De jonge leerling-apotheker Reimer Rijkerszoon is geen held in de gebruikelijke zin van het woord. Hij is niet bijzonder ondernemend of avontuurlijk ingesteld. Tot hij middenin een pestepidemie terechtkomt en van nabij meemaakt wat de Zwarte Dood aanricht. Als hij zijn diepste verlangen wil volgen – het uitroeien van deze gruwel – zal hij boven zijn omgeving en zichzelf moeten uitstijgen.
Het verraad van een vriend voert hem naar het andere eind van de wereld, waar Jan Pieterszoon Coen als een vorst in Indië regeert. Als blijkt dat Reimers aanwezigheid daar heel andere gevolgen heeft dan hij kon voorzien, is het te laat: het heldendom wordt hem in de schoot geworpen en alleen Reimer weet dat hij die status niet verdient. De geschiedenis heeft een nieuwe wending genomen, een bladzijde die in bloed zal worden geschreven. Er kan alleen nog iets goeds uit voortkomen wanneer hij zijn voornemen doorzet. Zijn passie voor de geneeskunde groeit met zijn ontwikkeling naar volwassenheid en tegen de verdrukking in weet hij aan zijn leven en zijn zelf opgelegde taak vorm te geven.
In Nederland wordt de zeventiende eeuw de Gouden Eeuw genoemd. Het is een roemrijk hoofdstuk van onze vaderlandse geschiedenis, waarin stoutmoedige mannen in houten schepen lange reizen naar ‘de Oost’ maakten en bij terugkomst fabelachtige winsten konden bijschrijven in de boeken van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Een eeuw van groeiende rijkdom, grootse ontdekkingen in de fysieke ruimte zowel als in het rijk van de geest, maar ook een tijdperk van ongekende wreedheid.
Deze roman over onvervulde dromen en brandende ambities is rijk aan thema’s uit het verleden: de beginjaren van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, de geheimzinnige Rozenkruisers, de gruwelen van de pest en het gloren van een toenemend bewustzijn over de werking van het menselijk lichaam en de ingewikkelde processen van besmetting en genezing, maar zal door de herkenbare dilemma’s en personages ook de minder historisch georiënteerde lezer aanspreken.
Mijn meest recente roman is SALOMON (2024). Eerder verschenen onder meer Mykene, Het Boek van Tristan en Isolde, Het Heksenhuis, Eva's dochter, Reimer en De eerste priesteres.
Reimer is de vierde roman van Jacqueline Zirkzee, een auteur die zeker een groter en breder publiek verdient. Ze is historicus en journaliste en heeft naast de boeken Mykene, Het boek van Tristan en Isolde en Het heksenhuis diverse informatieve en wetenschappelijke boeken en artikelen geschreven. Reimer is een intelligente en leergierige jongeman die voorbestemd is zijn vader als apotheker op te volgen in Koudekerke. Hij wordt in de leer gestuurd bij een apotheker in Gouda, 'oom Lou'. Tijdens zijn verblijf bij de apothekersfamilie begint hij al te twijfelen aan zijn roeping. Als de pest uitbreekt en Oom Lou, diens vrouw en één van de drie dochters sterft zonder dat hij er iets aan heeft kunnen doen weet Reimer het zeker: hij zal een medicijn vinden dat alle ziektes kan genezen en om dat doel te bereiken zal hij medicijnen gaan studeren. Als arme apothekerszoon echter wordt hij aan alle kanten tegengewerkt en als hij eindelijk als student de universiteit in Leiden aan de slag kan voelt hij zich eenzaam en onwaardig. Dan ontmoet hij Hans, in wie hij een zielsverwant denkt te hebben gevonden. Hans is, naast Reimer zelf, het enige andere personage vanuit wiens perspectief het verhaal verteld wordt. Hij heeft een mysterieuze achtergrond, is opgevoed door een man die hem ingewijd heeft in de leer van de Rozenkruisers. Reimer wordt door Hans opgelicht waardoor hij gedwongen is aan te monsteren op het VOC-schip De Witte Lelie. Vele avonturen en ontberingen volgen, waarbij Reimer heen en weer geslingerd wordt tussen hoop en wanhoop, maar het hem allengs steeds duidelijker wordt wat hem te doen staat. Het verhaal is zeer onderhoudend, leerzaam en prettig leesbaar. De thema's uit de Gouden Eeuw die aan de orde komen, zoals het leven op een VOC-schip, de politiek, het geloof en de Rozenkruisers, zijn mooi vervlochten met het verhaal. Vooral de stand van de medische wetenschap heeft me tijdens het lezen vaak verrast en verbaasd. Zo dacht men in 1617 aan de ene kant dat de lever continu bloed produceerde in plaats van dat het door het lichaam circuleerde, maar aan de andere kant wist men al aardig wat van de verschillende hersenfuncties. Wat de Rozenkruisers betreft staat er achter in het boek een naschrift waaruit blijkt dat het niet eens zeker is of het genootschap echt serieus bestaan heeft. De boodschap uit hun eerste manifest is echter duidelijk: “Er is maar één eredienst waarmee God gediend wordt: een goed mens zijn.” Mooi, nietwaar? Zo worden er in Reimer andere werken en citaten genoemd die uitnodigen om verder te lezen en je te verdiepen in de materie. Enig minpuntje: het open einde is nogal onbevredigend, ik zou het niet erg vinden om verder te lezen hoe het Reimer vergaat in zijn leven.
