Kierkegaard: Een inleiding in zijn leven en werk

by Geert Jan Blanken

Geen andere filosoof heeft zoveel over het concrete, dagelijkse bestaan geschreven als de Deense filosoof Søren Kierkegaard (1813-1855). Hij heeft vele lezers eeuwenlang weten te verbazen met zijn scherpe inzichten. Tot zijn intellectuele bewonderaars behoren filosofen als Ludwig Wittgenstein en beroemde auteurs als John Updike.

Het overkoepelende thema in Kierkegaards werk én leven was ‘jezelf worden’, een proces dat zich niet voltrekt met piekervaringen en rustmomenten, maar in de realiteit van alledag. Geloven betekent voor Kierkegaard: in vertrouwen het leven omarmen zoals dat zich aandient. Overigens was Kierkegaards eigen verhouding met het ‘gewone leven’ tamelijk moeizaam: de relatie met zijn vader was problematisch en zijn liefdesleven kende weinig vreugde.

In Kierkegaard schetst Geert Jan Blanken werk en leven van deze beroemde Deense filosoof. Aan de hand van de belangrijkste thema’s – liefde, angst, geloof, vertrouwen – laat Blanken zien dat het werk van Kierkegaard twee eeuwen na diens dood nog springlevend is en ons kan helpen de dagelijkse werkelijkheid te aanvaarden en begrijpen.

Genres: Philosophy, Theology

197 pages, Paperback

First published January 1, 2012

Reviews

[Taede Smedes · Rating 5 out of 5]

De laatste tijd verschijnen er veel boeken over Sören Kierkegaard (1813-1855). Het boek van Blanken is op dit moment verreweg de beste Nederlandstalige inleiding in het leven en werk van de Deense filosoof. De auteur weet op onnavolgbare wijze het moeilijke werk van deze filosoof voor een breed publiek te ontsluiten.

Geert Jan Blanken – opgeleid tot wijsgerig-historisch pedagoog en momenteel werkzaam voor de publieke omroep – beschrijft thematisch gerangschikt en uitermate helder de centrale ideeën van de Deense filosoof vanuit de (hoofd)werken die momenteel in het Nederlands voorhanden zijn. Het gaat dan om thema's als liefde, angst, vertwijfeling, enkelingen, tijd, en Kierkegaards visie op geloof en christendom. Hij reduceert daarbij Kierkegaard niet tot één positie, maar laat zien hoe Kierkegaard een gestolde theorie probeerde te vermijden door via pseudoniemen dynamiek en beweging in het denken na te streven, die aansloot bij het gefragmenteerde concrete leven.

In het boek staat centraal hoe Kierkegaard een 'zelf worden' als opdracht voor iedere mens zag, maar ook met welke complicaties ieder mens te maken heeft om een zelf te worden. Angst en vertwijfeling spelen daarbij een centrale rol. Religieus geloof speelt daarbij volgens Kierkegaard een bevrijdende rol.

Blanken laat de samenhang in Kierkegaards werken zien. Al lezende wordt duidelijk hoe Kierkegaards ideeën nog altijd relevant zijn.

Wie dit boek gelezen heeft, heeft een goede basis en het enthousiasme gekregen om zelf met Kierkegaard aan de slag te gaan. Het boek sluit uitstekend aan bij de Kierkegaard-reeks die bij uitgeverij Damon verschijnt.

[Willem-Laurens Cloet · Rating 4 out of 5]

Vertwijfeld in de onmiddellijkheid.

[Pepijn · Rating 5 out of 5]

2e keer lezen:
5⭐️
—————
1e keer lezen:

4,5⭐️
Mijn introductie op Kierkegaard is waarschijnlijk niet dezelfde als voor iedereen. Als eerste was ik geïntrigeerd door de quote uit de film DUNE 2021 wat een verfilming is van Frank Herberts boek Dune:

The mystery of life isn't a problem to solve, but a reality to experience. A process that cannot be understood by stopping it. We must move with the flow of the process. We must join it. We must flow with it." (Quote uit DUNE film 2021)

~

There’s no mystery about a human life. It’s not a problem to be solved, but a reality to be experienced. (Children of Dune – Frank Herbert)

~

Life is not a problem to be solved, but a reality to be experienced – Søren Kierkegaard

Later kwam ik er pas achter dat dit oorspronkelijk geschreven is door Kierkegaard. Al hoewel ik het toen een mooie quote vond voelde het toch alsof het een iets wat zweverige wijsheid was of gewoon een mooie quote voor op een tegeltje. Ik miste de diepgang en wat deze mooie woorden in de praktijk precies betekenen.

Gelukkig kwam ik in mijn podcast lijst de volgende aflevering tegen:

_#5 Søren Kierkegaard | Waarheid en de Enkeling – Moderne Profeten: Ware Woorden_

Voor liefhebbers van Kierkegaard of voor mensen die een introductie willen kan ik deze podcast erg aanraden! Geert-Jan Blanken was een van de gasten in deze podcast. En nadat het luisteren van de podcast en het feit dat ik hoorde dat Geert-Jan Blanken boeken over Kierkegaard heeft geschreven dacht ik: “Hier moet ik meer over weten!”

Voor een introductie op het werk en leven van Kierkegaard zitten in dit boek nog best uitdagende stukken! Gelukkig probeert Geert-Jan Blanken je aan de hand van duidelijke voorbeelden en heldere uitleggen je mee te nemen in de verschillende werken en thema’s van Kierkegaard.

