Cała prawda o planecie Ksi

Planeta Ksi #1

by Janusz A. Zajdel

Grupa osadników ma się osiedlić na planecie innego układu, lecz z nieznanych przyczyn zrywają kontakt z Ziemią. Z Ziemi wyrusza ekspedycja mająca za zadanie wyjaśnić, co się wydarzyło. Napotyka jeden ze statków osadników, wracający ku Ziemi, z jednym tylko człowiekiem na pokładzie. Człowiek ten, były pilot kosmiczny, jest w stanie zupełnego rozstroju psychicznego...

Genres: Science Fiction, Polish Literature, Fiction, Audiobook, Ebooks, Fantasy, Science Fiction Fantasy

235 pages, Paperback

First published January 1, 1983

About the author

Janusz Andrzej Zajdel (August 15, 1938 in Warsaw – July 19, 1985 in Warsaw) was a prominent Polish science fiction author. He died from cancer.

Zajdel is a precursor of social and dystopian fiction. In his works, he envisions totalitarian states and collapsed societies. His heroes are desperately trying to find sense in world around them, sometimes, as in Cylinder van Troffa, they are outsiders from a different time or place, trying to adapt to a new environment. The main recurring theme in his works is a comparison of the readers' gloomy, hopeless situations to what may happen in a space environment if we carry totalitarian ideas and habits into space worlds: Red Space Republics or Space Labour Camps, or both.

Frederik Pohl dedicated book Tales From The Planet Earth to Zajdel and A. Bertram Chandler.[citation needed] This book also contains one of Zajdel's short stories, "Particularly Difficult Territory", translated into English.

Reviews

[Piotr · Rating 3 out of 5]

Niestety, tym razem jestem nieco rozczarowany. W zasadzie to dostałem gorszą wersję Paradyzji - fabuła jest praktycznie analogiczna, rozwiązanie również takie samo. A do tego wszystkiego napisane to jest po prostu słabiej. Być może po odrzuceniu przydługawego i w zasadzie niczemu nie służącemu wstępowi odbiór książki byłby nieco lepszy, ale i tak doszlibyśmy do wniosku, że Zajdel opowiada nam nieco inaczej tę samą historię.

W Limes inferior na szczęście udało się tego uniknąć.

[Adam Pluszka · Rating 1 out of 5]

Znowu pieprzone to samo: ani jednej bohaterki, od której cokolwiek by zależało, znów zrealizowana w sci-fi pieprzona lemowska wytyczna "kobiet paprotek". I pieprzone samcze samozadowolenie Lotha. Chrzanić to.

[Natalia · Rating 3 out of 5]

Trzy słowa: ZSRR w kosmosie. Albo lepiej: totalitaryzm międzygwiezdny.

A tak całkiem serio, to ciekawe studium charakterów - jak ta sama sytuacja kształtuje każdego z osobna i dowód, że na wszystko można znaleźć usprawiedliwienie.

3,5

[tattwa · Rating 2 out of 5]

2,5/5 - Zajdla czyta się lekko, wręcz nieprzyzwoicie lekko. Ale z książki na książkę coraz trudniej go cenić - jego powieści to komunizm odmieniany przez wszystkie przypadki, postaci bez osobowości i cen indywidualnych, a wnioski i refleksje na temat ludzkości i mechanizmów społecznych są tu klepane od sztancy i wtórne. „Planeta Ksi” to taka słabsza „Paradyzja” (która wygrywa przyzwoitym konceptem zaszyfrowanego języka), chociaż może prawo pierwszeństwa jest tu decydujące. Zakończenie jak zwykle u Zajdla urwane i rzucone od niechcenia. Ogólnie: przystępna, niewymagająca najmniejszego wysiłku myślowego proza, w sam raz na stresujące okoliczności i problemy z koncentracją. Krótko, szybko, łatwo, z wyraźnym aromatem naftaliny.

[Piotr Szczepanik · Rating 4 out of 5]

Jest to kolejna książka Zajdla, z którą miałem do czynienia. Wiele osób porównuje ją do "Paradyzji". I w sumie słusznie, bo ogólny koncept jest faktycznie podobny. Ja zwróciłem jednak uwagę na wielowątkowość tej opowieści. Jest w niej wątek podróży poza układ słoneczny, podróżowanie z prędkościami bliskimi prędkości światła i jej następstwami, tj. "wydłużanie się" życia z punktu widzenia ziemskiego. Mamy też potencjalny problem, który może pojawić się przy zamieszkiwaniu innych planet, czysto ludzki bunt. I pomimo świetlanych idei, technicznego przygotowania, w dalszym ciągu to człowiek jest najsłabszym ogniwem, które może wszystko zepsuć. I w końcu mamy kolejną opowieść o tworzeniu się systemu totalitarnego, jego przyczyn, konsekwencji, dopasowywania się społeczeństwa i udawania, że wszystko jest wspaniale. A jako wisienka na torcie jest konkluzja, że nawet tak wypaczony system może okazać się lepszy, niż próba obalenia go i wykazania, że kilka pokoleń żyło w totalnym kłamstwie i wyzysku.

