Life as Politics: How Ordinary People Change the Middle East

by Asef Bayat

Prior to 2011, popular imagination perceived the Muslim Middle East as unchanging and unchangeable, frozen in its own traditions and history. In Life as Politics , Asef Bayat argues that such presumptions fail to recognize the routine, yet important, ways in which ordinary people make meaningful change through everyday actions. First published just months before the Arab Spring swept across the region, this timely and prophetic book sheds light on the ongoing acts of protest, practice, and direct daily action. The second edition includes three new chapters on the Arab Spring and Iran's Green Movement and is fully updated to reflect recent events. At heart, the book remains a study of agency in times of constraint. In addition to ongoing protests, millions of people across the Middle East are effecting transformation through the discovery and creation of new social spaces within which to make their claims heard. This eye-opening book makes an important contribution to global debates over the meaning of social movements and the dynamics of social change.

Genres: Politics, Middle East, History, Sociology, Nonfiction, Islam, Anthropology

390 pages, Paperback

First published January 1, 2009

About the author

Asef Bayat (Ph.D. University of Kent 1984) (Persian: آصف بیات) is Professor of Sociology and Middle Eastern studies at University of Illinois at Urbana-Champaign. He was Professor of Sociology and Middle Eastern studies and held the Chair of Society and Culture of the Modern Middle East at Leiden University, The Netherlands. He was the Academic Director of the International Institute for the Study of Islam in the Modern World (ISIM) and ISIM Chair of Islam and the Modern World at Leiden University from 2003 until 2009.

Reviews

[Ardavan Bayat · Rating 4 out of 5]

خوانش: 1400.09.14

کتاب خیلی به نگاهی سیاسی خودم نزدیک بود. خیلی منطقی‌تر از تحلیل‌های آبکی رسانه‌ای به سیاست خاورمیانه و ایران پرداخته‌بود. یکی از کتاب‌هایی که سیاست‌های خاورمیانه‌ای رو جامعه‌شناسانه و به‌خوبی شکافته، همینه. حتمن یه بار دیگه می‌خونمش تا مفاهیم به‌خوبی در ذهنم ثبت بشه. به همه‌ی کسانی که به سیاست در خاورمیانه و ایران معاصر علاقه‌مند هستند، پیشنهاد می‌کنم این کتاب رو بخونن.
صفحه‌بندی کتاب خیلی بده. قلم ریز و نگارش بد برای کتابی که مجوز چاپ نگرفته و نمی‌تونه بگیره خیلی بده. باید کتاب رو استاندارد می‌کردن بعد نسخه‌ی پی‌دی‌اف می‌ساختن.


‌فصل‌ها و یادداشت‌هایی هنگام خواندن کتاب:

۱. مقدمه، هنر حضور

2. تحول خاورمیانه‌ی عربی: تحلیل یک بیانیه

3. پیشروی آرام مردم عادی

4. فقرا در جست‌وجوی دائمی فرصت‌های زندگی

5. فمینیسم زندگی روزمره

6. پس‌گرفتنِ جوانی

7. سیاست شادی

8. تهران، شهر جری
تاریخچه‌ای از تهران، از آقامحمدخان قاجار تا سال 1389

9. خیابانی به نام انقلاب

10. آیا اسلام سیاسی دارای یک بوم‌شناسی شهری ست؟
عمیق بود، به دور از باورهای رسانه‌پسند."

11. جهان‌وطنیِ هرروزه.
مصر و تجربه‌ی برخورد قبطیان (مسیحیان) و مسلمانان.
چیز تازه‌ای بود. نویسنده به فضا و مکان توجه ویژه‌ای دارد.

12. خیابان عربی
آخرای این فصل رو رو بالکن می‌خوندم که فهمیدم تو خرپشته‌ی خونه‌ی همسایه‌پشتی داره آتیش می‌گیره. تا زنگ بزنم به 125 و آتشنشانی بیاد خیلی چیزا سوخت. نمی‌دونم بگم شانس آوردن که خونه نبودن یا بگم چه بدشانسی‌ای که خونه نبودن. شب بدی بود. آتشنشانی هم سریع گفت که نیرو تو راهه.
کل خونواده داریم به این قضیه فکر می‌کنیم و من به اینکه اگه پنج دقیقه به بهانه‌ی چای خوردن نمی‌رفتم تو الان زودتر فهمیده‌بودم و...

