Κατάδικος

by Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Κωνσταντίνος Θεοτόκης

Κωνσταντίνος Θεοτόκης (1872-1923)
Γεννήθηκε στην Κέρκυρα, γιος του Μ. Θεοτόκη και της Α. Πολυλά. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του εγγράφεται στα πανεπιστήμια Σορβόνης και Βενετίας για σπουδές φυσικομαθηματικής. Παντρεύτηκε την Βαρώνη Ερνεστίνη Φον Μάλοβιτς που ήταν 17 χρόνια μεγαλύτερή του. Εγκαθίσταται στην Κέρκυρα και από τότε ξεκινά η φιλία του με τον Λορέντζο Μαβίλη, με τον οποίο συμμετείχε στην κρητική επανάσταση και στον πόλεμο του 1897. Η επαφή του με τον Μαρξ και τον Νίτσε οδηγεί τη σκέψη του σε φιλελεύθερες και σοσιαλιστικές ιδέες. Το 1900 χάνει τη μοναχοκόρη του. Από το 1903 και μετά αναπτύσσει διάφορες δραστηριότητες (συγγραφή άρθρων και μυθιστορημάτων, συνέδρια, σπουδές, διατριβή, πολιτική, κ.λ.π.). Τιμήθηκε με παράσημο (1912) το οποίο δεν δέχτηκε. Η πτώση της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας τον κατέστρεψε οικονομικά. Από τότε έως τον θάνατό του ασκεί διάφορα επαγγέλματα, ενώ ζει κάτω από άθλιες συνθήκες και βαριά ασθένεια. Εγχειρίζεται στον Ευαγγελισμό, πηγαίνει στην Κέρκυρα όπου και πεθαίνει. Ο "Κατάδικος" κατά τους κριτικούς είναι τέτοιας ποιότητας, που αν ήταν γραμμένος σε πιο διαδεδομένη γλώσσα από την ελληνική θα ετύγχανε τεράστιας κυκλοφορίας και πολλών μεταφράσεων.

Genres: Classics, Fiction, Audiobook, Greece

142 pages, Paperback

First published January 1, 1919

About the author

Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης γεννήθηκε στην Κέρκυρα και υπήρξε γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, τα μέλη της οποίας ασχολήθηκαν με την πολιτική και τη διπλωματία ήδη από τον 14ο αι.. Παρακολούθησε στο Παρίσι φιλολογία, μαθηματικά, ιατρική και χημεία, χωρίς ωστόσο να λάβει κανένα δίπλωμα. Εκτός όμως της γαλλικής γλώσσας σπούδασε αγγλική, γερμανική, ιταλική και λατινική, καθώς και σανσκριτική. Έτσι πολύγλωσσος από νεαρά ηλικία, ασχολήθηκε πέραν της πεζογραφίας με τη μετάφραση και την ποίηση. Σε ηλικία 19 ετών έγραψε στη γαλλική το πρώτο του έργο, το «Η ζωή των ορέων», που δημοσιεύθηκε και από τον Ερμή της Γαλλίας.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε στη Κέρκυρα, στον εξοχικό πύργο των Καρουσάδων. Συνδέθηκε με τον ποιητή Μαβίλη και προσχώρησε από τους πρώτους στο κίνημα του δημοτικισμού. Από τότε φαίνεται ότι ασπάστηκε τις πρώτες σοσιαλιστικές ιδέες, από τις οποίες και διακρίνονται τα έργα του. Συμμετείχε στην επανάσταση της Κρήτης το 1896 ως εθελοντής και στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 στη Θεσσαλία, επικεφαλής δικού του σώματος. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έλαβε ενεργό μέρος στο κίνημα της Θεσσαλονίκης. Τότε και απώλεσε ολόκληρη την προικώα περιουσία του στην Αυστρία (1917) οπότε και αναγκάσθηκε να δουλέψει αναλαμβάνοντας το γραφείο λογοκρισίας παντός εντύπου και αλληλογραφίας, θέση που διατήρησε για λίγο χρόνο.

Στην ελληνική λογοτεχνία η πεζογραφία του Κ. Θεοτόκη είχε σημαντική προσφορά. Στα εκτενή διηγήματά του: Η τιμή και το χρήμα, Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα, Ο κατάδικος και Οι σκλάβοι στα δεσμά τους διακρίνεται η δραματικότητα της αφήγησης και η ρεαλιστική απόδοση της ζωής σε μια ηθογραφική ατμόσφαιρα, που διαπνέεται και από φιλοσοφική διάθεση. Τα σύντομα διηγήματά του, τα οποία δημοσιεύτηκαν στην αρχή στο περιοδικό Τέχνη του Κ. Χατζόπουλου και στον Νουμά, και που αργότερα κυκλοφόρησαν με τον τίτλο Κορφιάτικες ιστορίες, αποδίδουν με απλότητα και λιτότητα την κερκυραϊκή ζωή της εποχής, με εικόνες αδρές και σκληρές. Γεγονός είναι ότι υπήρξε επηρεασμένος από τον Νίτσε από την πρώιμη περίοδο της συγγραφικής του δραστηριότητας, όταν έγραψε πεζογραφήματα όπως Το Πάθος (1899) και διηγήματα όπως το Πίστομα. Στη ποιητική του συγγραφή κυριαρχούν οι μεταφράσεις του Σαίξπηρ που απέδωσε έμμετρα την Τρικυμία, τον Μάκβεθ, τον Βασιλιά Ληρ και τον Οθέλλο. Επίσης μετέφρασε τα Γεωργικά του Βιργιλίου, τον Έρμαν και Δωροθέα του Γκαίτε, τον Φαίδωνα του Πλάτωνα, και από τη σανσκριτική τα: Σακούνταλα, Μαλαβίκα και Αγνημίτρα. Έγραψε επίσης και μερικά σονέτα που διακρίνονταν για τη λεπτότητα αισθήματος.

Ο Κ. Θεοτόκης γνωρίζοντας τον σοσιαλισμό, συμμετείχε επίσης στην ίδρυση του Σοσιαλιστικού Ομίλου και του Αλληλοβοηθητικού Εργατικού Συνδέσμου Κερκύρας (1910-1914), ενώ παράλληλα υποστήριξε το κίνημα για τη χειραφέτηση των γυναικών.

Πέθανε στην Κέρκυρα σε ηλικία 51 ετών, τον Ιούλιο του 1923, από καρκίνο.

