικές χιλιάδες πράγματα που θα ήθελα να αλλάξω στον κόσμο και στους άλλους γιατί δεν τα πολυγουστάρω αλλά την ίδια στιγμή κάθομαι αναπαυτικά στην καρέκλα του γραφείου λιβανίζοντας τα γένια μου μέχρι να μπει κανάς πελάτης και τα οικονομήσω τρελά ενώ την ίδια ώρα πιστεύω ότι τα χρήματα δεν φέρνουν την ευτυχία. Υποκριτικό έτσι? Αυτό ακριβώς καταδεικνύει και ο αναρχικός τραπεζίτης, την υποκρισία μιας ολόκληρης κοινωνίας που μάχεται το καλύτερο αύριο αλλά που τελικά επιμένει στο παρελθόν προκειμένου να μη χάσει τη βολή του.
Ο αναρχικός τραπεζίτης βάζει σε αυτόν και στον συνομιλητή του ένα σωρό ερωτήματα, παρουσιάζοντας και τις δύο όψεις του νομίσματος αναλύοντας τις συνέπειες που θα αντιμετωπίσει κανένας όντας ο εαυτός του στην προσπάθεια του να μείνει πιστός στην ιδεολογία του. Ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα και καλούμαστε να απαντήσουμε οι αναγνώστες. Τελικά ένας τραπεζίτης μπορεί να είναι και αναρχικός?

[Luís · Rating 3 out of 5]

The Anarchist Banker

Surprisingly, a completely successful banker claims to be an anarchist, starting with his friends. And yet, in a rigorous demonstration of unstoppable logic, this banker shows that he is the only one to have understood all the implications: coming together to fight together only creates a new form of tyranny within the group. As for offering freedom, well-ordered charity begins with oneself.

This little essay seems impertinent at first sight, but the purely rhetorical argument needs to be stronger.

A Very Original Dinner, followed by The Door

Two fascinating short stories are typical of youth writings, where the desire for independence and literary influence clash. Pessoa's key themes are the fascination with genius and madness, the impossibility of being in the world, and particular misanthropy. As a great admirer of Poe, Pessoa offers us two disturbing and chilling stories; however, and this is the quasi-systematic character of the writings of his youth, he tends to lean too heavily on self-analysis and the explanation of his writing. At the same time, this attitude is characteristic of Poe!
Great for anyone who wants to solve the Pessoa riddle!

[Χαρά Ζ. · Rating 2 out of 5]

_The anarchist banker_

Am i the only one who disliked this?
Oh boy the vaugness in this book. If this is an ideology plz explain to me. I need to know crystal clear what you represent. And freedom? What kind of freedom is that? The first and most important rule of democracy is "My freedom stops at that certain point that your freedom starts." What kind of freedom do you represent? Do you mean you are free to kill and rape and demolish? Tell me, i need to know. I am not a fan of "absolute regimes", neither i am a fan pf capitalism. But i know what these things are. They have a beginning and an ending. I know exactly what i don't like about all these. This is not about my political thesis, it's about how unclear everything in this book is. Do you know what happens when there are no rules at all? Chaos. And i know there are two types, the one when even in chaos, there are some rules and there is a line and somehow it works and the other kind when everything is a mess and there is no logic, the one that there is nothing but mess. What side are you on? And dude, the fact that you stepped on others, that you took advantage of others to get what you want, not what you need but what you want, that makes you a dick.
And the one thing that infuriated me the most, there is no dialogue. There is no response, no opposition to what he was talking about. I had so much to ask and talk back to him and the other person was like "yeah, go on". Noooo, stop and explain. Analytically. I am a human being and i tend to use my brain so if you want me to be liking what you are talking about fucking explain and don't leave me with unanswered questions and a defective ideology. It felt like you wanted to brainwash me. I did not like this.

[Melina · Rating 5 out of 5]

Εξαιρετικός τρόπος ενσάρκωσης της (αναμφισβήτητης για μένα) αλήθειας ότι η αναρχία είναι υπόθεση προσωπική. Από τα πολύ πολύ αγαπημένα στα οποία επιστρέφω κατά καιρούς.

Εάν μπορούσα να συνοψίσω την ουσία του βιβλίου θα ήταν με το εξής απόσπασμα:
"Ένα πράγμα είναι βέβαιο: στην παρούσα κοινωνική κατάσταση δεν είναι δυνατόν μια ομάδα ανθρώπων, ακόμη κι αν όλοι τους ξεκινούν με τις καλύτερες προθέσεις, ακόμη κι αν το μόνο που τους απασχολεί είναι να πολεμήσουν τα κοινωνικά επινοήματα και να αγωνιστούν για την ελευθερία, δεν είναι δυνατόν να δουλέψουν μαζί χωρίς να δημιουργηθεί μεταξύ τους αυθόρμητα τυραννία.''

[Evripidis Gousiaris · Rating 5 out of 5]

Πανέξυπνο βιβλίο και αναμφίβολα αρκετά ενδιαφέρουσα η σκέψη του συγγραφέα.

[Flo · Rating 4 out of 5]

Encontré a Pessoa por El libro del Desasosiego. Como todavía no llegó, quise empezar a conocer a este autor (sobre el cual he leído varias opiniones y me interesó mucho) y di con Un Banquero Anarquista, que trata sobre una conversación entre dos amigos; uno de ellos, como puede deducirse, es un banquero que se denomina anarquista. El otro muchacho no puede conciliar la idea de que este hombre sea anarquista; una persona que se enriquece mientras defiende un sistema libre que predica en contra de toda desigualdad. Durante varias, quizás demasiadas líneas, intenta entender cómo esta persona puede ser anarquista tanto en la teoría como en la práctica; mientras que aquel le refiere que no hay desacuerdo entre ambas, puesto que considera que “ellos, los de los sindicatos y las bombas (yo también estuve allí y salí de allí precisamente a causa de mi verdadero anarquismo), ellos son la basura del anarquismo, los hembras de la gran doctrina libertaria”. Divide su realidad entre anarquistas estúpidos y anarquistas inteligentes, algo que resulta presuntuosamente molesto. Pero eso es personal, nunca pude ocultar mi “molestia” ante personas que se creen más inteligentes que otras y lo hacen saber. Si sos inteligente, excelente, la gente lo podrá percibir sin que te pongas un cartel luminoso en la frente que lo diga. Quizás no es molestia molestia; no sé, no me dan ganas de tratarlos.

