Jump to ratings and reviews
Rate this book

Enver Paşa'nın Anıları

Rate this book
23 Temmuz 1908... Makedonya'nın Köprülü kazasında dağa çıkmış genç bir subay Meşrutiyet'i ilan eder...

Bu subay, Enver Bey, başlattığı hareketin imparatorluğun kaderini kökten değiştireceğini ve kendi kaderinin de bu değişimle iç içe olduğunu henüz bilmemektedir...

Enver Paşa, bu sıcak günlerin ardından kaleme aldığı anılarında gençlik, öğrencilik ve subaylık yıllarından, II. Meşrutiyet'e uzanan dönemi anlatıyor.

Enver Paşa'nın, Balkan dağlarında çete kovalama ve çatışmalarla başlayan askerlik hayatı, Talât Bey ile tanışması, İttihat ve Terakki'ye girişi ve dağa çıkışı...

Bu kitap, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde Cemal ve Talât Paşalarla birlikte ülkeyi yöneten Enver Paşa'yı kendi kaleminden okumak isteyenler için.

Enver Paşa (1881-1922) 1902'de Harp Akademileri'ni bitirerek Selanik'te göreve başladı. 1906'da İttihat ve Terakki'ye üye oldu. II. Meşrutiyet'in ilanında önemli rol oynadı. 31 Mart İsyanı'na karşı Balkanlar'da toplanan Hareket Ordusu'na katıldı. Bingazi'de, Mustafa Kemal ile aynı cephelerde İtalyanlara karşı savaştı. İstanbul'a döndükten sonra İttihat ve Terakki'nin iktidarının pekişmesinde önemli yeri olan Babıâli Baskını'na katıldı. Balkan Savaşı'nda işgale uğrayan Edirne'nin kurtarılışının öncülerindendi. 1914'te Sait Halim Paşa kabinesinde harbiye nâzırı oldu. Hanedandan Naciye Sultan ile evlendi. Osmanlı-Alman ittifakının gelişmesinde ve ülkenin I. Dünya Savaşı'na girmesinde önemli rol oynadı. Ancak savaş öncesindeki askeri başarılarını, savaş sırasında tekrarlayamadı. Başkomutan vekili olarak görev yaptığı Sarıkamış Harekâtı kayıplarla sonuçlandı. Mondros Mütarekesi'nin ardından, Odessa ve Berlin üzerinden Orta Asya'ya gitti. Türkistan'ın bağımsızlığı için çalışırken, Tacikistan'da bir çarpışmada hayatını kaybetti. Mezarı 1996'da İstanbul'da Abide-i Hürriyet Tepesi'ne nakledildi.

141 pages, Paperback

First published January 1, 2015

13 people are currently reading
136 people want to read

About the author

Enver Paşa

5 books

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
35 (23%)
4 stars
58 (39%)
3 stars
44 (29%)
2 stars
9 (6%)
1 star
2 (1%)
Displaying 1 - 17 of 17 reviews
Profile Image for MURAT BAYRAKTAR.
394 reviews13 followers
May 10, 2022
Titiz bir çalışma olduğu her halinden belli olan başarılı bir kitap olmuş. Ancak anılar tam da bundan sonrasını merak ettiğim yerde bitiyor maalesef, başlıkta 1908 yılına kadar olarak yazıyordu zaten ama gene de işte..
Eski Türkçe kelimelerin günümüz Türkçesi ile hemen parantez içinde verilmesi, bizi dip notlara göndermemesi okumayı çok kolaylaştırmış, hiç bir noktaya dokunulmaması, karışılmaması da önemli ve doğru bir karar olmuş. Eski Türkçeyi görmek açısından ve öğrenmek açısından da iyi olmuş.

Keşke Enver Paşa bundan sonraki yıllarda da anılarını tutsaydı ve kendi ağzından okusaydık; Mustafa Kemal ile olan çekişmesini, 1.dünya savaşına dahilimizi ve sonraki süreçleri onun gözünden anlayabilseydik. Bütün bir ömrü hep kelle koltukta vatan için yaşamış, bir sürü çete çatışmalarına girmiş başarıyla çıkmış, insanları bir araya getirmiş, bir risk almış ancak tutmamış sonrasında da bütün hayatı değişmiş, tepetaklak olmuş. Her şeye rağmen önemli ve değerli bir kişilik Enver Paşa.

