کتاب «انسان آسمان» در بردارندۀ ۱۳ جستار از امام موسی صدر دربارۀ امیرالمؤمنین (ع) است که ۱۱ جستار آن برای نخستین بار منتشر شده است. مطالب این کتاب را میتوان به سه بخش تقسیم کرد. بخش اول، مجموعه گفتارهای امام موسی صدر به مناسبت ولادت امیرالمؤمنین، بخش دوم سخنان وی دربارۀ واقعۀ غدیر و لایت حضرت علی (ع) و بخش سوم مطالبی است که امام موسی صدر به مناسبت شهادت حضرت بیان کرده است. در پیوست این کتاب نیز تصاویر دستنوشتهای از امام موسی صدر دربارۀ امام علی (ع) آمده است که ترجمۀ آن با عنوان «علی (ع) در چند سطر» در ابتدای کتاب آمده است. http://www.imam-sadr.com/%D8%A7%D9%86...
سیدموسی صدر (زادهٔ ۱۴ خرداد ۱۳۰۷ در قم)، مرجع دینی و سیاسی شیعیان بود که پس از هجرت از ایران به لبنان، مجلس اعلای شیعیان لبنان را تأسیس کرد و رهبری فکری و سیاسی شیعیان این کشور را عهدهدار شد. او در میان شیعیان به «امام موسی صدر» مشهور است. او در ۹ شهریور ۱۳۵۷، طی سفری رسمی به لیبی به دعوت معمر قذافی، ناپدید شد. موسی صدر در کنار تحصیلات حوزوی، دروس دبیرستان خود را به اتمام رساند، و در سال ۱۳۲۹ به عنوان اولین دانشجوی روحانی در رشتهٔ «حقوق در اقتصاد» (معادل رشتهٔ اقتصاد کنونی) به دانشگاه تهران وارد و در سال ۱۳۳۲ فارغالتحصیل شد.
برادران عزیز! علی بسیار بزرگ است. اما علی مرواریدی نیست که در ویترین بگذارند یا فضیلت های وی را روی لوح ها بنویسند و ما به آن افتخار کنیم. هرگز! هر قدر به سیرهء علی عمل شود و هر اندازه عملکرد ما با علی مطابق باشد و خویشتن را با میزان علی بسنجیم، به همین اندازه می توانیم بگوییم علی از ما و ما از علی هستیم..
ما اخترتُ بدءَ قراءاتِ العام بهِ إلا لأنَّ خيرَ البداياتِ ما كانت بِعليٍّ وفيه، وتزامُن أول شهورِ العام وشهر الأمير، إضافةً إلى انتسابِ المحاضرات للإمام السيد موسى الصدر، وهو واحدٌ من الأعلامِ التي لطالما وددتُ السماعَ منها بعد كثرةِ سماعي عنها، كلُّها أمورٌ رجَّحت قراءةَ الكتابِ في هذا الوقت، ورغم أنَّه قد لا يكون الوقت الأمثل باعتبارِ أنَّ أغلب المحاضرات تمحورت حول الولاية لعليٍّ مما يجعلها أنسب لأن تُقرأ في ذكرى الغدير، إلا أنَّه بالنسبةِ لي كان وقتًا مثاليًّا، وعلى كل حال، أظنني سأعود لبعضِ فصوله في مختلف المناسبات العلويّة.
يضم الكتاب تفريغًا لتسعِ محاضراتٍ ألقاها الإمام المغيّب في مختلفِ المحافل، بعضها كان في ذكرى ولادةِ الإمام، آخرٌ في ذكرى شهادتِه، والقسم الأخير كان في ذكرى عيد الولاية. بالنظرِ إلى أنَّ أقدم المحاضرات -حسب التدوين التاريخي- كانت في بداية الستينات، وآخرها كانت قبل تغييب الإمام بفترةٍ وجيزة، فمحتواها بالنسبةِ للزمان التي أُلقيت فيه مدهشٌ وعجيب؛ لأن الطرحَ فيها لا يزالُ صالحًا رغم مرورِ ٤٥-٦٠ سنة، بل لا زال مدهشًا، ولا زلنا بحاجةٍ إليه! وليسَ ذلك بمُستغرَبٍ إذا ما تذكَّرنا أنَّ مُلقيها هو السيد الصدر.