Reviews

[Nof*cking Antoinette · Rating 4 out of 5]

Θα 'λεγα ο Θεοτόκης είναι ο Tennessee Williams της Ελλάδας και ο Τουρκόγιαννος του υπόδειγμα των καταραμένων αυτής της γής.
Πόσο κρίμα, είναι που μεταφράζονται (με χρήματα των βαρυσήμαντων ελληνογλωσικοπολιστικών ινστιτούτων) οι Μαρκάρηδες (που δείχνουν να μην έχουν πάρει μυρωδιά για την κατάσταση ) αυτής της χώρας κι όχι συγγραφείς σαν τον Θεοτόκη και έργα σαν τον (που η αξία του προσεγγίζει τον ντοστογιεφσκικό Ηλίθιο) Κατάδικο. 😔

[Ian D · Rating 4 out of 5]

Συγκλονιστικό ψυχογράφημα ενός αθώου, αδικημένου ανθρώπου, καταγραφή όχι μόνο μιας κοινωνίας αλλά και της ανθρώπινης φύσης, της σκοτεινής. εκείνης που θα φτάσει στο έγκλημα, θα βασανιστεί και θα επιβιώσει.
Άλλο ένα έργο σταθμός της ελληνικής λογοτεχνίας με σαφείς επιρροές από τεράστιους κλασσικούς (Fyodor Mikhailovich εσείς;), χωρίς όμως να γίνεται κακέκτυπο.
4 πανάξια αστεράκια.

[Yorgos Economu · Rating 4 out of 5]

Ίσως το καλύτερο και πιο ώριμο βιβλίο του Θεοτόκη. Bαθιά ψυχογράφηση των χαρακτήρων.
Ειλικρινής απεικόνιση των ανθρώπινων παθών και αδυναμιών. Ως προς αυτά τα χαρακτηριστικά, θυμίζει σε ένα βαθμό έργο του Καζαντζάκη.

[Ioannis Tryfonas · Rating 5 out of 5]

Ένα απο τα καλύτερα διηγήματα του Θεοτόκη με πρωταγωνιστή τον συμπαθητικό Τουρκόγιαννο, έναν χαρακτήρα που θα μπορούσε να υπήρχε και στους "Άθλιους" του Ουγκώ.

[Vaios · Rating 4 out of 5]

Χρησιμοποιεί πολύ ωραία γλώσσα

[Φωτεινή Τσεπενέκα · Rating 5 out of 5]

Αυτή η νουβέλα μου έδωσε Victor Hugo vibes. Νομίζω αυτό από μόνο του τα λέει όλα.

[Manos Kovras · Rating 4 out of 5]

7,5/10

Όπως στην τιμή και το χρήμα έτσι και σε αυτήν την νουβέλα του Θεοτόκη ο κυρίαρχος πρωταγωνιστής είναι τα κοινωνικά μηνύματα τα οποία σίγουρα είναι πολύ μπροστά για την εποχή.

Ο κατάδικος είναι μια ιστορία που εξελίσσεται στην Κέρκυρα στις αρχές του 20ου αιώνα. Θεματικές του είναι οι κρυφοι έρωτες, η ζήλια, ο φθόνος, το έγκλημα και η αδικία. Πίσω από όλα αυτά όμως κρύβονται τα κοινωνικά μυνηματα του Θεοτόκη. Αντίθετα με την τιμή και το χρήμα όπου τα μηνύματα αυτά αφορούσαν κυρίως την πατριαρχικη δομή της κοινωνίας και την έννοια και σημασία του χρήματος, στον καταδικο ο συγγραφέας εστιάζει σε πιο αυθαίρετες και φιλοσοφικές έννοιες όπως ο έρωτας, το δίκαιο και το άδικο, η καλοσύνη, η μοίρα και η εξιλέωση καθώς βυθιζεται ακόμη και σε πιο θρησκευτικές οπτικές όπως στην αντιδιαστολή καλού και κακού ή στην αμαρτία και την συγχώρεση.

Γενικά ήταν μια πολύ ευχάριστη νουβέλα στην οποία εκτίμησα σίγουρα πολύ το ψυχογραφικο στοιχείο που για αρχές του 1900 ήταν σίγουρα πολύ ον ποιντ και ενδιαφέρον. Ο συγγραφέας έκανε ξεκάθαρα όχι μόνο τα κίνητρα αλλά και τα συναισθήματα  των χαρακτήρων καθιστώντας σαφές το πως αυτά τους οδήγησαν στις επακολουθες ενεργειες τους.

Ωστοσο σε μερικές φάσεις το βιβλίο μου φάνηκε και κάπως υπερβολικό και απόλυτο γεγονός που μου υποδηλωνε ίσως ότι η ίδια η ιστορια δεν αποτελούσε παρά μόνο ένα μέσο για την μετάδοση των απόψεων του συγγραφέα θέτοντας έτσι τα μηνύματα της ιστορίας σε προτεραιότητα έναντι της ίδιας της ιστορίας καθαυτής. Και ενώ εκτίμησα πολύ τα μηνύματα αυτά και η ιστορία ήταν σίγουρα ευχάριστη, με κάνει να νιώθω ότι ίσως η συνοχή, η αισθητική και γενικά η ποιότητα της ιστορίας υστερούσε λιγάκι εις βάρους του ευρύτερου νοήματος. Δεν χόρτασα τόσο εικόνες και συναισθηματα οσο θα θελα διαβαζοντας το, οσο σκεψεις και εννοιες. Ενω υπήρχε το potential και η γραφη ηταν πολυ καλη νιωθω πως για ελληνικη νουβελα του 1900 ελειπε κατι. Ενώ δηλαδή στην "τιμή και το χρήμα" τα δύο αυτά συμβαδιζαν σε αρμονία και επροκειτο για μια πολυ ομορφη και αισθητικη ιστορια με ντιπ μηνύματα, στην προκειμένη περίπτωση το μήνυμα ήταν μεν σαφές και ξεκάθαρο αλλά σε βάρος της ποιότητας της ιστορίας. Φυσικά λατρεύω αυτό που διαβάζω να κρύβει νοήματα αλλά θέλω η πρώτη προτεραιότητα να είναι η ποιότητα της ιστορίας και έπειτα να έρχονται τα μηνύματα κάτι που στην προκειμένη περίπτωση νομίζω πως δεν ίσχυε όσο θα ήθελα παρότι ήταν και πάλι μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία.


Γενικά το προτείνω σίγουρα διότι είναι εν τέλει παρα το παράπονο αυτο μια πολύ ενδιαφέρουσα νουβέλα, πολύ μικρή και ευπεπτη η οποία όντως σίγουρα για την εποχή της έχει πολλά να πει και που αξίζει να την διαβάσει κανείς αν τον ενδιαφέρουν ιστορίες που να κουβαλάνε κοινωνικά μηνύματα.

