What do you think?
Rate this book
Za crnom devojkom
Motiv potrage, sadržan i u samom naslovu dela, glavna je okosnica fabule ovog klaustrofobičnog pikarskog romana, čiji je junak u svom neprekidnom putovanju sputan kako preuskim granicama sveta koji mu je dodeljen, tako i vlastitom svešću, koja u neprekidnom grozničavom kretanju očajnički pokušava da napipa put ka izlazu iz tamnice koju je sama stvorila. Vodič na tom putu, sluti protagonista romana, mogla bi, ili bi morala da bude – žena. Promiskuitetnost Tišminog junaka samo je manjim delom posledica potrebe za zadovoljavanjem fizičkih nagona; njen mnogo značajniji uzročnik ogleda se u junakovoj potrebi za pronalaženjem izgubljene druge polovine vlastitog raspolućenog bića. Povest o traganju za crnom devojkom sumorna je, zagušljiva i mračna ne samo iz subjektivnih razloga koji se tiču psihološke strukture lika pripovedača, već i zbog socioistorijskog konteksta u kome se odvija. Taj kontekst, kako je već rečeno, čini poratna, postrevolucionarna stvarnost. Njenim se odlikama pripovedač po pravilu bavi gotovo neutralno, bez emocija i vrednosnih sudova – osim u trenucima neposrednih susreta s njenim najružnijim svojstvima, najčešće otelovljenim u predstavnicima vlasti.
– Iz predgovora
– Iz predgovora
Paperback
First published January 1, 1969
17 people want to read
About the author
Aleksandar Tišma
59 books63 followersAleksandar Tišma (rođen 16. januara 1924. u Horgošu, preminuo 16. februara 2003. u Novom Sadu) je bio jugoslovenski i srpski pesnik i pisac. U njegovim delima najviše su zastupljene lirske pesme, zatim romani i novele.
Bio je urednik Letopisa Matice srpske u periodu od 1969. do 1973.
Osnovnu školu i gimnaziju pohađao je u Novom Sadu. Maturirao je 1942. godine. U Budimpešti je studirao (od 1942. do 1943.) ekonomiju pa romanistiku. Stupio je u narodnooslobodilačku borbu decembra 1944. godine. Demobilisan je novembra 1945. godine, nakon čega se zaposlio kao novinar u Novom Sadu, u „Slobodnoj Vojvodini“, a zatim, 1947. godine, u Beogradu, u „Borbi“. Na beogradskom Filozofskom fakultetu 1954 godine diplomirao je anglistiku. Od 1949. je živeo u Novom Sadu i radio u izdavačkom preduzeću „Matica srpska“, najpre kao sekretar, a posle i kao urednik.
Tišma je nosilac više nagrada za prozu, poeziju i prevodilaštvo.
========
English:
Aleksandar Tišma (1924–2003) was a Serbian writer of significant acclaim, known for his exploration of the human condition during and after World War II. Born in the city of Horgoš, in the Kingdom of Yugoslavia (now Serbia), Tišma was of mixed heritage, with a Serbian father and a Hungarian Jewish mother, a background that profoundly influenced his literary perspective.
Tišma's early life was marked by the tumultuous events of World War II. He witnessed the horrors of the Holocaust and the complexities of identity in a region plagued by ethnic tensions. These experiences became central themes in his work, which often delved into the moral ambiguities of war, guilt, and the long shadows cast by historical trauma.
He studied in Budapest and Belgrade, and eventually settled in Novi Sad, where he worked as a journalist and editor before dedicating himself fully to writing. Tišma's breakthrough came with the novel The Use of Man (1976), which is often regarded as one of his most powerful works. The novel explores the lives of a group of people before, during, and after the war, dissecting the devastating impact of the conflict on their psyches and relationships.
Another significant work, Kapo (1987), further established Tišma's reputation as a masterful chronicler of human frailty and complicity in evil. This novel, which tells the story of a Jewish concentration camp inmate who becomes a kapo (a prisoner assigned to supervise other prisoners), raises difficult questions about survival, collaboration, and the corrupting influence of power.
Throughout his career, Tišma wrote with a stark, unflinching style, often employing sparse language to convey the depth of his characters' suffering. His works are marked by a deep empathy for his characters, even as he explores their darkest impulses and moral failings.
Tišma's contributions to literature were recognized both in his homeland and internationally. His work was translated into many languages, bringing his harrowing yet insightful depictions of life in wartime Eastern Europe to a global audience. He received numerous awards, including the prestigious NIN Award, one of the highest literary honors in the former Yugoslavia.
Aleksandar Tišma passed away in 2003, but his legacy endures through his powerful body of work, which continues to resonate with readers and offers a profound exploration of the complexities of human nature in the face of atrocity.