لأنَّ المحاضرات فُرِّغت، فالتكرارُ فيها وارد، ولأنها أُلقيت في أزمنة وأمكنة مختلفة، فهذا يضاعفُ احتمالية تكرار بعض الأفكار، لذا عذرتُ التكرارَ في الكتاب، وما أزعجني بقدرِ انزعاجي من التكرار في كتب تجميعات المحاضرات الأخرى، ولعل ذلك يعود إلى سببين: 1. أنَّ المحاضرات فُرِّغت ولم يتصرَّف فريق العمل في ترتيبها ودمجها وعنونتها، مما جعلَ قراءة الأفكار المكررة أخف وطئًا لوجودِ بعض الفوارق البسيطة في الطرح من محاضرة لأخرى. 2. عاطفتي تجاه الكتاب، المكتوب عنه، والكاتب، والتي ما استطعتُ السيطرةَ عليها رغم المحاولات.
لي مأخذان على إخراج الكتاب: 1. وددتُ لو تم تقديم الفصل الأخير (محطات تاريخية في سيرة الإمام الصدر) على المحاضرات، حتى يتسنى للقارئ معرفة مَن يقرأ له قبل أن يباشرَ القراءة، فيقرأ عارفًا بعيونٍ مفتوحة. 2. لو ترتبت المحاضرات حسب تسلسلها الزمني -وأظنُّ هذا ما اتبعه فريقُ العمل- مع ترك المحاضرات مجهولة التاريخ إلى الختام بدل أن تتوسط الكتاب، إلا لو كان موقعها الحالي من الكتاب هو الأقرب زمنيًا إلى وقتِ إلقائها الحقيقي.
ما عدا ذلك فالكتاب مميّزٌ وجديرٌ بالقراءة، وهنيئًا لي ولرفوف مكتبتي بهذه الحظوة😎 شكرًا لرفيقتي في القراءة على رحلةٍ لن أنساها مع كتابٍ لن أنساه، شكرًا مروة على هديةٍ وبدايةٍ علويّةٍ رضويّة، وكلُّ ما في عليٍّ ينمو، فكيف إن كان في العليَّين؟
بسم الله الرحمن الرحيم، وباسمِ علي أستفتحُ قراءات العام، وأيُّ شيء لا يباركه ذكرُ علي وحضوره؟ لم يكُن عليًّا -بأبي وأمي- شخصيةً تُختزل في مكانٍ أو زمانٍ حتى تُختَزل في صفحاتٍ عدة، كان سماويًا ويملأ الإيمان كُلَّ وجوده وسكناته وجوارحه، وكُل دروب الإيمان لا شكَّ تبدأ بالسير في دربِ علي. أبهرني الكتاب من صفحاتهِ الأولى، إذ هي المرةُ الأولى التي أقرأ فيها كتابًا للسيّد موسى الصدر وأسمعهُ بوضوحِ وأقترب خطوةً للتعرف على فِكره، وبصدق، هذا نهجُ من أحَبَّ عليًّا ووالاهُ وآمن به، نهجُ إصلاحٍ وتوحيد، نهجٌ عمرهُ يمتدُّ بطول الزمن ولا يحدّه الوقت والتاريخ، لأن طرح الخُطب في الكتاب عمرهُ اليوم حول الخمسين عامًا، لكنه كان مهمًا بالأمس واليوم هو تشتدُّ ضرورة استيعابه وتطبيقه، ولا شكَّ نحتاجه للغد في يومٍ يُقسَمُ فيه الحقُّ والباطل.
