Η Μαύρη Βίβλος της Χρυσής Αυγής

by Δημήτρης Ψαρράς

Η πιο οδυνηρή συνέπεια της πολύπλευρης ελληνικής κρίσης είναι, αναμφίβολα, η θριαμβευτική είσοδος στη Βουλή ενός ανοιχτά ναζιστικού κόμματος. Στην καταχνιά που έχει σκεπάσει όλη τη χώρα προστίθεται τώρα το μαύρο σύννεφο μιας πολιτικής οργάνωσης που επικαλείται τον Χίτλερ ως πρότυπο και που εφαρμόζει τη βία του πεζοδρομίου ως μέθοδο εθνικής ανάτασης.

Πώς φτάσαμε ως εδώ; Και πώς η Ελλάδα, που περηφανευόταν για την ανεκτικότητά της και την παραδοσιακή της φιλοξενία, κατέληξε στην κατώτερη βαθμίδα των πιο ξενόφοβων ευρωπαϊκών κοινωνιών;

Πώς άνοιξε ξαφνικά ο ασκός του Αιόλου και η μέχρι πριν από λίγα χρόνια ανυπόληπτη και περιθωριακή ελληνική Ακροδεξιά έφτασε σήμερα να καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την πολιτική ατζέντα, επιβάλλοντας με το έτσι θέλω τις ακραίες της επιλογές στο κομματικό σύστημα; Πώς ξεχάσαμε τη δικτατορία; Πώς είναι δυνατόν να ψηφίζουν ένα ναζιστικό κόμμα στο Δίστομο και τα Καλάβρυτα; Και πώς ανεχόμαστε τη χλεύη κατά του Ολοκαυτώματος σε μια χώρα που έχασε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης τη συντριπτική πλειονότητα των Εβραίων πολιτών της;

Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά απαιτεί τη μελέτη της ιστορίας και των ντοκουμέντων της οργάνωσης, από την ίδρυσή της, το μακρινό 1980, μέχρι σήμερα, που διεκδικεί με αξιώσεις να βάλει το δικό της μαύρο αποτύπωμα στις πολιτικές εξελίξεις. Στα κείμενα, τα σύμβολα και, κυρίως, τη δράση της Χρυσής Αυγής ανιχνεύονται οι λόγοι που επέτρεψαν την επανεμφάνιση Ταγμάτων Εφόδου σε μια ευρωπαϊκή χώρα, αλλά και οι τρόποι να σταματήσουμε τον κατήφορο στη βαρβαρότητα.


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. Η "φάλαγγα" που έγινε κόμμα
(Προλεγόμενα σε έναν εφιάλτη)
2. Οι πρώτοι νοσταλγοί
(Οι νεοφασίστες της μεταπολίτευσης, 1975-1980)
3. Μεταξύ Χίτλερ και Παπαδόπουλου
(Η Χρυσή Αυγή και η Νεολαία ΕΠΕΝ, 1981-1985)
4. Από το πεζοδρόμιο στις πλατείες
(Η δράση και η προπαγάνδα του Λαϊκού Συνδέσμου, 1987-1997)
5. Το παράπονο του φαλαγγάρχη
(Η δολοφονική επίθεση που εξιχνιάστηκε)
6. Η κατάμαυρη Γαλάζια Στρατιά
(Η πρώτη μεταμφίεση)
7. Συμμαχία με τον εαυτό της
(Η δεύτερη μεταμφίεση)
8. Οι αόρατες πράξεις στο εδώλιο
(Η Χρυσή Αυγή και η δικαιοσύνη)
9. Εκλεκτικές συγγένειες
(Οι ιδιαίτερες σχέσεις με την ΕΛ. ΑΣ.)
10. Η κρυφή γοητεία του ναζισμού
(Τα μέσα ενημέρωσης και η Χρυσή Αυγή)
11. Και αγκυλωτός και ορθόδοξος
(Η ευλογία της Εκκλησίας)
12. Ο ναζισμός που επιμένει
(Η αναλλοίωτη ιδεολογία)
13. Το όνομά της είναι η ψυχή της
(Η Αυγή του Αδόλφου)
14. Το κρυφτούλι με τη σβάστικα
(Τα σύμβολα και τα συνθήματα)
15. Αλήτες, προδότες, συνάδελφοι
(Η κοινοβουλευτική διαδρομή ενός αντικοινοβουλευτικού σχήματος, 1994-2012)
16. Νικητές εναντίον όλων
(Η εκτίναξη της απήχησης, 2010-2012)
17. Πογκρόμ και λιντσάρισμα
(Η δράση της οργάνωσης μετά τις εκλογές)
18. Η αμηχανία της δημοκρατίας
(Τι να κάνουμε και τι όχι)
19. Θα περάσει ο φασισμός;
(Επιλεγόμενα σε έναν εφιάλτη)
Πηγές - Βιβλιογραφία
Ευρετήριο

