Bir Aşka Vuran Güneş

Doğan Kardeş Seçme Şiirler

by Oktay Rifat, Cevat Çapan (Introduction)

Ölümsüz günler onlar, bir hiçle beslenen;
Zaman dışı güvercinler, uçma bilmeyen;
Uzay ötesi ovalar, ayak değmemiş;
Başka bir mevsim, başka bir dal, başka yemiş.

Genres: Poetry, Turkish Literature

128 pages, Paperback

First published November 1, 2008

About the author

10 Haziran 1914'de Trabzon'da doğdu. Babası, o doğduğu sırada Trabzon valisi olan şair ve dilbilimci Samih Rıfat, annesi Hasan Enver Paşa’nın kızı Münevver Hanım’dır. Pek çok sanatçı ve yazar içeren bir ailede yetişti. Büyük dedesi Macar Hurşid Bey, hem Türk hem batı müziği konusunda donanımlı bestekardı; dedesi Albay Hasan Rıfat Bey şiir ilgilenirdi. Amcası Ali Rıfat Bey değerli bir udî ve besteci, annesinin teyzesinin oğlu Ali Fuat Bey cumhuriyet devrinin ünlü asker ve siyaset adamı, teyzesi Celile Hanım bir ressam, teyzesi Celile Hanım’ın oğlu Nazım Hikmet ünlü bir şairdir.

Ortaöğrenimini 1925-1932 yıllarında Ankara Erkek Lisesi'nde yaptı. Bu okulda ünlü şair Ahmet Hamdi Tanpınar’ın öğrencisi oldu, ilk şiirlerini kaleme aldı ve ileride birlikte Garip Akımını kuracağı arkadaşları Melih Cevdet ve Orhan Veli ile tanıştı. Üç arkadaş, okul bünyesinde “Sesimiz” adlı dergiyi çıkararak şiirlerini yayımladılar.

1932-1936 yılları arasında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne yüksek öğrenim gördü. Edebiyata olan ilgisi ve yazma tutkusu yükseköğrenimi sırasında da devam etti. Mezun olduğu yıl, arkadaşları Melih Cevdet ve Orhan Veli ile birlikte geliştirdikleri yeni bir yazın tekniği ile kaleme aldığı şiirleri Varlık Dergisi’nde yayımlanmaya başladı.

1937 yılında Devlet sınavını kazanarak Maliye Bakanlığı hesabına Siyasal Bilgiler öğrenimi görmek üzere Paris'e gönderildi. Paris’te bulunduğu dönemde yalım bir söylemi ve bağımsız düşünceleri savunan Fransız şiirini kendisine yakın buldu ve ondan ilham aldı. Üç yıl sonra II. Dünya Savaşı nedeniyle, orada yaptığı doktora çalışmasını tamamlayamadan 1940 yılında Türkiye'ye döndü.

Paris’ten döndükten sonra bir süre Maliye Bakanlığı'nda , daha sonra Matbuat Umum Müdürlüğü (Basın Yayın Genel Müdürlüğü)'nde çalıştı. Ardından Ankara’da serbest avukatlık yaparak yaptı. Bu arada 1941 yılında Orhan Veli ve Oktay Rıfat ile edebiyat dünyasında büyük tartışmalara sebep veren “Garip” adlı şiir kitabını yayımladı. Şiirlerini "Yaşayıp Ölmek, Aşk ve Avarelik Üstüne Şiirler"(1945), "Güzelleme"(1945) ve "Aşağı Yukarı"(1952) adlı şiir kitaplarının yanısıra "Aile" (1947), Orhan Veli tarafından çıkarılan "Yaprak (1949-1950) ve "Yeditepe" (1951-1957) gibi dergilerde yayımlamayı sürdürdü. 1954 yılında yayımladığı “Karga ve Tilki" adlı şiir kitabıyla, Yeditepe Şiir Armağanı'nı kazandı.

1955 yılında İstanbul'a yerleşerek avukatlığını sürdürdü. Aynı yıl yayımladığı “Perçemli Sokak” adlı şiir kitabının önsözü tartışmalara neden oldu. Bu kitap ile İkinci Yeni adı verilen şiir anlayışına yöneldi. 1958 yılında “Aşk Merdiveni" adlı şiir kitabını yayımladı. 1961 yılından itibaren avukatlık mesleğini Devlet Demir Yolları'nda sürdürdü ve 1973 yılında emekli olana dek bu kurumda çalıştı.