En fin, el banquero cuenta por qué se volvió anarquista y relata algunos hechos con los que no es difícil estar de acuerdo. Creo que en algún momento, todos hemos sentido esa rebelión interna de la que se habla acá. No sé si como para llegar al punto de rebelarse contra toda convención y fórmula social (ficciones, como las llama este señor) hasta su abolición, pero bueno. Algunas de sus ideas son razonables, otras, son ridículamente contradictorias, por más argumento que le intente dar. Intencionales, por supuesto, ya que determinadas ironías son las que hacen que este cuento tenga mayor impacto y se pueda comparar con lo que realmente se vive. Un banquero, alguien en el sistema, en búsqueda y contacto permanente con el dinero, es anarquista. O sea... Sos un ban-que-ro.
1. “Para el anarquista, es claro, quien está en el lugar de enemigo es cualquier representante de las ficciones sociales y de su tiranía”.
2. “Soy banquero”.

Es muy gracioso. El tipo te envuelve con lo que parecen sólidos argumentos (igual, eso es un plus: no anda diciendo frases hechas de por ahí, intenta respaldarlas con el uso de su razón, aunque no sean más que sofismas, ¡pero al menos se toma el tiempo!). Sin embargo, todo vuelve a lo mismo de siempre, la libertad, el individualismo, que se logra relacionar íntimamente con el concepto de riqueza, alejándose de los ideales del anarquismo. Se plantea subyugar una feroz ficción social: el dinero. Solo se puede dejar de ser esclavo del dinero... teniendo mucho dinero. Fantástico.

Esta conversación se vuelve interesante a medida que avanza, y densa, difícil de imaginar con café y torta de por medio, llegando a verse más como un monólogo. Hasta que aparece algún “sí”, “entiendo” por parte de la otra persona, que quisiera saber si realmente está entendiendo. Ya en esa instancia, me imagino su cara... Y yo, en esa instancia, ya estaba medio saturada de tantos conceptos repetidos. Terminaron de cenar, pero ¿qué bebió para sentir la necesidad de decir y repetir lo mismo en cada comienzo de oración? Indudablemente, quien lea este libro, entenderá qué es el anarquismo. Lo entenderá varias veces. Lo entenderá una vez por página. Lo entenderá como yo entendí varios aspectos de Derechos Reales, donde cada vez que me la nombran recuerdo “anualidad purga el vicio”, “anualidad purga el vicio”, tras leerlo 23.456 veces.

Fuera de eso, me gustó mucho. Podría ser realmente tedioso, pero Pessoa tiene una particularidad en su escritura que evita llegar al aburrimiento, teniendo en cuenta que el tópico que trata no es particularmente Disneylandesco. De todos modos, el tema te tiene que interesar, sino esto lo largás en la segunda página.



Nov 16, 13?
* Also on my blog.

[Stavros · Rating 1 out of 5]

Το παρόν έργο του Φερνάντο Πεσσόα αναδεύει επιτήδια τον δεξιό-μοναρχισμό του με μια αυτιστική αναρχία δικής του εμπνεύσεως, πραγματικά εκτός τόπου και χρόνου σε μια εποχή που η ισπανική συνομοσπονδία αναρχοσυνδικαλιστικών ενώσεων CNT αριθμούσε ένα εκατομμύριο μέλη, η οποία αποκτά νόημα μόνο μέσα στο προσωπικό του φαντασιακό και όπως είναι φυσικό τα θαλασσώνει. Μπερδεύει εσκεμμένα την οργανωμένη δραση και το αίτημα αλλαγής απέναντι στα αντιδραστικά "κοινωνικά επινοήματα" της εποχής του με την κατάργηση των "κοινωνικών επινοημάτων". Αρνείται να παραδεχτεί ότι ζητούμενο ήταν -και είναι- η δημιουργία "επινοημάτων" με βάση τις ελεύθερες επιλογές και προτιμήσεις κάθε ανθρώπου, τον διάλογο, τη συνεργασία και την αλληλεγγύη μεταξύ των κοινωνικά δρώντων ατόμων. Η επανεξέταση των "επινοημάτων" μακριά από την ηθική της θρησκείας, του έθνους και της καπιταλιστικής οικονομίας με την αέναη υπερσυσσώρευση πλούτου σε λίγα χέρια. Σε όλο το βιβλίο ακολουθεί ένα πολύ επιτυχημένα λογικοφανή τρόπο παρουσίασης των θέσεών του αναφέροντας πληθώρα επιχειρημάτων. Παρόλα αυτά δεν παύει να είναι ένας ελιτιστής δημαγωγός (πολύ καλός πράγματι), που στερείται ουσίας και διαστρεβλώνει τα πράγματα, για να εξυπηρετήσει τη συντηρητική κοσμοθεωρία του.

[Nikos Tsentemeidis · Rating 5 out of 5]

Ο Pessoa είναι, αναμφισβήτητα, ένα από τα κορυφαία μυαλά του 20ού αιώνα, κάτι που διαπίστωσα ήδη από το - εξαιρετικής σύλληψης - βιβλίο της ανησυχίας. Με τον αναρχικό τραπεζίτη, επιβεβαιώνομαι. Πρόκειται για έναν εξαιρετικό πλατωνικό διάλογο, ασχέτως αν στην ουσία του έργου πείθουν τα επιχειρήματα του πρωταγωνιστή.
Ο Πορτογάλος αποτελεί για μένα, πλέον, έναν αγαπημένο συγγραφέα.

