Μιλάμε μαζί - φεύγει το σκοτάδι... 30.143 λέξεις και 32 πρωινά. Κι εμείς τώρα δα εδώ, δυο φίλες με εναλλασσόμενους ρόλους, συγγραφέας-καθηγήτρια-ψυχολόγος-άρρωστη-υγιής-θεραπευτής-θεραπευόμενος, ιδιότητες ρευστές και αβέβαιες, ρούχα άβολα και στενά που μας καθηλώνουν σε στενάχωρα και ασφυκτικά δωμάτια, τι επιθυμήσαμε, αλήθεια, μέσα απ' αυτό το διαλογικό βιβλίο; Να αλλάξουμε ρόλους, να πετάξουμε τα στενά ρούχα που δεν σ' αφήνουν να αναπνεύσεις και που ακόμα και στον ύπνο μάς λένε να τα φοράμε, και να δοκιμάσουμε έναν περίπατο στον ανοιχτό αέρα. Να συν-αποκαλυφθούμε και ό,τι ζήσουμε στη διάρκεια του ταξιδιού να το μοιραστούμε με τους άγνωστους συν-ταξιδιώτες μας σ' αυτήν την περιπέτεια της ομιλούσας γραφής. Να σπάσουμε τη σιωπή...
Η Μαργαρίτα Καραπάνου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946, κόρη της πεζογράφου Μαργαρίτας Λυμπεράκη και του ποιητή Γιώργου Καραπάνου. Μεγάλωσε στην Ελλάδα και στη Γαλλία και σπούδασε κινηματογράφο στο Παρίσι. Εργάστηκε ως νηπιαγωγός στην Αθήνα. Τα βιβλία της "Η Κασσάνδρα και ο λύκος", "Ο υπνοβάτης" και "Rien ne va plus" εκδόθηκαν στην Ελλάδα, και μεταφράστηκαν σε αρκετές γλώσσες. Το 1988 το μυθιστόρημά της "Ο υπνοβάτης" τιμήθηκε στη Γαλλία με το Βραβείο Καλύτερου Ξένου Μυθιστορήματος. Ακολούθησαν τα βιβλία της "Ναι", "Lee και Lou", "Μαμά", "Μήπως;" (συνομιλίες με τη Φωτεινή Τσαλίκογλου) και τα ημερολόγιά της με τίτλο "Η ζωή είναι αγρίως απίθανη", το 2008, τα οποία κρατούσε από τα 13 της έως τα 33 της χρόνια. Πέθανε μετά από σύντομη νοσηλεία στη μονάδα εντατικής θεραπείας του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Αθηνών, την Τρίτη 2 Δεκεμβρίου 2008, σε ηλικία 62 ετών, μετά από επιπλοκές στην υγεία της από αναπνευστικά προβλήματα.
"Μαργαρίτα.: Τη δεύτερη και τελευταία φορά που βρέθηκα στην κλινική ένιωθα πολύ δυστυχισμένη, μόνη με πολλά φάρμακα, ήμουνα μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, όταν ένα πρωί στο παράθυρο, στο περβάζι, ήρθε και στάθηκε ένα πουλάκι πολύ μικρούλι. Σηκώθηκα αργά αργά και το πλησίασα, και για να μην τρομάξει δεν κουνήθηκα καθόλου, απλώς το κοιτούσα. Μέσα μου αισθάνθηκα κάτι, αλλά πολύ πιο βαθιά απ’ την αρρώστια, που έλεγε: «Μήπως;» Τώρα τι εννοούσα με το «μήπως»; Μήπως θα ζήσω; Μήπως υπάρχει ζωή; Μήπως θα γίνω κάποτε καλά; Και αυτή η λέξη, «Μήπως;» μου έχει μείνει. Γιατί ήτανε εκτός πλαισίου, δηλαδή μήπως τι; Αλλά ήταν αισιοδοξίας μήνυμα αυτό το πουλάκι. Φωτεινή.: Ένα πουλάκι που το λέγαν «Μήπως;». Μαργαρίτα.: Ακριβώς. Έτσι το έλεγαν: «Μήπως;» Και κάθισε πολλή ώρα, θυμάμαι. Ήθελα να πάω να το πιάσω, αλλά ήξερα ότι θα ’φευγε και στάθηκα σε μιαν απόσταση και το κοίταζα. Ήταν πολύ μικρό, μάλλον σπουργίτι. Και καθόταν ακίνητο τελείως, σαν να φοβόμουν εγώ μη φύγει κι αυτό να φοβόταν εμένα. Όμως έμεινε ένα τέταρτο κι έκανε το κεφαλάκι του τακ, τακ, τακ. Ήταν τόσο τρυφερό και τόσο μικρό και τόσο «Μήπως;»."
