“Thuở nhỏ tôi là ‘con mọt sách’, lớn lên tôi hiểu cuốn sách lớn nhất là cuộc đời và tôi đã ‘đọc’ nó. Những bài báo tập hợp trong cuốn sách là kết quả của sự ‘đọc’ đó. Tôi viết là do được đặt bài, được phỏng vấn chứ không chủ động vì thế khi đọc lai vẫn lấy làm tiếc, vì mình còn có rất nhiều điều để nói, muốn nói . Có lẽ sau này khi không còn làm nhạc được nữa tôi sẽ viết chăng? Viết không phải để làm nhà văn mà để gần hơn với mọi người bằng những điều mình đã sống qua, đã hiểu, đã yêu, đã buồn bã và đau khổ .
Người ta nói viết là để đi tìm bạn, tôi nghĩ đó là một ý kiến xác đáng. Thật hạnh phúc khi cuốn sách có được người đọc, dù người đọc nó có thể không nhiều.”
- Trích Cà phê... mưa.
Tuyển tập các bài báo, phỏng vấn, tạp bút... của nhạc sĩ Dương Thụ.
Dương Thụ là một trong những nhạc sĩ nhạc nhẹ nổi tiếng và thành công nhất Việt Nam. Các ca khúc ông sáng tác luôn hết sức khúc chiết, trữ tình, êm dịu, sâu lắng và mang hơi thở của âm nhạc hiện đại. Không chỉ sáng tác ca khúc, ông còn thử nghiệm và thành công không kém trong lĩnh vực viết lách với minh chứng là tập tản văn Cà phê... mưa - nơi gặp gỡ của những xúc cảm, những kỷ niệm, những câu chuyện đẹp, giàu tính nhạc, chân thành và vì thế mà dễ đi sâu vào lòng người như những ca khúc mãi đi cùng năm tháng của ông.
Tôi đã dại dột đặt chân vào chốn xốn xang của một Hà Nội cũ và rồi chẳng thể nào dứt ra được khi bài vở còn đang chất chồng trước mắt. Hà Nội của tôi vốn chỉ gói gọn trong ba mươi sáu con phố cổ, ngoằn ngoèo, chẳng chịt những căn nhà đủ các hình dạng, những kiếp người khó có thể gọi là phẳng lặng, những mảnh đời tưởng như chỉ nghe đâu đó trong các câu chuyện chứ ngoài đời thực lấy đâu ra mà có. Ấy vậy mà vẫn tồn tại.
Đọc về thú chè chén của người Hà Nội mà tôi cứ nhớ thời năm sáu tuổi, bố tôi cũng từng bán, công xá chẳng là bao, chủ yếu vì buồn chán mà làm. Tôi nhớ đến bà cụ già ngõ bên cạnh, cũng bạc trắng cả đầu nhưng chưa một ngày nghỉ bán hàng. Nhớ cái ngã ba có đôi tình nhân suốt ngày rủ nhau ra hàng trà đá.
Ở nơi xa xôi nhìn về, Hà Nội càng đẹp và long lanh của nỗi nhớ. Nhưng cũng vì thế mà đôi khi tôi sợ ngày gặp lại Hà Nội của tôi sẽ không như "ngày xưa" và tôi bỗng trở thành lạc lõng. Nhưng có lẽ bác Dương Thụ đã đúng, chẳng có thủ đô vào trên trái đất vĩnh viễn một vẻ đẹp cả. Hà Nội cũng như tôi, như bạn, là một cái gì đó sống, nó vận động, nó chuyển mình. Và dù thế nào đi nữa thì tôi cũng tin Hà Nội vẫn đủ sức chứa cả tôi và nỗi nhớ của tôi.
P/s: Viết thêm vào ngày 22 tháng 6 hai ngàn mười bốn. Hôm nọ mẹ gọi điện và báo bà cụ bán hàng nước ngõ bên cạnh cũng đã mất rồi. Quán nước đầu phố thì từ lâu đã thành hàng trà chanh, một thứ văn hoá mới của giới trẻ mà tôi không hấp thụ nổi. Mới hai năm mà Hà Nội của tôi sao mất mát nhiều đến vậy!
Tôi yêu các ca khúc của nhạc sĩ Dương Thụ. Đó là lý do đầu tiên và duy nhất tôi đọc cuốn sách này. Tôi biết cuốn sách này không phải là tất cả vì nhạc sĩ đã viết rất nhiều và vẫn không ngừng viết. Theo tôi, mấy chục năm viết văn của nhạc sĩ tập hợp lại trong một cuốn sách với giá bìa 135 nghìn đồng như thế này là còn khá rẻ. Chắc chắn sẽ chẳng có ai phải hối tiếc khi mua cuốn sách này. Xem thêm ở đây
Thật tình, không hề quan tâm lắm đến nhạc của nhạc sĩ Dương Thụ (ngoài Thì thầm mùa xuân và Lắng nghe mùa xuân về thì hoàn toàn mù tịt). Nhưng quyển "di cảo" ngẫu nhiên này (nhạc sĩ kể bên Nhã Nam tình cờ đọc được các bài viết trên báo xong mới quyết định sưu tập lại để đóng thành sách) thì được viết tốt. Cách hành văn của tác giả không nặng nề, quá rườm rà mà đơn giản, dễ đọc và dễ cảm. Ông viết về Hà Nội tù đọng mà có sức hút rất riêng bằng một giọng kể trữ tình, ngẫm về đời, về thế sự bằng một giọng văn phổ quát, luận về âm nhạc, về sáng tác bằng một giọng bình luận tâm huyết. Các bài viết không dài nhưng đủ để toát lên các ý để ngẫm, để lâu lâu nhìn lại cho lòng lắng lại một xíu. Giữa bộn bề hối hả, lướt qua những con chữ đầy trân trọng về chè, về cà phê, về chả nhái, về ngõ phố tối tăm tù đọng, về bếp, về Tết, không chắc sẽ hết bộn bề nhưng tự dưng cũng có chút gì ấm lòng.