[Konstantina Dragoudaki · Rating 5 out of 5]

Σύντομο κι ενδιαφέρον ανάγνωσμα.
Το διάβασα απνευστί, ο τρόπος γραφής κι ανάπτυξης του διαλόγου ήταν εκπληκτικός. Ανεξαρτήτως θέματος - κι ευστοχίας αυτού - η επιχειρηματολογία ήταν ξεκάθαρη, καθηλωτική και φυσικά η απόλυτη τροφή για σκέψη.
Αν όχι ολοκληρωτικά, τουλάχιστον σε μεγαλύτερο βαθμό, η 11η εντολή (όπως μας τα ‘χει πει και ο Γκάτσος, δηλαδή η ελευθερία) είναι υπόθεση προσωπική.

[Akis N. · Rating 1 out of 5]

Αν δε μπορούμε να έχουμε μια αναρχική κοινωνία, τότε καλύτερα να μείνουμε σε μια αστική.. Τίποτε άλλο δεν υπάρχει.
Αν δεν ήμουν ψυχαναγκαστικος και το OCD μου δεν μου επέβαλε να μην αφήνω τίποτα χωρίς να το τελειώσω, αυτό το βιβλίο θα το είχα παρατήσει ακριβώς τη στιγμή που διάβασα αυτήν την απίστευτη μπούρδα (για να μην το πω αλλιώς)...
Ασυναρτησίες καθολη τη διάρκεια του βιβλιου και βέβαια ο λόγος που έγινε τραπεζίτης, μόνο γελιο μπορεί να προκαλέσει...
Πλήρες χάσιμο χρόνου, sorry
Υ. Γ:η έκδοση που διάβασα είχε πρόλογο από τον Άρη Πορτοσαλτε. Ναι, τον γνωστό, ο οποίος εκθειάζει έναν αναρχικό τραπεζίτη... Κρίμα για τις 3 ώρες που έχασα από τη ζωή μου για να το διαβάσω

[Fernando · Rating 3 out of 5]

"¿Qué quiere el anarquista? La libertad: la libertad para sí y para otros, para la humanidad entera. Quiere estar libre de la influencia o de la presión de las ficciones sociales; quiere ser libre tal y como nació y apareció en el mundo que es como con justicia debe ser; y quiere esa libertad para sí y para todos."

Alentado por la lectura de “El libro del desasosiego”, me interioricé acerca de la obra de este escritor y poeta maravilloso que fue Fernando Pessoa. Como la poesía es el género literario que menos me gusta, averigüé acerca de sus escritos en prosa y descubrí que “El banquero anarquista” es considerada la única novela que escribió, pero no lo es tal. Es un cuento.
Un cuento que se trata de un diálogo entre dos amigos, uno de ellos, un banquero que abraza ideales anarquistas con lo cual está dada la contradicción entre ambas posturas. Un banquero que quiere una revolución anarquista, pero sin salir de sus funciones capitalistas.
Para su teoría, explica los métodos que quiere llevar a cabo y lo hace en base a un análisis de la sociedad, burguesa de su época: "¿Qué es un anarquista? Es alguien que se rebeló contra la injusticia de que nazcamos ‘socialmente’ desiguales", y a partir de esta definición pone en funcionamiento cómo lograr su cometido.
No sigo adentrándome en explicar todo por la sencilla razón de que es un cuento corto y vale la pena ser leído para saber cómo es el desarrollo de esta paradoja, esta contradicción de encontrarnos con un hombre que abraza al capitalismo del dinero como el de los ideales anarquistas.
Puedo afirmar que es muy original este contrapunto propuestos por Fernando Pessoa y especialmente cómo en tan pocas páginas plantea algo tan interesante como distinto y original.

[Fedra · Rating 5 out of 5]

Πριν από αρκετούς μήνες είδα ένα σύντομο βίντεο στο fb με έναν παπά που εξηγούσε το γιατί ήταν ο ίδιος αναρχικός, επειδή ο Χριστός ήταν ο μέγιστος αναρχικός που έχει υπάρξει. Το εξηγούσε ωραία και κατανοητά . Ανεξάρτητα από το αν κανείς πιστεύει στον Χριστό, αν υπήρξε κλπ, θεωρώ δυο πράγματα γνωρίζουμε για την διδασκαλία. Και μου είχε αρέσει η θεωρία που άκουσα από εκείνον τον παπά ομολογώ. Παρά που το βίντεο είχε δημοσιεύσει άνθρωπος που το σατίριζε, μου κίνησε την περ��έργεια πως η έννοια της αναρχίας δεν είναι σίγουρα αυτή που προσπαθούν οι τωρινοί θεσμοί να μας περάσουν (τα σπάμε όλα κ.ο.κ.)

Ψάχτηκα λίγο με τον Μπακούνιν, αλλά η αριστερή μου φλέβα επαναστατούσε σε όσα μάθαινε. Παρ’ όλα αυτά, είχε πλέον εγκατασταθεί μέσα μου η περιέργεια να μάθω περισσότερα.

Και φτάνουμε στον αναρχικό τραπεζίτη!

✔ Γράφτηκε 100 χρόνια πριν
✔ Έχει λιγότερες από 80 σελίδες
✔ Έγινε αμέσως αγαπημένο!

Μακάρι τελικά όλοι να γινόμασταν αναρχικοί! Προσωπικά θα προσπαθήσω περισσότερο να γίνω. Σας το προτείνω, υπόσχομαι στον εαυτό μου πως θα το διαβάσω ξανά στο μέλλον.

[Maria Dimitriou · Rating 2 out of 5]

Ανάμεικτες εντυπώσεις για ένα πολιτικό δοκίμιο δοσμένο υπό την μορφή διαλόγου. Οι απόψεις του αναρχικού τραπεζίτη, ενώ ξεκινούν από μία λογική βάση, νιώθω ότι καταλήγουν να δικαιολογήσουν την τελική του αφομοίωση από το σύστημα κι όχι την εκ των έσω εξόντωσή του. Ο διάλογος μοιάζει περισσότερο με τέχνασμα, για να γίνουν πιο εύληπτα τα λεγόμενα του τραπεζίτη, παρά με μαιευτική αντιπαράθεση ιδεών. Αυτό που με απογοήτευσε εντελώς ήταν ο ωφελιμιστικός και ατομικιστικός χαρακτήρας των πράξεων του ήρωα, καθώς θεωρώ ότι παραπέμπει σε μια λογική φιλελευθερισμού αλά Στιούαρτ Μιλ που πολύ απέχει από οποιαδήποτε συλλογική ιδεολογία, ακόμη κι αυτή του αναρχισμού.