Έψαχνα το συγκεκριμένο βιβλίο αρκετό καιρό και όλο μου ξέφευγε από τα χέρια. Τις δύο κυρίες τις έμαθα αναγνωστικά τα τελευταία χρόνια και ήρθαν και οι δύο να κουμπώσουν με τα αναγνωστικά μου γούστα καθώς πρόκειται για 2 εξαιρετικά ενδιαφέρουσες τύπισσες που οι ισχυρές τους προσωπικότητες δημιουργούν ένα αξιοζήλευτο αναγνωστικό αποτέλεσμα εξού και η ανάγκη μου να τις δω να ενώνουν τις δυνάμεις τους σε ένα βιβλίο. Οι προσδοκίες μου δεν διαψεύστηκαν ούτε σε αυτό το βιβλίο με τις δύο κυρίες να μας προσφέρουν μια ξεχωριστή αναγνωστική εμπειρία. Νομίζω ήταν από τις λίγες φορές που ένιωθα ότι περισσότερο ακούω το βιβλίο παρά το διαβάζω. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης ένιωθα λες και είμαι σε μια καφετέρια και έχω στήσει αυτί να κρυφακούσω την ενδιαφέρουσα συνομιλία που έχουν στο διπλανό μου τραπεζάκι παρέα με μια τζούρα καφέ. Σε αυτό το βιβλίο θα τις δεις να μιλάνε για τα πάντα. Για ότι μπορείς να φανταστείς, για την ζωή την ίδια, την κατάθλιψη, την τρέλα, τις επιλογές, για το γράψιμο και γιατί γίνεται κάποιος συγγραφέας για όλα. Μοιράζουν τη σοφία της, τις εμπειρίες και τις γνώσεις τους, δίνουν τις δικές του αναλύσεις για πασίγνωστα βιβλία και απλά στήνεις αυτί και απολαμβάνεις.
Ραφιναρισμένο βιβλίο:ένα βιβλίο πού μιλιέται, σχεδόν ακούγεται, αρκεί να έχεις μάτια. Δυο διάσημες γυναίκες συγγραφείς, η Φωτεινή Tσαλικογλού και η Μαργαρίτα Καραπάνου, συζητάνε γράφοντας για το τι είναι ζωή και τι τρέλα: αν το σκεφτείς Μαργαρίτα η τρέλα, ετυμολογική της ανάλυση έχει τη ρίζα tres πού θα πει τρόμος, τρέπομαι σε φυγή εξαιτίας ενός μεγάλο φόβου, λέει κάποια στιγμή η Φωτεινή και η Μαργαρίτα σχεδόν χειροκροτεί. Σ αυτό το βιβλίο μιλάνε όμως σχεδόν τα πάντα: για την σχιζοφρένεια, για τον Μπαρτ και το ψυχρό του πάθος, για τον Καμί και το πόσο ωραίος άνδρας υπήρξε, αλλά και για τον Πικάσο και την ανελέητη μανία του να είναι πρώτος και συνάμα αυτοκαταστροφικός,αλλά και για το ίδιο το γράψιμο: η λύσσα το να γράφεις και να υπάρχεις, ίσως τελικά μόνο αυτό να αξίζει τελικά, μα πάνω από όλα όμως υπάρχει η μυρωδιά για την ίδια τη ζωή πού ασχέτως αν είναι πικρή η γλυκιά, η φόρα της και η δύναμή της, υπερτερεί των πάντων
(η Σάρα Κέιν είναι εδώ, δηλαδή η Μαργαρίτα και μάς τάζει κόλπα, στην ουσία μας ζητάει μια απομαγευση των όσων ξέραμε προς όφελός μας. Ας την ακούσουμε)
3 1/2 αστεράκια Ένα ιδιαίτερο βιβλίο από δυο ιδιαίτερες προσωπικότητες. Η Μαργαρίτα Καραπάνου, την οποία διάβασα για πρώτη φορά φέτος και εντυπωσιάστηκα, συνομιλεί με τη Φωτεινή Τσαλίκογλου. Μιλάνε, μοιράζονται, εξομολογούνται, φιλοσοφούν, εμπνέουν... Κάποια κεφάλαια του βιβλίου με άφησαν αρκετά αδιάφορη δυστυχώς, αλλά κάποια άλλα όπως το "Είναι πολύ δύσκολο να είσαι παιδί" με μάγεψαν και με καθήλωσαν. Οι ζωές αυτών των γυναικών είναι (ή, στην περίπτωση της Καραπάνου, υπήρξε) τόσο γεμάτες και ενδιαφέρουσες που τα λίγα πράγματα που μοιράζονται μαζί μας είναι αρκετά για να μας εξάψουν την φαντασία και να μας κάνουν να θέλουμε και άλλο, γι' αυτό και πιστεύω ότι θα μου άρεσε πολύ περισσότερο το εγχείρημα τους αυτό αν περιείχε περισσότερα αυτοβιογραφικά στοιχεία.. Εν πάσει περιπτώσει, προτείνω αυτό το βιβλίο σε όποιον έχει διαβάσει κάποια από την εργογραφία των δυο συγγραφέων ή σε όποιον θα άρεσε να "κρυφακούσει" δύο πανέξυπνες, ενδιαφέρουσες και ιδιαίτερες προσωπικότητες να μιλάνε για τα πάντα και για τίποτα, τη ζωή και το θάνατο, το φόβο και την απουσία, για το παιδί μέσα μας και την τρέλα γύρω μας.
