El mal o El drama de la libertad

by Rüdiger Safranski

¿De dónde surge el mal y por qué? Tanto en los relatos bíblicos como en las teogonías griegas aparece ya la sospecha de que el caos, la violencia y la destrucción no sólo son el origen de todas las cosas, sino que permanecen latentes en la civilización. Por otro lado, la pregunta de por qué existe el mal enfrenta a la humanidad al tema de la libertad y al hecho de que el ser humano sea, como se ha dicho, el «animal no fijado», el que tiene la posibilidad de elegir. En efecto, con mayor o menor intensidad, todos los hombres han tenido que afrontar la experiencia del mal en algún momento de su vida. Una vez más, al igual que en todos sus ensayos y biografías, Rüdiger Safranski muestra su talento para convertir la historia de la idea del mal en un viaje apasionante por la literatura y la filosofía, las religiones y el arte occidentales.

Genres: Philosophy, Nonfiction, German Literature, Psychology

286 pages, Paperback

First published January 1, 1997

About the author

Rüdiger Safranski is a German literary scholar and author. He has been Professor of Philosophy and Humanities at the Free University of Berlin since 2012.

Reviews

[Martin Iguaran · Rating 3 out of 5]

¿Por qué existe el mal en el mundo? ¿Por qué las personas se matan entre sí, violan, torturan, oprimen a otros, cuando saben, cuando todos sabemos, que está mal? Ese dilema es uno de los más antiguos de la historia de la humanidad, y muchísimos filósofos han escrito al respecto, intentando encontrar una respuesta definitiva. Una respuesta, que por otro lado, es imposible de encontrar.
El libro está bien escrito y es simple, pero funciona más como una guía que como un tratado independiente. Si no han leído los autores que menciona, o al menos, conocen los rudimentos de su filosofía, se hace difícil de sobrellevar. Además, creo que peca por corto: no es posible resumir adecuadamente las ideas de Kant, Schopenhauer, el Marqués de Sade, San Agustín, Rousseau, Nietzche, Hobbes, Platón, Freud (solo por mencionar algunos) en menos de trescientas páginas. La idea no está mal, pero creo que hubiera ameritado una serie del libros.
Algunos fragmentos me llamaron mucho la atención, en particular los análisis de pasajes de la Biblia. Como ateo que soy, me resulta muy fácil señalar el origen del mal: el ser humano es un ser defectuoso y egoísta, que antepone a menudo sus propios deseos a los derechos ajenos. Es una visión pesimista. Pero ser ateo no implica despreciar a la religión ni dejar de sentir interés por ella y sus postulados. Me gusta pensar que soy de mente abierta y por eso pondero constantemente el estado de las cosas. Si creyera en Dios, me decantaría por el argumento de la libertad: Dios tolera el mal porque es el precio de la libertad. Si hemos de ser adultos responsables por nuestros actos, debemos tener la libertad de actuar mal, para poder escoger conscientemente el bien. Si nos obligan a elegir el bien, sería una elección falsa y carente de valor.

[Marc Lamot · Rating 1 out of 5]

To be honest: I've read only half of this book. Safranski is very erudite and he knows how to present the most difficult philophical systems in a readable way; I knew that from his books on Schopenhauer and Nietzsche. Unfortunately, that is not always so in this book; for example I concede that his chapter on Schopenhauer was too difficult for me. Perhaps what's missing here is a focal point, a central binding-line; I never knew where Safranski was heading. Unless he just wanted to illustrate his starting point, namely that mankind has always struggled with the problem of evil, and that this is caused because it is intimately related to human liberty.
I'll probably take up this book again in the future to look up some author, but as a homogeneous work this is not a succes.

[Nicole Scavino · Rating 5 out of 5]

No estoy segura de haber enfrascado tanto mi idea de la libertad antes y colocarlas en ideas, previamente a esta lectura.

[Waldo · Rating 5 out of 5]

ეს არის წარმოუდგენლად მაგარი წიგნი. ძალიან საინტერესო, მრავალფეროვანი ანალიზი ბოროტების ბუნების. საბედნიეროდ, გვაქვს ქართული თარგმანიც (ოღონდ გუდრიდსზე ვერ ვნახე) და ყველას შეუძლია წაკითხვა.
ციტატის ამორჩევა ან ამ ფორმატში ტექსტის ანალიზი, უბრალოდ, შეუძლებელია. შემიძლია მხოლოდ იმის თქმა, რომ ეს ტექსტი ბოროტების ხედვის ფოკუსს ძალიან ცვლის და შენ, მკითხველი, კითხვის დასრულების შემდეგ, ნაკლებად ჰგავხარ იმ ადამიანს, რომელმაც კითხვა დაიწყო. მოკლედ, დაუვიწყარი ტექსტია.