13. آیا انقلاب‌های اسلامی در آینده به وقوع خواهند پیوست؟

14. نه سکوت، نه خشونت: سیر تحول پسااسلام‌گرا

15. بهار عربی، انقلاب‌های پسااسلامگرا

[M L Delshad · Rating 4 out of 5]

به باور بیات به دلیلِ وجودِ حکومت‌های مقتدر در خاورمیانه امکان چندانی برای ظهورِ جنبش‌های اجتماعیِ پایدار وجود ندارد. در نتیجه در این مناطق اشکالِ دیگری از رفتارِ سیاسی شکل می‌گیرد که بیات آن‌ها را ناجنبش می‌نامد. "ناجنبش‌ها" پیامدهای سیاسی-اجتماعیِ یک نوع رفتارِ فردی خاص هستند که از سوی تعدادِ بی‌شماری از افراد و به صورت بلندمدت در زندگیِ هرروزه‌شان به انجام می‌رسند. این افراد به پشتوانۀ "هنرِ حضورشان" در موقعیت‌های اجتماعی و مکان‌های عمومی در زندگیِ هرروزه "پیشرویِ آرامی" را به سوی تحمیلِ خود به حاکمیت در پیش می‌گیرند. ناجنبش‌ها به طور کلی معطوف به زندگی هستند اما در موقعیت‌های بحرانی برپایۀ "شبکه‌های انفعالی" که افرادِ اتمیزه را در آن‌ها به هم پیوند می‌دهد اعتراضاتی جمعی را نیز ترتیب می‌دهند. بیات در تحلیلهای خود نشان میدهد که تغییرات اجتماعی-سیاسی خاورمیانه زاده محیط شهری است. برای او خیابان و سیاست همبسته با آن یک کلیدواژه است: خیابانی که کانون نفوذ جامعه در دولت یا به گفته خود او اجتماعی شدن دولت است. کوتاه سخن اینکه اهمیت اجتماعی-سیاسی-فضایی خیابان آنقدر برای بیات اهمیت دارد که بخش دوم کتاب زندگی همچون سیاست پیرامون این موضوع میگذرد. بیات در این بخش از توسعه نامتوازن تهران می گوید. از خیابان ها و میدان¬های انقلاب و سیاست¬هایی که از خیابان¬ها برمی¬خیزند.
آیا این پتانسیل فضایی و اجتماعی خاموش اما قدرتمند و گسترده تغییر، خاورمیانه را به سمت انقلابهای همه¬گیر می¬کشاند؟ آیا این انقلابها مانند تجربه ایران 1357 اسلامی¬است؟ بیات در بخش سوم و پایانی زندگی همچون سیاست تلاش می¬کند که به این پرسش¬ها پاسخ گوید.
...................

کتاب بسیار خوشخوان و ترجمه بدون دست انداز است. اگر به چگونگی تغییر اجتماعی در خاورمیانه علاقه مندید و یا میخواید تلاش یک نویسنده ایرانی در نقد نظرات جاافتاده رو ببینید حتما بخونیدش.
از نظر من علیرغم وجود نقدهای جدی به رویکرد کلی بیات در این کار، به نظرم ارزش خواندن و تامل کردن رو داره.

[Roua Hwamdeh · Rating 4 out of 5]

هذا الكتاب يعد من أهم الكتب التي رصدت واقع مجتمعات الشرق الأوسط المعاصر،

هذا الكتاب يهم الباحثين وغير الباحثين على حد سواء، لأنه يركز على السياسة من أسفل (بدل السياسة من أعلى)؛ أي على الأفراد العاديين، باعتبارهم فاعلين يمتلكون إرادة.
بدل التركيز على(الأحزاب والحركات الاجتماعية المنظمة).
يعطي بيات في هذا الكتاب صوتًا لفئات اجتماعية لم تكن مسموعة من قبل (المهمشون) من (النساء، الشباب، والعاطلون...)
ويرى كيف أن هؤلاء الأفراد العاديين الذين لا ينتمون إلى فئات النخبة، قادرون على تغيير السياسة من خلال سلوكياتهم اليومية البسيطة التي تأخذ شكل احتجاج سلبيا على الأوضاع والمظالم.
****

[Ali · Rating 5 out of 5]

Asef Bayat is one of, if not the most concise, eloquent, and dynamic socio-political commentators of our time. He was in Tahrir Square during the majority of the uprisings and I highly regard all of his published works.

[تسنيم · Rating 4 out of 5]

كتاب جميل. أحب الكتب المختلفة في النظر للأمور
قد لا تتفق معه تماما لكنه يحمل في طياته فهم الكثير من العوامل التي تكون عادة مهمشة
يتناول أغلب الباحثين هذه المواضيع عبر العوامل الرئيسية هذا الكتاب ينظر للأمور من أسفل إلى أعلى.
أحببته

[Samin Rb · Rating 4 out of 5]

Reviewed the book for a course, an excerpt:

It is worth saying that Life as Politics should be seen as the continuation of Bayat’s previous books Street Politics: Poor People's Movements in Iran (1997) and Making Islam Democratic (2007). The theoretical framework of the three is pretty much the same. The idea of the quiet encroachment of the ordinary was detailed comprehensively in 1997 as the backbone of Street Politics. Similarly, the “politics of presence” is the theme that Bayat developed through studying the post-Islamist waves of social change in Iran and Egypt. The real point of departure of Life as Politics from the other two is in fact finding a name for what Bayat had described previously but could not name it, that is to say nonmovments. Bayat demonstrates that nonmovements would transform into contentious politics and social movements when opportunities for mobilized activism become available (p. 24). The coincident of this statement and the revolutionary waves in the Middle East in late 2010 was indeed fortunate for the fate of the book. This is interesting how in spite of the fact that Bayat has been repeating himself in a number of essays and books, his 2010 contribution gained scholarly attention the most efficiently and this can be a topic for discussion regarding how the incidents of real world may impact the life of academic works and their visibility.