Wielka szkoda, że autor nie zdążył ukończyć drugiej części.

[Borys · Rating 3 out of 5]

Studium narodzin dyktatury na kolonizowanej przez ludzi planecie. Ciekawy pomysł niewątplwie nadawałby się na kanwę dystopijnego filmu. Warstwa socjologiczna, choć uproszczona, jako tako się broni, aczkolwiek u Zajdla dyktatorska kasta wydaje się za mało brutalna i sroga wobec reszty społeczności. Warstwa psychologiczna wypada niestety najgorzej: chociaż mechanizm skooptowania „Jedenastki” w swych ogólnych zarysach jest wiarygodny, to brakuje mu zupełnie narracyjnej finezji. Zresztą, cała „Cała prawda o planecie Ksi” ma wątpliwą, leniwą konstrukcję, gdyż jej środkowa część to wielka retrospekcja – a ostatni akt jest krótki, przewidywalny, zaskakuje tylko urwanym zakończeniem.

W zasadzie dwie gwiazdki, no ale to Zajdel i fantastyka socjologiczna, więc niech będą trzy.

[Szwendak · Rating 5 out of 5]

W moim odczuciu w tej powieści Zajdla, spośród tych, z którymi się zapoznałam, najbardziej przebija się ubogość jego prozy — i absolutnie w niczym to nie przeszkadza ani niczego nie przesłania — ba, nawet służy opowieści i zabiegom narracyjnym. Bardzo doceniam wyrozumiałe spojrzenie na ludzi żyjących w opresji, którzy nauczuli się tę opresję lubić, a nawet zrozumienie tych, którzy dali się omamić władzy. "Jedenastce" nie udał się flirt z wallenrodyzmem i zamiast tego dostał nieszczęśliwe małżeństwo z totalitaryzmem, ale czytelnik rozumie go na wskroś. Historia z jego kobietą poruszyła mnie do łez.

[Mikolajl · Rating 5 out of 5]

Yet another anti-utopian social sci-fi book. Under the metaphor of colonizing a distant planet we witness the creation of a totalitarian system: how easy it can be to implement and how difficult it can be to get rid of.

Once again I am amazed how this book was allowed to be published by the communist censorship in Poland.

I have a feeling that this book will not be appreciated by people who remember or experienced a communist system.

[Jerzy Baranowski · Rating 2 out of 5]

Czwarta książka w mojej Zajdlowej retrospektywie. I to zdecydowanie najsłabsza. Tu się po prostu wszystko zestarzało. W poprzednich była jeszcze jakaś oryginalność świata, tu nic. Także tu kobiety nie maja nic do powiedzenia. Poza tym warsztatowo słabo. Ani to ciekawe ani się za dobrze nie czyta. Porównania do YA dość trafne. 2/5

[Adam · Rating 5 out of 5]

George Orwell spotyka sci-fi.

Ukryta perełka minionej epoki. Niesamowicie inteligentne i przemyślane, a zarazem ubrane w cudowną literacką prozę. Jestem ogromnie szczęśliwy, że trafiłem na tę książkę :)

[Pacyfa · Rating 3 out of 5]

Bardzo ważna książka w czasach gdy została napisana ale niestety straciła na swej ostrości, siły.

[CoolGab · Rating 3 out of 5]

Ciekawa :)
Jakby była pierwszą książką Zajdla, którą przeczytałam to zostałaby wyżej oceniona.

[zjadletrucizny · Rating 3 out of 5]

3.25 ⭐

[Michał Kłaczyński · Rating 1 out of 5]

Męka.

[Zuzanna:) · Rating 3 out of 5]

nwm jakoś się wynudziłam nie wiem co tam się stało

[Dawid Jaz · Rating 3 out of 5]

Za Zajdla zabrałem się niestety w złej kolejności. Po fantastycznym Limes i dobrej Paradyzji, Ksi wydaje się być najsłabszą z nich. Nieco również powtarzalną. Szkoda

[Krzysztof · Rating 3 out of 5]

Bardziej 2.5 gwiazdki.

UWAGA: SPOILERY W RECENZJI

Zawiodłem się na tej książce. Po przeczytaniu całości, chociaż napisana jest dobrze, miałem poczucie, że zostałem oszukany. Spodziewałem się czegoś zupełnie innego, a dostałem 50% zawartości powieści w formie krytyki systemu komunistycznego, dopełnione zupełnie bezużytecznymi rozdziałami których jedynym celem jest nadanie tej krytyce kontekstu.