De vraag rijst dan ook gelijk op of het überhaupt mogelijk is om het werk van Kierkegaard in fijne hapklare brokken voor geschoteld te krijgen.
Geert-Jan Blanken heeft mij erg geholpen een goed overzicht te geven van het levenswerk van Kierkegaard.

Begrijp ik alles wat er in dit boek geschreven staat: Nee
Ben ik aan het denken gezet met onderwerpen en vraagstukken waar ik nooit eerder bij heb stil gestaan: Zeker!
Zal ik dit boek waarschijnlijk nogmaals gaan lezen: Ja

Dit boek heeft mij ontzettend veel denkstof gegeven terwijl het wel heel dichtbij het dagelijks leven blijft! Erg aan te raden!

[lex · Rating 4 out of 5]

Heldere uiteenzetting van Kierkegaards gedachtegoed, dat nog altijd zeer aansprekend is.

[Amber Veenswijk · Rating 3 out of 5]

'Belemmer de opvlucht van je ziel niet, bedroef niet het betere in jezelf, mat je geest niet af met halve wensen en halve gedachten. Vraag jezelf en blijf jezelf vragen, tot je het antwoord vindt; want men kan een ding vele malen hebben herkend en hebben erkend, men kan een ding vele malen hebben gewild en hebben beproefd, en toch, pas de diepe innerlijke bewogenheid, pas de onbeschrijflijke ontroering van het hart, pas die overtuigt je ervan dat de kennis die je deelachtig bent geworden je ook toebehoort, dat geen macht je die kan afnemen; want alleen die waarheid die opbouwt is waarheid voor jou.'

'Overal waar het opbouwende is, is liefde, en overal waar de liefde is, is het opbouwende'

[Roon · Rating 4 out of 5]

“Zoals een ervaren zeeman altijd over het water tuurt en een windstoot van verre ziet aankomen, zo moet men een stemming altijd enigszins van tevoren zien aankomen. Een mens moet weten welke uitwerking een stemming op hemzelf heeft, en welke ze waarschijnlijk op anderen heeft, eer men zich in haar hult.” Met andere woorden de bal van de realiteit niet onder water duwen (met wilsinspanning), maar in vertrouwen voorwaarts bewegen en de uitnodiging om te dansen aannemen.
Geert Jan Blanken maakt het werk van Søren Kierkegaard op een heldere manier toegankelijk.

[Arjan Van · Rating 5 out of 5]

If you're looking for a manual for life, this is as close as you'll get in terms of words.

[Cees De Boer · Rating 4 out of 5]

Een aanrader, ook wanneer je al bekend met werken van Kierkegaard.

[Fritz · Rating 5 out of 5]

Prachtige inleiding op een prachtig oeuvre.

Wat mij denk ik het meest aanspreekt is de "sprong" die iedereen uitgedaagd wordt om te maken. Maar daarvoor moet ik misschien iets van context geven.

Iedereen heeft te maken met paradoxen, elke dag in allerlei situaties. Bijvoorbeeld dat van de mogelijkheid of de eindigheid (in de woorden van Kierkegaard). De mogelijkheid beschrijft bijvoorbeeld dat ik ben wie ik ben, maar ik heb kunnen kiezen over alles wat ik ben. De eindigheid beschrijft mij vanuit de context van mijn opvoeding, de dingen die ik mee heb gemaakt en verklaart dat ik een product ben van deze situaties, locatie en omstandigheden.

Maar om in één van deze kanten vast te blijven zitten noemt Kierkegaard "vertwijfeling". Hier is het juist relevant om de "sprong" aan te gaan en in vertrouwen beiden uiteinden te omarmen en daarmee te leven. Ja ik ben het product van mijn situatie, MAAR ik heb ook ruimte om te kiezen. Ja ik heb ruimte om te kiezen, MAAR ik ben tegelijkertijd ook gebonden aan mijn context, cultuur en opvoeding.

Dit is maar één klein voorbeeld. Maar de "sprong" die mij uitdaagt om in paradoxen vooruit te bewegen is zeker iets wat mij aanspreekt. Om concreet, voorwaarts te leven.

[Benny · Rating 4 out of 5]

In het citatenschriftje dat ik als student bijhield doken wel eens uitspraken op van Kierkegaard en onlangs viel me op hoe ‘(zen)boeddhistisch’ sommige daarvan aandoen. De Deense filosoof spreekt tot de verbeelding, maar verder dan tegeltjeswijsheid ben ik bij hem nooit gekomen. Ik ben niet de enige. Wie daar verandering in wil brengen, vindt in dit boek een prima inleiding. Niet dat ik alles hier meteen vat - filosofen schrijven zelden helder - maar het is wel een mooie aansporing om nu eens echt met de Deen op pad te gaan.

[Rody Misseyer · Rating 3 out of 5]

Precies wat de titel doet vermoeden: een goede inleiding van de werken van Kierkegaard. Het voelde als een samenvatting die de rode draad door zijn werken goed aan gaf, onder ze allen afzonderlijk te lezen. Erg prettig! Volgens mij zijn de werken van Kierkegaard namelijk vrij pittig en kan het snel als verwarrend overkomen door de vele pseudoniemen waaronder hij publiceerde.

Interessant om de ideologieën van een religieuze filosoof (al beschrijft Kierkegaard zichzelf niet zo) te lezen. Zeker omdat hij scherp kritisch is op sommige interpretaties van de bijbel en de invulling van het geloof. Grappig om te zien dat de normen en waarden die Kierkegaard uit het geloof opmaakt enige overlap heeft met ideologieën uit het Boeddhisme en Stoïcisme.