Τα σχόλια του τρίτου

by Μάνος Χατζιδάκις

Σαν άρχισα τα "Σχόλια" στο Τρίτο το '78, δεν είχα αποσαφηνίσει μέσα μου ούτε το ύφος της γραφής τους, ούτε καλά-καλά τους στόχους μου. Γνώριζα βέβαια πως θα' πρεπε να ξεκινήσω απ' την πραγματικότητα του τόπου μας, αλλά όχι με τον τρόπο της "βραδυνής" και "μεσημβρινής" παραδημοσιογραφίας - τρόπος και είδος γραφής που απεχθάνομαι από νέος και περιφρονώ.

Σχόλιο με σχόλιο λοιπόν σχημάτιζα τον τρόπο, τη γραφή και το επίπεδο μέσα απ' το οποίο έβλεπα τον νεοελλαδικό κόσμο μας και επικοινωνούσα ολοένα με ένα πλατύτερο κοινό ή καλλίτερα με ένα μεγαλύτερο κοινό, γιατί ποτέ είναι αλήθεια δεν υπήρξα κατάλληλος για το πλατύ κοινό. Φυσικά επικοινωνούσα με όλους, εκτός από τους παραδημοσιογράφους και τον αρμόδιο υφυπουργό - ανίκανους, για μια οποιαδήποτε επικοινωνία. Αυτοί όμως ενοχλήθηκαν πολύ σαν συνειδητοποίησαν το γεγονός ότι επιτυγχάνετο επικοινωνία χωρίς τη συμμετοχή τους, χωρίς τα δημοσιογραφικά ή τα πολιτικά οφέλη, έτσι κι η αντίδρασή τους ήταν άμεση - ενορχηστρωμένη λασπολογία, "αγανακτισμένοι ακροατές", μηνύσεις και ένας υφυπουργός πιεζόμενος από την Κοινή, κοινότατη Γνώμη. Το Τρίτο σταμάτησε τη λειτουργία του, σταμάτησαν και τα "Σχόλια". Για μιαν ακόμη φορά η ποιητική συνείδηση και η έκφρασή της καταδιώχθηκε και εξαναγκάστηκε στη σιωπή. Η έκδοση λοιπόν αυτών των "Σχολίων" ήταν επιβεβλημένη για να μην ξεχνάμε την αθλιότητα και τις οδυνηρές αλήθειες του καιρού μας και του τόπου μας.

(Αθήνα, 27 Νοεμβρίου 1980, Μάνος Χατζιδάκις)

Genres: Nonfiction

209 pages, Paperback

First published November 1, 1980

About the author

Ο Εμμανουήλ (Μάνος) Χατζιδάκις ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες μουσικοσυνθέτες. Το έργο του θεωρείται πως συνέδεσε τη λόγια με τη λαϊκή μουσική και περιλαμβάνει δεκάδες ηχογραφήσεις πολλές από τις οποίες αναγνωρίζονται σήμερα ως κλασικές.

Reviews

[Makis Dionis · Rating 4 out of 5]

Αναγκαίο αναγνώσμα για τις κοινωνίες 'supermarket' γύρω μας με τη μεγάλη ποικιλία σε φθηνά υλικά , παντελώς άχρηστα τις περισσότερες φορές, που μας μετατρέπουν σε προϊόντα.

Δεμένο αρμονικά με τις αντίστοιχες αξίες μας.

Δοσμένο 40 χρόνια πριν.

Ανήκω στους μελλοντικά απερχόμενους και δεν λυπάμαι πια για αυτό. Το θέλω. Αυτοί που δεν το θέλουν είναι ανυποψίαστοι

[Λευτέρης Πετρής]

"Το μουσικό λάθος άρχισε με αριθμούς και θα τελειώσει με αριθμούς. Σε μια μελλοντική, πιο ξύπνια εποχή. Η Μουσική άρχισε μ' ένα τραγούδι και θα τελειώσει πάλι μ΄ένα τραγούδι. Όταν ο άνθρωπος θα βρει τη φύση του."

[Vasileios]

Όποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Και η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι να συνηθίσουμε τη φρίκη, να μας τρομάζει η ομορφιά.

[Νατάσσα · Rating 5 out of 5]

Το διαβάζω συχνά, έτσι κι αλλιώς - τόσα κομμάτια του ταιριάζουν στο σήμερα, που είναι ν' απορείς.