Genres: History, Politics, Nonfiction

471 pages, Paperback

First published October 22, 2012

About the author

Ο Δημήτρης Ψαρράς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953. Είναι δημοσιογράφος, μέλος της ερευνητικής ομάδας "Ιός". Εργάστηκε στην "Ελευθεροτυπία", από το 1990 μέχρι τον Ιούνιο του 2012. Έκτοτε εργάζεται στην "Εφημερίδα των Συντακτών".

Reviews

[Manos Vasileiou Aronis · Rating 4 out of 5]

Ένα εξαιρετικό χρονολόγιο της δράσης της Χρυσής Αυγής απ' την ίδρυση της ως σκληρή νεοναζιστική οργάνωση μέχρι και την εκλογική εκτίναξή της στις διπλές εκλογές του 2012. Οι ιδεολογικές της καταβολές, η δράση των στελεχών της, η ανάπτυξη σε γειτονιές και γήπεδα, η εγκληματική της δράση, οι εκλογικές της συμμαχίες και οι κόντρες με άλλα φασιστικά μορφώματα αναλύονται τεκμηριωμένα.
Μετά από τόσα χρόνια κανένας δεν μπορεί να πει πλέον ότι δεν ξέρει τι είναι η Χρυσή Αυγή. Παρ' όλα αυτά το συγκεκριμένο βιβλίο παραμένει χρήσιμο για την κατανόηση της ανάδυσης του φασισμού, με την περιγραφή των σχέσεών του με το κεφάλαιο και τους κρατικούς μηχανισμούς.

Ένα σημαντικό αρνητικό στοιχείο του βιβλίου, για το οποίο του βάζω 4 και όχι 5 αστεράκια είναι η πρότασή του για τον τρόπο αντιμετώπισης του φασισμού, απ' την οποία απουσιάζει το αντιφασιστικό κίνημα, αλλά αντίθετα γίνεται λόγος μόνο για θεσμικούς δρόμους. Τελικά διαβάζοντάς το στο σήμερα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι έπεσε πολύ έξω σε αυτό το σημείο και ότι ο μόνος που έχει πετύχει βήματα στο τσάκισμα της Χρυσής Αυγής είναι το αντιφασιστικό κίνημα και οι μαχητικοί αγώνες σε γειτονιές, χώρους εργασίας, σχολές κλπ.

[Tania · Rating 4 out of 5]

Εξαιρετική ανάλυση και περιγραφή της δράσης, του λογου, της ιδεολογίας και της τακτικής της ΧΑ, καθώς και των αιτίων που οδήγησαν στην είσοδό της στη Βουλή και της αύξησης της δημοτικότητας της ρητορικής της (αν και ιδωμένα ως επί το πλείστον υπό ένα αριστερίζον αναλυτικό σχήμα). Αυτό που λείπει από το βιβλίο είναι η αναζήτηση και καταγραφή των πηγών χρηματοδότησής της ΧΑ. Προκαλεί απορία το ότι μόνο υπαινικτικά αναφέρονται σχετικές περιπτώσεις.

