Zolang je robot maar van je houdt: Hoe en waarom onze wereld verandert door de onstuitbare opkomst van de robots

by Marcel Heerink

De mogelijkheden van robots nemen toe in een tempo dat vergelijkbaar is met de stijging van de capaciteit van een USB-stick in de afgelopen jaren. Geleidelijk maar zeker gaan ze ons leven veranderen, net zoals internet dat heeft gedaan. Robots gaan deel uitmaken van ons dagelijks leven, ons huishouden, ons werk. Ze zullen overal zijn, waar we ook komen, en we zullen dat heel gewoon gaan vinden. We gaan sociale relaties met ze aan, van ze houden, ze haten en blij met ze worden.

De opkomst van de robots heeft ook een diepe impact op de manier waarop we naar onszelf kijken. Er komen robots die beter schoonmaken, lassen en efficiënter monteren dan wij. Creatieve robots, wijze robots, liefhebbende robots. Maar wie zijn wij dan nog? Er zullen robotpsychologen komen om ons te helpen robots te begrijpen. En psychologen die ons helpen om te leven en samen te werken met robots. Juist omdat ze zo dicht bij ons komen, qua intelligentie en potentie. En omdat ze ons op sommige punten kunnen overtreffen.

In dit boek laat Marcel Heerink zien wat er in het verleden allemaal is gezegd en geschreven over de mogelijkheden, beperkingen en bedreigingen van robots. En wat er aan zit te komen, gebaseerd op wat er in laboratoria over de hele wereld ontwikkeld wordt: wat voor robots er in de laboratoria staan, wat voor robots binnenkort algemeen gebruikt zullen worden en welke robots al gebruikt worden zonder dat de meeste mensen zich daar bewust van zijn. Natuurlijk ontbreekt niet een visie op de toekomst, waarbij hij ingaat op filosofische, ethische, juridische en psychologische aspecten die samenhangen met de ingrijpende verandering van onze samenleving door de opkomst van de robots.

Marcel Heerink (1961) promoveerde enkele jaren geleden op robots in de zorg en geeft op dit moment leiding aan het lectoraat Robotica van Hogeschool Windesheim Flevoland in Almere.

100 pages, Paperback

First published February 1, 2013

Reviews

[Taede Smedes · Rating 4 out of 5]

Een interessant, compact en leuk geïllustreerd boekje over de komst van de robots. Heerink is ervan overtuigd dat de robots zullen komen. Ze zijn er al, maar hun invloed en aanwezigheid zal de komende decennia nog sterker toenemen. Daarom is het van belang om erover na te denken wat de komst van de robots zal betekenen. Immers, robots zijn apparaten, maar mensen hebben ook de neiging om relaties aan te gaan met apparaten. Wat is de aard van die relaties? En wat zijn de implicaties van die relaties? Het boekje blinkt niet uit in diepgravendheid, maar het zet wel op een heel prettige manier aan tot nadenken over deze zaken.

Het eerste hoofdstuk is de inleiding. Hier laat Heerink zien waar het hem in dit boekje om te doen is. Het tweede hoofdstuk gaat in op de geschiedenis van (het denken over) robots. Science fiction blijkt hier de spiegel te zijn van de tijdgeest. In het derde hoofdstuk wordt science fiction verruild voor science fact: wat zijn de ontwikkelingen die nu gaande zijn? Interessant om te lezen hoe robots vooral in de zorg een cruciale rol beginnen te spelen, zoals bij de knuffel-zeehondjes voor demente oma's en de robot-vriendjes voor autistische kinderen. Maar Heerink loopt niet weg voor meer angstaanjagende ontwikkelingen, zoals de macht van de zwerm (drones!) en ontwikkelingen op het gebied van oorlogvoering.

Het vierde en laatste hoofdstuk is het meest filosofische. Hier worden de ethische aspecten van robots behandeld. Opnieuw, niet heel diepgravend, maar wel aansprekend, met concrete voorbeelden en dilemma's. De conclusie van Heerink is helder: hoever de ontwikkelingen in robotica uiteindelijk zullen gaan, robots zullen (moeten?) altijd inferieur blijven aan mensen. Robots zijn door mensen gemaakt en de zin van hun bestaan (in dit geval: hun functie, het doel waarvoor een robot gemaakt is) wordt door de mens bepaald. Heerink heeft echter een sterk functionalistische opvatting van robots, en de voorbeelden uit de rest van het boek laten zien dat een meer relationele opvatting wellicht een heel andere kijk op robots laat zien. Vanuit zo'n relationele opvatting is het niet ondenkbaar dat we uiteindelijk na moeten gaan denken over rechten voor robots. Is dat een brug te ver? Of zal onze kijk op robots in de loop der tijd net zo verschuiven als onze kijk op dieren dat in het verleden gedaan heeft? Heerink zwijgt hierover - maar misschien is dat iets voor een volgend boek.

Al met al een prettig boek, met name door de vele illustraties, dat je in een middag uitleest.

[Esther · Rating 3 out of 5]

Ze zijn echt overal...