Główny bohater, pilot Sloth, nie ma w tej książce znaczenia. Mogłoby go tam nie być. Ale jest, bo autor pokusił się o od-autorski komentarz pod koniec powieści i musiał go czyimiś słowami przekazać. Początek książki, wprowadzenie do całej wyprawy na planetę Ksi, nie ma żadnej wartości fabularnej. Dowiadujemy się niby co nieco o charakterze bohatera, ale nie na tyle żeby w jakiś istotny sposób wpłynęło to na resztę historii.

Połowa treści to pierwszoosobowa relacja drugiego bohatera powieści - bezimiennego pilota wyprawy osadników na planetę, który opisuje jak grupa rewolucjonistów przejęła władzę nad kolonistami budując kłamstwa na temat Ziemi i zatrzymując dobrobyt dla siebie, podczas gdy reszta obywateli musi radzić sobie ze "skrawkami z pańskiego stołu". Całość, oczywiście, pod parasolem "wspólnej sprawy" etc. Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, gdy ta powieść powstała, było to prawdopodobnie bardzo ryzykowne podejście do tematu - pominięte przez cenzurę (zapewne nie w całości) pewnie tylko dlatego, że można było powiedzieć że to fantastyka naukowa. Czytając to współcześnie doceniam odwagę Zajdla i jego spryt, ale z perspektywy roku 2014 metafora którą autor obrał jest po prostu zbyt oczywista i mało subtelna.

Wolę, gdy fantastyka naukowa eksploruje autentycznie obce lub futurystyczne scenariusze, a nie gdy jest używana jako sposób na obejście cenzury. Nie przepadam za używaniem tego gatunku jako źródła metafor dla współczesnych sytuacji. Od przypowieści wolę zdecydowanie opowieści, pisane niejako jako cel sam w sobie, bez żadnej dodatkowej, choćby słusznej, agendy.

Stąd moje rozczarowanie i nadzieja, że pozostałe książki Zajdla są nieco mniej zaangażowane politycznie, a może bardziej pasują do mojego wyobrażenia o gatunku SF.

[Rafal Jasinski · Rating 1 out of 5]

Niestety, podobnie, jak w przypadku "Limes inferior", nie urzekła mnie zajdlowa wizja rekreacji PRL-u, tym razem na odległej planecie Ksi. Zaczynam, żywić obawę, że w przypadku kolejnych książek Zajdla będzie podobnie. Inne tło, troszeczkę inne parametry wyjściowe, ale wszystkie drogi wiodą do mniej, lub bardziej zdegenerowanej wizji polskiej "komuny".

Fabularnie tym razem jest trochę lepiej, bohaterowie są istotami nieco bardziej skomplikowanymi wewnętrznie, ale co z tego, skoro nadrzędnym celem jest ukazanie absurdów panującego wówczas w naszym kraju ustroju.

Z tego, co mi wiadomo, pozostałe książki utrzymane są w podobnym tonie. Nie pozostaje mi nic innego, jak zrobić sobie od Zajdla małą przerwę. Na czas nieokreślony.

[Łukasz Wikierski · Rating 5 out of 5]

Co może się złego stać przy kolonizacji planety, która w zasadzie przez fizyczną odległość jest odcięta od Ziemi? W zasadzie wszystko, ale to nie problemy natury technicznej przysporzyły kłopotów, a ludzie.
W książce jest pokazany sposób budowania systemu totalitarnego, wpajania kłamstw, proste metody na zbudowanie wroga, który w rzeczywistości nim nie jest. Autor skupia się na jednostce, która mając dobre intencje staje się częścią systemu. Koniec powieści jest otwarty. Padają propozycje, które według mnie pasują do rozwiązań zastosowanych obecnie w przypadku niektórych narodów. Jakie? Zapraszam do lektury. A książka wciąga, jest napisana lekkim stylem i czyta się ją szybko.

[Krzysztof · Rating 4 out of 5]

Do ostatnich stron dałbym 5/5 ... ale książka niestety nagle się urwała, była jak dla mnie po prostu za krótka, co niestety przełożyło się na trochę rozczarowujące zakończenie.

Zajdel jak zawsze w doskonały sposób pokazuje absurdy "jedynego słusznego" systemu.

[Tomasz · Rating 5 out of 5]

Swietny zajdel. Antyutopia, klimat paradyzji.

[Agi · Rating 4 out of 5]

Książka zaskoczyła mnie nagłym zakończeniem. Całość czytało sie jednym tchem i takie ucięcie akcji pozostawiło niedosyt.

[Grzesiek Gorzkiewicz · Rating 3 out of 5]

ciekawa strona techniczna kolonizacji kosmicznej, mało porywający obraz antyutopii

[Arek Trzepacz · Rating 4 out of 5]

Antyutopia pokazująca drogę człowieka po szczeblach kariery w totalitarnym systemie z interesującymi rozważaniami nad sposobami uzdrowienia "wadliwego" społeczeństwa.