[Antonio Papadourakis · Rating 3 out of 5]

Σε όλα τα κείμενα αυτού του βιβλίου ο Χατζιδάκις είναι απαξιωτικός για τα πάντα. Δεν υπάρχει τίποτα καλό... Πιστεύω ότι ακούγοντας τον στο ραδιόφωνο θα ήταν πιο ενδιαφέρων.
"Διαβάζουμε τα νέα στις εφημερίδες, αλλά δεν γνωρίζουμε τίποτα απ' όσα δεν θέλουμε να γνωρίζουμε. Ξαναδιαβάζουμε τις εφημερίδες και πάλι τις ξαναδιαβάζουμε, αλλά χίλιες φορές ακόμα πιο πολύ, δεν γνωρίζουμε αυτό που δεν θέλουμε να γνωρίζουμε."
"Η κουλτούρα έχει τόση σχέση με τον πολιτισμό όση σχέση μπορεί να έχει η καλλιέργεια με τη δημιουργία. Θ' ακριβολογούσαμε περισσότερο αν λέγαμε πως κουλτούρα είναι μια πνευματικότερη προετοιμασία."
"Τελικά πετυχαίνουμε, δια σχετικής αναισθησίας, να έχουμε μερικές στιγμές αυτοϊκανοποιήσεως, που τις αποκαλούμε μ' αλαφρά καρδιά, χαρά, ευτυχία, επικοινωνία, και άλλα παρόμοια ηχηρά."
"Η παράδοση για να γίνει σωστά και δημιουργικά αποδεχτή χρειάζεται αντισήκωμα, παιδεία, προετοιμασία."
"Είναι φορές που μερικές παλιές φωτογραφίες δεν δείχνουν τα πρόσωπα πιο νέα. Φανερώνουν το κακό στην αρχή τους, στη γέννησή του."
"Με την ήττα μόνο ξαναγεννιόμαστε κι έχουμε το κουράγιο να ξαναζήσουμε απ' την αρχή τα ίδια λάθη σε καινούργιες φόρμες. Ενώ η νίκη είναι πανωλεθρία του αισθήματος και εξευτελισμός της ψυχικής ισορροπίας."
"Παράδοση είναι ο εγωισμός των απελθόντων και η ενοχή, ο συμβιβασμός των επιζώντων. Η πνευματική και ψυχική δουλεία, που αναστέλλει και απονεκρώνει τελικά τις φυσιολογικές μας λειτουργίες. Η παράδοση επιβάλλει την πλήρη υποταγή μας τους νεκρούς - και έτσι μας καθιστά ακίνδυνους για αλλαγές, τομές, γι' απελευθέρωση."
"Η παράδοση έχει αξία, μονάχα όταν δεν στηρίζεται στην αναπαράσταση, αλλά στην καθημερινή και δίχως επιτήδευση ζωή μας. Όταν δηλαδή το κληροδότημα χρησιμοποιείται φυσικά, και δίχως την ανάγκη επεξήγησης. Τότε μονάχο οφείλει να υπάρχει."
"Η νομιμότης ποτέ της δεν υπήρξε έργο των ποιητών του νόμου, αλλά των συγκυριών και των σκοπιμοτήτων."
"Σε τελευταία ανάλυση ο Σταυρός πονάει αφόρητα μονάχα αυτόν που βρίσκεται εσταυρωμένος, κι ας είναι απελπισμένοι οι άλλοι γύρω του για το χαμό του."
"Πανάρχαια βούληση του ανθρώπου να υποτάξει τον χρόνο, να τονε βάλει στο χέρι του, για να μπορέσει η επιλεγμένη στιγμή να παραμείνει αιώνια και μετέωρη στον ορίζοντα, σημάδι κολακευτικό από το πέρασμά του, μιά κι η στιγμή, η επιλεγμένη, τον φανερώνει, πρώτη φορά, ολόκληρο."

[Martha Imprialou · Rating 4 out of 5]

Ορισμένα υπέροχα και διαχρονικά κείμενα στα οποία θα επιστρέψω και στο μέλλον, αλλά και κάποια που ανήκουν στην εποχή της μεταπολίτευσης.

Βλέπω ότι άλλοι σχολιαστές εδώ παραθέτουν το αγαπημένο του απόσπασμα - είναι πολλά, αλλά ξεχώρισα αυτό:
«Σκοτώστε τη μνήμη. Ξεκινήστε απ’ την αρχή. Μονάχα έτσι μπορούμε να ελπίσουμε σε μια θαρραλέα ένταξη μας στους χρόνους τους μελλοντικούς ενός κόσμου, που θα γελάει κάποτε μαζί μας, γιατί μας συγκινούσαν ιδιαίτερα οι νεκροί, οι μουσικές και τ’ άστρα.»

[Giota]

Και σε αυτό το βιβλίο του, επανέρχομαι συχνά-πυκνά αναζητώντας τον πάντα επίκαιρο λόγο του

[Γιώργος Μαντάς · Rating 5 out of 5]

Οχι απλώς τέλειο ή αριστούργημα μα παρακαταθήκη.
Επίκαιρο και μετά από πεντακόσια χρόνια.