[Louiza · Rating 5 out of 5]

O Katathikos, or The Convict in English, written in 1919, is another superb novella by one of the greatest authors in modern Greek literature, and certainly one of my very favorite writers, Konstantinos Theotokis.

It is a psychological exploration of several social and interpersonal themes reminiscent of Dostoyevsky, as Theotokis deals with such issues as, to name a few, prejudice; goodness and honesty in a cruel and dishonest, hypocritical world; the role of God and faith in such a world; crime, conscience, and the possibility of redemption through repentance; love and sacrifice; justice and injustice; the faults of the court system of the time... etc.

I don't know if these works are translated into English, but I wish they had, and it saddens me that Modern Greek Literature is not as well known and praised as it is the Ancient Greek Literature. Modern Greek Literature undeniably deserves its own special place in the realm of World Literature anthologies along with the other greater authors of the 19th and early 20th century.

[Argiris Fakkas · Rating 4 out of 5]

Εξαιρετικό το μικρό μυθιστόρημα αυτό του Θεοτόκη, όπου φυσικά κυριαρχεί η μορφή του βασανισμένου και αθώου Τουρκόγιαννου, που πληρώνει το έγκλημα ενός άλλου. Η αρχή είναι πολύ καλή με τον Αράθυμο, τον δούλο του, τη Μαργαρίτα και τον Πέτρο να οργώνουν ειδυλλιακά το χωράφι τους, αλλά η καταιγίδα δεν θα αργήσει να ξεσπάσει.

Ο Πέτρος που διατηρεί δεσμό με τη γυναίκα του Αράθυμου θα προσπαθήσει ο Αράθυμος να στραφεί εναντίον του δούλου του και ο Τουρκόγιαννος να σκοτώσει τον αφέντη του. Όταν δεν το καταφέρνει, δολοφονεί ο ίδιος τον Αράθυμο και παίρνει τη γυναίκα και τα παιδιά του, προσπαθώντας να οδηγήσει τον δούλο στην κρεμάλα. Αυτός πηγαίνει ισόβια φυλακή και συνετίζει τους άλλους κρατούμενους με τη θεολογία του.

Όταν τελικά ο Πέπονας διαπράττει ένα άλλο παράπτωμα οδηγείται κι αυτός στην ίδια φυλακή, όπου βλέποντας τον Τουρκόγιαννο και τη ζωή που διάγει εκεί, ξεσπά σε κλάματα και ζητάει συγχώρεση.

Ίσως το καλύτερο έργο του Θεοτόκη εξαιτίας ακριβώς του πόσο συγκινεί ο Τουρκόγιαννος. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο χαρακτήρας της Μαργαρίτας.



1: Τον Μάρτιο ο Γιώργος Αράθυμος επιβλέπει το όργωμα του χωραφιού του. Αυτός που χειρίζεται το άροτρο με τα δύο βόδια είναι ο Τουρκόγιαννος. Ένα παιδί ρίχνει τον σπόρο, ενώ ένας άντρας και μια γυναίκα με αξίνες σπάνε τους σβόλους. Η γυναίκα είναι η Μαργαρίτα, σύζυγος του Αράθυμου, ο άντρας ο Πέτρος Πέπονας που έχει διπλανό χωράφι. Διατηρούν εξωσυζυγικό δεσμό και ο Πέπονας την απειλεί ότι αφού δεν την έχει δική του θα παντρευτεί άλλη, την Χάραινα. Αυτή εκνευρίζεται και του λέει ότι δεν γίνεται τίποτα, αυτόν παντρεύτηκε και πρέπει να ζήσει μαζί του. Του λέει ότι ίσως έρθει στο καλύβι το βράδυ της επόμενης μέρας. Ο άλλος της απαντά ότι θα στείλει στην φυλακή τον άντρα της για να την έχει δική του.

2: Καθώς ροβολάει τους χωματόδρομους αναρωτιέτ��ι αν θα έρθει. Βλέπει άλλες γυναίκες αλλά ο νους του είναι κολλημένος στη Μαργαρίτα. Ο Τουρκόγιαννος, που ήρθε από την ξενιτιά και είναι δούλος του Αράθυμου ίσως τους εμποδίσει να συναντηθούν. Ο Αράθυμος πήρε τη Μαργαρίτα χρεωμένος πριν 12 χρόνια, αλλά σιγά-σιγά πήρανε βόδια, στρώθηκαν στη δουλειά και ξεχρέωσαν τα χρέη τους. Του έκανε και τρία παιδία. Προσπαθεί να φανταστεί πως ήτανε την προηγούμενη φορά που βρέθηκαν αλλά δεν μπορεί να θυμηθεί τα χαρακτηριστικά της. Συλλογιέται γιατί τόνισε ότι τώρα την παρακολουθεί ο Τουρκόγιαννος και του μπαίνει η ιδέα ότι κάτι τρέχει μεταξύ τους. Η ζήλεια τον βασανίζει και εύχεται να ερχόταν να τα ξεκαθαρίσει όλα. Θυμάται την πρώτη φορά που την κατέκτησε σ’ ένα κρεβάτι από σανό. Τελικά βραδιάζει καλά και καταλαβαίνει ότι δεν πρόκειται να έρθει απόψε. Έχει πονοκέφαλο η ιδέα όμως να έλειπε ο Γιώργης, να τον ενοχοποιήσει κάπως δεν φεύγει απ’ το μυαλό του. Κυριευμένος από το ερωτικό πάθος, το παίρνει απόφαση πως μόνο αυτό του μένει να κάνει.

3: Το σπίτι του Αράθυμου περιγράφεται στην αρχή του χωριού, με κήπο, μεγάλο, χωρίς πολλά δωμάτια. Ο Τουρκόγιαννος κοιμόταν στο χαμώγι, ενώ στο ανώγι ήταν η φαμίλια. Έβρεχε αλλά δεν είχε κρύο. Ο Τουρκόγιαννος ξυπνά, ταΐζει τα βόδια. Σιγά-σιγά ξυπνάνε και οι νοικοκυραίοι με πρώτη τη Μαργαρίτα. Τα αγόρια όταν ξυπνάνε έρχονται κάτω και παίζουν με τον γάτο. Ο υπηρέτης τους λέει να μην πειράζουν το ζώο. Έρχονται κοντά στον Τουρκόγιαννο και του ζητάνε παιχνίδια και χορό. Τελικά κατεβαίνει και η δεκάχρονη κόρη, η Λένη, η οποία ετοιμάζει τη μπουγάδα και βγάζει έξω τα ζώα. Τα παιδιά πάνε σχολείο και ο αφέντης στο χωριό. Μένουν μόνοι η κυρά και ο υπηρέτης.