[Roos · Rating 3 out of 5]

"Wie door de goede geesten verlaten is en de goede gronden verloren heeft, moet alles zelf maken. Voor wie ophoudt in God te geloven blijft er niets anders over dan in de mens te geloven. Daarbij kunnen we tot de verrassende ontdekking ko men dat het geloof in de mens ons misschien lichter viel toen we nog de omweg via God namen."

[Thako klimiashvili · Rating 5 out of 5]

ფილოსოფიური როკ ენ როლი

[Mimi · Rating 4 out of 5]

De zondeval was de geboorte van het ‘nee’. Gods verbod was het eerste ‘nee’ in de geschiedenis van de mensheid. De mogelijkheid dit verbod te overtreden was een kiezen, daarmee ontstond de vrijheid voor de mens. Iets nieuws doet zijn intrede: ook de mens kan nu ‘nee’ zeggen: eerst tegen Gods verbod, maar later ook tegen zichzelf.

Zo begint de verkenningstocht van Safranski naar het kwaad als het drama van de menselijke vrijheid. Niet als morele verzaking, maar het kwaad als een immer aanwezige bedreigende contingentie in de kosmos en in het eigen bewustzijn dat aan die vrijheid kleeft. Aan het begin van het boek wordt de lezer de rustplaats van Augustinus gegund, de mens mag zich niet naar zichzelf richten, maar moet zich richten naar God om zijn zijnsgebrek op te heffen. Safranski gaat dieper het woud in. Sade wordt goed uitgewerkt als tegenhanger van Kant’s visie dat de mens het goede moet willen omwille van het goede. De wil tot het kwaad wordt bij Sade een doel op zichzelf; met inzet van dezelfde rede kiest hij ervoor de rede te prostitueren, maar ook Sade ontkomt niet aan het ‘iets’ van de zijnsmacht van de natuur die even sterk is als een Godheid. Absolute vernietiging is zelfs in de meest monsterlijke wandaden niet mogelijk, want de mens wordt altijd teruggeworpen op zijn eenzaamheid. Verderop in het boek illustreert Safranski dit ook heel mooi met de Grootinquisiteur van Dostojevski: hij klaagt aan, omdat het project de mens niet haalbaar is voor zichzelf, niet als eenzaam wezen, maar door een inherent potentialiteitsgebrek.

Het is een heel boeiend onderwerp, reden waarom ik het zo jammer vindt dat Safranski’s schrijfstijl weinig consistent is. Zijn eruditie is niet te ontkennen. Als hij goed schrijft, schrijft hij briljant met messcherpe analyses. In de eerste hoofdstukken houdt hij nog enkele denkers aan die hij vlot uitwerkt, maar daarna wordt het obscuur. Ik heb meerdere delen opnieuw gelezen, omdat ik de subtekst meende te missen, maar bij herhaling kon ik zijn wendingen en uitweidingen niet in een context plaatsen. Het hoeft geen probleem te worden, maar hij vertelt de lezer niet wat hij aan het doen is. Hij borduurt associatief voort in een fragmentarisch complex dat ergens samen zou moeten vallen. Verder vind ik het vervelend dat hij geen gebruik maakt van voetnoten. Soms gebruikt hij quotes waarbij hij in het geheel geen naam noemt, laat staan een bron. Achterin het boek is wel een literatuurlijst opgenomen, maar dat is weinig nuttig om iets op te kunnen zoeken. Die mogelijkheid wordt de lezer ontnomen. Ik heb besloten het boek toch uit te lezen. Uiteindelijk sloeg ik sommige delen over en heb ik eruit gehaald wat me aansprak. Ik kan het daarom niet meer dan drie sterren geven.

Edit: ik geef er een ster bij. Zijn analyse is na tijdsverloop erg goed blijven hangen. Alles waar ik over viel een stuk minder. Het is wonderlijk hoe tijd een goed deel vervaagt, zowel positief als negatief.

[Manuel Correa · Rating 4 out of 5]

Digno de reflexión, el mal -inmanente y exterior- se fundamenta en la existencia como una representación de la elección por excelencia. No es simplemente la posibilidad del mal sino el mal real hasta sus últimas consecuencias. El paseo erudito de Safranski al respecto enriquece el tema con anotaciones de lo que diversas figuras filosóficas han dicho, comenzando por el origen mítico en el antiguo oriente medio hasta el presente.