[Maria Espadinha · Rating 4 out of 5]

Modus Ponens No Universo do Eu


A Anarquia é o único regime que carece de qualquer tipo de governo, permitindo à Humanidade expressar a sua Verdadeira Natureza.

Sendo o Ser Humano naturalmente egoísta, numa sociedade que dá Asas à sua Natureza, poderá pesquisar livremente múltiplas e variadas formas de enriquecimento pessoal.

Como corolário, podemos garantir que não existe qualquer paradoxo em ser-se simultaneamente banqueiro e anarquista.


Diz o Tão Orgulhosamente Nosso Fernando Pessoa, num rasgo inspirado de Lógica Aristotélica!
E Viva o Nosso Fernandinho :))

[Elina · Rating 4 out of 5]

Πιστεύω ότι μια γρήγορη ανάγνωση του βιβλίου δεν είναι αρκετή. Είναι πανέξυπνο σύγγραμα και θα ήθελα να το ξαναδιαβάσω με ηρεμία γιατί θα ήθελα να είμαι σίγουρη αν αυτά που γράφει ο συγγραφέας είναι προϊόν σοφιστείας τόσο καλά γραμμένης που σε κάνει να τα νομίζεις για πραγματικά επιχειρήματα, ή είναι πράγματι επιχειρήματα. Θα επανέλθω...

[Natalie · Rating 5 out of 5]

"Εισβάλλει" στο νου σου, χωρίς να το πάρεις χαμπάρι, και σε βάζει να αναρωτηθείς για έννοιες όπως τι σημαίνει πραγματικά αναρχισμός, πώς μπορεί να επιτευχθεί, για τις δομές που λειτουργεί η κοινωνία, για τη δράση και την αλληλεπίδραση των διαφόρων κοινωνικών υποσυνόλων, για την προσωπική ελευθερία.
Από τα βιβλία που αξίζει να ανήκουν στο ράφι: "διαβασμένα"!

[David · Rating 4 out of 5]

An anarchist banker? Quite the oxymoron. In a world that fights between left and right, socialism and capitalism, the anarchist has one view, destroy all the institutions. Destroy everything. Throw everything into anarchy. Start from scratch.

For example. We are all held captive of our social fictions. We ourselves believe in the world we are born into, whether it be poverty or wealth. Most of us fall into this trap. It becomes a tyranny.

A socialist example. If you are born a slave and discover that want freedom, that desire will cause your own tyranny. Or perhaps you should accept your role? Is this your own trap? Or do you desire freedom?

A capitalist example. If you destroy all the bankers without destroying the capital, on the next day, new capitalists will start it all over again. But, if you destroy capital, you won’t get more bankers. Your road to freedom begins.

So an anarchist banker working in conjunction with other anarchists tearing down the institutions are working toward one thing, personal freedom. Your freedom. Sounds good, doesn’t it?

There are different kinds of anarchists, theoretical, mystics, and scientific but be aware of the pseudo anarchists. Only trust in the real true believers. Anarchist bankers!

And that is your daily philosophical moment brought to you by Fernando Pessoa. Verdade!

[Irou Li Cherry · Rating 4 out of 5]

Με μπέρδεψε πολύ και με προβλημάτισε ακόμα περισσότερο. Και ένα τέτοιο βιβλίο, που καταφέρνει μέσα σε τόσο λίγο χρόνο, να σου ανοίξει μία νέα οδό, αδιαμφισβήτητα, είναι ένα άξιο βιβλίο.
Δεν έχει σημασία αν κάπου διαφωνείς ή συμφωνείς.
Είναι κάπως σαν μία εποικοδομητική συζήτηση, στην οποία επικρατεί πολυφωνία, με λογικά επιχειρήματα μα και με εύλογες διαφωνίες, που στο τέλος σου αφήνει μία αίσθηση ολοκλήρωσης.
Τέτοιου είδους συζητήσεις, ανοίγουν πάντοτε έναν νέο δρόμο προς την ελευθερία της σκέψης.
Είναι λίγο αυτό που λέμε "μπορεί άκρη να μην βγάλαμε αλλά την ευχαριστήθηκα την κουβέντα μας".

[Junta · Rating 4 out of 5]

The Anarchist Banker

A short story I read in The Selected Prose of Fernando Pessoa, which the author referred to as "a dialectical satire"; the editor and translator, Richard Zenith writes: "the narrative of actual events could fit into two pages; the other twenty-six are taken up by logical argument." Pessoa's stories, like his personality(s), tend to stray from ordinary or conventional forms. As dubious as some of the premises may be, I loved the manner in which the banker explained his anarchist philosophy; the comprehensive portrait of one man's adult life through a post-dinner conversation.

To give you a taste of his Anarquista logicae (?), I've set out the first three points, somewhat condensed, below. An anarchist is the term given to someone who rebels against the injustice of people being born socially unequal by rejecting all social formulas and conventions, and ardently struggles to abolish them all. Italics are Pessoa's.

1. There's nothing we can do about the injustices of Nature (e.g. talent, strength, energy), but we can and should fight against the injustices of society and its conventions (e.g. wealth, social position, favourable circumstances).
Thus, I became an anarchist.

2. The only real evils in the world are social conventions and fictions (e.g. religion, family, money, state) that have been superimposed on natural realities. All these things that define us are social fictions, which are bad because they're not natural. Any system besides pure anarchism, which aims to do away with all systems, is likewise a fiction.
Thus, I chose anarchism over all the other other social doctrines and theories.