4: Η Μαργαρίτα βάζει στον Τουρκόγιαννο να φάει. Ενόσω τρώει του λέει ότι σκέφτεται να ξεφορτωθεί τα βόδια λόγω εξόδων. Αυτός λυπάται πολύ που θα θανατωθούν. Η γυναίκα παραδέχεται ότι ήταν πολύ καλός απέναντι στα ζώα τους. Τη ρωτάει αν θυμάται τη μάνα του. Αυτή απαντάει καταφατικά. Ο Τουργκόγιαννος λέει ότι μπορεί και να μην φύγει, αλλά και να το κάνει μια χαρά θα τα καταφέρει, όπως στην ξενιτιά. Αφηγείται την ιστορία του, ένας Τούρκος βιάσε τη μητέρα του κι αυτό αντί να τον ρίξει, τον γέννησε και βασανίστηκε στη ζωή της για χάρη του. Έφυγε στην ξενιτιά γιατί πήγε να φιλήσει τη Μαργαρίτα, δούλευε στον πατέρα της. Ο Τουρκόγιαννος της αφηγείται ξανά πως γνώρισε μια πολύ όμορφη κοπέλα που όμως τα έφτιαξε με έναν παντρεμένο και όλοι άρχισαν να την κακολογούν. Προσφέρθηκε να την παντρευτεί για να γλυτώσει από το κακό, αυτή όμως άκουσε τον παντρεμένο και παντρεύτηκε τον μικρότερο αδερφό του για να την έχει κοντά του. Ο μικρός αδερφός την αγάπησε επίσης και τελικά καταλήξανε στο χώμα και στη φυλακή. Ο υπηρέτης κοιτάει την Μαργαρίτα στα μάτια κι αυτή ταράζεται. Αποκαλύπτει ότι τα ξέρει όλα για την παράνομη σχέση της. Αυτή αγριεύει και τον κατηγορεί ότι θέλει να την ρίξει στο κρεβάτι, όπως παλιά που τη φίλησε. Ο Τουργκόγιαννος το αρνείται αυτό και της μιλάει γλυκά. Τη συμβουλεύει να τερματίσει τη σχέση ή αν δεν μπορεί να το κάνει, να φύγει μαζί του. Αυτή τον βρίζει και τον αποκαλεί ζητιάνο. Ο υπηρέτης βγαίνει έξω για να δουλέψει και αυτή κάθεται στο σκαλοπάτι. Έρχεται ο Πέτρος και τι ρωτάει τι έγινε. Του λέει ότι ο Τουρκόγιαννος τα ξέρει όλα και θα τα πει. Αυτός μαθαίνει ότι ο άντρας της λείπει.

5: Ο Πέτρος βρίσκει τον Αράθυμο στο καφενείο του χωριού να παίζει χαρτιά. Λέει ότι η Μαργαρίτα καλά κάνει και θέλει να διώξει τον ζητιάνο. Ο συμπαίκτης του Αράθυμου παραπονιέται ότι με τη συζήτηση που ξεκίνησε χάνουνε και φεύγει. Ο Πέτρος παίρνει τη θέση του και επιμένει ότι καλά έκανε η Μαργαρίτα. Ένας γέρος αρχίζει να κατηγορεί την μάνα του Τουρκόγιαννου και τον ίδιο. Ο μαγαζάτορας μόνο τον υπερασπίζεται, δεν χρωστάει σε κανέναν τίποτα παρά τις δυστυχίες του. Λίγο-λίγο αρχίζουν να βάζουν φυτίλια στον Αράθυμο ότι η γυναίκα του τα έφτιαξε με τον Τουρκόγιαννο και γι’ αυτό φώναζε πριν. Σηκώνεται οργισμένος, πιστεύοντάς τους και πάει να διώξει τον υπηρέτη από το σπίτι του, μαζί με τον Πέτρο για μάρτυρα.

6: Ο Πέτρος του λέει ότι δεν θα συμμετέχει στον καυγά, αφού ο Τουρκόγιαννος δεν του έκανε τίποτα. Ο Αράθυμος βρίσκει τη Μαργαρίτα και τη ρωτά αν είπε αυτά τα πράγματα. Αυτή κομπιάζει στην αρχή, όμως ο Πέτρος τα εξιστορεί όλα και την αναγκάζει να το παραδεχτεί. Ο Αράθυμος εξοργίζεται με τον Τουρκόγιαννο και προστάζει τη γυναίκα του να τον φωνάξει. Την διαβεβαιώνει ότι δεν θα τον σκοτώσει. Τον ρωτάει άγρια γιατί έγινε ο καυγάς στο σπίτι του και του λέει ότι τα βόδια θα τα πουλήσουν αύριο. Αυτός απαντά ότι το ξέρει και αρχίζει να κλαίει. Ο Αράθυμος τον ρωτά τι έβαλε με τον νου και γύρευε να τον ντροπιάσει μέσα στο σπίτι του. Ο δούλος δεν πιστεύει στ’ αυτιά του, όμως ο Πέτρος βεβαιώνει ότι το άκουσε. Ο Τουρκόγιαννος βεβαιώνει την αθωότητά του αλλά κοιτάζει τη γυναίκα που τον παρακαλεί με μάτια να μην αποκαλύψει το μυστικό της σχέσης της με τον Πέτρο. Ο Αράθυμος παρεξηγεί τη ματιά και ρίχνεται με τη μαγκούρα στον δούλο. Πριν πάρει το μαχαίρι ο Τουρκόγιαννος τον πιάνει από τον λαιμό. Ο Πέτρος νομίζει ότι τον σκότωσε, όμως ο Αράθυμος ήταν ζαλισμένος μόνο. Ο Τουρκόγιαννος κατηγορεί τον Πέτρο ότι τον έσυρε σ’ αυτόν τον καυγά και φεύγει ευχόμενος τους καλή καρδιά. Ο Πέτρος παρατηρεί στον Αράθυμο ότι τον άφησε να φύγει· αυτός απαντά ότι δεν του βαστά η καρδιά να τον σκοτώσει.

7: Την επόμενη μέρα ο Αράθυμος πηγαίνει στην πόλη και πουλάει τα δύο βόδια, στην επιστροφή τη νύχτα τον ληστεύουν και τον σκοτώνουν.