[Anna · Rating 3 out of 5]

I reviewed this book for the Fall 2010 issue of The Review of Faith & International Affairs -- my first real book review! An excerpt:

"The author argues for a hopeful vision of change in the Middle East, one that recognizes the role of social nonmovements in effecting change under authoritarian regimes—change that would not be possible using traditional activism and/or revolutionary tactics. Nonmovements effect change through action instead of ideology; practice in place of protest; ordinary acts rather than contentious ones; and, through the participation of many, who need not be unified to be effective.

It’s worth noting that Bayat approaches Islam and its influence as a post-Islamic (to use his term) academic; that is, he promotes a progressive kind of secularism in the Middle East that recognizes only a tangential role for religion in society. His observation about the poor’s pragmatism is helpful, but he seems to gloss over how important non-political Islam and religious practice might be for the everyday nonmovements he describes. Religion is not just an outside force in these societies; it is often an integral part of individual actors’ identity."

[محمد · Rating 4 out of 5]

أنهيت كتاب الحياة سياسة للدكتور آصف بيات المفكر الامريكي الايراني والذي دّرس في الجامعة الامريكية بمصر .
الكتاب يتناول فكرة مفادها ان الافعال الجمعية لعموم الناس قد تؤدي الي احداث تغييرات مهمة في المجتمع وفي بناء السلطة .
استخدم الكاتب بكثرة امثلة من ايران ومصر ومن الثورة الايرانية لكي يدعم افكاره .
الكتاب جيد جدا يعيبه بعض التكرار والترجمة اكثر من رائعة .
بقي لي ملاحظة وهي ان الواقع الذي نعيشه متسارع جدا ومواقع التواصل الاجتماعي لها تأثيرات كبيرة جدا تجعل اي افكار واو نظريات او تفسيرات قديمة لا قيمة لها .

[Nourhan · Rating 4 out of 5]

This book is based on the framework of quiet encroachment which is a survival strategy that he suggested against repression which will be applied throughout the chapters such as women movements, youth movements and any new revolution

This book is worth for reading

[Armin Hashemi · Rating 5 out of 5]

کتاب دو کشور تونس و مصر را د�� انقلاب عربی مقایسه کرده- تونس کشوری با حکومت نظامی و تقریبا سکولار و مصر حکومتی مذهبی. هر دو انقلاب کردند و ذات حکومت‌ها تغییری نکرد، بااین‌حال اجتماع تغییرات زیادی کرد. مذهب از حالت حکومتی و عمومی به حالت شخصی درآمد و آزادی زنان بسیار بیشتر شد که به ترتیب ناشی از فساد دین و حضور زنان در انقلاب است. در کل انقلاب‌های جدید رهبر ندارند و به جای تغییر حکومت، نهادهای اجتماعی و فرهنگی را تغییر می‌دهند.

[Özgür · Rating 5 out of 5]

“Sertlik yanlıları İran’da kültür savaşını kaybetti”

Özgür Gökmen

Cumhuriyet Kitap 1366 (21 Nisan 2016): 14-15.

İran ve Mısır’da yirminci yüzyılın ikinci yarısındaki gelişmeleri inceleyen İslâm’ı Demokratikleştirmek ile Ortadoğu’da zor zamanlarda failliğin hikâyesini anlatan Siyaset Olarak Hayat kitapları kısa bir süre önce yayımlanan Asef Bayat’la Ortadoğu’daki gelişmeleri ve kitaplarını konuştuk.

Siyaset Olarak Hayat’ta, dış müdahalenin tehlikesine birden çok yerde işaret ediyorsunuz. 2011’de bölgede beklentiler üst düzeyde olmasa da hâlâ bir umut vardı. Bugün Libya ve Yemen başarısız devletler haline gelirken en kötü gelişme Suriye’de yaşandı: Beş yıl önce değişim isteyen insanlar “barışçıl, silahlı değil” diye bağırıyordu. Ardından bir vekâlet savaşı başladı. Suriye’de ne oldu?

Tüm bu deneyimlere, Libya, Suriye ve Yemen’dekiler dahil olmak üzere tüm protestolara özenlice bakarsak dikkat çekecek derecede barışçıl ve medeni bir biçimde başladıklarını görebiliriz. Suriye’de de Libya’da da rejimin tepkisi şiddetli ve sıra dışı oldu. Protestolarda çok can kaybı yaşandı fakat yabancı güçler işe karışana dek hâlâ şiddete başvurulmamıştı. Libya’da NATO ile Katar ve Suriye’de Suudi Arabistan, Türkiye, ABD’den başlayan bir dizi ülkenin yanı sıra İran, Hizbullah, El-Kaide ve ardından Rusya... Bunların dahli, jeopolitik hesapların görülmesi için bu ülkeleri birer tiyatro sahnesine çevirerek ayaklanmaların çoğunluğunu militarize etti. Son dönemlerde tanık olduğumuz üzere, rejim ve silahlı muhalefetin gaddarlığına ve şiddetine rağmen sıradan Suriyelilerin fırsat doğduğunda hâlâ barışçıl biçimde protesto etmek istediklerini göstermesi kayda değer.