Δύο υπέροχες κυρίες, μία υπέροχη προσωπική συζήτηση.
ΥΓ για μια ελάχιστη κι ίσως ανόητη προειδοποίηση: και οι δύο αναφέρονται συνεχώς σε αγαπημένα τους βιβλία και μιλάνε χωρίς να το περιμένεις για τα πιο εντυπωσιακά σημεία της πλοκής και για το φινάλε. Αν δεν έχετε διαβάσει την Μαντάμ Μποβαρύ, την Τζέυν Έυρ, το Ονειρεύτηκα πως είμαι Καλά, τον Ξένο του Καμύ, την Τερέζα Ρακέν του Ζολά προπαντός, προσέξτε καλά.
Ένα βιβλίο διαλογικό, ρέουσα ομιλούσα γραφή μεταξύ δύο φωτεινών συγγραφέων και ανθρώπων της Φωτεινής Τσαλίκογλου και της Μαργαρίτας Καραπάνου. Το σημαίνον και το σημαινόμενο, η γυναικεία υπόσταση, το διάβασμα και η γραφή, η αυτοκτονία και η ελπίδα, η διπολική διαταραχή, ένα σπουργίτι και ένα Μήπως. Ο καμβάς μιας ολόκληρης ζωής με δύο πόλους, χωρίς βαρύγδουπες εκφράσεις, αλλά με βαρύ σε κάποια σημεία δύσκολο να σηκώσεις ψυχο-λογικό λόγο. Πρώτη φορά γνώρισα την Μαργαρίτα Καραπάνου και από εκείνες τις γνωριμίες τις σημαντικές κυρίως επειδή στο τέλος συνειδητοποιείς πως η δύναμη του ανθρώπινου νου αλλά και της ψυχής μπορεί να νικήσει ή έστω να δώσει μια δυνατή μάχη μέχρι τέλους με την ψυχική νόσο. Και αν έγραφα ένα στίχο αντί ευχαριστώ για την κατάθεση ψυχής των δύο γυναικών θα ήταν του Ρίτσου
"«Ίσως να μας υπερασπίσει ακόμα η φωνή ενός πουλιού, ένα άστρο που μας δείχνει την προτίμησή του, η γαλανή γραμμή των βουνών στο χρυσό δείλι κι ο λόγος που ωριμάζει στη σιωπή.»
Απολαυστική η ανάγνωση αυτού του βιβλίου.Σπουδαίες προσωπικότητες και η Φωτεινή Τσαλίκογλου και η Μαργαρίτα Καραπάνου.Μεστοί,κάπου βαθυστόχαστοι και σύντομοι διάλογοι με τόσο ωραία θέματα,όπως η τρέλα,η ψυχική νόσος,η κατάσταση στα ψυχιατρεία,η αντιμετώπιση των γιατρών κ ψυχολόγων,η λογοτεχνία,η αγάπη,οι ενοχές,η οικογένεια,ο έρωτας κ.ά.
Διαβάζουμε βιβλία για να καταλαβαίνουμε τον κόσμο και τους ανθρώπους (μας). Ακόμα κι όταν αυτά δεν είναι ακριβώς συναρπαστικά, ή έστω πραγματικά ενδιαφέροντα, σίγουρα έχουν γωνίες, τσέπες από τις οποίες μπορείς να αντλήσεις παρατηρήσεις και συμπεράσματα.
Τσακισμένες σελίδες: δεν τσακίζουμε σελίδες σε δανεισμένα βιβλία, αλλά κράτησα σε σημείωση τα * «η ζωή, όσο σκατά κι αν είναι, όσο χάλια κι αν είναι, είναι το μόνο που έχουμε» -σε ευθύ διάλογο με το προηγούμενο αναγνωστικό αντικείμενο * «Πίσω από οτιδήποτε γράφεις ή δημιουργείς υπάρχει κάτι που έχει χαθεί.»
A collection of conversations between two writers.
I devoured this on a rainy Sunday, thankful to have been given the opportunity to delve into Karapanou’s mind a little. A dialogic book, these discussions allow the reader to be a fly on the wall and to let these two remarkable women carry them away.
It’s a rainy Sunday, coffee-and-cigarettes, red-wine-with-friends, lazy-summer-afternoon book - for those moments you find yourself looking for inspiration, meaning, or just some interesting, smart people chatting about literature, mental health, love, death, anything you’ve ever wondered about.