Truyện ngắn Bình Nguyên Lộc

by Bình Nguyên Lộc

Tập hợp hai tập truyện ngắn nhà văn ưng ý nhất là Cuống rún chia lìa, Những bước lang thang trên hè phố của gã Bình-Nguyên Lộc và một tập truyện được bạn đọc yêu thích là Nhốt gió. Với cảm hứng chủ đạo hướng về nguồn cội cùng văn phong đặc trưng Nam bộ và ngôn ngữ đặc sặc, đây là một tác phẩm tiêu biểu của một cây bút sáng tác miền Nam.

Genres: Literature

448 pages, Paperback

First published March 1, 2012

About the author

Bình Nguyên Lộc (7 tháng 3 năm 1914 - 7 tháng 3 năm 1987), tên thật là Tô Văn Tuấn, là một nhà văn lớn, nhà văn hóa Nam Bộ trong giai đoạn 1945-1975. Ngoài bút danh Bình Nguyên Lộc, ông còn có các bút danh Phong Ngạn, Hồ Văn Huấn, Tôn Dzật Huân, Phóng Ngang, Phóng Dọc, Diên Quỳnh..

Tiểu thuyết:
Sáng tác trong thời kỳ có sự gắn bó mật thiết giữa văn chương và báo chí, tiểu thuyết của Bình Nguyên Lộc hầu hết là tiểu thuyết dài kỳ in báo. Lối viết của Bình Nguyên Lộc gần giống với tiểu thuyết tâm lý, tiểu thuyết luận đề của Tự lực văn đoàn, từ kết cấu, tâm lý nhân vật đến giọng điệu trần thuật, miêu tả và nhân vật. Đò dọc (1959), Hoa hậu Bồ Đào (1963), Ái ân thâu ngắn cho dài tiếc thương (1963)... là những tiểu thuyết tâm lý thành công của ông.

Với Đò dọc, ông đã được Giải thưởng văn chương toàn quốc (Việt Nam Cộng hòa) (1959-60) thời Đệ Nhất Cộng hòa Việt Nam in dấu một phong cách tiểu thuyết đặc sắc. Cuốn tiểu thuyết nói về cuộc sống di dân ngược xuôi như những chuyến đò dọc của gia đình ông bà Nam Thành cùng bốn cô con gái, từ Bạc Liêu thuộc miền Tây Nam Bộ lên Sài Gòn, rồi từ Sài Gòn trôi dạt về miệt Thủ Đức thuộc miền Đông Nam Bộ. Đó là lộ trình của người thị dân, người dân kẻ chợ về vườn, sống lạc lõng, cô đơn ở vùng nửa quê nửa tỉnh. Điều người đọc nhận ra qua bút pháp phân tích tâm lý của tác giả là nỗi cô đơn của phận người, những đố kỵ, ghen tỵ trong cuộc sống gia đình, cuộc sống lạc lõng của người dân ngụ cư. Cuốn tiểu thuyết ra đời sau thời điểm có cuộc di cư của một bộ phận người dân từ Bắc vào Nam sau năm 1954, phải đối mặt với không ít những kỳ thị và khác biệt trong đời sống cộng đồng.

Truyện ngắn đặc sắc:
sắc văn xuôi Bình Nguyên Lộc là ở truyện ngắn và tuỳ bút, cả những tác phẩm đã in thành sách và những tác phẩm chỉ mới in trên các báo. Con số có thể lên đến vài nghìn, nhưng trong đó chỉ có khoảng hơn năm mươi tác phẩm thật hay, nằm rải rác trong các tập như Nhốt gió (1950), Ký thác (1960), Những bước lang thang trên hè phố của gã Bình Nguyên Lộc (1966), Tình đất (1966), Thầm lặng (1967), Cuống rún chưa lìa (1969)...

Trong Nhốt gió, hình ảnh một thằng bé con có khát vọng "nhốt gió" lại, để gió đừng bay đi và cuối cùng đành phải thoả hiệp đùa chơi với gió là một hình tượng rất lạ, rất mới, hiện đại và đầy ẩn ý.