Điểm không thích là việc tác phẩm có khá nhiều bài viết tương đồng về ý, nhất là phần âm nhạc khi quẩn qua lại vẫn là những "Bài hát Việt", "Thanh Lam", "Mỹ Linh", đọc hơi ngán đoạn này (dẫu sau cũng thông cảm vì nhạc sĩ Dương Thụ cũng phải viết cho nhiều báo để trang trải cuộc sống).
Gửi tặng các bạn một bài viết mình rất thích trong quyển này
SỐNG BẰNG TAI
Tháng Giêng, mưa phùn mát lạnh. Trời đất rì rầm những câu chuyện về sinh nở. Mầm cỏ khẽ mọc trong vườn núi nhà tôi. Khóm hoa dành dành ngoài hiên đêm qua lặng lẽ nở hai bông trắng muốt. Niềm vui và những cảm nghĩ tươi sáng đã trở lại, và tôi lắng nghe.
Lắng nghe là biết sống bằng tai, nhưng sống như thế lắm lúc rất mệt. Ví dụ như khi ông hàng xóm lắp đặt cả một xưởng bao bì ngay sát vách phòng ngủ nhà mình, tiếng máy in cứ xầm xập trong cả giờ nghỉ trưa, nghỉ tối và cả ngày chủ nhật, khiến tôi phải dời chỗ làm việc lên canteen vườn sau dinh Độc Lập cho yên tĩnh. Mỗi khi về nhà, nghe tiếng máy, cái tai nhạy cảm làm tôi thót người lại, cảm giác bồn chồn và bất an của một cuộc sống không thể tự vệ, không được ai bảo vệ lại mơ hồ hiện ra.
Sống bằng tai nhiều lúc rất mệt. Ví dụ, dãy phòng trọ đối diện thỉnh thoảng hứng lên lại tổ chức karaoke. Hát mà như hét, như một kẻ say rượu điên khùng, lại hát đúng nửa đêm. Thế nên cái tai nhạy cảm của tôi không chịu đựng được, nó hành hạ tôi, làm tôi mất ngủ luôn. Nói thế kể ra cũng hơi quá đáng. Sống ở đất nước hồn nhiên như nước ta, thì chuyện làm phiền nhau là đương nhiên, phải quen chứ. Tôi ở bùng binh Cộng Hòa, xe cộ ầm ĩ suốt từ 3 giờ sáng tới 12 giờ đêm, vẫn ngủ ngon có sao đâu. Bày đặt. Muốn yên tĩnh vào rừng sâu mà ở. Tôi biết mình không phải, mình có lỗi, dám sống ở mức cao hơn nhân dân. Nhưng lỗi này không phải là lỗi của tôi, mà là tại cái tai nhạy cảm. Sao mày không điếc đi tai ơi?
Tuy thế, sống bằng tai nhiều khi cũng có cái hay. Ngồi taxi không máy lạnh, lại đúng lúc đang bực mình, nhưng khi nghe tiếng cô điều hành giọng Huế nhẹ nhàng nói trong máy bộ đàm, lòng tôi dịu hẳn. Sao mà giống như hát thế. Rồi cái tai nó tưởng tượng ra con người, cái người nói ấy, để mà mơ.
Sống bằng tai là thế. Tôi rất dễ bị xỏ mũi bởi cái giọng nũng nịu của đàn bà (trước kia), và bây giờ là của vợ. Chỉ cần thế thôi, tôi sẽ làm tất cả những gì cô ấy muốn, kể cả nửa đêm lội nước triều cường để đi mua một tô hủ tiếu.
Sống bằng tai còn có thể nảy ra nhiều điều kỳ diệu. Ví dụ có trưa nghe thấy tiếng chim hót, nhưng chung quanh thì chẳng có con chim nào, tự dưng nghe thấy tiếng vợ nheo nhéo mà giật nẩy mình, mặc dù cô vợ lúc ấy đang ở chỗ cách mình cả nghìn cây số. Tiếng chim hót, tiếng vợ nheo nhéo ở đâu ra? Chính ở ký ức của cái tai, bởi cái tai không chỉ nghe, mà nó còn nhớ.
Cái tai nhớ cũng hay vẽ chuyện. Rõ ràng nghe cô ấy nói mà cô ấy lại bảo rằng không. Không là thế nào, 100% đấy. Nhưng 100% ấy là tưởng tượng. Cái tai nhớ rất giàu tưởng tượng. Nó bất lợi trong việc tranh cãi với vợ nhưng lại rất có lợi cho việc viết lách, bởi không tưởng tượng thì làm sao mà viết?
Sống bằng tai, nhất là sống bằng ký ức của cái tai đối với một người làm việc như tôi là vô cùng quan trọng, bởi âm thanh, tiếng động là cái hồn của đời sống. Nhớ về nó là nhớ quãng đời đã sống qua, những buồn vui hệ lụy, những khoảnh khắc, những con người ta yêu dấu và thù hận.