Bio je urednik Letopisa Matice srpske u periodu od 1969. do 1973.
Osnovnu školu i gimnaziju pohađao je u Novom Sadu. Maturirao je 1942. godine. U Budimpešti je studirao (od 1942. do 1943.) ekonomiju pa romanistiku. Stupio je u narodnooslobodilačku borbu decembra 1944. godine. Demobilisan je novembra 1945. godine, nakon čega se zaposlio kao novinar u Novom Sadu, u „Slobodnoj Vojvodini“, a zatim, 1947. godine, u Beogradu, u „Borbi“. Na beogradskom Filozofskom fakultetu 1954 godine diplomirao je anglistiku. Od 1949. je živeo u Novom Sadu i radio u izdavačkom preduzeću „Matica srpska“, najpre kao sekretar, a posle i kao urednik.
Tišma je nosilac više nagrada za prozu, poeziju i prevodilaštvo.
========
English:
Aleksandar Tišma (1924–2003) was a Serbian writer of significant acclaim, known for his exploration of the human condition during and after World War II. Born in the city of Horgoš, in the Kingdom of Yugoslavia (now Serbia), Tišma was of mixed heritage, with a Serbian father and a Hungarian Jewish mother, a background that profoundly influenced his literary perspective.
Tišma's early life was marked by the tumultuous events of World War II. He witnessed the horrors of the Holocaust and the complexities of identity in a region plagued by ethnic tensions. These experiences became central themes in his work, which often delved into the moral ambiguities of war, guilt, and the long shadows cast by historical trauma.
He studied in Budapest and Belgrade, and eventually settled in Novi Sad, where he worked as a journalist and editor before dedicating himself fully to writing. Tišma's breakthrough came with the novel The Use of Man (1976), which is often regarded as one of his most powerful works. The novel explores the lives of a group of people before, during, and after the war, dissecting the devastating impact of the conflict on their psyches and relationships.
Another significant work, Kapo (1987), further established Tišma's reputation as a masterful chronicler of human frailty and complicity in evil. This novel, which tells the story of a Jewish concentration camp inmate who becomes a kapo (a prisoner assigned to supervise other prisoners), raises difficult questions about survival, collaboration, and the corrupting influence of power.
Throughout his career, Tišma wrote with a stark, unflinching style, often employing sparse language to convey the depth of his characters' suffering. His works are marked by a deep empathy for his characters, even as he explores their darkest impulses and moral failings.
Tišma's contributions to literature were recognized both in his homeland and internationally. His work was translated into many languages, bringing his harrowing yet insightful depictions of life in wartime Eastern Europe to a global audience. He received numerous awards, including the prestigious NIN Award, one of the highest literary honors in the former Yugoslavia.
Aleksandar Tišma passed away in 2003, but his legacy endures through his powerful body of work, which continues to resonate with readers and offers a profound exploration of the complexities of human nature in the face of atrocity.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 5 of 5 reviews
May 18, 2023
Bezimeni protaginista Tišminog prvog romana živi i razvija se u monotonoj, turobnoj, posleratnoj Vojvodini – u tome je sav problem. Gonjen osećanjima nepripadanja i ispraznosti, koje se na bleskove jave izmedju delanja lišenih smisla, zamenjuje jednu banalnost, drugom i većom, izmaštanom i sveobuhvatnom, pa njom obeležava nekoliko decenija sopstvenog života.
Kapajući od sedam do dva nad umrljanim pisaćim stolom, medju samim otupelim nadničarima olovke i indiga, pitao sam se kud sam to dospeo i kako je to moj polazak u život, naizgled tako visoko ustremljen, očas potponuo u blato besmisla i ništavnosti. No, onda bih sam sebi odgovarao pitanje, pakosno i osvetnički: zar nisam baš ja, u ime istine, u ime svoje stvarne vrednosti – stvarne bezvrednosti – izabrao to blato, to utapanje među pregažene ljude, u neodgovornost među neodgovornima!
Kako pobeći? U solapsističkom svetu piščevog junaka ostali likovi gotovo da ne postoje. Oni su dvodimenzijalni gosti, tek sredstva kojima se protagonista služi u dugoj potrazi za crnom devojkom, i u njoj – za sopstvenim smislom.
Crna devojka je izmaštano biće skromnog porekla. Ona nema ličnost i sopstvene reči. Opisana je jednim pomirljivim sleganjem ramenima koje je odvelo (i) u krevet Tišminog pripovedača, nakon što je poslužila kao seksualni rekvizit nakupcu, s kojim je te večeri delio sobu. Po svemu prikazanom crna devojka, nihilistička prikaza, ne zavređuje čak ni osnovno poštovanje, što služi da dokaže proporcije njegove ispolinske idealizacije. Postaje fantazmagorija kojom junak remeti svoju čamotnu rutinu i stupor.