“AKLIN KARAMSARLIĞI”

Peki, Mısır’da “25 Ocak Devrimi” nasıl oldu da pretoryan bir otokrasiyle sonuçlandı?

Bu kuşkusuz hüzünlü bir karşı devrimci restorasyon hikâyesi. Her devrimin kendi içinde taarruza geçmek üzere fırsat kollayan bir karşı devrim nüvesi barındırdığını aklımızdan çıkarmamalıyız. Fakat karşı devrimin zaferi, devrimin sabotajı etkisiz kılmak için yeterli savunma mekanizmasına sahip olup olmadığına bağlı. Arap devrimleri vakasında karşı devrim güçleri hem dâhili hem de bölgesel düzeyde hareket etti. Arap Baharı, bu devrimlerin başarıya ulaşmamasını temin etmek için son derece kararlı davranan Arap otokrasilerinin, kralların ve şeyhlerin, gösterişli yapılarını kuşkusuz sarstı. Temel karşı devrim gücü olan Suudi Arabistan ve diğerleri mezhep çatışmalarını kışkırtarak sabotaj eylemlerine giriştiler. Fakat Mısır’da devrim aynı zamanda kendi kısıtlılıklarının, eski iktidar yapısını dönüştürmeyi başaramamasının cezasını da çekti. Böylece devrim askeriye, istihbarat örgütleri, yargı vb. gibi dönüştürülmemiş kurumlara çöreklenen karşı devrimci güçlere karşı açıkta ve savunmasız kaldı. Aynı zamanda Mursi hükümeti sefil bir yönetim sergilediği, (Tunus’ta Ennahda’nın yaptığı gibi) kapsayıcı davranmayı başaramadığı ve çok büyük düş kırıklığı yarattığı ve muhalefete neden olduğu için ordu harekete geçmek ve kendi iktidarını dayatmak için bulduğu fırsatı kullandı. Tehlike çok önceden fark edilebilirdi. Aslında, bir yandan iyimser olmaya çalışmış olsam da bu gözlemi Mart 2011’de, Mübarek’in devrilmesinden sadece üç hafta sonra, “Arap Reformsu Devrimlerinin Paradoksları” başlıklı yazımda dile getirdim. Fakat öyle anlaşılıyor ki “aklın karamsarlığı” daha büyük bir titizlikle vurgulanmalıymış.

Tunus’ta gelecek beklentisi daha mı iyi?

Evet, Tunus’ta gelecek beklentisi birçok açıdan daha iyi görünüyor. Tunus’ta ordu, Mısır’dakine göre çok daha az saldırgan davrandı; Ennahda bütünlüklü olarak Mısır’daki Müslüman Kardeşler’e göre daha kapsayıcı, hoşgörülü ve anlayışlı oldu ve Tunus’ta Ennahda ile seküler ve liberal güçler arasında arabuluculuk yapan güçlü bir emek hareketi örgütü, UGTT (Tunus Genel İşçi Sendikası), vardı. Tunus Anayasası hatırı sayılır bir başarı. Fakat (hem seküler hem de İslamcı) siyasal sınıf, temel olarak sorgulamaksızın neo-liberal ekonomiye inanıyor ve toplumsal adalet Mısır’daki gibi devrimin karşılanmamış bir talebi olarak ortada duruyor. Eşitsizlik, işsizlik, dışlanma büyük ölçüde devam ediyor ve büyük ihtimalle devrim sonrası hükümetleri gelip vuracak.

“SİYASAL KABİLECİLİK”

Gannuşi’nin Ennahda’sı, Milli Görüş içindeki kanadı dahil, Türkiye’de İslamcılığın radikal çizgisinin ilham kaynaklarından biriydi. Sonra, 2000’lerde, Türk İslamcıları bu defa tersine AKP’nin Gannuşi ve takipçilerine ilham kaynağı olma mevkiine geldiğiyle övündü. Size bu aradaki ilişki nasıl görünür?

Bu anlaşılabilir. Milli Görüş, Gannuşi’yi Kemalistlerin hoşgörüsüz sekülarizmini çok fazla çağrıştıran Bin Ali rejimine muhalefet ederken Londra’da sürgünde olduğu ve Avrupa’da İslam’ın sözcüsü gibi davrandığı için ilham kaynağı olarak görüyordu. Evet, 2000’lerde başarılı bir hükümet kuran AKP, hakikaten birçok İslamcı hareket ve muhtemelen Gannuşi de dahil olmak üzere birçok Müslüman şahsiyet için model haline geldi. Fakat Türkiye’nin son zamanlarda sadece ekonomik olarak değil, demokratik pratikler ve insan haklarına saygı konusunda da bir düşüş yaşadığını düşünürsek hâlâ AKP’yi ilham kaynağı olarak gördüğü için Gannuşi’nin, AKP ve özellikle Erdoğan hakkında bugün ne düşündüğünü öğrenmek ilginç olurdu.