Ký thác, được nhà xuất bản Văn nghệ thành phố Hồ Chí Minh tái bản lần gần đây nhất năm 2001, gồm 16 truyện, tiêu biểu cho nghệ thuật truyện ngắn của Bình Nguyên Lộc. Các truyện ngắn miêu tả lại cuộc chiến đấu với thiên nhiên, lấn biển để giành đất sống của những con người mới ở vùng đất mới (Rừng mắm); hay phân biệt con người với bản năng động vật, kể lại cuộc tranh giành sự sống giữa người và vật, trong vật vã đói khát giữa một bãi tha ma, cuối cùng con người cũng chiến thắng vế vật chất, nhưng lại trĩu nặng những di chứng tinh thần: "Hồ ly rùng mình một cái, không phải vì lạnh, cũng không phải vì sợ ma, mà vì chị bỗng sợ hãi chính mình, sợ hãi con người đã vơi cạn hết chất người". (Ba con cáo).

Cuống rún chưa lìa là sự tiếp tục Ký thác, lần tái bản gần đây nhất tại California năm 1987, trước khi tác giả mất ít lâu, được gộp chung cả tập Tình đất vào thành 12 truyện và bài thơ Dâng má thương, thể hiện tấm lòng của ông hướng về thổ ngơi, về đất nước như cuống rún chưa lìa lòng mẹ. Cuống rún chưa lìa hướng về cõi âm, là lương tâm của người Việt hướng về hương hồn của những tộc người xa xưa đã phải "điêu tàn". Những truyện hay trong tập như Bà Mọi hú, Câu dầm, Bám níu, Phân nửa con người, Mấy vụ quật mồ bí mật... từ không khí liêu trai, thoát thai từ đất, đá, nước, cây thành sự sống con người. Một bà Mọi xuất thân từ miền sơn cước, quyết giữ đất, chống lại những người di dân. Một ông già câu cá đã từng xuống cõi âm trở về, không dám câu cá ở sông nữa, mà chỉ câu trộm cá ở ruộng trong mưa dầm gió bấc. Qua trang văn, đất như cỗi rẽ để con người bám vào, còn nước nuôi người sinh sản, lớn khôn.

Với Những bước chân lang thang trên hè phố của gã Bình Nguyên Lộc, ông truy tìm nguồn gốc, dĩ v

Reviews

[Don Thai · Rating 5 out of 5]

Sách gồm 3 tập truyện Ký thác, Những bước lang thang trên hè phố của gã Bình Nguyên Lộc và Cuống rún chưa lìa.

Truyện "Rừng mắm" trong "Ký thác" khắc họa tài tình hình ảnh của những người đi mở cõi đất phương Nam trong 300 năm.

Cây mắm sống trên đất phù sa bồi đắp, sau đời mắm tới lượt nhiều đời tràm mọc lên giúp đất cứng lên, và cuối cùng đất này trở thành đất thịt, bắt đầu có thể trồng cây ăn trái.

Hình ảnh cây mắm như thế hệ đời ông vào Nam khẩn hoang, tiếp tới là đời cha như cây tràm, hết lớp này tới lớp khác ngã xuống, hy sinh để làm nền tảng cho đời sau phát triển, và tới đời cháu thì cuộc sống mới ấm no hơn.

Tiếp theo là truyện "Những hàng me Sài Gòn" trong "Những bước lang thang trên hè phố của gã Bình Nguyên Lộc" đưa ta tới những khung trời quen thuộc của Sài Gòn, giống như lời bài hát:

"Con đường có lá me bay
Chiều chiều ta lại cầm tay nhau về"

Ngày nay khi đi trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, Nam Kỳ Khởi Nghĩa bạn vẫn có thể thấy hàng me cao vút, tỏa bóng mát, giúp dịu đi cái nóng gây gắt của Sài Gòn.

Và trong tập "Cuống rún chưa lìa" là 1 nỗi niềm nhớ quê hương quay quắt của cô me Tây (người lấy chồng Pháp) trong truyện "Căn bệnh bí mật của nàng", của làng quê nghèo quyết bám lấy đất của tổ tiên tới cùng cho dù có người muốn mua giá cao trong "Những ngôi mả tổ", và anh Minh nhớ về bếp lửa của làng trong "Lửa Tết".

[Quốc Cường · Rating 4 out of 5]

Văn phong rất phóng khoáng, dù dùng từ ngữ những năm 1975 nhưng vẫn rất lôi cuốn và có nét độc đáo riêng.