8: Το δικαστήριο συνεδριάζει. Κατηγορούμενος για τον φόνο του Αράθυμου είναι ο Τουρκόγιαννος, που φαίνεται αδυνατισμένος και εξασθενημένος. Η πρώτη μάρτυρας κατηγορίας είναι η Μαργαρίτα. Ο Τουρκόγιαννος παρατηρεί ότι του χαμογέλασε αχνά μόλις τον είδε κι αυτό του φτάνει για να βρει τη γαλήνη. Δεν φαίνεται να πιστεύει στην ενοχή του. Η μάρτυρας λέει ότι ήτανε ευχαριστημένοι μαζί του, δεν είναι σίγουρη ότι τον φόνο τον έκανε αυτός. Στην ερώτηση αν είχε σχέση με αυτόν ή άλλον αρνείται να απαντήσει. Ο Τουρκόγιαννος λέει ότι είναι αθώα σαν μικρό παιδί και βεβαιώνει ότι ποτέ δεν τον είδε όταν κρυβόταν σ’ ένα καλύβι τους. Δεύτερο μάρτυρας ήταν ο Πέτρος, που ισχυρίζεται ότι κολλούσε ερωτικά στην γυναίκα. Αναφέρει τον τσακωμό Αράθυμου και Τουρκόγιαννου και λέει ότι ο δούλος ήθελε να τον σκοτώσει. Ο Τουργκόγιαννος τον αποκαλεί Ιούδα και εκθέτει τη φιλοσοφία του, ας είναι αυτός που θα κάνει τον Πέτρο να δει τα κρίματά του. Δικαστές και ένορκοι αγανακτούν από αυτές τις παρεμβάσεις του. Ο Πέτρος λέει πως ήταν κανένας στο καλύβι, ο κατηγορούμενος του λέει ότι ήταν μέσα. Ο Πέτρος τον ρωτάει αν ήταν μόνος, ο Τουρκόγιαννος δεν απαντά για να προστατέψει τη Μαργαρίτα. Στο τέλος πρέπει να απολογηθεί ο κατηγορούμενος, ο οποίος λέει ότι δεν έκανε την πράξη, δεν ξέρει πως βρέθηκε το μαχαίρι του που ξέχασε όταν έφυγε, στον τόπο του εγκλήματος και όταν έφυγε βρήκε καταφύγιο σε ένα ξεχασμένο καλύβι του Αράθυμου. Όταν βγήκε μετά από μερικές μέρες για ψωμί, είδε την κηδεία και έκλαψε τον Αράθυμο, μέχρι που τον έπιασαν οι αστυφύλακες. Στο καλύβι ήρθαν δύο άνθρωποι για ερωτοδουλειά αλλά δεν θα τους μαρτυρήσει. Εξομολογείται ότι δεν είχε ερωτική σχέση με τη Μαργαρίτα, ούτε με άλλη γυναίκα. Ο συνήγορος του Τουρκόγιαννου θέλει να γίνει ψυχιατρική εξέταση και το δικαστήριο απαντά αρνητικά. Ο εισαγγελέας προτείνει την ενοχή του, με ποινή τον θάνατο, ενώ ο συνήγορος λέει ότι δεν στέκει στα καλά του, όπως δείχνει και η μυστικοπάθειά του. Τελικά τον κρίνουν ένοχο με ποινή ισόβια.

9: Ο Τουρκόγιαννος δεν μπορεί να καταλάβει γιατί του γινόταν μια τέτοια αδικία. Τον κούρεψαν, τον ξύρισαν και τον κλείδωσαν σε ένα κελί με μόνο ένα κρεβάτι κι ένα εικόνισμα. Αρχίζει να βλέπει παράξενα όνειρα με τη Μαργαρίτα, τον Πέτρο, τη μάνα του και τον Αράθυμο ζωντανό με μια τεράστια πληγή στο στήθος. Ήθελε να κλάψει μα δεν μπορούσε. Φαντάζεται τη ζωή τόσο όμορφη έξω κι αυτός ήταν εκεί μέσα άδικα. Θέλησε να αυτοκτονήσει και άρχισε να χτυπά το κεφάλι του στον τοίχο, ο έντονος πόνος όμως τον σταμάτησε. Κουλουριάστηκε στο κρεβάτι λόγω του μεγάλου ψύχους. Έβλεπε πάλι σε όνειρο το χωριό, με τα δυο βόδια του σώα και τον Αράθυμο πάλι ζωντανό. Θυμήθηκε όταν τον είδε την ημέρα της κηδεία του και λίγο μετά όταν οι χωροφύλακες τον συνέλαβαν μέσα στην εκκλησία. Αρχίζει να χάνει και τη θρησκευτική πίστη του. Θέλει να πάει να βρει τον δάσκαλό του στον άλλο κόσμο. Τελικά καταφέρνει να αποκοιμηθεί.