Şevket Süreyya Aydemir ile kitabı hazırlayan Halil Erdoğan Cengiz arasında da ilginç bir anlaşmazlık var bunu Ş. S. Aydemir'in notlarını düzeltmesindeki üslubundan anlayabiliyoruz. Dip notları okurken hissediliyor, bu da garip bir detay.
En son eklenen belgeler, fotoğraflar ve Enver Paşa'nın kendi el yazısı kitabı daha da değerli kılmış. Okunması gereken eserlerden.

69 reviews87 followers
Read
December 2, 2017
Arkadaşlar,
İşte beni görüyorusunuz. Binbaşı idim. Anam, babam, kardaşlarım var. Hepsini bıraktım. Ben bu iş için çalışacağım. Siz de benimle beraber ölünceye kadar canınızla, malınızla çalışacağınıza söz veriyor musunuz?
Köylüler bir ağızdan: Veririz.
Eğer, içinizde sözünü tutmayan veyahud hainlik eden bulunursa, bu gördüğünüz bıçak ve revolverle öldürülürseniz, kanınızı helal eder misiniz?
Ederiz.
Yemin eder misiniz?
Ederiz.
Bunun üzerine köylüler, sağ ellerini Kur'an-ı Azimü'şşan'a ve sol ellerini revolver ve kasatura üzerine koyarak İsm-i Celal'i tekrar ederek geçiyorlardı.


Bu kitapta Enver Paşa'nın kendi kaleminden epey başarılı okul yıllarını, orduya katılışını, çetelerle çatışmalarını, sonrasında gizli Hürriyet Cemiyeti'ne katılışını, dağa çıkışını, köylüleri örgütleyişini ve nihayet II. Meşrutiyet'in İlanını okuyoruz.

Takibi yer yer zor bir metin ancak bu anıları, birtakım şahısların kendi yorumlarını katarak anlattıklarını dinlemek yerine sahibinden okumanızı tavsiye ederim.

Baskıya eklenen belgelerde Enver Paşa'nın el yazısını, çizdiği bazı krokileri ve çeşitli fotoğraflarını ki tekinde Mustafa Kemal Atatürk de yanında yer alıyor, görebilmek de kitaba değer katıyor.
Profile Image for Cemressa.
182 reviews5 followers
Read
May 31, 2025
2. Meşrutiyet sonrasını da Enver Paşa'nın kendi kaleminden okumak isterdim. Çok fazla isim, mekan ve olay var. Zihni toplu tutarak, dağılmadan okumak zor ancak bunlara rağmen çok değerli bir çalışma.
Profile Image for Alper.
7 reviews
January 2, 2019
Enver Paşa'nın 2. Meşrutiyet öncesi anılarını kapsayan anıları ağırlıklı olarak Balkanlarda ayrılıkçı çetelere karşı verdiği mücadele ile İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin kuruluş aşamasını içeriyor. Döneme ilgi duyan okuyuculara içerdiği ayrıntılarla daha fazla hitap edeceğini düşünüyorum.
133 reviews
January 10, 2021
Talat Paşa gibi yine yaşadığı dönemin önemli karakterlerinden Enver Paşa'nın ölümünden önce tuttuğu anıları döneme ışık tutması açısından son derece önemli. Ancak kendisi anılarını sadece Meşrutiyet'in ilanına kadar kaleme almış, sanırım bazıları için en büyük önemi arz eden, Almanya ile yakınlık, Cihan Harbine girilmesi, Sarıkamış Faciası, Tehcir gibi konular maalesef anılarında yer almıyor. Onun bakış açısından görebilmemiz adına önemli olurdu ancak yazmış olduğu bölümlerde de Meşrutiyet düşüncesine olan inancı, bu uğurda yaptığı çalışmaları görüp kendisi ve dünya görüşü hakkında kapsamlı bir düşünce edinebiliyoruz.
Eser her ne kadar dönemine göre sade bir dille yazılmış olsa da yer yer çetrefilli ve günlük kullanımdan uzak tamlamalar kitabın akıcılığını bir parça etkiliyor. Bu tip eski kelimelerin çevirisi kelimlerin yanında verilerek okuyucuyu sürekli dipnota göndermenin önüne geçilmiş ancak soru bundan tamamen sakınarak metnin tamamen modern Türkçeye entegrasyonunun mümkün olup olmadığı? Elbette özel isimleri koruyarak.
Keyifli okumalar
Profile Image for Loli.
14 reviews3 followers
August 4, 2023
Çok çok iyi bir çalışma olmuş Enver'i ve beraberinde İttihat ve Terakkiyi merak edenler için tavsiye edilir..
Profile Image for Rusen Özoruç.
30 reviews1 follower
July 13, 2025
This book is inexpensive and contains great information about the geopolitical and domestic policies during the period before the Second Constitutional Era (2. Meşrutiyet). The old Turkish words are flawlessly explained in parentheses, so you can understand everything even if you’re not familiar with Ottoman Turkish vocabulary. It also provides context in places where there might be historical inaccuracies and helps give you the full picture.