3. Our notion of justice comes from what is true and natural, in opposition to social fictions and the lies of convention. Then, either:
a) it's possible to put what's natural into social practice, i.e. it's possible for a natural society to exist, or
b) it isn't possible, i.e. society is a pure fiction that can in no way be natural.

If a), then an anarchist, or free, society can and should exist, since it would be a completely natural society.
If b), then we shall defend the current, bourgeois regime, since it is the social fiction we're most used to, and thus seems and feels the most natural.

As a man with "a naturally clear-thinking mind and a reasonably strong will (these were natural gifts, which my humble birth couldn't take away from me)", he goes on to systematically outline the issues and how he overcame the discourses of: a transition into an anarchist system; whether this preparation would be material or psychological; revolutionary dictatorships; propaganda; freedom; social revolution; altruism and self-sacrifice; duty as a human being; tyranny; working individually for the revolution; assaults on the social order; reducing them to inactivity...

Following on the first three arguments, he puts forth dozens, and what logical conclusion did he reach?
i.e. how to live as an anarchist both in theory and practice?

Answer: to become a banker, an unscrupulous financer, a profiteer. Thus, we have The Anarchist Banker - an apparent oxymoron, yet one which is logically derived in this story.

I was smiling throughout.





June 12, 2016

P.S. I posted this review at 11:50pm, 12 June 2016 - and ten minutes later, my phone gave me a reminder that it was Pessoa's birthday on June 13! A happy coincidence - and in the morning I even had a dream where someone was holding The Book of Disquiet in their hands, and I wanted to tell them that was my favourite book (I don't think I managed to tell them, though).

[Aggeliki · Rating 3 out of 5]

Ένας διάλογος εκλογικευμένου παραλόγου στο οποίο ανακατεύονται η ατομική ελευθερία, η τυραννία στις διάφορες μορφές που αυτή μπορεί να εμφανιστεί και η κατάρρευση του οικοδομήματος των κοινωνικών θεσμών για να καταλήξουν σε μια ελεύθερη κοινωνία αναρχικού ωστόσο τύπου. Συμφωνείς ή διαφωνείς με τα επιχειρήματα και με την όλη ιδέα του κειμένου, το δεδομένο είναι ότι ο διάλογος που αναπτύσσεται έχει δομή και τεκμηριώνεται με τον ιδιαίτερο τρόπο του Pessoa.
Πιθανώς να είναι ένα βιβλίο που απαιτεί και δεύτερη ανάγνωση, ωστόσο δεν μπορώ να πω ότι με έπεισε.

[DorothyEm · Rating 3 out of 5]

Άλλο ένα μικρό βιβλιαράκι που με κάθε σελίδα που περνάει μεγαλώνει λίγο-λίγο κάθε φορά. Πιστεύω ότι αν δεν το διαβάσεις όλο αμέσως και το αφήσεις από μέρα σε μέρα μάλλον θα βγεις εκτ��ς mood. Σίγουρα πάντως πρέπει να θέλεις να το διαβάσεις και να είσαι σε φάση κατάλληλη για να μπορέσεις να νιώσεις την έκταση μιας ιστορίας που ακόμα και σήμερα βρίσκει πάτημα. Σε βάζει σε σκέψεις και σε αφήνει λίγο μόνο σου για να προλάβεις να καταλάβεις και να συγκρίνεις τις έννοιες που πραγματεύεται. Επίσης αν κάποιος δεν είναι σίγουρος αν θα του αρέσει αλλά θέλει να πάρει μια ιδέα, μπορεί εύκολα να το βρει και online. Έτσι, παράμ παπάμ έχουμε 3 αστεράκια.

[Dagio_maya · Rating 3 out of 5]

“Come possiamo intenderci se nelle parole ch’io dico metto il senso e il valore delle cose come sono dentro di me; mentre chi le ascolta, inevitabilmente le assume col senso e il valore che hanno per sé, del mondo com’egli l’ha dentro? (Luigi Pirandello)”


Il primo racconto –che dà il titolo stesso a questa breve raccolta- è una conversazione a due.
Alla fine di una cena un commensale (voce narrante) incuriosito chiede al suo vicino- che per l’appunto è un banchiere- come possano essere vere le voci che circolano sul suo conto, ossia che il suo credo politico sia di anarchico.
Come è possibile che la sua posizione sociale ed economica si concili con ideale così distante?

”Pensi: tempo fa mi hanno detto che lei, in passato, è stato anarchico».
«Non che lo sia stato: lo sono stato e lo sono. Non sono cambiato in questo. Sono anarchico».
«Questa è buona! Lei anarchico! In che cosa è anarchico? … Solo se dà alla parola un significato diverso…»
«Da quello comune? No, proprio no. Uso la parola nel senso comune».
«Intende dire, dunque, di essere anarchico esattamente nello stesso senso in cui sono anarchici quei tizi delle organizzazioni operaie? Allora fra lei e quei tizi delle bombe e dei sindacati non c’è nessuna differenza?»
«Di differenze, di differenze ce ne sono… È chiaro che c’è differenza. Ma non quella che pensa lei. Crede forse che le mie teorie sociali siano uguali alle loro?»
«Ah, ho capito! Lei, in teoria, è anarchico; in pratica…»
«In pratica sono tanto anarchico quanto lo sono in teoria. E in pratica lo sono di più, molto di più di quegli individui che lei ha citato. Tutta la mia vita lo dimostra».”

Il banchiere procede dunque spiegando tramite sillogismi quale sia stato il suo approccio all’anarchia, l’evolversi dell’idea per arrivare a determinare, in che modo, nel presente, si senta attivamente anarchico...nonostante tutto.
Ciò che arriverà ad affermare sarà spiazzante e inatteso….

La dimensione dell’impensabile è il filo che lega il secondo racconto, dal sapore gotico, intitolato: “Una cena molto originale”.