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kısa bir süre önce verdiği fetvaya göre cinsel arzu uyandıran müzikler icra etmek ve dinlemek günah. Bu fetva bizim coğrafyamızdaki, sizin adlandırmanızla, “eğlence siyaseti” açısından tanıdık geliyor mu?

Evet fakat bu biraz çetrefil. Bu hükümlerin verildiği ampirik koşulları bilmek lazım. Örneğin bu fetva neden şimdi veriliyor? Tamamen dogmatik mi? Genel olarak böylesi hükümler neredeyse her zaman dogmatik, ahlaki veya püriten temellerle meşru kılınır. Ancak öyleyse sorun her şeyden önce böyle bir püritenliğe neden sahip olduğumuz. Bir süredir bu meseleler hakkındaki düşüncelerim beni şu sonuca ulaştırdı: Bu ve benzeri emirlerin kökü iktidar kullanımında yatıyor. Öyleyse bu vakada, evet, bu fetva “eğlence siyaseti” ile ilgili.

Türkiye’de siyasi iktidarın destekçileri son zamanlarda “Müminlere karşı şefkatli, kafirlere karşı şiddetli” (Fetih 48: 29) ayetini sıkça anıyor. Demokrasi anlayışları hakkında bu size ne söylüyor?

Bu tür ayetlerin hangi bağlamda kullanıldığını bilmiyorum fakat eğer iktidar partisinin siyasal muhaliflerine atıfta bulunmak için kullanılıyorsa açıkça nezaket ve hoşgörünün “dışarıdakiler” için değil, “içimizde” teşvik edildiği bir dışlama siyasetini, bir tür “siyasal kabileciliği” gösteriyor. Bu elbette yurttaşlık fikrinin ve haklar ile sorumluluklarda eşitlik fikrinin zararına iş görür ve dolayısıyla antidemokratik.

“İRAN’DA İSLAMLAŞMA, ULEMANIN İKTİDARINDAN SONRA GERÇEKLEŞTİ”

İslam’ı Demokratikleştirmek, İran ve Mısır İslamcılıklarını, 1960’lardan 2000’lerin ortasına dek karşılaştırmalı olarak inceliyor. İki ülke arasındaki temel fark neydi?

Temel fark, Batı’ya yakın dururken, üniversitelerde yükselen “İslami dernekler”e Nasırcı milliyetçilerin ve komünistlerin altını oymak için göstermelik destek veren Enver Sedat’ın cumhurbaşkanlığı döneminden beri Mısır’ın oldukça güçlü bir İslamcı hareket geliştirmeye başlamış olmasında yatar. Bu İslami dernekler büyüdü ve süreç içinde 1980’lerde, Mübarek döneminde isyancı Cemaatü’l-İslamiyye’ye ve El-Cihad’a dönüşerek radikalleşti. Mısır, şiddete başvurmayan stratejisini koruyan nüfuzlu Müslüman Kardeşler ve yeni gelişen diğer gruplarla birlikte 1990’larda ve 2000’lerin başında kuvvetli bir “İslami tarz” tecrübe etti. Mısır’ın İslamcılığı temel olarak ulemanın kurumu olan El Ezher’in dışında, hatta ona karşı gelişti. Fakat İran deneyimi farklıydı. Aslına bakılırsa İran’da, 1979 Devrimi’nin hemen öncesinde neredeyse güçlü hiçbir İslamcı hareket yoktu. Temel muhalefet solcu gerilla örgütleri, güçsüz Musaddıkçı gruplar ve İslami solcu Ali Şeriati’nin düşüncesi çerçevesinde geniş bir duyarlılıktan ibaretti. O dönem Ayetullah Humeyni sürgündeydi fakat devrim esnasında camiler ve muvakkat dinî kurumlardaki ağlarını, sıradan muhalefeti Ayetullah Humeyni’yle ilişkilendirmek için kullanmayı başaran Kum Medresesi’ndeki kıdemsiz ulema arasında takipçileri vardı. Bu yüzden İran’da İslamlaşma büyük ölçüde devrimden sonra, ulema ve İslamcılar siyasal erki ele geçirdikten sonra başladı.

İran’da post-İslamcı bir yörüngenin ortaya çıkmasına ne yol açtı? 1997-2004 reform hükümeti ve ardından 2009’da Yeşil Hareket neden başarı kazanamadı?