Bilo mi je jasno da izvor tog osećanja leži u samom meni, da nešto iz mene hrani, bojadiše jednu objektivno običnu sliku u komešav živopis.
Tišmin roman, pisan u formi skaza, ispoveda, tmurnu, neprijatnu priču, ne tražeći utehu u romantici. Odmerene, pitke rečenice prate stihijski, ali pažljivo režirani naleti prozne raskoši. Tada se u kontrastu i besprekornom skladu reči, koji evocira najblistaviju sliku, jasno ispoljava spisateljsko umeće Aleksandra Tišme.
U poslednjem poglavlju pisac pronalazi, još jednom, prave reči, kojima rezimira, rezignirano, uzaludnost sopstvene potrage.
...Nije to trebalo činiti , jer je Senta bila samo sukljaj, samo usplamsaj čežnje za neobičnim, za drukčijim, za nesobom, jedan zamah očišćenja, bežanja, koji je, međjutim, ostao usamljen, kao i onaj drugi zamah, drugo bežanje, u svet; jer ga nisam umeo održatii i razviti, jer je u stvari bio varka, dim, jer sam možda dvadeset godina tapkao za nečim što u meni nije imalo osnove, ili možda nije ni postojalo.
Kapajući od sedam do dva nad umrljanim pisaćim stolom, medju samim otupelim nadničarima olovke i indiga, pitao sam se kud sam to dospeo i kako je to moj polazak u život, naizgled tako visoko ustremljen, očas potponuo u blato besmisla i ništavnosti. No, onda bih sam sebi odgovarao pitanje, pakosno i osvetnički: zar nisam baš ja, u ime istine, u ime svoje stvarne vrednosti – stvarne bezvrednosti – izabrao to blato, to utapanje među pregažene ljude, u neodgovornost među neodgovornima!
Kako pobeći? U solapsističkom svetu piščevog junaka ostali likovi gotovo da ne postoje. Oni su dvodimenzijalni gosti, tek sredstva kojima se protagonista služi u dugoj potrazi za crnom devojkom, i u njoj – za sopstvenim smislom.
Crna devojka je izmaštano biće skromnog porekla. Ona nema ličnost i sopstvene reči. Opisana je jednim pomirljivim sleganjem ramenima koje je odvelo (i) u krevet Tišminog pripovedača, nakon što je poslužila kao seksualni rekvizit nakupcu, s kojim je te večeri delio sobu. Po svemu prikazanom crna devojka, nihilistička prikaza, ne zavređuje čak ni osnovno poštovanje, što služi da dokaže proporcije njegove ispolinske idealizacije. Postaje fantazmagorija kojom junak remeti svoju čamotnu rutinu i stupor.
Bilo mi je jasno da izvor tog osećanja leži u samom meni, da nešto iz mene hrani, bojadiše jednu objektivno običnu sliku u komešav živopis.
Tišmin roman, pisan u formi skaza, ispoveda, tmurnu, neprijatnu priču, ne tražeći utehu u romantici. Odmerene, pitke rečenice prate stihijski, ali pažljivo režirani naleti prozne raskoši. Tada se u kontrastu i besprekornom skladu reči, koji evocira najblistaviju sliku, jasno ispoljava spisateljsko umeće Aleksandra Tišme.
U poslednjem poglavlju pisac pronalazi, još jednom, prave reči, kojima rezimira, rezignirano, uzaludnost sopstvene potrage.
...Nije to trebalo činiti , jer je Senta bila samo sukljaj, samo usplamsaj čežnje za neobičnim, za drukčijim, za nesobom, jedan zamah očišćenja, bežanja, koji je, međjutim, ostao usamljen, kao i onaj drugi zamah, drugo bežanje, u svet; jer ga nisam umeo održatii i razviti, jer je u stvari bio varka, dim, jer sam možda dvadeset godina tapkao za nečim što u meni nije imalo osnove, ili možda nije ni postojalo.
November 27, 2019
Beautiful story, beautifully written. Or maybe the source of that feeling doesn't lie within the story itself but within me. The black-haired girl.
June 18, 2021
Bez daha, u očekivanju preokreta koji bi i čitaocu i akteru doneo spokoj.
December 24, 2024
Pitka i upečatljiva priča o odlascima u Sentu u potrazi za erotskim avanturama a kao bekstvo od skučene, frustrirajuće svakodnevice u Subotici odnosno Novom Sadu.
Displaying 1 - 5 of 5 reviews