1960’lı yılların başında Latin ve Yunan ozanların mitoloji kitaplarının Türkçe çevirilerini yaptı. 1969 yılında yayımladığı “Şiirler” adlı kitabıyla Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü’nü aldı. Bu tarihten sonra tiyatro ve roman çalışmalarına ağırlık verdi. "Oyun İçinde Oyun", "Zabit Fatma'nın Kuzusu", "Atlar ve Filler", "Yağmur Sıkıntısı","Kadınlar Arasında", "Birtakım İnsanlar" ve "Çil Horoz” adlı oyunları kaleme aldı ve her biri sahnelendi . Arkadaşı Melih Cevdet ile “Kıskançlar” adlı oyunu kaleme aldı. 1976’da ilk romanın “Bir Kadının Penceresi’nden” yayımlandı. 1980’de “Danaburnu” kitabıyla Madaralı Roman Ödülü’nü kazandı. Aynı yıl “Bir Cigara İçimi” adlı şiiri Sedat Simavi Vakfı Ödülü’nü, 1984 yılında "Dilsiz ve Çıplak” kitabıyla Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü aldı.

Reviews

[Adem Yüce · Rating 4 out of 5]

Ben ki dört duvar arasında yaşarım
Küçük bir sokaktan geçerim her sabah
Gökyüzü maviyse mutlu
Bulutluysa tedirgin, içe dönük.

Ben ki üstü morsalkım ve asma
Bir çarşıdan alışveriş ederim
Balıklara bakarım tablalarda
Denizler yosunlar güneş kırıntıları
Alanlar satanlar bağıranlar
Ölmemiş miydi bütün bunlar
Bir cam açılır perde kalkar
Annem güzel, pencerede
Bir yaprak kıpırdar içimde

Ben ki bir suyum çürümüş
Anı kalıntılarıyla bulanık
Ve herhangi biri, tüm insanlığın
Yükünü taşıyan sırtında.
Derim ki sevgi günleri başlayabilir
Beklenen gemi gelebilir
Gözüm kayar açıklara rıhtımda.

[GÜLGÜN]

“Tabağımda bir bulut, kadehimde gökyüzü”

[alper · Rating 3 out of 5]

Ben ki bir suyum çürümüş
Anı kalıntılarıyla bulanık
Ve herhangi biri, tüm insanlığın
Yükünü taşıyan sırtında
Derim ki sevgi günleri başlayabilir
Beklenen gemi gelebilir
Gözüm kayar açıklara rıhtımda.

(Bulanık Bir Suda(s.83))

Fener (s.89), Rüzgar (s.113) ve Mısır Dönüşü (s.74) şiirlerini de diğer arkadaşlardan ayırıyorum ama şimdi odağımız dağılmasın.

[booksofAhu · Rating 2 out of 5]

seçilen şiirler şairi ne kadar anlatıyor emin olamadım..
son satırı 'Yalnızlık gittiğin yoldan gelir' olan 'karıma' şiiri de olmasa boşa okumuş olacaktım..

[Miray · Rating 3 out of 5]

Oktay Rifat'ı daha iyi bilirdim. Belki de "Seçilmiş şiirler" başlıklı hiçbir şeyi okumamalı, kendi adımıza seçmeliyiz.

[Memed Koz · Rating 3 out of 5]

Burada yazılan yorumlara baktığımda, doğru şiirlerin seçilmediği gibi bir anlayış oluştuğunu farkettim. Ama şunu akla getiren yok pek; şairin tüm şiirleri böyle. Şiiri ve şiir anlayışını özetlemek niteliğinde, hem de Cevat Çapan gibi bir şiir üstadının seçtiği şiirler bunlar.
Cevat Çapan'ın kitabın önsözünde yazdıkları, zaten Oktay Rifat şiirine ne kadar hakim biri olduğunu da gösteriyor.
Şiirlere gelirsek; kendi şiir beğenime göre direkt hitap edebilen şiirler değil. Kapalı ve derin bir şiiri var ve şiirler derinleştikçe şiirindeki değeri ortaya çıkaran bir şair aslında Oktay Rifat. İçine kolay nüfus edilebilen şiirler değil. Okurken yüksek konsantrasyon gerektiriyor. Tüm bu zorluklar, aslında şaire göre gerçeği farklı açıdan görmenin yöntemiymiş. Bunu da kitabın sonundaki müthiş ve ayrıntılı biyografi/inceleme yazısında okuyoruz. Klasik İkinci Yeni şiirleri gibi değil, onlardan ayrılıyor tarz olarak..
Şiirler gittikçe yalınlaşıyor, bu en çok son şiirlerinde görülüyor, o yüzden anda güzel bir tat bıraktı diyebilirim.
Artık yavaş yavaş Enis Batur'un "Oktay Rifat'a Doğru" adlı kitabını okumaya doğru yaklaşıyorum ben de..