İran’da post-İslamcılığın ortaya çıkışı, büyük ölçüde tam da İslamcılarca yönetilen yeni rejimin “İslamlaşma”yı tepeden dayatması ve böylece devrimden farklı beklentileri olanlar arasında muhalefet yaratmasıyla ilişkili. İslamcı devlete demokratik haklara, bireysel özgürlüklere, toplumsal cinsiyet taleplerine yönelik artan ihlaller ve iktidarın tekelleşmesi eşlik etti. Bu durum birçok kadın, genç, entelektüel, değişim yanlısı ve solcu muhalif arasında karşıtlığa yol açtı. Dinî sektör, ulema ve bunların kurumları, esas olarak geleneksel bağımsızlıklarını yitirdiler. Geleneksel ulema ve Büyük Ayetullahlar, velayet-i fakih biçimini alan İslamcı devlet fikrine karşı çıktı. Irak’la yaşanan savaş, bozulan ekonomi, baskı, kötüye giden kentsel yaşam belirli İslamcı aktörlerin “İslamcı iktidar”a dair kendi kanılarını sorgulamalarına katkıda bulundu. Şunu düşündüler: “İslam devriminin beraberinde getirmesi beklenen bunlar mıydı?” Böylece bu insanlar farklı, daha hoşgörülü, minimalist ve daha kapsayıcı bir İslami politika tahayyül etmeye başladılar. Gerçekten de bu yeni bakış açısı Muhammed Hatemi’yi iktidara taşıyan 1997 seçimlerinde “reformculuk” biçiminde bir siyasal güç kazandı. 1997-2004 döneminde pek çok açıklık yaşandı: Olabildiğince özgür bir basın, toplumsal hareketler, kadın grupları, siyasal partiler, daha canlı uluslararası ilişkiler... Tüm bunlar sistemin içinden gelenler tarafından meşruiyet kaybına itilen sertlik yanlısı İslamcılar için ciddi bir tehdit oluşturuyordu. Böylece post-İslamcı politika, daha sonra Yeşil Hareket’le geri dönünce ordu tarafından desteklenen sertlik yanlısı İslamcılar bunu engellemek hususunda kararlı davrandı. Reform hareketi 2004’te seçimleri kaybetti çünkü öncelikle politikalarının birçoğu sertlik yanlıları tarafından etkisizleştirilmişti ve ikinci olarak Ahmedinejad’a ve onun popülist vaatlerine bağlı görünen alt sınıfları, yoksulları ve çalışan insanları seferber etmek üzere yeterince gayret göstermemişti.

“İRAN’DA GENÇLER BİREYSELLİK İSTİYOR”

İran’da post-İslamcılık Temmuz 2015’teki nükleer anlaşma ve Şubat sonunda yapılan seçimlerinin ardından eski seyrine geri mi dönüyor? Üç farklı siyasal eğilim, yani Hasan Ruhani, Ayetullah Ekber Haşemi Rafsancani ve Muhammed Hatemi arasındaki koalisyon bize ne söylüyor?

“Post-İslamcılığın dönüşü” ile post-İslamcı bir hükümeti kastettiğinizi varsayıyorum, yoksa toplum epey zamandan beri büyük ölçüde post-İslamcı. Ruhani dönemi kamusal alanda reformcu akım için bir alan açmış olsa da Ruhani hükümeti reformcu eğilimin daha muhafazakâr tarafında. Mevcut siyasal gerçeklik, Ayetullah Rafsancani gibi insanları reformculara yaklaşmaya iterken bazı siyasal reformcuları beklentilerini asgariye indirmeye zorladı. Son seçimler döneminde, Anayasayı Koruyucular Konseyi gibi sertlik yanlısı İslamcıların dışlayıcı politikaları üzerinde hareket üstünlüğü sağlamak üzere dikkat çekecek derecede iyi hareket eden kapsamlı bir koalisyon vardı ve böylece yeni parlamentoda geniş bir muhalefet oluşturmayı başardılar.

Time dergisinin kasım sayılarından birinin kapağı “İran’da değişim”e ayrılmıştı. Her ne kadar teokrasi yeni inananlar yaratmayı başarsa da ideolojik keskinliğin köreldiği anlaşılıyor. Çocuklar, devletin onayladığı oyuncak bebek Sara’ya, başörtüsü saçlarıyla oynamaya izin vermediği için ilgi göstermiyormuş. İran toplumu “Batı Zehirlenmesi”ne karşı resmî söylemle daha ne kadar zapt edilebilir?

Elbette sertlik yanlılarının destek grupları var. Fakat aslında azınlıktalar. Özgür seçimler genellikle her zaman bütünüyle bunu kanıtlar. Esnek örtünme dahil “Batı Zehirlenmesi”ne yönelik resmî söylem sertlik yanlılarının varlık sebebi ve devam etmesi kuvvetle muhtemel. Fakat bunun ne kadar işe yaradığı tartışmaya açık. Polis amirlerinin kadınların örtünme kurallarına uymalarını sağlamada başarısız olduğunu itiraf ettiğine defalarca tanık oldum. Her ne kadar nüfusun sesi hâlâ epey gür çıkan muhafazakâr bir kesimi gerçekten mevcutsa da sertlik yanlılarının “kültür savaşı”nı kaybettiğini düşünüyorum. Toplumsal ve kültürel alanlarda artan bir parçalanma ve kutuplaşma var.

Tüm bunlar sıradan insanlar, özellikle gençler için ne anlama geliyor?