In his memoirs about the period before the Second Constitutional Era, Enver Paşa focuses largely on his efforts to combat separatist groups in the Balkans and on the beginnings of the Committee of Union and Progress (İttihat ve Terakki Cemiyeti).

In this book, we see Enver Paşa’s life from his school years to his military career, and finally to the moment when he decides to work for the betterment of his country, even though he knows he might be branded a traitor. We get insight into his thoughts about Sultan Abdülhamid—how much he despises him at first, and how his views evolve over time, remaining opposed to Abdülhamid but in a somewhat softer tone. The book also explores his relationships with his family.

What struck me is how well his diaries provide context about that era, showing just how much tension existed between those who supported Abdülhamid and those who believed there needed to be change. We also gain a comprehensive understanding of his belief in the idea of constitutionalism (Meşrutiyet) and the efforts he made for this cause, which gives us deeper insight into his character and worldview.

Alongside Enver Paşa’s patriotism and deep attachment to his homeland, it’s undeniable that he possessed a vivid imagination, and at times, his dreams and reality seemed to blur together.

You can truly feel how much it pains him to see his country heading in the wrong direction, how decisions coming from the Payitaht (the Ottoman capital) are weakening the nation itself, and how deeply he loves his country and wants to steer it toward what he believes is the right path. Although it didn’t end the way he had hoped, which truly is the definition of “the road to ruin is paved with good intentions.”

I only wish he had kept a diary, or that we had access to one, covering the period after the Second Constitutional Era (2. Meşrutiyet).

A great, quick read for those who want to learn about this era

--------------------------
TURKISH REVIEW
--------------------------

Bu kitap, uygun fiyatlı ve II. Meşrutiyet öncesi dönemdeki jeopolitik ve iç politikalar hakkında oldukça değerli bilgiler içeriyor. Eski Türkçe kelimeler parantez içinde kusursuz bir şekilde açıklanmış, bu sayede Osmanlı Türkçesi kelimelere aşina olmasanız bile her şeyi anlayabiliyorsunuz. Ayrıca, yer yer tarihî yanlışlıkların olabileceği bölümlerde bağlam sunuyor ve olayların bütün resmini görmenize yardımcı oluyor.

Enver Paşa’nın II. Meşrutiyet öncesini kapsayan anıları, ağırlıklı olarak Balkanlar’daki ayrılıkçı çetelerle mücadelesine ve İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin kuruluş sürecine odaklanıyor.

Bu kitapta, Enver Paşa’nın okul yıllarından askerî kariyerine ve nihayetinde hain damgası yeme riskine rağmen ülkesinin iyiliği için çalışmaya karar verdiği döneme kadar hayatını görüyoruz. Sultan Abdülhamid hakkındaki düşüncelerine de ışık tutuluyor; başlangıçta ona ne kadar büyük bir nefret duyduğu ve zamanla bu düşüncelerinin nasıl evrildiği anlatılıyor. Sonuçta Abdülhamid’e karşı muhalif duruşunu sürdürse de bakış açısı biraz yumuşamış oluyor. Kitap aynı zamanda Enver Paşa’nın ailesiyle olan ilişkilerini de ele alıyor.

Beni en çok etkileyen, Enver Paşa’nın günlüklerinin bize o döneme dair nasıl harika bir bağlam sunduğu oldu. Abdülhamid’i destekleyenlerle değişim gerektiğini düşünenler arasındaki gerginliğin ne kadar yoğun olduğunu çok iyi gösteriyor. Ayrıca, Meşrutiyet düşüncesine olan inancını ve bu uğurda yaptığı çalışmaları görüp kendisi ve dünya görüşü hakkında kapsamlı bir fikir edinebiliyoruz.

Enver Paşa’nın vatanseverliği ve bu topraklara olan bağlılığının yanı sıra, hayal gücünün genişliği ve zaman zaman gerçeklerle hayallerinin birbirine karıştığı da inkâr edilemez.

Ülkesinin yanlış bir yöne gittiğini görmekten ne kadar üzüntü duyduğunu, Payitaht’tan (Osmanlı başkenti) çıkan kararların ülkeyi nasıl zayıflattığını ve ülkesini çok sevdiği için onu kendi inandığı doğru yola yönlendirmek istediğini hissedebiliyorsunuz. Ne yazık ki, işler onun umut ettiği şekilde sonuçlanmamış; bu durum gerçekten de “iyi niyetlerle döşenmiş yol, felakete çıkar” sözünün tam karşılığı.