بدأ الكتاب بالولاية وحادثة غدير خم التي اعتبرها السيّد "جلسة الوصية" من نبي الرحمة (ص) إلى أمته، وحلّل الولاية ومضامينها تحليلًا يُنمي إحساسًا بالمسؤولية تجاهها، وبما أنها حادثةٌ لا خلاف فيها فهو يشدد على ضرورة أن لا نكون موالين بالاسم والظاهر وأفعالنا وحياتنا ونهجُنا لا يُشبه ما كان ينتهجهُ أولياؤنا. وهذه نقطةٌ مفصليةٌ حساسة تمحوَرت الخُطَب حولها؛ كيف عاش علي وكيف كان إسلامه، وكيف علينا أن نُمثِّل من نقولُ أننا نتبعه، وهذا ما لم يُجامل فيه ولم يُداهن، وضّح مواطن الخلل والضعف في خلايا أُمتنا، شَرّح الأزمة التي نقع فيها رغم كُلِّ المحاذير، وأنبنا تأنيبَ أبٍ مسؤولٍ يخاف على مجتمعه ويسعى أن يأتي يومٌ نكونُ أمةً واحدةً بأفكارنا وإيماننا واتباعنا نهج علي.
كنت في مكتبة الحرم الرضوي لمّا رأيت الكتاب على الرفِّ يصطفُّ وآخر بنسختين وحيدتَين، كانت جولةً استطلاعية، فعدتُ أدراجي مغادرةً المكتبة دون شرائه، وما غادرني شعوري بأني غفلتُ ورانَ على قلبي ولم أعِ أيّ كتابٍ مهمٍ قد يكون، بقيتُ قلقةً من نفاد النسخ وأنا لا أذكر اسم الكتاب جيدًا كي أسأل عن توافره من عدمه، عدتُ للمكتبة في يومٍ يليه، وما هدأ لي بالٌ حتى أخذت الكتاب بيدي لحظة رأيته.. إذ كيف يُعنونُ كتابٌ باسم علي وفحواه يعبقُ بفكرِ علي وإنسانيّة علي؛ ولا أضيفه لرصيد قراءاتي الشحيحة عن علي؟
ما مات ولا غابَ من عاشَ للهِ مُؤمنًا به وبرسوله سائرًا على نهج علي، لأن الولاية مصداقها التغيير والإصلاح والوقوف في وجه الباطل، الإرث الثقيل الذي نسأل الله أن يوفقنا لنكون أهلًا له وسائرين على نهجه.
این کتاب شامل یازده سخنرانی و دو نوشته از امام موسی صدر درباره ی حضرت علی می باشد. کتاب نوع دیدگاه امام موسی صدر را درباره ی امامت و خلافت علی و مقایسه ی شیعیان علی در زمان حاضر را نشان می دهد. به نظر من هنوز هم بعد از چهل سال سخنان و گفته های امام صدر درباره جامعه ی اسلامی و شیعی به عینه مشاهده می شود. و اینکه طبیعتا هیچ حکومتی حتی حکومت اسلامیِ ایران هم علاقه مند به شناساندن کسی که حکومت را برای خدمت به مردم و مظلومان می خواست نه برای حکومت، نخواهد بود.
با توجه به اینکه این مجموعه سخنرانیها در سالهای مختلفی ایراد شده، مطالب و مضامین مشترک زیادی بینشون هست. بعضا جاهایی به برسی سند غدیر پرداخته که قطعا کتابهای بهتری برای پیگیری این موضوع هست.
اما چیزی که این کتاب رو از هم طرازهای خودش ممتاز میکنه، بهایی ست که آقای صدر به اصلاح اجتماع میدونه، و ارتباطی که بین اصلاح جامعه، ولایت و مردم برقرار میکنه. تعریفی که از حضرت امیر برای الگوبودن برای ما میکنه تعبیر جالبیه که راهگشا برای امروز ماست. و به تعبیری که خودشون میکنند، تداوم علی در ادامهی راهشه.
اون سخنرانی معروف سید موسی صدر به فارسی که در مورد حضرت امیره هم در نقاله ابتدایی همین کتابه.