Mevcut durumda sıradan insanların temel kaygısı ekonomik meseleler, barınma, yüksek fiyatlar ve daha çok işsizlik. Batı’yla nükleer anlaşmadan sonra işlerin biraz düzelebileceği bekleniyor. Fakat bu kolayca gerçekleşmeyecek. İran devrim sonrası tarihinde halihazırda hayli emsalsiz bir eşitsizlik deneyimi yaşadı. Bu muhtemelen sürecek zira İslamcılardan post-İslamcılara kadar tüm hükümetler üç aşağı beş yukarı neo-liberal ekonomiyi verili kabul etti. Gençlerin ve genel olarak “kültürel tabanlar”ın munzam talepleri var. Gençler, sadece güvenli bir gelecek -yani uygun bir iş, yaşayacak bir yer, evlenmek ve ileride bir aile kurmak değil, aynı zamanda “gençlik”lerini yeniden talep etmek, yaşlıların, ahlaki ve siyasal otoritenin dikkatli nazarlarından uzakta gençlerin hayatını sürmek, ilgilerinin, bireyselliklerinin peşinden gitmek istiyor. Genç insanların hayatının bu boyutu var olan toplumsal gerilimi artıyor.

İslâm’ı Demokratikleştirmek/ Asef Bayat/ Çeviren: Özgür Gökmen/ İletişim Yayınları/ 376 s. Siyaset Olarak Hayat/ Asef Bayat/ Çeviren: Özgür Gökmen/ Metis Yayınları/ 464 s.

[Morteza Bahrami]

کتاب داده‌های فراوان و پر از جزییاتی دارد که گاهی از بس تکرار می‌شوند به ورطه ملال می‌غلتند. اطلاعات من از دنیای عرب به ویژه دوره معاصر بسیار کم است و به گمان‌م مردم ما عموما آن‌ها را هنوز سوسمار خوارانی عقب‌مانده و تن‌لش��هایی زن‌باره می‌دانند اما براساس آنچه نویسنده آورده است مصر و به ویژه تونس به راستی سرزمین‌هایی شگفت‌انگیزند و مردمانی آزادی‌خواه دارند. نابرابری و فقر مسئله‌هایی ریشه‌دار و بی‌تاریخ‌اند اما در کشورهای عربی و به طور خاص جنوب‌غرب آسیا و شمال آفریقا اسلام به نظرم این مسئله‌ها را به معزل تبدیل می‌کند و جامعه‌ها را بی‌ثبات. هر چه در کتاب جلوتر می‌رویم ناامیدتر می‌شویم و همراه آن مردم انقلابی سرخوردگی را تجربه می‌کنیم. سرنوشت انقلاب ۵۷ خودمان هم درست مانند همان بهاری بود که انقلابی‌ها را به خاک سیاه نشاند و پس از چهار دهه حکومت را به استبدادی ناکارآمد تبدیل کرده است. می‌نویسد که جوانان و زنان بیشتر هزینه را می‌دهند و کمترین دستاورد را می‌گیرند. نقش زنان را به طور مفصل می‌کاود و نمونه‌های فراوانی می‌آورد که زنان چگونه نشانه تغییرند و عامل تلطیف و انسانی‌سازی روند انقلاب را دارند. فقیران ابتدا در انقلاب شرکت نمی‌کنند و هنگام مشارکت با بدبینی تجربی‌شان بیشتر به منافع خودشان می‌اندیشند و عمل می‌کنند. خلاصه این که انقلاب به طور کلی سبب دگرگونی ریشه‌ای در نخبگان قدرت‌مند نمی‌شود اما می‌تواند به اصلاحاتی چه در عرف چه اقتصاد و روابط مردم و قدرت بینجامد.
کتاب واقعا خواندنی است، دید تازه‌ای دارد و مردم و زندگی روزمره را در روند انقلاب‌ها می‌کاود. در نهایت آگاهی می‌دهد چه 《این‌ها》 باشند چه 《این‌ها》 بروند اوضاع عوض نمی‌شود اما مردم دگرگون می‌شوند و شاید امیدی باشد.

[Scott Neigh]

A book about struggles for social change in the Muslim Middle East, mostly focused on Iran and Egypt but with scattered references to other countries as well. The first edition was written not long before the Arab Spring and laid out an analysis that didn't quite predict the uprising but that described dynamic circumstances allowing for its possibility in a way that most commentators in that moment failed to recognize. This edition was updated in 2013.