El mérito de Safranski, además de su estilo, está en mantener -a la manera de una tensión narrativa en la que se espera ansiosamente un descenlace- el diálogo filosófico entre la ausencia de sentido del mundo y la existencia per se; carencia confirmada por lo contingente, y la búsqueda del mismo como anhelo de trascendencia, aún desde una lógica matemática (Leibniz) y, por supuesto, religiosa. Este encuentro emocionante se convierte en una de mis partes favoritas: desde el momento en que se exponen contrapuestas las reflexiones sobre el bien y el mal desde Kant y Sade, respectivamente. Entonces el autor aumenta sus referencias literarias. Así, Flaubert, Baudelaire, Goethe, entre otros, deambulan floreciendo el abanico de ideas que se confirman en el desencanto de las promesas de la Modernidad y la falta de sustancia del discurso religioso frente a lo contingente, hasta el horror "demoniaco" (Goethe) confirmado en la figura de Hitler y la Shoá.

Safranski dirige acertadamente el final de su recorrido hacia la presente era tecnológica, en la que sugiere la despreciación del género humano por la técnica así como este desertó de Dios. Puede leerse entre líneas el discurso que representa para la inteligencia artificial la Singularidad. ¿Qué catástrofes del mal quedan reservadas entonces?

Es de llamar la atención que el filósofo alemán concluya con una propuesta abierta para la función del carácter social y existencial de lo religioso frente al nihilismo. Algo que continúa, pues, abierto.

[Torsten · Rating 4 out of 5]

საფრანსკისთან ჩემი მესამე შეხვედრაა. მართლა ძალიან საინტერესო წიგნია. ადამიანის, მისი თავისუფლებისა და ბოროტების თავგადასავალი ადამიდან თანამედროვე ეპოქამდე.

[Jose Gaona · Rating 3 out of 5]

Segundo libro que leo del intérprete alemán, tras su exégesis de la obra Schopenhaueriana. En esta ocasión nos plantea un tour de force sobre las distintas concepciones de aquello que se conoce como la maldad y una dilucidación bastante exhaustiva de lo que pueda significar e implicar el término. Y si bien la tarea, a todas luces titánica, es digna de todo interés, sin embargo, no he sido cautivado como con el libro sobre el autor del pesimismo cósmico (cuya visión sobre el tema naturalmente no queda excluida en este volumen). Y es que a pesar de que uno aprende mucho acerca de lo que sobre el tema dijeron gente de la talla de San Agustín, el marqués de Sade, los idealistas alemanes o Nietzsche, el libro adolece de, a mi juicio, un inconveniente bastante grave: el constante devaneo del autor con un lenguaje críptico que enturbia la comprensión de ciertos pasajes y el entendimiento de la conexión entre ellos. A veces da la sensación de que Safranski podría decir lo mismo de una manera más sencilla, pero escoge la vía del ornamento. Es cierto que trata algunos autores crípticos y la temática no es sencilla, con millones de ramificaciones e implicaciones. Pero mi sensación cuando lo acabé fue esta: podría haber puesto las cosas más fáciles. Aún y todo, el libro es recomendable y se disfruta a la par que se aprende. Todo ello reflexionando, que es de lo que se trata al fin y al cabo.

[Jc Melgar · Rating 4 out of 5]

Aborda desde el punto de vista de varios pensadores el tema del "mal" e incluso se acerca a la cuestión de "¿Será dios malvado o simplemente no le importa su creación?"

Un fragmento del tipo de diálogos que el libro contiene:

"Ahora bien, al igual que la religión descubre la libertad a los ojos del hombre, es a la inversa la libertad la que encuentra e inventa la religión como una obra espiritual de arte por la que atamos y nos atamos a nosotros mismos a la vista del mal, que sigue siendo una opción de la libertad humana. Y es también esta libertad la que permite al hombre mantener la fidelidad a su esencia espaciosa y trascendente."

[Owlseyes]

“La guerra es para Kant un mal en todos sus aspectos” (p.121).

"The reality of evil is the subject matter of quite another inquiry."
von-Schelling

[Mads]

Interessant, men tung læsning om forskellige forestillinger om ondskab.

[Ulf Hundeiker · Rating 1 out of 5]

Langweilig.

[Songboerd · Rating 5 out of 5]

Ein wunderschön geschriebenes Buch über die Ursprünge und Geschichte der menschlichen Freiheit und der daraus resultierenden Möglichkeit des Bösen oder Guten.
Stellenweise jedoch eventuell ein wenig kompliziert, was jedoch dem Thema geschuldet ist. Ein wenig philosophisches Vorwissen ist auf jeden Fall hilfreich beim Lesen.