10: Τον Μάρτιο ο Πέτρος Πέπονας επιστατεί στο όργωμα του χωραφιού, με δυο καινούργια κόκκινα βόδια. Συμμετέχουν και η κόρη της Μαργαρίτας και οι δυο της γιοι. Ο Πέτρος λέει μια φράση και η Μαργαρίτα θυμάται με νοσταλγία ότι την ίδια φράση έλεγε κι ο Αράθυμος. Αυτός το καταλαβαίνει κι αυτή του το επιβεβαιώνει. Ήταν το τυχερό του λέει αυτός. Η Μαργαρίτα σκέφτεται πόσο καλός ήταν μαζί της ο μακαρίτης, ποτέ δεν την χτύπησε κι αυτή πήγε με τον Πέτρο, ο οποίος ήταν ο άντρας της τώρα. Ο Πέτρος ήταν ζηλιάρης αλλά ένιωθε ότι την αγαπούσε. Ξέρει ότι το έγκλημα δεν το έκανε ο Τουρκόγιαννος, τον είχε δει πως έκλαιγε στο έρημο καλύβι. Δεν μπορεί να φανταστεί ούτε τον Πέτρο να κάνει κάτι τέτοιο, εξαιτίας του πόσο την αγαπούσε. Θυμάται πως εκείνο το βράδυ του φόνου πέρασε τη νύχτα στο σπίτι του Πέτρου. Πως θα μπορούσε να πάει να τον σκοτώσει μετά; Η Μαργαρίτα λέει στον Πέτρο ότι όλα είναι σαν πέρσι και τον ρωτάει γιατί θέλησε να καταδικάσει τον δού��ο τους. Αυτός απαντάει ότι σκότωσε για να του απαντήσει ότι δεν ήταν αυτός. Ο Πέτρος σηκώνεται και θέλει να μείνει μόνος. Θυμάται πως ήρθε η Μαργαρίτα στο σπίτι του, μετά όμως κατάλαβε ότι κάτι θα έπρεπε να κάνει γιατί η κατάσταση θα γύριζε στα προηγούμενα. Πήρε λοιπόν τον μεγάλο δρόμο και περπατούσε μέσα στο σκοτάδι. Ψαχουλεύει στη ζώνη του και συνειδητοποιεί ότι πήρε μαζί του το μαχαίρι του Τουρκόγιαννου. Θέλει να το πετάξει για να μην θελήσει να κάνει το φονικό αλλά δεν το κάνει. Καθησύχαζε τον εαυτό του ότι ήθελε μόνα να δει τον Αράθυμο να διαβαίνει. Ακούει θρόϊσμα φύλλων και φοβάται ότι μπορεί να έρχεται κιόλας. Σκέφτεται ότι δεν θα είχε άλλη ευκαιρία, ο Τουρκόγιαννος ίσως δεν έφευγε. Ακούει βήματα, είναι διαβάτες που συζητούν για το πούλημα των βοδιών του Αράθυμου. Μετά από αυτούς τον βλέπει να έρχεται και πέφτει επάνω του, τραυματίζοντάς τον. Ο Αράθυμος του λέει να πάρει τα χρήματα και να τον αφήσει. Μέσα στην πάλη τους καταλαβαίνει ότι είναι ο Πέτρος και τον ρωτά αν θέλει να τον σκοτώσει για να του πάρει τη γυναίκα. Ο Πέτρος καταλαβαίνει ότι θα πρέπει να τον ξεκάνει και αυτό κάνει. Γυρίζει σπίτι του και το πρωί όταν ξυπνά νομίζει ότι όλα αυτά είναι όνειρο. Τα ματωμένα ρούχα του όμως του υπενθυμίζουν την πραγματικότητα. Κάνει μπάνιο, ενώ τα ρούχα τα καίει και βγαίνει να σκάψει τον κήπο. Το βράδυ τον βρίσκει ο Τουρκόγιαννος και του λέει ότι έφεραν με το αμάξι το θύμα και ότι αυτός τον σκότωσε. Στην αρχή σκέφτεται ότι αν μιλήσει ο δούλος είναι χαμένος, μετά όμως συνειδητοποιεί ότι δεν θα τον πιστέψουν. Πήγε στην εκκλησία για την κηδεία και είδε τους χωροφύλακες να αρπάζουν τον δούλο. Η Μαργαρίτα τον ρώτησε μια φορά αν έπρεπε να χωρίσουν για πάντα κι αυτός νεύριασε πάρα πολύ, μέχρι που την έβρισε. Τελικά παντρεύτηκαν. Μια μέρα η Μαργαρίτα επειδή φαίνεται ανήσυχος του λέει ότι τα κρίματά του δεν είναι τόσο μεγάλα. Αυτός αρχίζει να παίρνει την σκληρή όψη του και της αποκαλύπτει, παρότι εκείνη δεν ήθελε, ότι αυτός ήταν που σκότωσε τον Αράθυμο. Αυτή συγκλονισμένη τον λέει φονιά και αυτός της απαντά ότι το έκανε γιατί την αγαπούσε.

11: Μια συζήτηση γίνεται στη φυλακή μεταξύ του Τουρκόγιαννου και άλλων φυλακισμένων που τον περιπαίζουν επειδή εξακολουθεί να λέει ότι είναι αθώος. Ένας γερασμένος κρατούμενος τον υπερασπίζεται. Είναι ένας φίλος του Τουρκόγιαννου που τον λένε Κάη. Ο Κάης του λέει ότι αναγκάστηκε να σκοτώσει τον αδερφό του όταν εκείνος πήγε να του πάρει τη γυναίκα του και δεν έχει μετανιώσει. Ο Τουρκόγιαννος καταλαβαίνει ότι αυτός είναι ο σκοπός της ζωής του, να κάνει όσους φυλακισμένους μπορέσεις να μετανιώσουν. Γι’ αυτό ίσως ν’ άξιζε να κατηγορηθεί αδίκως και να φυλακιστεί. Ο Κάης του λέει ότι είχε αποδράσει και βρήκε τα παιδιά του να ζητιανεύουν και τη γυναίκα του με άλλον. Αυτή μάλιστα τον είχε καταδώσει γιατί τον φοβόταν. Ο Τουρκόγιαννος του λέει ότι οι άγγελοι χαίρονται περισσότερο όταν ένας αμαρτωλός μετανιώνει.

12: Η Μαργαρίτα θέλει μαζί της να περιμένουν και τα παιδιά τον Πέτρο γιατί έχει αρχίσει να τον φοβάται αφού έρχεται μεθυσμένος στο σπίτι. Τα δυο αγόρια, ο Θανασάκης και ο μικρότερος αδερφός του, νυστάζουν και πάνε για ύπνο. Η Λένη ασχολείται με τον αργαλειό της και η μητέρα της της λέει για τον πατέρα της, τον Τουρκόγιαννο και τα βάσανά της με τον Πέτρο. Ώσπου κουράζεται κι αυτή και πάει να πλαγιάσει. Όταν έρχεται ο Πέτρος του λέει ότι θα πάει φυλακή μ’ αυτά που κάνει. Υποκίνησε το πλήθος να μην αφήσει τους κλητήρες να πάνε στη φυλακή έναν συγχωριανό τους που χρωστούσε λεφτά. Αυτός λέει ότι το μόνο που τον νοιάζει είναι ότι θα πρέπει να την αποχωριστεί. Η Μαργαρίτα έχει χλομιάσει και κρυώνει και ο Πέτρος της λέει ότι έβγαλε από τη μέση τον άντρα της για να την έχει όποτε θέλει. Παρά τη χλωμάδα της και τελικά τη λιποθυμία της κάνει έρωτα μαζί της και μετά κοιμάται.

13: Στη φυλακή οι έγκλειστοι φτιάχνουν κεραμίδια και τούβλα, χτυπώντας με κασμάδες χοντρά κομμάτια λευκάργας. Ο Τουρκόγιαννος ήταν χτυπημένος από τους φύλακες επειδή δεν τους άρεσε που μιλούσε για λευτεριά και λύτρωση. Ο Τουρκόγιαννος μαζί με τον Κάη, έναν αγιογράφο κι έναν κλέφτη. Οι δύο τελευταίοι περιπαίζουν τον πρώτο, λέγοντας ότι γλέντησε τη Μαργαρίτα, ενώ δεν πιστεύουν τα κηρύγματά του. Στο τέλος τον λένε κουτό.