Keşke II. Meşrutiyet sonrası dönemi kapsayan bir günlük daha tutmuş olsaydı veya en azından bizim erişimimizde olsaydı.

Bu dönemi öğrenmek isteyenler için harika ve hızlı okunabilecek bir kitap.
Profile Image for Ulas Ergin.
194 reviews
March 31, 2024
Enver pasanin kendi tuttugu, torunlarindaki defterinden… Metnin gunumuz Turkcesine cevrilmemis olmasi okuma keyfini azaltiyorz

Enver Pasa’nin genc bir subay olarak Bulgar (Yunan, Arnavut) ceteleri ile mucadelesi, daha sonra gizli bir orgute katilmasi, Abdulhamit yonetimince Ittihat ve Terakki gizli orgutunun ve Enver’in baglantisinin tespit edilmesi uzerine bir binbasi iken daga cikmasi, burda halki( koyluleri) orgutlemesi ve mucadelenin 2. Mesrutiyet’in ilan edilmesi ile 1908’de kitap bitiyor.

Oldukca kisa bir kitap, donemin meraklilarina, Enver Pasa ozelinde hitap ediyor, bunun .
Profile Image for Ufuk Tütüncüoğlu.
14 reviews
October 8, 2019
Enver Paşa okul hayatını , çetelerle savaşını, hükümeti devirmesi İttihat ve Terakki cemiyetinin kurulması ve faaliyetlerinden kısaca bahsediyor . Fakat benim ilgimi çeken konular bunlar değil . Asıl Enver Paşayı Enver Paşa yapan gelişmeler 2. Meşrutiyet sonrası gelişiyor. 1. Dünya Savaşına Osmanlı'nın katılması ve bu süreçte Enver Paşa'nın Almanya ziyareti vs. , Sarıkamış harekatı , Basmacı Hareketi bunlar benim daha çok merak ettiğim konular burada yok.☹️
Profile Image for Kubilay Özdemir.
284 reviews5 followers
January 18, 2021
İnanılamayacak boyutta hatalar yapmasına rağmen vatanına olan sevgisini her satırda hissettiren, düşmanla dağlarda göğüs göğüse çarpışmış, hakkında ne düşünmem gerektiğini tam olarak bilemediğim bir insan Enver Paşa. Hiç kuşkusuz ülkesi için arzuları ve hayalleri vardı ama olmadı ve felaketle sonuçlandı. Sevemesem de "her şerde bir hayır vardır" lafı sanırım tam da bu gibi durumları tanımlamak için kullanılıyor. O hayır da Enver Paşa'yla da yolları kesişen Mustafa Kemal oldu bizim için.
Profile Image for Yunus Yenen.
13 reviews1 follower
December 28, 2023
Bay Halil Erdoğan Cengiz bu kitabı hazırlarken, aynı metnin parçalarını kullanan diğer yayınlarla karşılaştırmaya üşenmemiş ve gereken her yeri detaylıca notlandırmış. Öyle ki, "Şevket Süreyya'nın ve Ş. Hanioğlu'nun eserleri buraya müracaat edilmeden okunmamalı" gibi bir düşünce içine girdim.Kitaba yazdığı önsöz de metinle gayet tutarlı gözüküyor, Enver imajını kafamda yeniden şekillendirmeme çok yardımcı oldu. 5/5
Profile Image for Melih Yaydemir.
7 reviews
May 14, 2023
My idol, a life worthy of pride and an honorable death, Enver Pasha will live in my heart...
Profile Image for Nesta .
74 reviews
December 26, 2025
Kalabalıklığın yalnızlığın içindeki arkadaşının tek sırdaşı
Profile Image for Kemal Ogün Işık.
10 reviews7 followers
February 22, 2015
Kitap Enver Paşanın anılarını üzerine ekleme yapmadan olduğu gibi aktarıyor. Tarihimizde önemli bir yeri olan Enver Paşanın anılarını kendi ağzından dinlemek keyifli. Öğrendiğimiz tarihin eksikliğini yüzümüze vuruyor.
3 reviews1 follower
June 12, 2013
Bu kitapta hatırladığım kadarıyla eski mektuplar eski dilde aynen verilmiş. Enver paşanın son dili son derece naif kullandığını belli eden mektuplar.
Displaying 1 - 17 of 17 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.