Der Autor zeichnet die philsophische und theologische Ideengeschichte zum diesem Thema vom Sündenfall über die Antike, zum Mittelalter und hin zur Moderne und diskutiert dabei die Ideen, welche sich einzelne Denker*innen hierzu gemacht haben.

Sind das Böse und das Gute Teil der Weltordnung, ein Teil Gottes oder unseres eigenen menschlichen Seins?
Ist die Welt inhärent Gut oder Böse?
Gibt es überhaupt das Böse und das Gute?
Gibt es gutes oder böses Handeln, gute oder böse moral?
Wenn nein, was ist dann das Gute und das Böse?

Safranski diskutiert diese und weitere solcher Fragen und kommt hierbei (hier nur extrem abgespeckt, um nicht zu viel zu spoilern) am Ende, nach einer langen Reise durch die Geschichte, zu dem Schluss, dass sowohl das Gute als auch das Böse zum Drama der menschlichen Freiheit gehört. Der Mensch besitzt Freiheit. Ob, der Mensch, die Welt, die Natur, Gott oder das Universum böse oder gut sind ist für unser eigenes Handeln, angesichts der menschlichen Freiheit, eigentlich egal.
Auch wenn der Mensch von Natur aus böse sein sollte, wir besitzen dennoch die Freiheit, Gutes oder Böses zu tun.

Alsooo ja, lohnt für alle die Philosophie lieben oder das Thema interesannt finden.

[Gibran Nuñez · Rating 4 out of 5]

Un libro fascinante en la relación con el paradigma del El Mal y la Libertad.

Safranski, nos lleva desde la idea de la creación, hasta pensadores modernos por un viaje para entender la maldad y sus formas, su relación con la libertad y el hecho que no podamos escaparnos de ello.

Sin duda un libro que no es fácil de digerir, más si no has leído a los autores y pensadores que comenta, mi recomendación es que puedas consultar y leer un poco si no los conoces y despues continuar. Así la experiencia es sumamente estimulante...
si no, quizá, termines como empezaste.

[Kary Magdai · Rating 2 out of 5]

Insisto leer ensayos traducidos y batallo para entender… esperaba otra cosa, lo bueno que al final pone todos los libros que inspiraron el ensayo.

Y si, la libertad es un regalo pero también un tormento que la religión ha querido manipular .

[Kristina · Rating 4 out of 5]

ეს წიგნი ერთგვარი შეჯამებაა კაციობრიობის ნააზრევისა თავისუფლების, ბოროტების და ღმერთის იდეის შესახებ.

[Zegert Van Eijk · Rating 3 out of 5]

Een boek te vol aan gedachten, of mijn aandacht te klein om het geheel te bevatten.

[Kevo de Trop · Rating 5 out of 5]

No sé cuántos libros voy a leer este año, pero si estoy seguro de que este libro va a estar entre mis tres favoritos del 2023. Excelente, tiene tantas ideas e información interesante que lo dejan a uno volando mentalmente. Realmente no es tan largo el libro pero si es muy profundo y denso. Será necesario leerlo mas veces en el futuro. 10/10.

[Pieter-Jan · Rating 5 out of 5]

Dit is zo één van die boeken waarvan je na een hoofdstuk gelezen te hebben je gehele denkwereld zienderogen ziet muteren. Eenmaal uitgelezen, wordt 'het kwaad', zoals wij het kennen als immorele gesputter in de rit van ons leven en de geschiedenis, teruggeleid naar z'n amorele bron, de kosmische leegte. De Afgrond dewelke die de Schepper tot Schepper maakte, als een vluchteling aan de slag tegen het verslindende Niets. Afgeleid in gedachten, in creatie, in Woord, moet de mens daarin God z'n voorbeeld volgen, want zij zijn immers uniek in de schepping zoals Hem vrij. Daarover, toont het boek aan, zijn de meningen verschillend maar zelfs daar niet sluitend.
"Het Kwaad" put uit de Heilige Schrift en de theologie, maar ook uit het werk van enkele van de invloedrijkste figuren in de literatuur en poëzie. Religie, van z'n sokkel gebracht, heeft al lang z'n substituut gevonden in de kunst, ook al denkt een man als Alain de Botton dat het meer en beter mag. De verhouding is gewoon in se zeer precair, zowel bij de kunstenaar als bij de kunstminnende. Kunst leeft als een
De 20ste eeuwse tiran Hitler komt naar het einde toe ter sprake. Niet om de barbarij op te lijsten van het nazi-regime, of een aantal filosofen als schuldigen aan te wijzen, maar om te graven in de denkwereld van dit ongezien type leider, die ( zoals Timothy Snyder onlangs nog poneerde ) werkelijk een raciale anarchist was. Een man die de staat en al de andere middelen der moderniteit niet genegen was, maar wou inzetten voor een Darwinistisch godenschemering. Met andere woorden, de amorele natuurkrachten van de mensenrassen moesten op elkaar los gelaten. Een afronding die daarmee ons de vraag doet stellen wat de mens in de natuur kan betekenen... En of er iets aan is van die Petrarcaanse verdachtmaking ervan.