14: Στη φυλακή ο Κάης είναι απόμακρος επειδή σχεδιάζει τη δραπέτευσή του μαζί με τον κλέφτη. Ο αγιογράφος αισθανόμενος μίσος και ζήλια, ειδοποιεί τον φύλακα. Ο Τουρκόγιαννος τον βλέπει και τον αποκαλεί Ιούδα. Ο φύλακας τον δένει για να τον χτυπήσει ο ήλιος, ενώ οι άλλοι συνεχίζουν τη δουλειά. Το μεσημέρι τον λύνει και ο Κάης, μετανιωμένος, λέει στον φύλακα ότι του έκανε καλό. Εκείνος του απαντά ότι θα τον πυροβολούσαν στη φυγή. Ο Τουργόγιαννος συζητάει για θεολογικά ζητήματα με τους υπόλοιπους συντρόφους του.

15: Στη φυλακή μπαίνει και ο Πέτρος Πέπονας που αποκαλύπτει στους άλλους κρατούμενους ότι θα μείνει μέσα μόνο για έξι μήνες και αφηγείται το περιστατικό. Ένας επιζωήτης του μιλάει και παρατηρεί ότι είναι από το ίδιο χωριό με τον Άη-Γιάννη τον Τουρκόγιαννο. Ένας άλλο τον ρωτά αν σκότωσε ή όχι ο Τουρκόγιαννος, ο Πέτρος συγκλονισμένος δεν απαντά, κοιτάζει ανήσυχα το χέρι του. Ο επιζωήτης τον πηγαίνει στο κελί του Τουργκόγιαννου, που τον αποκαλεί Ιούδα και μαθαίνει απ’ τον Πέτρο ότι η Μαργαρίτα έγινε γυναίκα του. Ο Πέτρος δεν μπορεί να συγκρατήσει τα νεύρα και ξεσπά σε κλάματα, ικευτεύοντας συγχώρεση, ομολογώντας το έγκλημα, ενώ οι υπόλοιποι κρατούμενοι ακούνε. Ο Τουρκόγιαννος αναλογισμένος τα παιδιά της Μαργαρίτας λέει τώρα ότι αυτός τον σκότωσε. Ο Πέτρος του λέει ότι θα πάρει χάρη, κι ο Τουργκόγιαννος απαντά ότι δεν έχει που να πάει. Ο φύλακας καλεί τον Πέτρο να δει τη γυναίκα του και ο Τουρκόγιαννος την κοιτάζει για μια στιγμή πριν μπει ξανά στο κελί του.

[Δώρα Καρακεχαΐδου · Rating 5 out of 5]

Από τα ωριμότερα έργα του Θεοτόκη. Βαθιά ψυχογραφικό. Αν και ο αναγνώστης δεν μπορεί να ταυτιστεί με τους χαρακτήρες, λόγω εποχής και λόγω των πράξεων τους, η ψυχαναλυτική ματιά του Θεοτόκη δεν μπορεί να τον αφήσει ασυγκίνητο. Το προτείνω ανεπιφύλακτα.

[Methoni School Library · Rating 5 out of 5]

Έχει ωραία ιστορία αλλά ανατρεπτικό τέλος.
Ε. 17 ετών

[Petros Magganopoulos · Rating 4 out of 5]

Ωραίο,βαρύ, με εμφανείς επιδράσεις από το έργο του Ντοστογιέφσκυ, παρά τον αθεισμό του συγγραφέα.

[Konstantina Giatsou · Rating 5 out of 5]

Η αδικια αφηγημενη σε ολο της το μεγαλειο με εναν αθωο να υπομενει γιατι πιστευει στη καλοσυνη των ανθρωπων.

[George Giotsas · Rating 4 out of 5]

Η υπόθεση εκτυλίσσεται σε ένα χωριό της Κέρκυρας. Πρωταγωνιστές είναι ο Γιώργος και η σύζυγός του, Μαργαρίτα, ο γείτονάς τους, Πέτρος, και ο Τουρκόγιαννος, που εργάζεται στα χωράφια του ζεύγους. Ο Πέτρος ποθεί την Μαργαρίτα, η οποία γοητεύεται από την πολιορκία του. Ο Τουρκόγιαννος όμως, έχοντας αντιληφθεί την κατάσταση και πλημμυρισμένος από την ευγενική του φύση, την ευγνωμοσύνη του προς τον Γιώργο αλλά και την βαθιά χριστιανική του πίστη, προσπαθεί να αποτρέψει την Μαργαρίτα από το να ενδώσει στην πίεση του Πέτρου. Όπως συνηθίζεται στα κλασικά έργα ελληνικής λογοτεχνίας, ιδιαίτερα όσα διαδραματίζονται σε παλαιότερες εποχές, η παραπάνω δραματική κατάσταση δεν έχει καλό τέλος.

Μου αρέσει πολύ να διαβάζω παλιά ελληνική λογοτεχνία, και θα διαβάσω περισσότερα βιβλία στο μέλλον, γιατί αποτυπώνει με εκπληκτικό τρόπο την ιδιοσυγκρασία των ανθρώπων εκείνης της εποχής αλλά και την ηθική που επικρατούσε στην κοινωνία. Το παραπάνω ισχύει σε εντονότερο βαθμό όταν η ιστορία εκτυλίσσεται στην ελληνική επαρχία. Η σχέσεις των πρωταγωνιστών, έτσι όπως τις αποτυπώνει ο Θεοτόκης, φανερώνουν πολλά για την καθημερινή ζωή, τις προσωπικές και συλλογικές σχέσεις εντός ενός κοινωνικού συνόλου αλλά και την ηθική που επικρατούσε τότε.