Zirkzee's meesterwerk! Eerlijk gezegd, van te voren vroeg ik me af precies hoe goed het boek bij mij zou passen - ik lees bijna altijd historische romans, maar dan ook bijna altijd met vrouwen in de hoofdrol. Daarbij is het altijd even spannend of boeken met een medisch tintje niet "ter erg" zijn voor mij, want ik ben een watje. Twijfeltjes om niks; dit boek is echt geweldig!!! Ik heb er van genoten en raad iedereen aan dit boek ook te kopen!
De zoektocht van Reimer naar een medicijn tegen de pest komt wat langzaam op gang, maar als hij eenmaal aan boord van een Compagnieschip is gestapt, weet Zirkzee deze gedrevenheid persoonlijkheid zo goed tot leven te wekken, dat je vanaf dat moment constant over zijn schouder meekijkt en -leeft en (tegen beter weten in) hoopt dat zijn zoektocht uiteindelijk succesvol zal blijken zijn. Aanrader!
Fijne VOC-roman met een redelijk originele insteek. Over de geneeskunde in die tijd had ik nog niet zo veel gelezen. Het was leuk te leren wat de heersende ideeen waren, hoewel ik het idee kreeg dat ik een geschiedenisboek aan het lezen was, soms. Het verhaal werd dan ondergeschikt aan de feiten en dat is jammer. Sterker nog, een aantal dingen leken er een beetje bijgesleept te zijn om het verhaal maar te kunnen vertellen, zoals de rozenkruisers. Daardoor blijft er soms wat weinig ruimte voor echte verdieping van het verhaal en blijft Reimer wat vlak. Hij spat niet echt van het papier.
Maar het is een goed verhaal verder, wat ondanks de geschiedenislessen lekker leest. Vooral de eerste helft lijkt een directe aanklacht te zijn tegen het geloof, dat zowel de wetenschappelijke vooruitgang als persoonlijke ontwikkeling in de weg staat, maar ik geloof niet dat de auteur het zo nadrukkelijk bedoeld heeft. Het viel mij vooral op omdat ik me er enorm aan ergerde, dat religie zo belangrijk was dat er allerlei vuige daden uit naam ervan begaan werden.
Voor de liefhebber van historische romans zeker een aanrader, zelfs, of misschien vooral als je nog weinig weet van de tweede helft van de zeventiende eeuw in Nederland.
Na een piepklein hobbeltje (bijna) in een ruk uitgelezen. Niet alleen het beeld van de scheepsarts/chrurgijn met zijn professionele twijfels is mooi en krachtig, het is daarnaast ook nog eens piekfijn geschreven.
Hoe een jongeman zijn eigen pad wist te bewandelen. door Pierre MG Peeters 11 minuten geleden +1 De loopbaan van Reimer Rijkerszoon werd door zijn afkomst al uitgezet en hij volgt een opleiding als leerling-apotheker in Gouda, om later in zijn geboorteplaats Koudekerke in de voetsporen van zijn vader te kunnen treden. Dan breekt in Gouda een pestepidemie uit en rondom hem ziet Reimer heel veel mensen sterven.