[Elif Yıldız · Rating 1 out of 5]

Elmanın yarısı sen yarısı ben
Günümüz gecemiz evimiz barkımız bir
Mutluluk bir çimendir bastığın yerde biter
Yalnızlık gittiğin yoldan gelir

Bu kitap için çok üzgünüm. İlk defa Oktay Rifat okudum. Yazarın kendisine ve kalemine dair herhangi bir tanışmışlığım yoktu ama nedense bu kitap için çok fazla beklentim vardı. Ve maalesef. O kadar şiirin arasından sadece 2 tane şiiri sevdim, Karıma ve Bir Aşka Vuran Güneş.
Oktay Rifat'ın dili gerçekten zormuş. Ya da şiirleri zor. Yazdığı şiirler çok kapalı. Bence bu şiirleri okumadan önce kişinin bir şiir birikimi olmalı.
Şiirleri anlamak için verebileceğim en büyük dikkati verdiğimi düşünüyorum ama ben başarılı olamadım. Oktay Rifat'tan kitaplar okumak gibi planlarım vardı ama bu kitap bana o planı geri getirmemek üzere çöpe attırdı. Umarım bu uzun süre böyle kalmaz.

[İlhanCa · Rating 2 out of 5]

Ya Oktay Rıfat'a başlamak için yanlış kitap seçmiş de olabilirim ama bu kitap ve şiirler hiç beni sarmadı.
Şiirlerde ne anlatılmak istenmiş, anlayamadım maalesef.

Şiir yılı olarak seçtiğim bu sene içinde bugüne kadar okuyup da bitirmeye zorlandığım eserler arasında ilk sırada yerini aldı..

[Sude Özer · Rating 3 out of 5]

~Bir Aşka Vuran Güneş, Oktay Rifat~

📙Bir Aşka Vuran Güneş, Doğan Kardeş Seçme Şiirleri'nden okuduğum 3. kitap oldu ve ne yazık ki yine sevemedim. Yani bir şeyler eksikti sanki, bana ne etkileyici ne de duygusal geldi diyebilirim. Oktay Rifat'tan da ilk defa şiir okumuş oldum böylece. Bu kitaplar şairleri tanımak maksatlı iyi oluyor ama onun dışında pek sevdiğimi söyleyemem. Eğer şiir kitabı okumayı seviyorsanız alıp okuyabilirsiniz, zaten oldukça ucuz kitaplar ama özellikle tavsiye ettiğim bir kitap da değil...

[Yeliz Ö. · Rating 3 out of 5]

(1914-1988)

“”…serbest şiir”e yönelerek “küçük insan”ın gündelik yaşantısına, “sıradan” olaylara yer verdi.” (115)

“…geleneksel şiirin dokunulmaz ve bütünüyle hayaller dünyasında soluklanan şiirini gündelik yaşamanın içine taşıyarak “yaşayan” bir şiire dönüşmesini sağladı.” (116)

“…Garip şiirinin başlardaki esprili dilinden görece uzaklaşarak sınıfsal çelişkilerden kaynaklanan toplumsal sorunları şiirin gündemine taşır.” (116)

“…Perçemli Sokak’la birlikte kapalı şiire yöneldiği değerlendirmeleri başta olmaz üzere, şiir dilindeki anlamsız, hatta saçma tercihler aracılığıyla büsbütün bireyci bir şiir yazdığını ileri sürmüşlerdir.” (117)

“…gerçeğin gündelik düzenini değiştirerek onu unuttuğumuz yüzüyle karşımıza çıkarmaktır.” (118)

“…sanatsal planda da, güncelin şiire düşman karakterini keşfetmiştir.” (118)

“…birey (şair), çelişki, açmaz ve bunalımlarını aşmış, yaşama, çekildiği köşesinden, zaman ve mekândan bağımsız bir dinginlikle bakmaktadır. 1980’de yayımlanan Elifli, bu zaman ve mekândan bağımsız, dingin ruh halini bir üst düzeyde ve daha kalın çizgilerle vurgulayan bir kitaptır.” (120)

Önce Orhan Veli Kanık ve Melih Cevdet Anday’la Garip kitabını yayınlayarak şiirde yeni bir sayfa açmış, daha sonra İkinci Yeni’ye geçmiş Oktay Rifat. Seçkideki şiirlerin hatrı sayılır kısmı üzerlerinden geçen zamana rağmen hâlâ şiirselliklerini koruyorlar. Hem sade bir dil ve betimlemeler var hem daha detaylı, farklı, olağanın dışında yaklaşımlar var.

Şiir seçkisini Cevat Çapan yapmış. Şiirlerin yayımlanış tarihleri ve hangi kitaplarda olduğu verilmemiş. İngilizce kelimelere de açıklama düşülmemiş.

