Η Ρώμη και ο κόσμος της

Αρχαιογνωσία και αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση #6

by Θεόδωρος Παπαγγελής, Δ.Ν. Μαρωνίτης (Series Editor)

Το εγχειρίδιο "Η Ρώμη και ο κόσμος της" αναπληρώνει ένα κενό της σχολικής αρχαιογνωσίας, η οποία, χρόνια τώρα, επιμένει στην απόλυτη ελληνική κυριότητά της, απωθώντας με αστόχαστη υπεροψία το μερίδιο των Ρωμαίων στη συγκρότηση και στην παράδοση της κλασικής παιδείας, που αναγνωρίστηκε ως θεμέλιος λίθος των ανθρωπιστικών σπουδών και του ανθρωπισμού στο λεγόμενο δυτικό κόσμο -και όχι μόνον.

Η επιστήμη της αρχαιογνωσίας συμπίπτει, ως προς το διπλό αντικείμενό της και τον δίδυμο στόχο της, με την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα. Αν το ελληνικό στοιχείο χρονικά προηγήθηκε και ποιοτικά λειτούργησε ως πρότυπο, η ρωμαϊκή του διαμεσολάβηση εξασφάλισε την πρακτική του εμπέδωση και τη διάδοσή του, έστω με κάποια δόση αυτοκρατορικής επίδειξης και μεγαλαυχίας. Από την άποψη αυτή ο ρωμαϊκός κόσμος αποτελεί δημιουργική αντανάκλαση του ελληνικού κόσμου, κάτοπτρο που διαθλά ακτίνες που υποδέχεται. Αυτή τη συνάντηση των δύο κόσμων (που δεν αποκλείει πολεμικές, πολιτικές, θρησκευτικές, ηθικές και αισθητικές διαφορές) εξελίχθηκε σε γενικότερη πολιτισμική αμοιβαιότητα.

Το έγκυρο ιστορικό υλικό παρουσιάζεται σε μορφή σφιχτής, ή χαλαρής αφήγησης, αναλόγως. Εμπλουτίζεται με υπολογισμένες δόσεις μυθοπλασίας. Συχνά δραματοποιείται σε ανταγωνιστικούς διαλόγους. Ο σχολικός διδακτισμός ανακουφίζεται με ευτράπελα ανέκδοτα. Η σχολαστική σοβαροφάνεια εξουδετερώνεται με καταλυτικό χιούμορ. Σήματα της ρωμαϊκής κοσμοκρατορίας παραπέμπουν σε σύγχρονες υπεραντλαντικές φιλοδοξίες. Με δύο λόγια: σε τούτο το εγχειρίδιο η αυστηρή φιλολογία συμφιλιώνεται με την απολαυστική λογοτεχνία. Τελικώς η μακρινή Ρώμη προβάλλεται στο παρόν ως παραδειγματική σύνθεση ομοιότητας και διαφοράς: ελληνικές οι ρίζες, δικός της ο κορμός, ανάμεικτο το φύλλωμα.

Δ. Ν. Μαρωνίτης.

Genres: History

235 pages, Paperback

First published January 1, 2005

About the author

Ο Θεόδωρος Παπαγγελής (English: Theodore D. Papanghelis) γεννήθηκε το 1952 στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Πήρε πτυχίο κλασικής φιλολογίας από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, και είναι διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Kαίμπριτζ. Οι ακαδημαϊκές του μελέτες, ξενόγλωσσες και ελληνικές, εστιάζονται στη λατινική και ελληνιστική λογοτεχνία. Πιο φιλική στο ευρύ αναγνωστικό κοινό θέλει να είναι η μετάφραση της "Ερωτικής τέχνης" του Οβιδίου (Καστανιώτης, 2000) -του πιο μακρόσυρτου και πνευματώδους ερωτικού σαλπίσματος στην ιστορία της δυτικής ποίησης· ενώ το πιο πρόσφατο βιβλίο του, με τον τίτλο "Η Ρώμη και ο κόσμος της" (ΙΝΣ, Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, 2005), δοκιμάζει λιγότερο προφανή μονοπάτια για την ξενάγηση του επισκέπτη στα αξιοθέατα και αξιομνημόνευτα της ρωμαϊκής ιστορικής και πολιτισμικής υπερπαραγωγής. Από το 1978 διδάσκει (ή, τουλάχιστον, προσπαθεί) στα σπουδαστηριακά άδυτα του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, από όπου ξεμυτίζει κυρίως ως φιλοξενούμενος των "Νέων Εποχών" (ή των "Επιφυλλίδων") στο κυριακάτικο "Βήμα".