"Fu durante la quindicesima riunione annuale della Società gastronomica di Berlino che il Presidente, Herr Prosit, rivolse ai membri il famoso invito. La riunione, ovviamente, consisteva in un banchetto. Un’accesa discussione era sorta al dessert sul tema dell’originalità nell’arte culinaria. Il momento era infelice per tutte le arti. L’originalità era in decadenza. Anche in gastronomia si assisteva ad una situazione di scadimento e di stasi. Tutte le creazioni di cucina cosiddette “nuove” erano solo varianti di piatti già noti. Una salsa diversa, una lieve modifica negli aromi o nel condimento: ecco in che consisteva la differenza tra la novità e il piatto tipico. Nulla di veramente innovativo; solo rifacimenti. Tutto ciò fu deplorato dalla voce unanime dei convitati, su diversi toni e con maggiore o minor veemenza.”

Her Prosit invita, pertanto, i soci ad una misteriosa cena a proposito della quale non svela nulla se non che sarà molto originale e:

”«L’originalità della cena — disse il Presidente come se stesse parlando dopo una lunga riflessione — non sarà nelle apparenze, ma nel significato e nel contenuto. Sfido chiunque qui presente (e potrei dire “chiunque al mondo”) a spiegarmi, una volta finito, in cosa consisteva l’originalità. Nessuno, vi dico, sarà in grado di indovinare. È questa la mia sfida. Forse pensate che sarà qualcosa di così originale che nessuno potrebbe offrire un banchetto più originale. No, è di più, è come ho detto io. È ancora più originale. È originale al di là di qualsiasi vostra aspettativa».”

I due racconti sono, dunque, legati, dall’inganno delle apparenze, l’abilità nel saper mascherare e confondere ma, soprattutto, ci ricorda di come le parole possano avere lo stesso apparente suono a orecchi diversi per poi aprirsi su mondi totalmente differenti.

PS- Il terzo racconto “Il furto nelle vigne” l’ho letto superficialmente perché come dice l’avvertenza che lo precede in realtà si tratta di uno scritto che è stato ricostruito da alcuni spunti ritrovati tra gli appunti di Pessoa…insomma un puzzle messo assieme da altre mani..

[Stratos Maragos · Rating 4 out of 5]

Μπορεί ένας τραπεζίτης να είναι αναρχικός; Βάσει της αιρετικής επιχειρηματολογίας που αναπτύσει o Pessoa, τερματίζοντας την ορθολογική σκέψη, μπορεί.

H φύση μας δίνει ικανότητες, ενώ η κοινωνία δημιουργεί ανισότητες και περιορίζει τις δυνατότητες μας. Κάθε σύστημα είναι επινόημα και πρέπει να καταστραφεί, όχι συλλογικά μέσω της βίας αλλά εκ των έσω ατομικά. «Χρησιμοποίησα όλα τα μέσα για να πλουτίσω... Ελευθέρωσα έτσι έναν άνθρωπο, τον εαυτό μου» καταλήγει ο τραπεζίτης σε αυτήν την αλληγορική σάτυρα, που είναι περισσότερο ένα κείμενο προβληματισμού παρά κατήχησης.

[Peiman · Rating 2 out of 5]

بانکدار آنارشیست؛ آزادی در زنجیر منطق


مفهوم آنارشیسم؛ آزادی بی‌مرز

آنارشیسم مکتبی سیاسی و اجتماعی است که خواهان حذف هرگونه قدرت تحمیلی، دولت، قانون رسمی و ساختار طبقاتی است. آنارشیست‌ها بر آزادی مطلق فردی، خودمدیریتی و همکاری داوطلبانه تأکید دارند و معتقدند جامعه می‌تواند بدون دولت و نظم اجباری، بر پایه‌ی همکاری آزاد و مسئولیت شخصی اداره شود. در اصل، هدف آنارشیسم نه آشوب، بلکه رهایی انسان از سلطه‌ی سیاسی، اقتصادی و اخلاقی است. در نگاه پسوآ، این آزادی مطلق، هنگامی که از بستر اخلاقی و انسانی جدا شود، می‌تواند به ابزاری برای خودفریبی و توجیه خودخواهی بدل گردد.

«آزادی حقیقی، آزادی از هرگونه اجبار است، نه فقط اجبار دولت یا قانون، بلکه از هر اجبار اجتماعی یا اخلاقی که مرا از آنچه می‌خواهم بازدارد.»

«من به هیچ قدرتی اعتقاد ندارم، جز قدرت انتخاب آزاد و مسئولیت فردی.»


خلاصه‌ی نمایشنامه؛ از شور انقلابی تا منطق سرد سرمایه

نمایشنامه در قالب گفت‌وگویی میان راوی و بانکداری ثروتمند روایت می‌شود. راوی از دیدن دوست قدیمی‌اش در چنین موقعیتی حیرت‌زده است، زیرا او زمانی یک آنارشیست انقلابی بوده است. گفت‌وگویی طولانی میان آن دو شکل می‌گیرد تا راز این تناقض آشکار شود: چگونه ممکن است یک آنارشیست، بانکدار شود؟
بانکدار توضیح می‌دهد که هدف واقعی آنارشیسم، آزادی کامل فرد از هر قید اجتماعی است. او به این نتیجه رسیده که حتی جنبش‌های انقلابی نیز انسان را در زنجیر جمع و ایدئولوژی می‌کشند. پس تصمیم گرفته است از درون همان نظام سرمایه‌داری، خود را آزاد کند. در نتیجه، او به‌جای نابودی نظام، از قوانین آن برای رهایی شخصی بهره می‌برد. در پایان، با آرامش می‌گوید که تنها او (آنارشیست واقعی) است، زیرا توانسته حتی از قید مبارزه نیز بگریزد.

«من دیگر علیه سرمایه‌داری نمی‌جنگم؛ من از آن استفاده می‌کنم. من آزادی را در درون نظام یافتم، نه در ویران کردن آن.»

«من در بانکی کار می‌کنم که پول را بیشتر از زندگی می‌پرستد، اما من به زندگی بیشتر از پول اعتقاد دارم.»