My interest in this book was its analysis of what it describes as "nonmovements" as a distinct way in which social struggle plays out in the Muslim Middle East. According to the author, most English-language scholarly analysis of movements in that part of the world has either been hopelessly orientalist (especially regarding movements that incorporate Islam in some fashion) or has uncritically adopted frameworks for analyzing movements that were developed in the West without recognizing why material differences in conditions matter. He argues that most of the states in question act in repressive ways even towards fairly modest forms of collective dissent but at the same time are not as strong or as pervasive in their penetration of social life as we in the West imagine states to be. This means that there is less space for the development of social movements in the sense that we generally understand them here. But (as true everywhere, in all eras) there is still all manner of political diversity, of dissent, of desire for things to be otherwise, and a lot of the time, that manifests in what he describes as "nonmovements." They involve a sort of mass disobedience to state-enforced norms that is not centrally coordinated and is really just lots of individuals acting on their own and in their own interest, but that nonetheless has a deliberateness to it and that cumulatively over time seizes space, physical and social, that the state does not want to yield. This can, under certain circumstances, become more deliberately collective and contentious politics, often when states try to crack down on space that has been seized. He explores this in detail in the context of the urban poor, middle-class women, and youth. In the case of the urban poor, it often means things like appropriating public space for their own purposes, whether that is space acquired to live or to make a living in the informal economy, as well as things like illictly stealing municipal services. For middle-class women, that means pushing against various restrictions on their choices and behaviours, not in a collective and overtly political way but just by pushing back against them in their own lives and in some cases just going ahead and doing the things, in ways that end up over time reshaping dominant norms. States and ruling elites don't like any of this, but are limited in what they can do in response. And obviously this form of struggle has its limits, but it has still managed to accomplish some important things in the context being considered. My own interest in this is because it is very much related to everyday resistance, which I talk about in one chapter of my current book project. Bayat goes to great lengths to argue that what he is describing is distinct from everyday resistance, and I get where he is coming from but I'm not sure that matters for my purposes. I think partly he is distancing what he is doing from some of the less useful (and less actually resistant) aspects of the everyday resistance literature that have emerged in the decades since James C. Scott originally used the concept, and I'm really not very interested in those aspects. And I think partly the phenomenon he is examining includes but also exceeds what "everyday resistance" generally captures, so he is using new terminology to make clear the distinctiveness of the context he is focused on. So despite his disavowal, what he has to say still feels pretty relevant to how I talk about everyday resistance in what I'm writing.

In addition to that part of the work, which I thought was going to be the whole book but is really just the first section, he explores a bunch of other aspects of social change in Egypt and Iran, in a way that mixes history and sociology. I don't know much about these contexts, and I'm fully aware of the limits of what you learn from reading just one book about a topic, but it was still fascinating learning. I wonder in particular how the author's analysis of the Arab Spring might have changed, given that this was written at a point before some of the more tragic and repressive downstream events had become clear. But I enjoyed his examination of the politics of fun (which are quite relevant to the Western left and its tendency towards certain kinds of puritanism), his reflections on what revolution can and does mean today, his use of the idea of everyday cosmopolitanism, and just all of the bits and pieces he shares about political life in the Muslim Middle East, especially Cairo and Tehran, from the '70s to the 2000s. There are points where he talks about movements in distanced and reified ways that seem to be informed by social movement studies discourse, which I don't love, but I didn't find that negated what is of value in this book. I don't know how many people are going to be interested in reading it, but certainly if you are someone who thinks a lot about social movements and other kinds of efforts for collective liberation, and you usually restrict yourself to North American content, this book would be a useful way to branch out.

This review also published on my blog: https://scottneigh.blogspot.com/2020/...

[Sherif MohyEldeen · Rating 4 out of 5]

A must-read book to understand the social and political change in the Middle East!

[Hussein Aboubakr · Rating 3 out of 5]

Much good socio-political insight, too much ideology.

[Behnaz · Rating 5 out of 5]

" مردم به ندرت تصمیم می‌گیرند از روی اراده و داوطلبانه انقلاب کنند، مردم تحت وضعیتی تاب نیاوردنی مشروط و مجبور به انجام انقلاب می‌شوند"

[Gerrit Daniël van den Berg · Rating 4 out of 5]

Interesting insights on quiet encroachment and street politics.
Definetly reccomended for anyone interested in the MENA region.

[Peter · Rating 5 out of 5]

The Sociologist Asef Bayat is a professor of Sociology at the University of Illinois. He is also part of the Center for South Asian and Middle East Studies at the University of Illinois. Bayat’s 2010 monograph, Life as Politics: How Ordinary People Change the Middle East is about the power of social non-movements to bring about change in the modern Middle East. Social non-movements “refers to the collective actions of non-collective actors; they embody shared practices of large numbers of ordinary people whose fragmented but similar activities trigger much social change, even though these practices are rarely guided by an ideology or recognizable leaderships and organizations” (Bayat 14). Several examples of social non-movements in the context of the Middle East would be “the urban poor, Muslim women, and youth” (Ibid). The monograph contains 12 essays that Bayat published between 2000 and 2009, not including the introduction, which is called “The Art of Presence.” The last essay in the monograph, an essay from 2007 entitled “No Silence, No Violence: Post-Islamist Trajectory” summarizes the central point of the monograph, which is “In the Muslim Middle East, initiatives for a sustained democratic reform need to come from the region’s indigenous movements, who would then determine if and how international assistance should be deployed” (Bayat 251). This monograph is an excellent study of social non-movements in the Middle East in the decade of the 2000s.

[Salah Almansour · Rating 5 out of 5]

Asef introduces many interesting social movement concepts, though they are passive but they can impact the future of the region
The book also provides an insight to understand the political and social dynamics in Iran and other countries in the region.
It's not an easy book to read, it's rich and heavy in my opinion.

[Mike]

I give this a 3 and a half only because I read it after I read "Making Islam Democratic" by the same author, and whole parts of this are directly taken from that work, so it became repetitive. If I hadn't read that other one first, the rating would be more like a 4 or 4.5.

[Ashton · Rating 4 out of 5]

Effectively explains the current social and political situation in the Middle East (such as the causes of the Arab Spring, and the true significance of the rise of Islamism). Solid, current social/cultural history of the region.

[Brian]

i want read this book for reference