Reimer besluit een panacee, een medicijn dat alle ziekten kan genezen, maar de pest in het bijzonder, uit te vinden. Dit zal zijn verdere leven bepalen, want deze missie wordt zijn levensdoel. Hij zet zijn opleiding tot apotheker stop en vangt in Leiden met een medicijnenstudie aan. Aan de universiteit komt hij in contact met veel interessante en intellectuele mensen. Hij sluit vriendschap met medicijnstudent Hans, een vreemd figuur die dweept met het geheim genootschap Rozenkruisers en in wezen niets goeds met Reimer voorheeft. Hij is een oplichter en slaagt erin Reimer al zijn geld afhandig te maken. Door een listige ingreep tekende Reimer schuldbewijzen en om deze te kunnen afbetalen zit er niets anders op dan voor drie jaar aan te monsteren op ‘De Witte Lelie’, een schip van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Met zijn eerder opgedane kennis als leerling-apotheker behandelt hij aan boord de zieke zeelui en kan hij zich opwerken tot scheepschirurgijn. Op weg naar Indië breekt de pest aan boord uit. In Indië en meer bepaald in Banda Neira wordt Reimer geconfronteerd met gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen die een schrikbewind voert om het land in handen te krijgen en de bevolking te onderwerpen aan zijn grillen.
Zal het Reimer lukken een panacee te maken? Hoe verging het Hans? Zal Reimer nog terugkeren naar Nederland? Zal hij zich verzetten tegen het schrikbewind van gouverneur Coen?
Reimer is het tweede boek dat ik van Jacqueline Zirkzee lees en opnieuw weet ze mij met haar meeslepende verhaal te boeien. Het verhaal geeft een heel goede kijk op de geschiedenis van de VOC: hun manier van handelen, hun macht, hun kunnen worden uitvoerig uit de doeken gedaan. De auteur heeft mijns inziens haarfijn de leefomstandigheden, de gewoonten en het standenverschil in de zeventiende eeuw beschreven en in haar boek tot leven gebracht.
Ik vond het erg leuk ondergedompeld te worden in het leven van Reimer: zijn zorgen, zijn besognes en hoe hij weet stand te houden, zijn beloftes nakomt en zijn interessante kijk op de wetenschap in het algemeen en op de geneeskunde in het bijzonder.
Het boek leest als een avonturenroman en is eveneens een bloemlezing over de 17e-eeuwse geneeskunde, het apothekersambacht en over het toen bestaande arsenaal van kruiden en medicinale planten.
Het hoofdpersonage en de randfiguren werden levensecht neergezet. Hun karakters en psyche zijn diep genoeg uitgewerkt. De auteur heeft een interessante schrijfkleur: erg vlot, heel beeldend, boeiend, beschrijvend, soms ook heel plastisch en vaak gedetailleerd. De in detail beschreven lessen anatomie en het stappenplan bij het brouwen van medicijnen zijn mij in het bijzonder bijgebleven. Als lezer kruip je volledig in het hoofd van Reimer en is het net of je alle handelingen, alle gebeurtenissen in eigen persoon meemaakt. Ondanks de vele weetjes, feiten en details wist de auteur een heel levendig en interessant verhaal neer te zetten dat nooit saai aanvoelde, laat staan verveelde. Jacqueline Zirkzee beheerst de techniek om haar lezers steeds bij de les te houden.
Heel speciaal en gedurfd vond ik dat Reimer als homofiel werd neergezet. Ik denk dat dit in de 17e eeuw waar geloof erg belangrijk was, niet zo evident was.
Als historica is het niet verwonderlijk dat de auteur vooraf heel wat onderzoek deed en zich inlas in het onderwerp wat blijkt uit de grote en interessante literatuurlijst achter in het boek. Verhelderend vond ik als aanvulling bij het verhaal het korte hoofdstuk over ‘het bloedbad van Banda en de dood van Jan Pieterszoon Coen’ evenals het stukje over de ‘Rozenkruisers’.
Het boek heeft een aantrekkelijke cover: een jongeling tegen de achtergrond van een zeilschip op woeste baren. De titel in reliëf en gouddruk is een mooie ingeving en verwijzing naar De Gouden Eeuw. Ook de achterflap oogt mooi: een doodshoofd met daaronder een boekenkast en aangevuld met een flaptekst, foto van de auteur met korte biografie.
Deze indrukwekkende roman over een interessant onderwerp en met heel veel historische duiding, waardeer ik heel erg graag met 4,5 sterren.
Ik mocht dit boek lezen en recenseren voor het toffe blog www.indeboekenkast.com waar u nog meer leuke recensies kan raadplegen!