سرمایه‌داری در لباس آزادی

از دید اقتصادی، پسوآ در این اثر تضاد درونی لیبرالیسم و فردگرایی افراطی را آشکار می‌کند. آنارشیست، که باید دشمن سرمایه باشد، اکنون از همان نظام به عنوان ابزار آزادی شخصی استفاده می‌کند. در ظاهر، او آنارشیست است؛ اما در عمل، سرمایه‌دارترین فرد است. او آزادی را نه در رهایی جمعی، بلکه در جدایی از دیگران می‌بیند. بدین‌ترتیب، آرمان آزادی به شکلی از خودپرستی عقلانی تبدیل می‌شود.

از منظر سیاسی، اثر نقدی است بر فروپاشی آرمان‌گرایی قرن بیستم. پسوآ نشان می‌دهد که چگونه ایده‌های انقلابی، وقتی در جهان واقعی با قدرت و ثروت روبه‌رو می‌شوند، رنگ می‌بازند و به ابزار توجیه وضع موجود بدل می‌گردند.

«آزادی دیگران برای من قیدی بود. پس آن را کنار گذاشتم تا آزادی خودم را کامل کنم.»

«در این دنیای پر از دیوانگی، من باید دیوانه باشم تا عاقل بمانم.»


گفت‌وگویی با منطق و پوچی

از نظر ادبی، «بانکدار آنارشیست» ساختاری گفت‌وگومحور و سقراطی دارد. روش سقراطی که به نام‌هایی چون دیالکتیک یا جدل نیز خوانده شده، روشی برای مباحثه ‌است که بر اساس سوال و جواب متوالی و هدفمند بنا شده باشد، به طوری‌که در ابتدا با موضع طرف مقابل موافقت و همراهی می شود و سپس تناقضات استدلال‌های او آشکار و با استفاده از موضع خود شخص، ادعایش رد شود. پسوآ از قالب گفت‌وگو برای تقابل منطق و پارادوکس استفاده می‌کند: گفت‌وگویی میان دو ذهن عقل‌گرا که یکی از آن‌ها با منطق، پوچی را توجیه می‌کند.
بانکدار با استدلالی دقیق و ظاهراً منطقی، از آرمان آزادی به توجیه ثروت شخصی می‌رسد. او نمونه‌ای از روشنفکر مدرن است که از عقل برای فریب خود استفاده می‌کند. پسوآ با زبانی ساده اما روشن، سقوط اندیشه‌ی آزادی را در منطق خودمحور انسان مدرن نشان می‌دهد.

«من استدلال کردم، و استدلالم مرا به آزادی رساند؛ اما تنها من آزاد شدم، نه دیگران.»


تناقض بانکدار آنارشیست؛ آزادی درون قفس

ترکیب «بانکدار آنارشیست» خود یک پارادوکس فلسفی است. بانک نماد قدرت و نظم سرمایه‌داری است، در حالی که آنارشیسم دقیقاً علیه چنین ساختاری است. پس چگونه ممکن است کسی هم بانکدار باشد و هم آنارشیست؟ پسوآ این تضاد را آگاهانه می‌سازد تا نشان دهد چگونه انسان مدرن، میان آرمان و واقعیت، دچار انشعاب می‌شود. بانکدار نماینده‌ی انسانی است که در اندیشه انقلابی است، اما در عمل محافظه‌کار و سودجو. او آزادی را درون همان قفسی جست‌وجو می‌کند که باید درهم شکند.

«آنان خواستند نظام را ویران کنند و آزاد شوند؛ من نظام را پذیرفتم و آزاد شدم.»

«چگونه می‌توانم در جایی که همه چیز برای حفظ نظم ساخته شده، نظم را نفی کنم؟»

جمع‌بندی؛ آزادی‌ای که از معنا تهی شد

نمایشنامه‌ی بانکدار آنارشیست بیش از یک گفت‌وگوی فلسفی است؛ آینه‌ای است از وجدان مدرن. اثری که نشان می‌دهد چگونه آرمان‌های والا، وقتی در منطق سرد اقتصاد و فردگرایی حل شوند، به ضد خود بدل می‌شوند. پسوآ در این اثر طنزی فلسفی و تلخ می‌آفریند: آزادی‌ای که از معنا تهی می‌شود و در دل نظام سلطه به حیات ادامه می‌دهد. بانکدار او، نماد انسان مدرنی است که میان آرمان و واقعیت، میان منطق و اخلاق، گرفتار است.

نظر شخصی نهایی؛ تیر آخر

با اینکه پس از سال‌های زیاد همچنان این نمایشنامه حرف‌هایی برای گفتن دارد، و تعداد صفحات کتاب آنچنان زیاد نیست ولی نمی‌تواند برای هر سلیقه‌ای جذاب باشد، شاید به عنوان یک متن نقادانه‌ی فلسفی چشمگیر باشد اما در عرصه‌ی ادبی کسل کننده خواهد بود. در نهایت این نمایشنامه در دایره‌ی علایق شخصی من قرار نمی‌گیرد

[Poncho González · Rating 5 out of 5]

Aquí encontramos el monólogo de un banquero que se dice ser anarquista, y ante la incoherencia de términos que esto pueda parecer, oír porque se considera anarquista a pesar de ser banquero es una delicia, sus argumentos, sus ideologías y pensamientos son sumamente coherentes dejándonos una enseñanza sobre lo que conocemos de la anarquía, abarcando temas filosóficos como la libertad en toda su extensión, una obra maestra muy recomendable por tanta calidad de entretenimiento y aprendizaje en su corta duración.

“el mal verdadero, el único mal, son las convenciones y ficciones sociales, que se sobreponen a las realidades naturales, todo, desde la familia al dinero, desde la religión al estado. La gente nace hombre o mujer, quiero decir, nace para ser, una vez adulto, hombre o mujer, no nace, en buena justicia social, para ser marido ni para ser rico o pobre, como tampoco nace para ser católico o protestante, o portugués o inglés.”