Reviews

[Michael Guratza · Rating 5 out of 5]

Σε οποίαν ηλικία και αν ανήκετε, το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί μια εξαιρετική και κυρίως ευχάριστη εισαγωγή στον κόσμο και τον πολιτισμό της Ρώμης, που τόσο έχει παραμεριστεί από την Ελληνική γραμματεία.

Το ύφος γραφής είναι προσαρμοσμένο σε επίπεδο μέσης εκπαίδευσης, χωρίς να χάνει ίχνος της οξυδέρκειας του. Χαρακτηρίζεται από εξαιρετικό χιούμορ, παίρνει ευπρόσδεκτες ελευθερίες (τις οποίες φυσικά ομολογεί) και δίνει μια συνοπτική και συνεκτική εικόνα τόσο της Ρωμαϊκής κοινωνίας όσο και της δυναμικής μεταξύ Ρώμης και Ελληνισμού.

Στις σελίδες του θα συναντήσετε σπουδαίες ιστορικές celebrities, όπως τον Οκταβιανό, τον Μάρκο Αντώνιο, τον Κάτωνα (η μάλλον τους Κάτωνες) και φυσικά τον Ιούλιο Καίσαρα, αλλά θα διαβάστε σε εξαιρετική απόδοση κείμενα από ανθρώπους της διανόησης όπως ο ποιητής Κατουλλος ή ο (ηθικολόγος, όπως εύστοχα παρατηρείται) στωικός φιλόσοφος Σενέκας.

Φυσικά, ένα τέτοιο εγχειρίδιο ούτε δύναται,ούτε αποπειράται να καλύψει 1000 χρόνια ιστορίας. Διαλέγει πολύ εύστοχα τα σημεία και τα πρόσωπα που θέλει να τονίσει, και κυρίως επιχειρηματολογεί στιβαρότατα υπέρ της μελέτης των "λατίνων" από τους, κατ'εξοχιν "σνομπ" Έλληνες, αποφεύγοντας υπεργενικεύσεις και εθνικιστικές προσεγγίσεις, δείχνοντας με τον βέλτιστο τρόπο στον μαθητή/αναγνώστη την υγιή προσέγγιση της ιστορίας.

[Vasilis Kanatas · Rating 5 out of 5]

Ενδιαφέρον βιβλίο που καλύπτει τα πρώτα χρόνια της Ρωμαϊκής εποχής με πρωτότυπο και προκλητικό τρόπο. Απευθύνεται ωστόσο σε μαθητές και σπουδαστές και το ύφος του είναι λίγο νεωτεριστικό ! Ο συγγραφέας έχει δίκαιο όταν ισχυρίζεται ότι χωρίς την γνώση του αρχαίου Ρωμαϊκού Πολιτισμού οι απόψεις μας για τον Δυτικό Πολιτισμό είναι λειψές!

[Elia · Rating 5 out of 5]

Ένα ευχάριστο ανάγνωσμα που μεταδίδει με ψυχαγωγικό τρόπο τις σημαντικότερες γνώσεις για τον αρχαίο ρωμαϊκό κόσμο. Από τον Αντώνιο και την Κλεοπάτρα, τις ιπποδρομίες και τις μονομαχίες μέχρι τον Καλιγούλα και τον Νέρωνα, αυτό το βιβλίο περιγράφει και κριτικάρει με σκωπτική διάθεση τις συνήθειες και ιδιοτροπείες των Ρωμαίων.