EŞİK
“…gözleri dikiş dikmekten delinmiş iri papağanlar, ay ışığından kalma parmaklıkların arkasından bakarlar insana.” (45)

BÜYÜK ZAMAN
“…yazsa yeşiller, güzse
Sarılar içinde eriyen güzel vakte,” (53)

BİR AŞKA VURAN GÜNEŞ
“Bir aşka vuran güneş kolayca batmıyor.
Yanıyor bin kollu şamdanı, tutuşuyor
Ufkunuzda camları göksel konağının
…
…ve özlem
Açmış yaban çiçeklerini tarlanızda.” (61)

BU SOĞUMA
“…Sızlar baltanın yeri,
Sabırla sarılan yaralar ağaçta.” (70)

YİNE BU SABAH
“Yoksa düşüncenin iç dünyamıza denk
Akışında mı gizli! Ey doğa,
Ey kusursuz sadeliği gizemlerle
Kilitlenmiş kervansaray, yıldız dolu
Çekmece ağzına dek!” (71)

BASMALAR
“Pencereler bakar evlerden sokağa” (80)

AY IŞIĞI
“Tarsuslu bir çobandır ay
Gecenin koyunlarını güder dağda
Bu ışık
Duyulur duyulmaz sesi kavalının.” (81)

FENER
“Böyledir hep, umut bir gölge olur ve sokulur usulca, kıpırdar narın yapraklarında, söğüde sıçrar,
sallanır fenerin otları tarayan ışığında.” (89)

DAĞILARAK YAŞAMAK
“Kızkulesi bir denizkızı
güneşleniyor kayasında” (103)

[Ergin ŞEN · Rating 4 out of 5]

Doğan Kardeş’in seçme şiir kitaplarını oldukça beğeniyorum. Birçok yazar ve şairle ilgili yapılmış onların bütün eserlerinden tadımlık parçaların yer aldığı bir seri. Fiyatı da çok makul doğrusu. Oktay Rıfat’ın bütün kitaplarından Cevat Çapan’ın yaptığı seçme şiirler. Şairin sanat anlayışının nasıl değiştiği de görülebiliyor. Ayrıca baştaki ve sondaki bilgilendirici yazıları da çok faydalı buldum.

[Betül · Rating 4 out of 5]

4/5...

Hoşuma giden ve çok hoşuma giden arasında değişti genel olarak bu seçkideki şiirler. Sevdim ama tam puan vermeye elim gitmedi. Belki birkaç şiir kitabını önümüzdeki aylarda okursam fikrim değişebilir.

[Tuğçe]

"Ben ki bir suyum çürümüş
Anı kalıntılarıyla bulanık
Ve herhangi biri, tüm insanlığın
Yükünü taşıyan sırtında
Derim ki sevgi günleri başlayabilir
Beklenen gemi gelebilir
Gözüm kayar açıklara rıhtımda."

[Ayşegül · Rating 2 out of 5]

yine böyle ayılıp bayıldığım şeyler yoktu içimde. ama son zamanlarda okuduklarıma göre daha iyiydi
neerde o bayılacağım şiir kitabı nerrde
oktay rifatı da ilk defa okudum devam eder miyim bilmiyorum görücez

[Eren Demirkol · Rating 5 out of 5]

Öyle sevdalar vardır, biter biter başlar;
Buruk tatlar vardır, ağızda sürüp giden;
Bir aşka vuran güneş kolayca batmıyor.
Yanıyor bin kollu şamdanı, tutuşuyor.

[Açelya · Rating 3 out of 5]

3,5/5

[Zeynep · Rating 3 out of 5]

problem bende galiba. meh

[Ayşenur Büyükkaymaz · Rating 3 out of 5]

Koşuyorum yarınların çağrısına
Bitimine karanlığın

[Dilek Uzunoğlu · Rating 3 out of 5]

"Ama bir kaya gibi koruyordu seni şiirin aşınmaz Zaman'ı "

[Kemal Demirkol · Rating 3 out of 5]

Oktay Rıfat'la da tanıştık. Çok iyi diyemesem de beğendim şiirlerini. Kesinlikle farklı bir tadı var. Şen şakrak bitirmiş şiirlerin sonunu. Bazı şiirlerde baya tebessüm ve kahkalarla eşlik ettim kitaba. Kısacık bir kitap. Doğan Kardeş Yayınları'nın Seçme Şiirler serisinin bir kitabı daha bitti. Şiir kitapların seçme şiirlerinden oluşmuş bir kitap. Çok iyi diyemiyorum ama farklı bir üslup tatmak için denenebilir.

[Mehri · Rating 3 out of 5]

Oktay Rıfat şiirleri harika. Ama "seçme şiirler" yerine, şiirlerini yayınladığı kitapları o ahenk ve düzen içerisinde okumak çok daha güzel. YKY'den çıkan bu kitaptaki gibi seçilen şiirler yerine, şairin yayınladığı halleriyle, "çobanıl şiirler", "karga ile tilki" vb. kitaplarını tavsiye ederim.

[Aras 9¾]

"öyle sevdalar vardır,biter biter başlar...
bir aşka vuran güneş kolayca batmıyor"