“¿Qué es ser anarquista? La libertad, la libertad para uno y para otros, para la humanidad entera. Querer estar libre de la influencia o de la presión de las ficciones sociales. Querer ser libre tal como se nació y apareció en el mundo, que es como en justicia debe de ser, y querer esa libertad para uno y para todos los demás. No todos pueden ser iguales frente a la naturaleza, unos nacen altos, otros nacen bajos, unos fuertes, otros débiles, unos más inteligentes, otros menos. Pero todos pueden ser iguales de ahí en adelante, solo las ficciones sociales lo impiden, esas ficciones sociales son las que son necesario destruir.”

“ayudar a alguien es tomarlo por incapaz, si ese alguien no es incapaz, es o convertirlo en tal o suponerlo tal, y esto es, en primer caso una tiranía, y en segundo, un desprecio”

“TRABAJEMOS TODOS PARA EL MISMO FIN, PERO SEPARADOS. Trabajando todos para el fin anarquista, cada uno contribuye con su esfuerzo a la destrucción de las ficciones sociales, que es hacia donde lo dirige, y hacia la creación de la sociedad libre del futuro, y trabajando separados no podemos, de ningún modo, crear tiranía nueva, porque nadie tiene acción sobre otro y no puede, en consecuencia, ni dominándolo, disminuirle la libertad, ni ayudándolo, apagársela”

“no es natural trabajar por cualquier cosa, sea lo que fuere, sin una compensación natural, es decir, egoísta, y no es natural dar nuestro esfuerzo para cualquier fin sin tener la compensación de saber que ese fin se alcanza.”

“cada uno tiene que liberarse a sí mismo, yo nunca ayude, ni ayudo a nadie, porque eso, eso de disminuir la libertad ajena, también va en contra de mis principios”

relectura y me sigue fascinando como la primera vez

[Antonis Giannoulis · Rating 2 out of 5]

Προσωπικά δεν μου μίλησε. Πολλες φορες η γενίκευση ήταν παντελώς αβάσιμη και το όλο κείμενο μου έμοιαζε με μια θεωρητική προσπάθεια ενός ανθρώπου ότι μπορεί με την σκεψη και την φαντασία να νοιώσει ότι είναι το πρότυπο του αναρχικού . Βαφτίζει γενικότητες και μη συγκεκριμένα περιστατικά ως τυραννία και άλλες συμπεριφορές τις δικαιολογεί ως μη τυρρηνικές επειδή προέρχονται από την φύση των κοινωνικών επιτευγμάτων και οχι από τον άνθρωπο εκτελεστή μέσω τους . Γενικότερα κάποιες ωραίες λέξεις και κάποια εμβάθυνση σε έννοιες σε παντα θεωρητικό υπόβαθρο μπορεί να υπάρχει αλλά το όλο κείμενο πιο πολύ γνωση του τι είναι πολιτική μου θύμισε παρά τι είναι η αναρχια .

[blondie · Rating 4 out of 5]

Ένα αίνιγμα κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής φύσης. Πως ένας τραπεζίτης μπορεί να είναι αναρχικός;

Η λέξη «αναρχικός» δεν έχει το νόημα που η πλειοψηφία της δίνει. Αναρχικός είναι ο εξεγερμένος ενάντια στην κοινωνική ανισότητα. Αυτοί που θεωρούνται αναρχικοί είναι «σκουπίδια» του αναρχισμού γιατί ο αληθινός αναρχικός οδηγείται στην αναρχία όταν βλέπει ανθρώπους λιγότερο έξυπνους να απολαμβάνουν περισσότερα από τους έξυπνους. Χωριστά και ο καθένας για τον εαυτό του, θα αγωνιστεί. Στον αληθινό αναρχισμό ο καθένας οφείλει να αγωνίζεται με τις δικές του δυνάμεις για τον εαυτό του εναντίον των κοινωνικών επινοημάτων.

«Ο βαθμός ευφυΐας ή θέλησης ενός ατόμου έχει να κάνει μόνο με τον εαυτό του και τη Φύση».

[Nuno R. · Rating 5 out of 5]

Published only 5 years after the October Revolution, at the time it must have felt like a dangerous, challenging read. At this distance, it is quite intriguing. Many things have happened. In 1971, a right wing party was founded with the name "Libertarian Party", forever spoiling the use of the word libertarian. Rothbard took the Austrian School to an edge that he called "Anarcho-capitalism".

More recently even, politics seemed to invert certains cultural dinamics that we took for granted since Modernism. In a crude, simplistic way: leftists were the subversive ones and rightists the defenders of the status quo. Now the alt-right presents itself as countercultural and wild and the established left as a moral police. Strange, beweeldering days.

So now, in the 2010's, both the words "libertarianism" and "anarchism" are compromised. When we read something published in 1922 it's easy to dismiss its original context and read it in a distorting way. After all, this is about the paradox of an "anarchist banker". Can we draw parallells with the "right wing libertarianism" of entrepeneurs and financiers today?

The edition I read ends with a quote from Pessoa. My rough direct translation from Portuguese is:
"Arguments are, almost everytime, truer than facts. Logic is our criterion for truth, and it's in arguments, and not in facts, that there can be logic." This is a typical Pessoa clean, tight, logical aforism, on the edge of paradox. Again, can we see this as a Colbert-ish provocation about a sort of "truthiness"? If it's at all a provocation, it goes one step beyond. We could draw the paradoxical conclusion "If it makes sense, it's truer than reality". Though it might not be a provocation at all, since even at a very basic level, not necessarily academic, (for instance Journalism) we are warned that facts mean nothing by themselves. The meaning comes afterwards.

If we use that to read the novela, than we might consider "O Banqueiro Anarquista" a provocation, a subversive exercise in rhetoric. But there are other ways to read. I will not not do it or spoil it. And I admit that I read it intentionally without any knowledge from the decades of academic work on it. Fernando Pessoa must be one of the most studied authors in Portuguese literature, and since this is his only short narrative published when he was living, it's quite important in its work. Now, I will search for the existing interpretations of it.