De natuurminnende romanticus, die ie ook onder de loep heeft genomen in een andere must-read, is hier niet al te vaak aanwezig, hoewel dat Safranski's liefst bestudeerde subject is. Maakt de bergbeklimmende Faustiaan van de 19de eeuw zich iets wijs in z'n verheerlijkingen van de natuur? Zeker als je beziet hoe hij na die uitstap mooi terug kan keren naar het comfort van de geïndustrialiseerde grootstad?
Safranski is geen gewone filosoof. Ieder boek van zijn hand is onmiddellijk een titaan in de studie van de geschiedenis van de wijsbegeerte. Tot het merg van het filosofische bedrijf dringt ie door en het snijden van de vlijmscherpe scalpel die z'n pen is, laat wonden na op je geest, maar wonden in de Hegeliaanse zin, die bevrijden.
Het is moeilijk Safranski te plaatsen in een bepaalde school of denktraditie. "Het Kwaad" is een werk waar de verteller je laat overwoekeren door het demonische zonder erdoor bezeten te worden. Al een lange tijd geleden dat zulk een metafysisch overzicht de lezer kan brengen tot zulke praktische heroverwegingen.

[Tjibbe Wubbels · Rating 4 out of 5]

Through times "Evil" has always that part of reality that threatens its continuation. Safranski explores the concept of "evil" from the Greek and Roman times, through the biblical times to the modern age. I enjoyed reading about the paradox of the tree of knowledge, the complex situation Job found himself in trying to stay pious while God himself was bullying him and De Sade's search for the absolute evil. Hitler is presented as the culmination of evil. Here the tone of the author changes, he's no longer explaining the theory of evil, put the practice. He did the same explaining De Sade, but there was still a certain distance that seems to have disappeared when dealing with Hitler. In my humble opinion, this feels more like a separate essay than a part of this book. After Hitler's evil is dealt with, the book continues with the theoretical study of evil.

I cannot say that I remember everything I read in this book, but I did learn that man is a mollusc using institutions as its shell, religion was the start of nihilism (since one could not love life directly anymore) and, most importantly, that reason is a prostitute.

[Sylvia · Rating 1 out of 5]

Het kwaad ("Evil")
Safranski, R.
Het kwaad is geen begrip, maar een naam voor het bedreigende: het barbaarse, de chaos, de entropie, het geweld en de beangstigende leegte zowel buiten in het wereldruim als binnen in de mens. Rüdiger Safranski beschrijft het kwaad als een mogelijkheid van de menselijke vrijheid. We leven niet alleen in een maatschappij vol risico`s, maar iedereen is voor zichzelf een risicofactor.

Dit boek is een avontuurlijke reis naar het hart der duisternis. Halteplaatsen die tot nadenken stemmen zijn achtereenvolgens: de grote mythen, de zondeval, Kaïn en Abel, Job, Prometheus. Safranski beschrijft onder meer de verholen en onverholen aantrekkingskracht van het kwaad op de kunst, in de Griekse tragedie, bij de Sade, Baudelaire, Joseph Conrad en bij Nietzsche in zijn experimenten met het nihilisme, en ten slotte bij Hitler, in wie de duistere waanvoorstellingen van de eeuw bloedige ernst werden.

[Jorn · Rating 3 out of 5]

Safranski is een goede filosoof. Het onderwerp is boeiend. Maar het boek lijkt wat alle kanten uit te gaan met als enige rode draad dat de mens altijd met kwaad heeft moeten omgaan. Toch is het een interessant boek.

[Angel · Rating 3 out of 5]

Es algo denso, pero hay partes muy buenas, creo que es un libro que tendré que releer en algunos años.

[Guillermo · Rating 5 out of 5]

«Bajo el cielo de las ideas los hombres nunca han llegado acertadamente al mundo»