[Melina · Rating 3 out of 5]

Un livre précis et édifiant sur la montée du néonazisme en Grèce! Des analyses détaillées et une documentation importante, avec des liens pour des renseignements supplémentaires en vidéos et articles.

[Μιχάλης Παπαχατζάκης · Rating 3 out of 5]

Η "Μαύρη Βίβλος" δεν αποτελεί μια ανάλυση του νεοφασιστικού φαινομένου, διανθισμένη με γεγονότα. Είναι γεγονότα διανθισμένα με κάποια ανάλυση, ταξινομημένα ανά θεματικές ενότητες, πχ σχέσεις με την αστυνομία, με την εκκλησιαστική ιεραρχία, τα ΜΜΕ, τις άλλες νεοφασιστικές οργανώσεις, επιρροές από το γερμανικό ναζιστικό κόμμα, επαφές με ξένους ναζιφασίστες, τρόποι δράσης και προπαγάνδας κλπ. Πολιτικά υστερεί κάπως, δημοσιογραφικά έχει πολύ περισσότερη αξία.

[Symeon Andronidis · Rating 3 out of 5]

Η μονογραφία του δημοσιογράφου Δημήτρη Ψαρρά που φέρει τον τίτλο 'Η Μαύρη Βίβλος της Χρυσής Αυγής,' αποτελεί ένα δημοσιογραφικό και πολιτικό χρονικό που εστιάζει και παράλληλα, αναδεικνύει την Μεταπολιτευτική ιστορία της Χρυσής Αυγής, όπως και τις σημαντικότερες στιγμές που καθόρισαν τον πολιτικοϊδεολογικό της λόγο και την δράση της. Το βιβλίο εκδίδεται το 2012, εν καιρώ βαθιάς οικονομικής κρίσης και πραγματοποίησης των διπλών βουλευτικών εκλογών (Μάιος και Ιούνιος), στις οποίες η νεο-ναζιστική οργάνωση κατάφερε να εισέλθει στο Κοινοβούλιο μεταφράζοντας σε πολιτική-κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, την κοινωνική της γείωση. Θέτοντας στο επίκεντρο το γεγονός αυτό (για τον εκλογικό 'σεισμό' του 2012 και ιδίως των πρώτων εκλογών του Μαϊου έκαναν λόγο πολιτικοί επιστήμονες), η μελέτη του Δημήτρη Ψαρρά, τοποθετεί στο επίκεντρο τους όρους ίδρυσης και παρουσίας της οργάνωσης Μεταπολιτευτικά, συναρθρώνει τις νεο-ναζιστικές της αναφορές και απευθύνσεις σε επίπεδο λόγου με τον βίαιο ακτιβισμό όπως αυτός αρθρώθηκε κοινωνικά, αποδίδει έμφαση στην δομή της Χρυσής Αυγής, στο πως η ίδια η οργάνωση απέκτησε σχέσεις με τμήματα του κρατικού μηχανισμού (σώματα της αστυνομίας), προσδιορίζοντας το ευρύτερο κοινωνικό-πολιτικό περιβάλλον και τους μετασχηματισμούς που λάμβαναν χώρα, μετασχηματισμοί που λειτουργούσαν ως πολιτικό 'καύσιμο' για την οργάνωση. Αν και ενίοτε υποπίπτει σε έναν χρονολογικού τύπου 'δημοσιογραφισμό,' ευδιάκριτο και στο πλαίσιο της ανάλυσης, η 'Μαύρη Βίβλος' ανα-κατασκευάζει κριτικά το φαινόμενο Χρυσή Αυγή προσφέροντας σημαντικές πληροφορίες που άπτονται του συγκρουσιακού υπόβαθρου της ως προς την κατασκευή και την στόχευση της 'ετερότητας,' λειτουργώντας ως μονογραφία που εισαγάγει τον αναγνώστη στον Χρυσαυγίτικο 'κόσμο' ή αλλιώς, στο 'κοσμο-σύστημα' της. Με αφετηρία την τομή του 2012, νοηματοδοτείται λεπτομερειακά (και αυτό έχει την σημασία του), το ιδιαίτερο είδος της πολιτικής βίας που άσκησαν τα 'Τάγματα Εφόδου' της οργάνωσης, σε μία περίοδο που την έκπληξη για την άνοδο της διαδέχονταν η 'παγωμάρα' για το τι δύναται και πρέπει να ακολουθήσει, σημασιοδοτώντας εμπρόθετα τους όρους και τα χαρακτηριστικά της κοινωνικής-πολιτικής της ανόδου που δεν ενέσκηψε εν κενώ, αλλά ούτε και αποτέλεσε απλή απότοκο της οικονομικής κρίσης και της διαχείρισης της. Είναι το ευρύτερο περιβάλλον μίας ολόκληρης περιόδου εντός του οποίου αναπαρήχθη η οργάνωση, αναζητώντας και σε ένα δεύτερο επίπεδο, αναγνωρίζοντας ρατσιστικές εγκλήσεις, που προσιδίαζαν στο υπόδειγμα του καθημερινού 'εχθρού,' εκεί όπου η μισαλλοδοξία διαπλέκονταν με την πολιτική εχθροπάθεια, με το 'δεν θα γίνεις Έλληνας ποτέ,' να 'συνδιαλέγεται' με το σύνθημα 'αίμα και τιμή' της οργάνωσης. Η κρίση δεν σπεύδει να ολοκληρώσει, ούτε να μεγεθύνει, αλλά, αντιθέτως, να καταστήσει το 'πράττειν' της οργάνωσης (με το ιδεώδες της 'εθνικής ανάτασης') 'κοινότοπο' σε τμήματα του πληθυσμού, με την κρίση, σε αυτό το σημείο, να αναπαρίσταται προσίδια ως ολοκλήρωση της 'κλοπής.' Το βιβλίο του Δημήτρη Ψαρρά που ακολούθησε την μελέτη του για την περίπτωση του 'Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού' του Γιώργου Καρατζαφέρη, καλούσε σε ένα είδος δημοκρατικής-πολιτικής 'εγρήγορσης,' απέναντι στις εκφάνσεις της χωρικής βίας της οργάνωσης η οποία δεν περιέπεσε (βλέπε και το μετά των εκλογών του 2019), σε μία στρατηγική 'εκλογικισμού.'