بسيار لذت بردم. امام موسي صدر سخنران فوق العاده اي بودن، روان و دلنشين صحبت کرده و گيرا...و البته اينکه موضوع سخنراني رفتار و اخلاق و سيره اميرالمومنين باشه...من ديگه حرفي ندارم!
امام صدر از صحبت کردن دربارهی ائمه (ع) جنبهی تربیتی ِصِرف مدّنظر دارد. پس اولاً و بالذات از ولادتِ امام در کعبه و شهادتِ امام در محرابِ مسجد افتخاری نصیب ایشان نمیدانند. چیزی که امام صدر بر رویِ آن تاکید میکنند -و البته زیبا مطلب را مفهوم میکنند- «ایمان»ِ امام علی(ع) است. تاکید بر معنایِ تربیتی و عملیِ، در معنایِ مقصودِ امام از شب قدر هم نمایان است. البته بحث از تشیع و تسنن را در این کتاب مطرح نمیکنند -انتظارش را داشتم مطرح کنند- اما چگونه امام صدر که از طرفی یک عالم شیعه است (و به عقیدهی ما یا من باید از حقیقت دفاع کند) و از طرفی دیگر یک عالم مُصلح است، با رابطه، نسبتها و حوادثِ میان تشیع و تسنن برخورد میکنند؟ جواب این سوال در کتاب «ادیان در خدمت انسان» است. بعداً اندکی دربارهاش مینویسم.
کتاب شامل سخنرانی های امام است و خب علی القاعده روایات و داستان های تکراری زیاد دارد. اما این تکرارها به جا هستند و هر بار با نمایان کردن جنبه ای جدید از سیره ی امام علی علیه السلام همراه هستند. اندیشه ی والای امام موسی صدر در زمینه ی شناخت راه و تفکر امام علی علیه السلام ستودنی است. و البته هماهنگ ساختن آن با تحولات روز و مقتضیات زمان زیباتر و ستودنی تر است. اندیشه ای که حتی در حال حاضر که لبنان کشور خود را بازپس گرفته؛ تازگی دارد و در اصل مربوط به جنگ به طور صرف نیست! تبدیل سخنرانی ها به نثر هم بسیار خوب اتفاق افتاده و آدمی از خواندن آن به ستوه نمیآید.پی نوشت ها مناسب و به جا هستند و در کل میتوان آن را تایید کرد. سخنرانی "روز ولایت، روز امام علی" در این کتاب به شدت مبتلابه ، دقیق و لذت بخش بود. شاید بهترین سخنرانی این کتاب بود ! در کل به خواندن توصیه میکنم :) تا هم کمی از دیدگاه این شخصیت بزرگ با خبر شویم و هم با اندیشه و راه امام علی علیه السلام بیشتر آشنایی پیدا کنیم.
کتاب دید تازه و جالبی نسبت به حضرت علی داشت و با بیان داستان ها و مثال های مختلفی از زندگی حضرت این دید رو در انسان ایجاد می کرد. اما متاسفانه مثل تمامی کتاب هایی که از متن سخنرانی های پیاده شده هستند تکرار در متن کتاب زیاد بود.
فرض کنیم یک نفر میخواهد علی را بشناسد. میخواهد پیروان علی و شیعیان علی را بشناسد، تا علی را بشناسد. چه میبیند؟ آیا علم میبیند؟ آیا علاقه به یتیمی که در علی بود میبیند؟ آیا خدمت به مردمی که در علی بود میبیند؟ آیا صراحت و شجاعتی که در علی بود میبیند؟ به هوش باش چگونه میخواهی علی را بشناسانی؟ مصیبت بزرگ علی در شیعیانش هست، اینهایی که ننگ ابدی برای آن سرور هستند. این هایی که یکیشان کافیست که بگویند علی باطل بوده است. آقایان سابقاً دنیا به هم ارتباط نداشت هر غلطی در مملکتمان میکردیم کسی به ما نگاه نمیکرد. امروز جامعه ی ما در دنیا منعکس است. هر اخلاق و روشی داشته باشیم مشخص است و به نام علی تمام میشود.