Κάθε χαρακτήρας είναι τραγικός με διαφορετικό τρόπο. Και οι τέσσερις πρωταγωνιστές καταβάλλονται τόσο από τα προσωπικά τους προβλήματα όσο και από το πως αντιμετωπίζονται από τον κοινωνικό τους περίγυρο, με τον συγγραφέα να έχει διαμοιράσει, με έξυπνο τρόπο, διαφορετικά και ξεκάθαρα στερεότυπα στον καθένα τους. Η εμβάθυνση στον ψυχικό τους κόσμο, ο οποίος απλώνεται όσο προχωράει η υπόθεση γίνεται με υπέροχο τρόπο, έτσι που το βιβλίο θυμίζει ψυχογράφημα της ίδιας της ανθρώπινης φύσης και των διαφορετικών χαρακτηριστικών της. Παρόλο το μικρό μέγεθος του βιβλίου, ο Θεοτόκης καταφέρνει να χωρέσει στις περίπου 170 σελίδες την καλοσύνη, τον έρωτα, την θρησκευτική πίστη, την ανθρώπινη αδυναμία, την υποταγή στον «απαγορευμένο» πόθο, την αντιμετώπιση της αδικίας…Με λίγα λόγια, την ανθρώπινη φύση.

Θα ήθελα πολύ να το δω σε θεατρική παράσταση με ακριβή παραγωγή και καταξιωμένους ηθοποιούς που να μπορούν να υποστηρίξουν την ζωή και τον τρόπο ομιλίας των ανθρώπων εκείνης της εποχής.

[Paschalis Galanis · Rating 5 out of 5]

Ήταν απόγιομα κι είχε έρθει το χινόπωρο. Την αυλή της φυλακής έλουζε ο ήλιος στο βαθυγάλαζον ουρανό, όπου ανάλαφρα ανάλαφρα εταξίδευαν άσπρα διαβατάρικα σύννεφα. Κι οι κατάδικοι, συντροφιές συντροφιές, εκουβέντιαζαν μεταξύ τους, άλλοι όρθιοι, άλλοι καθισμένοι, άλλοι κάνοντας περίπατο. Μαζί τους δεν ήταν πλια ούτε ο Κάης, που 'χε λάβει τη χάρη του, ούτε ο αγιογράφος που μήνες πίσω είχε χτικιάσει, είχε μολύνει κι άλλους κατάδικους, κι είχε πεθάνει μονάχος μία νύχτα στο κελί του, ούτε ο κλέφτης που 'χε καταφέρει να φύγει από τη φυλακή κι είχε πάει να ζήσει με τα φυλαμένα χρήματά του. Κι από τους άλλους κάποιοι είχαν μετατεθεί σ' άλλες φυλακές, άλλοι ήταν ελεύτεροι, κι είχαν έρθει, αντίς, καινούρια πρόσωπα αυτές τες μέρες που το κακουργοδικείο πάλε εδούλευε, άλλοι για πολλά, άλλοι για λίγα χρόνια, ένας κιόλας για όλη του τη ζωή. Κι αυτήν την ώρα ο Τουρκόγιαννος ήταν μέσα στο κελί του κι είχε ξαπλωθεί στο σκληρό του κρεβάτι συλλογισμένος. Αυτός ξακολουθούσε πάντα το έργο του, μα η φυλακή τον είχε γεράσει. Τα κομμένα μαλλιά του και το ακατάστατο μουστάκι του είχαν ασπρίσει, οι πλάτες του είχαν σκεβρώσει περισσότερο, το μέτωπό του είχε ζαρώσει, μα η όψη του ήταν πάντα φαιδρή, κι ήσυχα τα γαληνά του κι αθώα μάτια.

[Antonio Papadourakis · Rating 3 out of 5]

Προάγγελος του 'Ο Χριστός ξανασταυρώνεται" με ήρωα τον Αη Γιάννη τον Τουρκόγιαννο. Μάλλον αποτέλεσμα της Νιτσεϊκής επιρροής του Θεοτόκη που σημειωτέον κατόπιν ασπάσθηκε (σαν τον Καζαντζάκη) τον Μαρξισμό.
Μάλλον πρόκειται για το πιο ευάλωτο έργο του Θεοτόκη.
"Μα η αρετή είναι αντρειά, κ' η αντρειά γνωρίζεται μόνο στον κίντυνο, γι' αυτό στον κόσμο, με πειρασμούς δοκιμάζεται η καλοσύνη."
"(Τουρκόγιαννος): 'Γιατί στον κόσμο δεν μπορεί να'ναι ευτυχισμένοι παρά ή εκείνοι που κάνουν το καλό, ή εκείνοι που όταν αμαρτήσουν αληθινά μετανοιώνουν.... (Πέπονας): 'Υπάρχει στον κόσμο κι άλλη ευτυχία, κι αυτή είναι η αληθινή: του ανθρώπου που εξουσιάζει, εκείνος υποτάζει την τύχη του, η θέληση του γίνεται, και νικάει όλα τα εμπόδια.' "

[Anastasia Danali · Rating 4 out of 5]

Μου άρεσε πάρα πολύ
Η γραφή του Θεοτόκη είναι πολύ δυνατή και η υπόθεση διαβάζεται το ίδιο ευχάριστα και σήμερα 100 χρόνια μετά από την εποχή . Αν και το θεωρώ πολύ υψηλού επιπέδου λογοτεχνία, βάζω 4 γιατί ήθελα κάτι παραπάνω για ένα βασικό χαρακτήρα του, τη Μαργαρίτα.

[Nikolas · Rating 5 out of 5]

Avec une biglietto de Bari à Monopoli pour mon marque-page

[Άννα Βαλάση · Rating 4 out of 5]

Rated it

[Neondreamer · Rating 4 out of 5]

Ντοστογέφσκι και Γιάννης Άι Γιάννης γκρικ βερζιον.

Εξίσου σκληρό αλλά για άλλους με τον Καραβέλα. Εξαιρετικός Θεοτόκης εξαιρετική ηθογραφία

[Anatolie · Rating 3 out of 5]

έγραψα το EE μου σε αυτό το βιβλίο. καλό.

[Stavroula · Rating 4 out of 5]

Ο ήρωας μου θύμισε τον Γιάννη-Αγιάννη του Ουγκώ και η ψυχαναλυτική ματιά του συγγραφέα τον Ντοστογιέφσκι. Τραγικοί χαρακτήρες. Καλογραμμένο έργο,απλή, οικονομική,κατανοητή γραφή.

[DESPINA · Rating 3 out of 5]

3,5⭐️

[Nick Chatzistefanou · Rating 4 out of 5]

Ένα εξαιρετικό διήγημα, με γλώσσα ολοζώντανη που αποτυπώνει καθαρά τους χαρακτήρες.

[mitsos · Rating 5 out of 5]

4.5

[Vasilis Kalandaridis · Rating 5 out of 5]

Συγκλονιστικό.Είναι μάλιστα τόσο μικρό αλλά τόσο πυκνό που η απόλαυση της ανάγνωσης πολλαπλασιάζεται

[Eleni xenikoudaki · Rating 3 out of 5]

3.5