[Vangelis Kolomitrousis · Rating 5 out of 5]

Ο Δημήτρης Ψαρράς είναι δημοσιογράφος με μεγάλη εμπειρία σε έρευνες γύρω από ακροδεξιές οργανώσεις και εδώ συγκεντρώνει στοιχεία, ντοκουμέντα ή μαρτυρίες που αποκαλύπτουν τον χαρακτήρα και τη δράση της πιο επικίνδυνης νεοναζιστικής οργάνωσης που εμφανίστηκε στη μεταπολιτευτική περίοδο.

Ο Ψαρράς εστιάζει στην ιδεολογική ταυτότητα της Χρυσής Αυγής, την οργάνωση, τη δομή, τις πρακτικές και τη σύνδεσή της με τη ναζιστική ιδεολογία. Μέσα από μια ενδελεχή έρευνα, καταρρίπτει τον ισχυρισμό της ως «απλώς εθνικιστικού κόμματος» και αναδεικνύει τις δολοφονικές επιθέσεις μίσους και τη βία που άσκησε, κυρίως ενάντια σε μετανάστες, πολιτικούς αντιπάλους από τον χώρο της Αριστεράς και άλλες ευάλωτες ομάδες.

Η αξία του βιβλίου έγκειται κυρίως στο γεγονός ότι δημοσιεύθηκε σε μια περίοδο που η οργάνωση γνώριζε μεγάλη άνοδο και πριν από την ποινική της καταδίκη ως εγκληματικής οργάνωσης τον Οκτώβρη του 2020. Το βιβλίο βοήθησε σημαντικά να γίνει κατανοητή η φύση της Χρυσής Αυγής στο ευρύ κοινό και αποτέλεσε σημείο αναφοράς για την πολιτική και κοινωνική συζήτηση στην Ελλάδα.