وقتی بعضی از سطورِ این مقالات را میخواندم، اشک گوشهی چشمم حلقه میزد و یادِ مردی در دلم زنده میشد که عِلمَش را عمل کرد و جان و عمر در راهِ ایمان و رضایتِ پروردگار فدا کرد. امامموسی بیشک فردی باتقوا، مؤثِّر، انسانساز و به تعبیرِ خودش زندهگیساز بود. یک ایرادِ کوچکِ این کتابِ خوب، تکراریبودنِ محتوای مقالات و توازیِ مضمونیِ آنها بود که البته میتوان فهمید که علّتش این است که این مقالات از روی سخنرانیهای امام پیاده شدهاند. به نظرم امّا میشد با یک ویراستاریِ مصلحتی کار را از تکرار زدود.
انسان آسمان مجموعه ۱۳ سخنرانی از موسی صدر است که پیرامون شخصیت و زمانه امام علی(ع) بیان شده است. چینش سخنرانیها بر اساس سه بازه زمانی صورت گرفته؛ یک- ولادت امام علی(ع) دو- ولایت و غدیر خم و پاسخ به برخی شبهات پیرامون غدیر خم سه- شهادت حضرت علی(ع)
صدر ذیل جینش یادشده به مسائلی همچون جایگاه و اهمیت ولایت و امامت، شخصیت حضرت علی(ع) ، مدل حکمرانی اسلامی و مصائب و سختیهای آن حضرت میپردازد.
رویکرد تربیت سیاسی-اجتماعی که متکی بر یک تقوا و خودسازی فردی بود در کلام صدر آشکار است. صدر گزارهای اندکی نیز پیرامون حکمرانی و سیاست مطرح میکند.
همانطور که گفتیم این کتاب، مجموعهای از سخنرانیهاست که سلسلهوار هم نیستند، به همین دلیل هر چه به پایان کتاب نزدیکتر میشویم ممکن است عمدهی محتوای سخنرانیها تکراری و اذیت کننده بنظر برسد.
چند روزی پای منبر امام موسی صدر بودم با این کتاب. از پشت کلمات روح بزرگ و اخلاصش را میشود دریافت. او علی علیهالسلام را از ویترین درآورده و به عنوان انسان کاملی که قابل الگوبرداری در همهی زمینههاست معرفی میکند. فقط کاش در کتابهای اینچنینی که برگردان سخنرانیهای صوتی هستند تدوین بهتری صورت میگرفت و مکررات تا جایی که به اصل گفته ضربه نمیزند حذف میشد.
نویسنده از زاویه خوبی به موضوع نگاه کرده بود و گزینش روایات و نقل قول هاش مناسب بود به نظرم. ولی این مجموعه هم مثل موارد مشابهی ک تبدیل سخنرانی به کتاب هستن، ضعف بزرگی داره و اون هم تکراری شدن مباحثه. دیگه از یه جاهایی به بعد میشد فهمید ک الان چی میخوایم بخونیم و حرف نویی ب ما منتقل نمیشد.
در کتاب مجموعه سخنرانی های امام در مورد امیرالمومنین آماده است که در هر سخنرانی نکات شبیه به هم و روایات و حدیث های یکسان بارها و بارها تکرار شده است که این امر باعث دلزدگی خواننده میشود بنظرم انتشارات باید خود سخنرانی های امام موسی صدر را یک دست میکرد و به عنوان کتاب ارائه میداد
شروع آشنایی با امام موسی صدر. روح عجیبی داشت کلمات این کتاب. حس میکردم با ضربه کلماتِ ساده اما قدرتمندشون دارم با چیزی در درونم مواجه میشم که مدت هاست فراموشش کردم. بسیار دوسش داشتم.
نقطه مثبت کتاب تلاشی است که برای نزدیک کردن دین به دنیای روزمره صورت می گیرد و نقطه منفی آن عوام گرایی و شعارزدگی است که در ادبیات بخش عمده ای از خطیبان یافت می شود.